آبسه دندان

[Dead Man]

آبسه دندان:

آبسه دندان چرک‌هایی است که در ریشه دندان جمع شده و باعث عفونی شدن آن می‌شود و ممکن است در صورت درمان نشدن به موقع می‌تواند به تدریج به فضاهای عمقی مانند فضاهای اطراف حلق، مجاری تنفسی و حتی اطراف مغز راه پیدا کند و موجب انسداد راه‌های تنفسی، درگیری مغز و مننژیت (التهاب پرده مغز) و درگیری خون و حتی مرگ شوند.
درد شدید دندان در هنگام آبسه را می‌توان چنین توضیح داد: ورود میکروب‌ها به مغز دندان (پالپ دندان) باعث ایجاد التهاب در پالپ شده و این التهاب باعث افزایش حجم پالپ می‌شود. با توجه به اینکه پالپ دندان در یک محفظه بسته واقع شده، باعث افزایش شدید فشار داخلی آن می‌شود. این افزایش فشار، منجر به فشار آمدن به پایانه‌های عصب دندان شده و درد دندان شروع می‌شود.

 

[« «N¡lOo£aR» »]

آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان یک عفونت داخلي دندان است كه تا نوك يا اطراف ريشه دندان گسترش ‌یافته است. این عفونت از محفظه داخلی دندان، كه "محفظه پالپ" ناميده می‌شود، نشاءت می‌گیرد. در درون محفظه پالپ رگ‌های خوني و اعصابي وجود دارند، كه در مجموع پالپ ناميده می‌شوند. پيش از تشکیل آبسه، دندان اساساً توانایی مبارزه با عفونت را از دست ‌داده است، و باکتری‌ها قادر به حمله به پالپ بوده و تكثير می‌شوند. با تكثير باکتری‌ها، عفونت به‌طور معمول از محفظه پالپ فراتر رفته و از طريق ناحيه پاييني ريشه به استخوان فك وارد می‌شوند. آبسه تجمع چرکي است که از سلول‌های مرده سفید خوني، زوائد بافتي، و باکتری‌ها ساخته ‌شده است.

 

[آدم برفی]



حتما شما هم کارتون ‌هاي دوران کودکي را به ياد داريد که در آن ها کساني که دندانشان آبسه کرده بود، با لپي باد کرده و دستمالي که روي سرشان گره زده شده بود، صورت خنده ‌داري پيدا مي ‌کردند، ولي اگر شما دچار آبسه‌ هاي دنداني شده باشيد حتما مي ‌دانيد که اين آبسه‌ ها چندان هم خنده ‌دار نيستند، بلکه درد و تورم آن ها شما را حسابي کلافه مي ‌کنند.

درباره آبسه‌هاي سر و صورت و آبسه‌ هاي دنداني با دکتر محمدعلي دولت‌آبادي، متخصص و جراح دهان و فک و صورت و استاديار دانشگاه آزاد اسلامي به گفتگو نشسته ‌ايم...

آقاي دکتر! خيلي‌ها وقتي دچار آبسه مي ‌شوند به سرعت به داروخانه سر خيابان مي ‌روند و با خريد چند عدد آنتي‌ بيوتيک شروع به خوددرماني مي‌ کنند. اين کافي است؟

خير، آنتي‌بيوتيک در درمان آبسه فقط نقش کمکي دارد. نقش اصلي در درمان آبسه‌هاي دنداني، اول حذف عامل عفونت و دوم باز کردن راهي براي خروج چرک است که با بريدن بافت ‌هاي روي آبسه و يا عصب‌ کشي دندان و يا حتي خارج کردن دندان انجام مي‌ شود که هر دوي اين ها بايد در مطب دندانپزشکي و زير نظر دندانپزشک انجام شود.

پس از انجام اين دو مرحله، اگر اين عفونت همچنان به گسترش خود ادامه دهد و کنترل نشود، نياز به تجويز آنتي ‌بيوتيک وجود خواهد داشت.

رسيدگي نکردن به اين آبسه‌ ها و بي‌ توجهي به درمان آن ممکن است چه خطراتي در پي داشته باشد؟

اگر آبسه‌ ها در نواحي سطحي و در مجاورت استخوان فک باشند، مشکل چنداني پيش نمي ‌آيد و به آساني قابل کنترل و درمان هستند، ولي اگر اين عفونت به فضاهاي عمقي مانند فضاهاي اطراف حلق، مجاري تنفسي و حتي اطراف مغز راه پيدا کنند، بسيار بسيار خطرناکند و مي ‌توانند موجب انسداد راه‌هاي تنفسي، درگيري مغز و مننژيت (التهاب پرده مغز) و درگيري خون و حتي مرگ شوند.

حتي اگر شما به يک آبسه سطحي به موقع رسيدگي نکنيد، اين عفونت مي‌ تواند به بافت‌ هاي عمقي ‌تر گسترش يابد و دردسرساز شود.

علامت اين آبسه‌هاي خطرناک به طور معمول چيست؟

اولين علامتش تب بالا و بي ‌حالي است. حال عمومي‌ اش خوب نيست و احساس درد، دشواري در بلعيدن غذا و آب، و حتي مشکلات تنفسي دارد. پزشک مي ‌تواند اين آبسه را احساس کند و تشخيص دهد.

بايد چه کار کرد؟



اين مرحله بسيار خطرناک است و بايد به موقع به بيمار رسيدگي شود تا بتوان جان او را نجات داد. در اين مرحله بسيار بسيار مهم است که تشخيص داده شود، عفونت در کدام فضا و در کجا پنهان شده است تا به موقع بتوان از طريق جراحي به آن رسيدگي کرد و عفونت را تخليه کرد.

در اين مرحله بايد فرد در بيمارستان بستري شود و با عمل جراحي، اين آبسه و چرک تخليه گردد.

مصرف آنتي ‌بيوتيک خوراکي بي ‌فايده است. بايد در بيمارستان آنتي ‌بيوتيک در وريدهاي بيمار تزريق شود.

دندان عقل هم مي‌ تواند موجب آبسه و عفونت شود؟

بله، به طور معمول دندان‌هاي عقل نيمه نهفته‌ مي ‌توانند موجب آبسه شوند. اگر نيمي از دندان عقل شما در گوشت نهفته است، لثه اطراف آن مي‌ تواند روي دندان را گرفته و ميکروب ‌ها در لثه اطراف اين دندان جمع شوند و با تحريک اين بافت(هنگام گاز گرفتن گوشت اضافي) ناگهان اطراف دندان ‌عقل آبسه کند، بنابراين در اين موارد لازم است ابتدا با مصرف آنتي‌ بيوتيک مناسب، عفونت اطراف دندان عقل کنترل شده و سپس دندان عقل از دهان خارج شود.

عفونت اطراف اين دندان مي‌ تواند موجب درگيري فضاهاي عمقي‌ تر هم بشود که خطرناک است.

کساني که دندان عقل ‌شان را مي‌ کشند، روزهاي بعد دچار تورم صورت مي ‌شوند. آيا اين آبسه است؟

خير، اين تورم پس از جراحي است که از روز دوم پس از جراحي آغاز شده و در روز سوم تا چهارم به حداکثر اندازه خود مي ‌رسد، ولي از روز چهارم بايد اين تورم کاهش يابد.

ولي اگر اين تورم از روز چهارم به بعد، بدتر شود و گسترش پيدا کند، نشانه اين است که محل جراحي دچار عفونت شده است و بايد درمان‌هاي لازم انجام شود، ولي به طور معمول اگر جراحي در محيط استريل و با وسايل استريل انجام شود، عفونتي را در پي نخواهد داشت.

آقاي دکتر ممکن است آبسه‌ ها آن ‌قدر وسيع شوند که نياز به تخليه بافت و استخوان‌هاي صورت مانند استخوان گونه و ... باشد؟

به طور معمول چنين اتفاقي پيش نمي ‌آيد و آبسه‌ها موجب درگيري استخوان نمي ‌شوند که نياز به خارج کردن استخوان باشد، فقط نياز است محل تجمع چرک تخليه شود.

ولي وقتي يک آبسه خيلي قديمي و مزمن باشد، ممکن است عفونت در جايي ديگر، قديمي و مزمن شود. براي مثال ممکن است در استخوان مزمن شود و موجب از بين رفتن و مرگ استخوان شود که نياز به خارج کردن بخشي از استخوان صورت است.



از طرف ديگر به طور معمول اين کيست‌هاي داخل استخوان هستند که با بزرگ شدن، استخوان‌هاي فک و صورت را تحليل مي دهند.

تومورها هم مي ‌توانند درست مانند کيست‌ها بي ‌سر و صدا، درون استخوان‌ها و بافت‌ هاي سر و صورت رشد کنند و آن ها را از بين ببرند. در اين صورت در يک عکس ‌برداري اتفاقي کشف مي ‌شوند.

ولي عفونت‌ها و آبسه‌ها به طور معمول سر و صداي بيشتري دارند و خودشان را با درد و مجرايي باز شده به پوست يا مخاط، نمايان مي ‌کنند.



آيا ممکن است خطاي دندانپزشک، مثلا هنگام عصب‌کشي دندان، موجب آبسه دنداني شود؟ تعلل در درمان ريشه چه طور؟

به طور معمول اين اتفاق خيلي کم پيش مي ‌آيد، حتي اگر مواد پُر کردني کانال ريشه دندان از انتهاي ريشه بيرون ‌زدگي داشته باشد کمتر موجب آبسه مي ‌شود.

ولي آنچه به طور معمول مي ‌تواند موجب آبسه دنداني شود اين است که کسي دندانش نياز به درمان ريشه داشته باشد و در اين امر تعلل کند و عفونت از انتهاي ريشه وارد بافت‌هاي اطراف ريشه و در نهايت استخوان اطراف دندان‌ها و مخاط شود. در اين هنگام است که آبسه ‌اي در پاي دندان پيدا مي ‌شود که خيلي از افراد در اين هنگام به فکر درمان ريشه دندان و به اصطلاح عموم "عصب‌کشي" مي ‌افتند.

دکتر شکيلا نيکنام

هفته نامه سلامت