nadiya_m
مدیر بازنشسته
تحولات ترکیه به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است که به دلیل سیاست‌های ماجراجویانه «رجب طیب اردوغان» در منطقه، هم‌اکنون به بدترین شکل ممکن این کشور را در وضعیت بی‌ثباتی قرار داده است. رئیس‌جمهوری ترکیه در رؤیای بازسازی امپراتوری عثمانی، از تمامی امکانات و ابزارهای موجود برای تثبیت هژمونی منطقه‌ای خود استفاده کرد
تحولات ترکیه به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است که به دلیل سیاست‌های ماجراجویانه «رجب طیب اردوغان» در منطقه، هم‌اکنون به بدترین شکل ممکن این کشور را در وضعیت بی‌ثباتی قرار داده است. رئیس‌جمهوری ترکیه در رؤیای بازسازی امپراتوری عثمانی، از تمامی امکانات و ابزارهای موجود برای تثبیت هژمونی منطقه‌ای خود استفاده کرد؛ چنانچه هم‌زمان با افزایش تنش و دخالت در امور کشورهای همسایه، سرکوب نیروهای منتقد سیـاس*ـی، هجوم به نهادهای مدنی و مطبوعات و قطبی‌کردن جامعه حول دوگانه سکولاریسم- اسلام‌گرایی، از شراکت با تروریسم بنیادگرا برای بی‌ثبات‌كردن رقبای منطقه‌ای خود نیز کوتاهی نکرد.
هم‌زمانی و تجمیع تمام این عوامل مختل‌کننده در عرصه سیاست‌گذاری کلان داخلی و خارجی توسط دولت آنکارا موجب شد تا رهبران این کشور به صورت هم‌زمان در یک منطقه بی‌ثبات و امنیتی دست به قماری بزنند که کارت‌های بازی آن در دست بسیاری از رقبا و حتی متحدان تاکتیکی این کشور قرار داشت.
همین گسترش عرصه منازعه و مرزهای خاکستری بحران، موجب شد تا هزینه اقدام برای دولت اردوغان به‌شدت بالا رفته و فراتر از توان مدیریتی یک دولت منزوی‌شده باشد. عملیات تروریستی شامگاه سه‌شنبه ٢٨ ژوئن که باعث مرگ ٣٦ نفر و زخمی‌شدن ١٤٧ نفر دیگر شده است، نشانه‌های آشکاری از وضعیت بی‌ثبات ترکیه مدل اردوغان است. تمام نشانه‌ها، از نوع عملیات تا گزارشات اطلاعاتی که حتی توسط «بن‌علي ییلدیریم»، نخست‌وزیر، هم به آن اشاره شده است گویای آن است که عامل این حادثه تروریستی، گروه‌های بنیادگرا و به احتمال نزدیک‌به‌یقین گروه «داعش» بوده است.
اینکه این‌بار از همان ابتدا از سوی اردوغان و دیگر مقامات ارشد ترکیه بلافاصله انگشت اتهام به طرف داعش گرفته شد و برخلاف عرف معمول در بین دولتمردان ترکیه، نامی از حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌ک‌ک) بـرده نشد، نشان می‌دهد که نهادهای امنیتی این کشور از قبل اطلاعاتی در مورد احتمال اقدام تروریستی توسط داعش را رصد کرده بودند. از طرف دیگر هشدارهای امنیتی دولت آمریکا به شهروندان این کشور برای سفرنکردن یا احتیاط بیشتر برای حضور در اماکن عمومی ترکیه در طول چند هفته گذشته، اثبات‌كننده این مدعاست که حوزه عملیات تروریستی داعش به عمق خاک ترکیه کشیده شده است. در کنار این موضوع نباید این نکته را هم فراموش کرد که فشار روسیه و متحدان غربی آنکارا درخصوص همکاری دولت اردوغان با داعش در ماه‌های اخیر موجب شده بود که تا حدود زیادی ارتباطات نزدیک گذشته بین آنان، با تغییر جهت به سمت همکاری امنیتی ترک‌ها با نهادهای اطلاعاتی غربی برای شناسایی و به‌دام‌انداختن این تروریست‌ها که معمولا از ترکیه به‌عنوان پشت جبهه خود استفاده می‌کردند، پیش برود.
داعش هم مانند سلف خود، گروه «القاعده» که بعد از پایان ماه‌عسل خود رو به سوی آمریکا آورد و فاجعه ١١ سپتامبر را آفرید، هم‌اینک بازی در زمین ترکیه را هدف قرار داده است. این داستان غریبی نیست چراکه تلقی تروریسم جهادی از اتحاد و همکاری بر مبنای ایدئولوژی و مناسبات آخرالزمانی است که در این تفکر عقب‌نشینی و پاپس‌کشیدن تنها با مجازات مرگ و انهدام روبه‌رو خواهد بود.
اگرچه اقدامات تروریستی قبلی داعش در ترکیه بیش از آنچه هدف نابودی ترکیه و تضعیف اردوغان را دنبال کند، اقداماتی بود برای درهم‌کوبیدن مخالفان اپوزیسیونی از جمله گروه‌بندی‌های کُردی و چپ در ترکیه، ولی این‌بار ماهیت و ذات حمله به فرودگاه آتاتورک کاملا متفاوت بوده و هدف، نقض ثبات این کشور و مجازات دوستانی است که امروز با دشمن آنان هم‌پیمان شده‌اند.هرچند معمولا عملیات‌های هماهنگ و برنامه‌ریزی‌شده تروریستی چندماه یا حداقل چند هفته طول می‌کشد و این فاصله زمانی تا روز اقدام را باید در نظر گرفت، ولی تغییر سیاست در ترکیه که به‌تازگی موجب تجدید رابـ ـطه با اسرائیل شد و یک روز بعد هم اردوغان در نامه‌ای به «ولادیمیر پوتین» ضمن عذرخواهی از سرنگونی جنگنده سوخو ٢٤ روسی، خواهان عادی‌سازی و گسترش مناسبات با روسیه شد، می‌تواند نشانه‌هایی مبنی‌بر تغییر معادلات موجود باشد که از دید داعش نیز مطمئنا پنهان نمانده است.
تغییر در روابط گروه داعش با دولت اردوغان تنها یک بخش از وضعیت کنونی است و بخش دیگری از آن در تغییر تاکتیک داعش در موقعیت فعلی است که به‌شدت زیر فشار قرار گرفته و به همین دلیل گسترش دامنه عملیاتی خود به محیط پیرامونی را به‌عنوان یک عامل بازدارنده دنبال می‌کند. به همین دلیل هم‌اکنون ترکیه در وضعیتی قرار گرفته است که باید یا تسلیم باج‌خواهی داعش شود یا اینکه تمام‌قد علیه این گروه تروریست و دیگر تروریست‌های بنیادگرایی که متأسفانه در سال‌های اخیر در این کشور ریشه دوانده و پایگاه‌های امنی داشته‌‌اند، وارد عمل شود. این نیز برای دولت آنکارا میسر نمی‌شود مگر آنکه فتیله جنگ با اقلیت کُرد ساکن در جنوب و جنوب‌شرقی کشور را پایین کشیده و با حفظ همبستگی ملی، جنگ با تروریسم جهادی را به‌دور از ریاکاری‌های مرسوم آغاز کند. مدارا و تعامل با تروریسم داعشی به‌نوعی بازی با آتش است به همین دلیل برای اجتناب از به‌خطر‌افتادن ثبات و امنیت ترکیه، رهبران این کشور باید با تمام قدرت وارد بازی شوند و تمام گلوگاه‌های این گروه و سلول‌های آن در ترکیه را به‌شدت زیر فشار قرار دهند.
تحولات ترکیه به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است که به دلیل سیاست‌های ماجراجویانه «رجب طیب اردوغان» در منطقه، هم‌اکنون به بدترین شکل ممکن این کشور را در وضعیت بی‌ثباتی قرار داده است. رئیس‌جمهوری ترکیه در رؤیای بازسازی امپراتوری عثمانی، از تمامی امکانات و ابزارهای موجود برای تثبیت هژمونی منطقه‌ای خود استفاده کرد؛ چنانچه هم‌زمان با افزایش تنش و دخالت در امور کشورهای همسایه، سرکوب نیروهای منتقد سیـاس*ـی، هجوم به نهادهای مدنی و مطبوعات و قطبی‌کردن جامعه حول دوگانه سکولاریسم- اسلام‌گرایی، از شراکت با تروریسم بنیادگرا برای بی‌ثبات‌كردن رقبای منطقه‌ای خود نیز کوتاهی نکرد.
هم‌زمانی و تجمیع تمام این عوامل مختل‌کننده در عرصه سیاست‌گذاری کلان داخلی و خارجی توسط دولت آنکارا موجب شد تا رهبران این کشور به صورت هم‌زمان در یک منطقه بی‌ثبات و امنیتی دست به قماری بزنند که کارت‌های بازی آن در دست بسیاری از رقبا و حتی متحدان تاکتیکی این کشور قرار داشت.
همین گسترش عرصه منازعه و مرزهای خاکستری بحران، موجب شد تا هزینه اقدام برای دولت اردوغان به‌شدت بالا رفته و فراتر از توان مدیریتی یک دولت منزوی‌شده باشد. عملیات تروریستی شامگاه سه‌شنبه ٢٨ ژوئن که باعث مرگ ٣٦ نفر و زخمی‌شدن ١٤٧ نفر دیگر شده است، نشانه‌های آشکاری از وضعیت بی‌ثبات ترکیه مدل اردوغان است. تمام نشانه‌ها، از نوع عملیات تا گزارشات اطلاعاتی که حتی توسط «بن‌علي ییلدیریم»، نخست‌وزیر، هم به آن اشاره شده است گویای آن است که عامل این حادثه تروریستی، گروه‌های بنیادگرا و به احتمال نزدیک‌به‌یقین گروه «داعش» بوده است.
اینکه این‌بار از همان ابتدا از سوی اردوغان و دیگر مقامات ارشد ترکیه بلافاصله انگشت اتهام به طرف داعش گرفته شد و برخلاف عرف معمول در بین دولتمردان ترکیه، نامی از حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌ک‌ک) بـرده نشد، نشان می‌دهد که نهادهای امنیتی این کشور از قبل اطلاعاتی در مورد احتمال اقدام تروریستی توسط داعش را رصد کرده بودند. از طرف دیگر هشدارهای امنیتی دولت آمریکا به شهروندان این کشور برای سفرنکردن یا احتیاط بیشتر برای حضور در اماکن عمومی ترکیه در طول چند هفته گذشته، اثبات‌كننده این مدعاست که حوزه عملیات تروریستی داعش به عمق خاک ترکیه کشیده شده است. در کنار این موضوع نباید این نکته را هم فراموش کرد که فشار روسیه و متحدان غربی آنکارا درخصوص همکاری دولت اردوغان با داعش در ماه‌های اخیر موجب شده بود که تا حدود زیادی ارتباطات نزدیک گذشته بین آنان، با تغییر جهت به سمت همکاری امنیتی ترک‌ها با نهادهای اطلاعاتی غربی برای شناسایی و به‌دام‌انداختن این تروریست‌ها که معمولا از ترکیه به‌عنوان پشت جبهه خود استفاده می‌کردند، پیش برود.
داعش هم مانند سلف خود، گروه «القاعده» که بعد از پایان ماه‌عسل خود رو به سوی آمریکا آورد و فاجعه ١١ سپتامبر را آفرید، هم‌اینک بازی در زمین ترکیه را هدف قرار داده است. این داستان غریبی نیست چراکه تلقی تروریسم جهادی از اتحاد و همکاری بر مبنای ایدئولوژی و مناسبات آخرالزمانی است که در این تفکر عقب‌نشینی و پاپس‌کشیدن تنها با مجازات مرگ و انهدام روبه‌رو خواهد بود.
اگرچه اقدامات تروریستی قبلی داعش در ترکیه بیش از آنچه هدف نابودی ترکیه و تضعیف اردوغان را دنبال کند، اقداماتی بود برای درهم‌کوبیدن مخالفان اپوزیسیونی از جمله گروه‌بندی‌های کُردی و چپ در ترکیه، ولی این‌بار ماهیت و ذات حمله به فرودگاه آتاتورک کاملا متفاوت بوده و هدف، نقض ثبات این کشور و مجازات دوستانی است که امروز با دشمن آنان هم‌پیمان شده‌اند.هرچند معمولا عملیات‌های هماهنگ و برنامه‌ریزی‌شده تروریستی چندماه یا حداقل چند هفته طول می‌کشد و این فاصله زمانی تا روز اقدام را باید در نظر گرفت، ولی تغییر سیاست در ترکیه که به‌تازگی موجب تجدید رابـ ـطه با اسرائیل شد و یک روز بعد هم اردوغان در نامه‌ای به «ولادیمیر پوتین» ضمن عذرخواهی از سرنگونی جنگنده سوخو ٢٤ روسی، خواهان عادی‌سازی و گسترش مناسبات با روسیه شد، می‌تواند نشانه‌هایی مبنی‌بر تغییر معادلات موجود باشد که از دید داعش نیز مطمئنا پنهان نمانده است.
تغییر در روابط گروه داعش با دولت اردوغان تنها یک بخش از وضعیت کنونی است و بخش دیگری از آن در تغییر تاکتیک داعش در موقعیت فعلی است که به‌شدت زیر فشار قرار گرفته و به همین دلیل گسترش دامنه عملیاتی خود به محیط پیرامونی را به‌عنوان یک عامل بازدارنده دنبال می‌کند. به همین دلیل هم‌اکنون ترکیه در وضعیتی قرار گرفته است که باید یا تسلیم باج‌خواهی داعش شود یا اینکه تمام‌قد علیه این گروه تروریست و دیگر تروریست‌های بنیادگرایی که متأسفانه در سال‌های اخیر در این کشور ریشه دوانده و پایگاه‌های امنی داشته‌‌اند، وارد عمل شود. این نیز برای دولت آنکارا میسر نمی‌شود مگر آنکه فتیله جنگ با اقلیت کُرد ساکن در جنوب و جنوب‌شرقی کشور را پایین کشیده و با حفظ همبستگی ملی، جنگ با تروریسم جهادی را به‌دور از ریاکاری‌های مرسوم آغاز کند. مدارا و تعامل با تروریسم داعشی به‌نوعی بازی با آتش است به همین دلیل برای اجتناب از به‌خطر‌افتادن ثبات و امنیت ترکیه، رهبران این کشور باید با تمام قدرت وارد بازی شوند و تمام گلوگاه‌های این گروه و سلول‌های آن در ترکیه را به‌شدت زیر فشار قرار دهند.
