متفرقه افشای رازهایی درباره حیوانات

[..SάђάɲD..]

فیلهای آفریقایی ژنهای بویایی زیادی دارند

همۀ جوانب حواس یک حیوان، از ساختار ارگانهای حسی‌اش گرفته تا تعداد سلولهای گیرنده و رفتار مغزش، نهایتاً از ژنهایش منتج می‌شوند. این ژنها هستند که تصمیم می‌گیرند که یک حیوان چقدر خوب بتواند بو کند، ببیند، بشوند یا بچشد.

بدین ترتیب، تنها با بررسی دی‌ان‌ای جانور می‌توانیم جزییات زیادی راجع به حواس او بفهمیم.

در یک تحقیق در سال 2014، پژوهشگران ژنومِ 13 گونه را در جستجو برای ژن‌های مربوط به حس بویایی کنکاش کردند. فیلهای آفریقایی بیش از هر حیوان دیگری که تاکنون مورد مطالعه قرار گرفته‌، ژنهای مختص بویایی دارند. ما راجع به اینکه این 2000 ژن بویایی فیلها هر کدام چه کاری می‌کنند، چیزی نمی‌دانیم، اما همین عدد نشان می‌دهد که بینی فیلها به صورت فوق معمولی تکامل یافته است.

در پایان، به یک موضوع دیگر هم باید بپردازیم. تا اینجا به چگونگی مطالعۀ حواس حیوانی‌ای پرداختیم که انسان هم داراست. اما برخی حیوانات می‌توانند چیزهای را تشخیص دهند که ما اصلاً نمی‌توانیم حس کنیم.

 

[..SάђάɲD..]

گل ماریگلد زیر نور روز و نور فرابنفش

برخی جانوران شکلهایی از نور را می‌بینند که ما نمی‌توانیم ببینیم. جانوران بسیاری هستند که فرابنفش را می‌بینند. فرابنفش نوری است که طول موج آن میان 100 تا 400 نانومتر قرار می‌گیرد.

ما می‌توانیم اینکه آیا حیوانی قادر به دیدن نور با طول موج خاصی هست را با آزمایش این موضوع که آیا آن نور از عدسی چشم آن حیوان عبور می‌کند یا نه، بفهمیم. عدسی چشم انسانهای سالم نور فرابنفش را متوقف می‌کند و در نتیجه ما نمی‌توانیم این نور را ببینیم. به گفتۀ داگلاس، اما در گونه‌های دیگر، دیدن نور فرابنفش، دیدن در نور کم را آسانتر می‌کند.

برخی از چیزها تنها نور فرابنفش را منعکس می‌کنند. مثلاً، برخی از گلبرگهای گلها رشته‌هایی از مواد بازتاب‌دهندۀ نور فرابنفش دارند تا بتوانند حشرات را جذب گل کنند.

داگلاس می‌گوید: "زنبور عسل این علامتها را می‌بیند و جالب اینکه این علامتها به محل وجود شیرۀ گل اشاره می‌کنند. دقیقاً مثل علامت فرود برای زنبور می‌مانند."

زنبورها این تابلوهای راهنما را برای رسیدن به نکتار دنبال می‌کنند و بدین ترتیب کار گرده افشانی را هم انجام می‌دهند. این یک بازی برد-برد برای گل و زنبور است.

حواس سایر حیوانات، عجیبتر هم هست، ولی باز هم موفق شده‌ایم راههایی برای مطالعه بر حواسشان پیدا کنیم.

 

[..SάђάɲD..]

جهت یابی پرندگان تحت تاثیر میدانهای مغناطیسی است

مثلاً، ما می‌دانیم که پرندگان مهاجر می‌توانند میدانهای مغناطیسی زمین را حس کنند. الگوهای مهاجرتی آنها هماهنگ با تغییر مکان قطبهای مغناطیسی زمین تغییر می‌کند.

به طور کامل مشخص نیست که چطور این کار را انجام می‌دهند. یک فرضیه این است که سلولهای چشم آنها بسته به جهت پرنده نسبت به میدان مغناطیسی به صورت متفاوت واکنش نشان می‌دهند و به نوعی می‌شود گفت که پرندگان میدان مغناطیسی را "می‌بینند".

کوسه‌ها نیز قادر به حس میدانهای الکتریکی هستند. آنها گیرنده‌های الکتریسیتۀ خاصی دارند. این گیرنده‌ها منفذهای حاوی ژل هستند که میزان کوچکی الکتریسته صاتع می‌کنند. موهای داخل منفذها وقتی که ژل برقدار می‌شود تکان می‌خورند و سیگنالی را به مغز کوسه می‌فرستند.

رایان کمپستر، از دانشگاه وسترن استرالیا، می‌گوید: "ما از یک تکانۀ الکتریکی بسیار بسیار کوچک صحبت می‌کنیم." اما این قابلیت به کوسه‌ها کمک می‌کند تا صیدهای کوچکی را که در دیدرسشان نیست، تشخیص دهند. "آنها از لحاظ بینایی ممکن است آن را تشخیص ندهند، اما با توجه به تواناییشان به تشخیص میدان بیوالکتریک بسیار کوچک، می‌توانند محل صید را تخمین بزنند."

کمپستر دریافته است که برخی از کوسه‌های بیش از سایرین به حس الکتریسیته متکی هستند. کوسۀ پورت جکسون تنها چند صد گیرندۀ الکتریسیته دارد، اما تعداد گیرنده‌های الکتریکی کوسۀ کله چکشی به 3000 میرسد.

 

[..SάђάɲD..]

کوسۀ پورت جکسون

این نوع تحقیقات، بعضاً به کاربردهای غیرمنتظره‌ای منتهی می‌شوند.

برای مثال مطالعۀ حساسیت کوسه‌ها به الکتریسیته، اطلاعاتی را در مورد ساخت الکترودهای فراری دهندۀ کوسه‌ها در اختیارمان گذاشته است. از این الکترودها می‌توان برای فراری دادن کوسه‌ها از سواحل شلوغ استفاده کرد.

 

[..SάђάɲD..]

کوسه کله چکشی

کمپستر می‌گوید: "با توجه به توانایی آنها در تشخیص میدانهای الکتریکی بسیار ضعیف از طریق سیستم‌های احساس الکتریسیته‌شان، می‌توانند از هر نوع محرک الکتریکی ناخوشایندی، بسیار قبلتر از آنکه بتواند خطری متوجهشان کند، فرار کنند."

همینطور تحقیقات رابرت در مورد شنوایی حشرات نیز، باعث توسعۀ انواع جدید از ابزارهای کمکی شنوایی شده است.

داگلاس کشف کرد که برخی از ماهی‌های اعماق دریا در شبکیۀ چشمشان دارند. این کشف به طراحی قطرۀ چشمی که برای درمان شب کوری ساخته شده، کمک کرده است.