آیدا.ف
کاربر نگاه دانلود
- عضویت
- 2017/02/07
- ارسالی ها
- 5,830
- امتیاز واکنش
- 35,457
- امتیاز
- 1,120
- سن
- 20
انقلاب اسلامی و تجدد
شاید این سخن گزاف نباشد که انقلاب, کابوسی بود که در آن روزگار همواره, همراه و همزاد شاه بود و هرگز دست از سر او برنداشت او آرزو داشت هرچه زودتر از این کابوس رهایی یابد کابوسی که برای هواخواهان حکومت سلطنتی همچنان ادامه دارد
نسل جدیدتر اما خاطره بی واسطه ای از انقلاب ندارند، بی دلیل نیست که نسبت به آن همدلی و سوگیری با این رخداد نداشته باشند. به خصوص با تبلیغاتی که نسبت به گذشته می شود، ممکن است در درون این نسل برخی دل زدگی ها ایجاد شده باشد. این نسل همچنین، شرایط و وقایع بعد از انقلاب را «نتیجه ذاتی» انقلاب تصورمی کند. اما من تمایل دارم از نفس انقلاب تا آنجا که خود در آن حضور داشته ام، دفاع کنم. پیش از ورود به بحث مایلم یادآوری کنم که انقلاب، پدیده ای مدرن است. کارل مانهایم در کتاب «ایدوئولوژی و اتوپیا» بر این نکته تأکید دارد که سیاست ورزی نوین در مراحل اولیه مصادف و مساوق با آمدن توده های عظیم مردم در شارع عام و احساس تعلق کردن به امر عمومی است؛ تا آنجا که حاضر می شوند برای آن ایثار و فداکاری کنند. مردم حاضر می شوند برای یک امر نسبتا زمینی، از جان خود مایه بگذارند. انقلاب اساسا یک پدیده مدرن و منطبق با روح مدرنیته است. همچنین لازم به یادآوری است که واژه انقلاب به معنا و مفهومی که در ذهن ما وجود دارد، برای قدما ناشناخته بوده و حتی واجد معنایی منفی تلقی می شده است. در تصور آنان، انقلاب تنها به دگرگشت سال و ماه گفته می شد؛ مثلا دعای «یا مقلب القلوب و الابصار» ناظر به تغییر و تحول روزگار و باطن انسان ها با مشیت الهی است و آن گاه که شاعر چنین می سراید که «یا رب نظر تو برنگردد/ برگشتن روزگار سهل است» به همان معنا اشاره دارد. این برگشتن و دگرگونی، به معنای برگشت طبیعی روزگار است. قدما انقلاب را انقلاب طبیعت می دانستند. اما در حوزه امور اجتماعی و انسانی، انقلاب اساسا یک پدیده پاتولوژیک و آسیب شناختی تلقی می شد. در نظر قدما، انقلاب به معنای خارج شدن از نظم مستقر تلقی می شد و آنان خروج از نظم مستقر را مقبول نمی دانستند. واژه انقلاب از نظر لغوی همچنین به معنای غَثیان یا دل به هم خوردگی است. وقتی می گویند کسی حالش منقلب است، یعنی دچار دل بههم خوردگی است. کسانی نیز هستند که انقلاب را با همین معنا مترادف می دانند؛ یعنی معتقدند همچنان که مزاج آدمی از حالت اعتدال خارج می شود، انقلاب نیز خروج از اعتدال است.
انقلاب در معنا و مفهوم مدرن، بعد از انقلاب فرانسه رواج پیدا کرده و از مظاهر مدرنیته به شمار می رود. انقلاب خود یکی از ظواهر و تجلی گاه های مدرنیته به شمار می رود و مدرنیته خود از علائم بلوغ انسانیت است. ذات تجدد، یعنی به بلوغ رسیدن، رشید شدن و به رشد عقلی دست پیداکردن.
انقلاب هایی که در مرکز اروپا رخ داد مثل انقلاب انگلستان، فرانسه و حتی انقلاب آمریکا، با اینکه افت و خیزهایی داشتند اما در نهایت به دموکراسی پایدار منتهی شدند. اما انقلاب روسیه «شبه کودتا» و انقلاب چین دهقانی بود. اما انقلاب ایران انقلابی شهری بود و روستاییان ایران دارای شرایط انقلابی نبودند. در زمان بلندشدن خیزاب انقلاب اسلامی در سال ٥٧، سطح سواد در شهرها بالا و در حد هشت کلاس سواد بود و اقشار متوسط شهری موتور محرکه انقلاب را تشکیل می دادند. انقلاب اسلامی ایران در سال ١٣٥٧ در حقیقت غلبه پروژه «مدرنیت» بر پروژه «مدرنیزاسیون» بود. مدرنیزاسیون اساسا فرایندی است که با اراده و نقش کارگزار تاریخ پیش بـرده می شود و جوامع را از وضعیت سنتی به وضعیت مدرن متحول می کند. عمدتا پس از جنگ جهانی دوم، کشورهای پیروز شده در جنگ به فکر بازسازی خرابی های ناشی از جنگ افتاده بودند. جهان کاملا وضعیت اردوگاهی پیدا کرده بود و به واسطه پیشرفت کمونیست ها در پاره ای از مناطق جهان، وحشت در اردوی سرمایه داری به وجود آمده بود و آنان را برای مقابله با کمونیستم مصمم کرده بود. به یک معنا می توان گفت پروژه مدرنیزاسیون، ایدوئولوژی جنگ سرد است که در مقابل کمونیسم و سوسیالیسم از ناحیه آمریکا مطرح شده است. پس پروژه مدرنیزاسیون اساسا پروژه ای برون زاست که از سوی یک کشور پیشرفته تر یا یک عامل یا کارگزار توسعه یافته تر اجرا می شود و هدفش ساختن جهان توسعه نیافته است؛ درحالی که پروژه مدرنیته پروژه ای درون زاست و آکتور تاریخی از درون خود این پروژه می جوشد. به عبارت دیگر عناصری در درون همان ساخت و بافت سنتی، پی به انحطاط می برند و سعی می کنند پس از تبیین آن، علاجی برایش پیدا کنند. مطلوبیت پروژه مدرنیزاسیون از سوی کشورهای توسعه یافته تعیین می شود و کارگزار تاریخی ابتدا شاخص های مطلوب را تعریف می کند. این پروژه مطلوب هایش را از غرب می گیرد و در آن نوعی وسترنیزاسیون (غربی سازی) مستتر است.
شاید این سخن گزاف نباشد که انقلاب, کابوسی بود که در آن روزگار همواره, همراه و همزاد شاه بود و هرگز دست از سر او برنداشت او آرزو داشت هرچه زودتر از این کابوس رهایی یابد کابوسی که برای هواخواهان حکومت سلطنتی همچنان ادامه دارد
نسل جدیدتر اما خاطره بی واسطه ای از انقلاب ندارند، بی دلیل نیست که نسبت به آن همدلی و سوگیری با این رخداد نداشته باشند. به خصوص با تبلیغاتی که نسبت به گذشته می شود، ممکن است در درون این نسل برخی دل زدگی ها ایجاد شده باشد. این نسل همچنین، شرایط و وقایع بعد از انقلاب را «نتیجه ذاتی» انقلاب تصورمی کند. اما من تمایل دارم از نفس انقلاب تا آنجا که خود در آن حضور داشته ام، دفاع کنم. پیش از ورود به بحث مایلم یادآوری کنم که انقلاب، پدیده ای مدرن است. کارل مانهایم در کتاب «ایدوئولوژی و اتوپیا» بر این نکته تأکید دارد که سیاست ورزی نوین در مراحل اولیه مصادف و مساوق با آمدن توده های عظیم مردم در شارع عام و احساس تعلق کردن به امر عمومی است؛ تا آنجا که حاضر می شوند برای آن ایثار و فداکاری کنند. مردم حاضر می شوند برای یک امر نسبتا زمینی، از جان خود مایه بگذارند. انقلاب اساسا یک پدیده مدرن و منطبق با روح مدرنیته است. همچنین لازم به یادآوری است که واژه انقلاب به معنا و مفهومی که در ذهن ما وجود دارد، برای قدما ناشناخته بوده و حتی واجد معنایی منفی تلقی می شده است. در تصور آنان، انقلاب تنها به دگرگشت سال و ماه گفته می شد؛ مثلا دعای «یا مقلب القلوب و الابصار» ناظر به تغییر و تحول روزگار و باطن انسان ها با مشیت الهی است و آن گاه که شاعر چنین می سراید که «یا رب نظر تو برنگردد/ برگشتن روزگار سهل است» به همان معنا اشاره دارد. این برگشتن و دگرگونی، به معنای برگشت طبیعی روزگار است. قدما انقلاب را انقلاب طبیعت می دانستند. اما در حوزه امور اجتماعی و انسانی، انقلاب اساسا یک پدیده پاتولوژیک و آسیب شناختی تلقی می شد. در نظر قدما، انقلاب به معنای خارج شدن از نظم مستقر تلقی می شد و آنان خروج از نظم مستقر را مقبول نمی دانستند. واژه انقلاب از نظر لغوی همچنین به معنای غَثیان یا دل به هم خوردگی است. وقتی می گویند کسی حالش منقلب است، یعنی دچار دل بههم خوردگی است. کسانی نیز هستند که انقلاب را با همین معنا مترادف می دانند؛ یعنی معتقدند همچنان که مزاج آدمی از حالت اعتدال خارج می شود، انقلاب نیز خروج از اعتدال است.
انقلاب در معنا و مفهوم مدرن، بعد از انقلاب فرانسه رواج پیدا کرده و از مظاهر مدرنیته به شمار می رود. انقلاب خود یکی از ظواهر و تجلی گاه های مدرنیته به شمار می رود و مدرنیته خود از علائم بلوغ انسانیت است. ذات تجدد، یعنی به بلوغ رسیدن، رشید شدن و به رشد عقلی دست پیداکردن.
انقلاب هایی که در مرکز اروپا رخ داد مثل انقلاب انگلستان، فرانسه و حتی انقلاب آمریکا، با اینکه افت و خیزهایی داشتند اما در نهایت به دموکراسی پایدار منتهی شدند. اما انقلاب روسیه «شبه کودتا» و انقلاب چین دهقانی بود. اما انقلاب ایران انقلابی شهری بود و روستاییان ایران دارای شرایط انقلابی نبودند. در زمان بلندشدن خیزاب انقلاب اسلامی در سال ٥٧، سطح سواد در شهرها بالا و در حد هشت کلاس سواد بود و اقشار متوسط شهری موتور محرکه انقلاب را تشکیل می دادند. انقلاب اسلامی ایران در سال ١٣٥٧ در حقیقت غلبه پروژه «مدرنیت» بر پروژه «مدرنیزاسیون» بود. مدرنیزاسیون اساسا فرایندی است که با اراده و نقش کارگزار تاریخ پیش بـرده می شود و جوامع را از وضعیت سنتی به وضعیت مدرن متحول می کند. عمدتا پس از جنگ جهانی دوم، کشورهای پیروز شده در جنگ به فکر بازسازی خرابی های ناشی از جنگ افتاده بودند. جهان کاملا وضعیت اردوگاهی پیدا کرده بود و به واسطه پیشرفت کمونیست ها در پاره ای از مناطق جهان، وحشت در اردوی سرمایه داری به وجود آمده بود و آنان را برای مقابله با کمونیستم مصمم کرده بود. به یک معنا می توان گفت پروژه مدرنیزاسیون، ایدوئولوژی جنگ سرد است که در مقابل کمونیسم و سوسیالیسم از ناحیه آمریکا مطرح شده است. پس پروژه مدرنیزاسیون اساسا پروژه ای برون زاست که از سوی یک کشور پیشرفته تر یا یک عامل یا کارگزار توسعه یافته تر اجرا می شود و هدفش ساختن جهان توسعه نیافته است؛ درحالی که پروژه مدرنیته پروژه ای درون زاست و آکتور تاریخی از درون خود این پروژه می جوشد. به عبارت دیگر عناصری در درون همان ساخت و بافت سنتی، پی به انحطاط می برند و سعی می کنند پس از تبیین آن، علاجی برایش پیدا کنند. مطلوبیت پروژه مدرنیزاسیون از سوی کشورهای توسعه یافته تعیین می شود و کارگزار تاریخی ابتدا شاخص های مطلوب را تعریف می کند. این پروژه مطلوب هایش را از غرب می گیرد و در آن نوعی وسترنیزاسیون (غربی سازی) مستتر است.
