نقد و بررسی فیلم خارجی بادبادک باز - The Kite Runner

[Behtina]

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

بادبادک باز - The Kite Runner​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

امتياز فيلم در (I MDB (7.6/10
نویسنده : مصطفی سیفی
برادرکشی به شیوه ترس و سکوت
خلاصه داستان
امیر فرزند مردی متمول است كه با فرزند خدمتكارشان به نام حسن دوست است. امیر پشتو است. پشتوها قوم غالب افغانستان و سنی مذهبند. حسن از قوم هزاره است كه مردم آن آسیایی و شیعه مذهبند. امیر و حسن با هم دوستند و این در حالی است كه آصف كه یك جوان پشتوی متعصب است با دوستی .............
هیچ جنگی جنگ نیست تا زمانی كه برادری، برادر خود را بكشد
معمولا با شنیدن نام افغانستان آنچه كه قبل از هر چیز در اذهان متبادر می شود کلماتی به جز جنگ، طالبان، بن لادن و... نیست. افغانستان سالهاست كه دست به گریبان جنگهایی با عناصر خارجی و داخلی است، ابتدا حمله روسها، سپس جنگ داخلی و حكومت طالبان و دست آخر نیز حمله آمریكا كه تاكنون نیز ادامه دارد. این نكته كه افغانها در این سالها در میان این همه تنش چگونه زندگی می كنند و حتی پیش فرضهای ذهنی ما ایرانی ها از زندگی دورادور با مهاجران افغانی چیزی نیست كه در "بادبادك باز" روایت شود. "بادبادك باز" سعی دارد از منظر و دریچه ای انسانی به روایت عنصر مطلوب خود بپردازد، با این آگاهی كه نمی خواهد فیلمی سیـاس*ـی درباره حوادث داخلی و سیـاس*ـی افغانستان در دوره معاصر باشد. سیاست در فیلم بعد غالب نیست بلكه به عنوان یك عنصر تاثیر گذار در روایت محسوب می شود و برای فیلمی درباره افغانستان این نكته می تواند به عنوان یك نقطه عطف باشد. غالب فیلمهای سیـاس*ـی دیدگاه و نگاه خود را به گونه های كاملا مطلق مطرح می كنند و بیشر در پی برجسته كردن یك ایدئولوژی خاص هستند. اما "بادبادك باز" داری یك نگاه كاملا انسانی است و زیر ساخت اثر بر مبنای نمایندگی یك جریان فكری و یا ایدئولوژی خاص شكل نگرفته است. در فیلم داستان و شخصیت، بر ایدئولوژی برتری دارند.
بادبادك باز یك فیلم شخصیت محور است، فیلمی كه نه بر پایه حادثه بلكه بر اساس شخصیت های موثر بر حادثه ساخته شده است. این فیلم روایت تلخ انفعال است، انفعالی كه مخاطب را هم تحت تاثیر قرار خود می دهد. امیر پسری است ترسو كه به هیچ وجه حاضر نیست خود را درگیر مسائلی كه بوی دردسر می دهند كند، امیر در برابر تجـ*ـاوز به حسن نه تنها ساكت است، بلكه برای رهایی خود از عذاب وجدان سعی دارد صورت مسئله را پاك كند و با وارد كردن اتهام دزدی حسن و پدرش را از خانه می راند. انفعال مخاطب در این زمینه نیز مشهود می شود زمانی كه خود بیننده اثر نمی داند كه باید از امیر متنفر شود یا او را بی گـ ـناه بداند.
ترسی كه از نگاه یك كودك در فیلم روایت می شود، ترس یك جامعه است. جامعه نیز به مثابه آن كودك در ترس به سر می برد وگرنه سكوت آن جماعت به غیر از پدر امیر در مقابل درخواست نامشروع سرباز روس به زن افغان چیست؟ در این صحنه چهره همه آدم بزرگها نیز حاكی از همان ترسی است كه امیر بر چهره اش دارد. فیلم یك اثر سیـاس*ـی نیست اما از دریچه انسانی كه نگاه می كند مسائل مهمی را در لابلای آن می توان جست. ترس از روسها به همان اندازه است كه از طالبان، حتی اگر روسها كمی حقوق بشر می فهمند (مداخله فرمانده روس در جریان فحاشی سرباز روسی) طالبانیها چنین چیزی را درك نمی كنند. ترس ملتهای جهان سوم و پیروی از تعصبهای نابخردانه (همانند آنچه آصف بدان قائل است) همیشه قیمتهای گزافی را برای آنها در برداشته، كه پرداخت كرده اند.
نكته مهمی كه سعی شده در فیلم بیشتر روی آن تاكید شود، مسئله برادر كشی است. برادر كشی به یك شیوه نامتعارف به نام ترس و سكوت. نمونه های بارز آن در فیلم شامل سكوت امیر در صحنه تجـ*ـاوز به حسن یا صحنه سنگسار و سكوت آن خیل عظیم جمعیت است.
خشونت در فیلم بسیار برجسته و گل درشت نیست كه باید توجه داشت این امر كاملاً آگاهانه از سوی کارگردان روی داده است. خشونت در كلیت فیلم به عنوان بخشی از داستان مطرح می شود. خشونت هایی كه روی می دهد؟، داستان را اگر چه از نقطه الف به نقطه ب پیش می برند ولی در كل باعث نگشته اند كه فیلم به روایت صرف خشونت مبدل گردد.
اما یك نكته قابل تامل در فیلم آن است كه گاهی برای مخاطب این سوال را شكل می هد كه اگر شما جای شخصیت اصلی بودید كه در چنین شرایطی این واكنش را نشان داد چه واكنشی نشان می دادید؟ آیا در لحظه تجـ*ـاوز به حسن، با آصف و رفقایش درگیر می شدید؛ حتی اگر ترس از تجـ*ـاوز به شما نیز وجود داشت؟ یا در صحنه ای دیگر كه سرباز روس فحاشی می كند؟ نگاه شما اگر از منظر آصف به قضیه بنگرید چگونه است؟ آصفی كه خود را عضو برتر جامعه می پندارد. در فیلم بخشی از دیوانگی های آصف در رمان حذف شده است و آصف اجازه توجیه خود را می یابد. آصف مدعی است كه او و هم فكرانش عدالت و نظم را به كشوری كه مورد تجـ*ـاوز قرار گرفته است بازگردانده اند. او خود را یك منجی ذی الحق می داند و به همین دلیل است كه از انجام هیچ عمل غیر انسانی ترسی ندارد چرا كه انسانیت از نگاه آصف در ابعادی خاص تفسیر می شوند، ابعادی ایدئولوژیك، به همین دلیل است كه بسیاری از مفسران سیـاس*ـی شكل گیری حكومت ها بر مبنای یك ایدئولوژی را در نهایت منتج به دیكتاتوری می دانند. گاهی ما عده ای را چه در عالم واقع و چه در فیلم، تنها به عنوان یك شرور می بینیم اما باید به این نكته نیز توجه كرد كه هر انسانی فكر می كند این اوست كه درست فكر و رفتار می كند. نگاه منفعل فیلم در این راستا كه اجازه می دهد مخاطب خود به قضاوت بپردازد و خود به این نكته برسد كه امیر، آصف، بابا و سایرین كدام یك درست می اندیشد، خود شاسیته عنایتی ویژه است.
مهاجرت بخش دیگر از فیلم را می سازد. امیر از یك پیشینه تلخ برای یافتن یك آرامش در یك دیار غریب گریخته است و سعی دارد دنیای سیاه گذشته را فراموش كند. اما قضیه به همین سادگی ها نیست، هیچ كس را توان گریز از گذشته نیست و امیر نیز از این امر مستثنا نیست. بنابراین زمانی كه با او تماس گرفته می شود تا به افغانستان برود او خاطره و گذشته خود را به یاد می آورد كه اكنون با همه تلخی ها باید بار دیگر به دامان آن موطن بازگردد.
نكته قابل توجه دیگر فیلم شكست روایت خطی اثر و حذف صدای راوی رمان است، كه هریک توانسته در قوام بخشیدن به ساختار فیلمنامه و فیلم كمك شایان توجهی داشته باشد. در ذیل به چگونگی این امر اشاره خواهم كرد:

شكست روایت:
شكستن خط مستقیم روایت به عنوان فرم انتخابی اثر است. اگر بخواهیم یك تعریف خاص از فرم ارائه بدهیم شاید ساده ترین شكل آن این باشد كه: "فرم عبارت است از سیستم ویژه ای از روابط قانون مند شده ای كه ما در هر اثر هنری درك می كنیم." بنابراین سیستمی كه برای ساختار بخشیدن به اثر از سوی فیلمنامه نویس انتخاب شده است داری این ویژگی است كه حس كنجكاوی برای درك شخصیتها را در مخاطب خود بر می انگیزد. روایت از كالیفرنیا آغاز می شود بیننده ابتدا با امیر آشنا و سپس برای پیگیری سرنوشت این شخصیت و اینكه چه عواملی در چگونگی رسیدن او بدین نقطه موثر بوده اند به گذشته وی سفر می کند. انتخاب شیوه شكست در زمان روایت اثر در "بادبادك باز" برای درگیر كردن و ایجاد یك ساختار مناسب در جهت ارتباط با مخاطب است.
اما نكته قابل توجه دیگر حذف صدای راوی است. فیلم روایت راوی را كه در رمان خالد حسینی از منظر امیر به عنوان اول شخص مفرد روایت می كند حذف كرده است. این تیزهوشی شایسته از سوی فیلمنامه نویس باعث ایجاد فضای صمیمی مابین شخصیت ها و مخاطب شده است، چنانكه مخاطب خود در پی كشف چگونگی ارتباطات است و چنانچه یك صدای راوی حضور می داشت مخاطب مجبور می شد بر اساس نگاه راوی قضایا را در ذهن خود آنالیز كند كه همین باعث گسیختگی میان اثر و مخاطب می شد.
اما نكته قابل توجه دیگر ضعف فیلم در برابر چگونگی دگرگونی درونی امیر است. امیر، همان پسرک ترسو، تصمیم به بازگشت به افغانستان برای نجات پسر حسن از چنگ آصف كه اكنون یكی از افراد ارشد طالبان است را دارد. فیلم در برابر اینكه چگونه امیر متحول می شود اطلاعات قابل توجهی را ارائه نمی كند چرا كه امیر حتی تا لحظات آخر قبل از سفر به افغانستان هنوز آن ترس را با خود به همراه دارد. اما فیلم نمی تواند درك درستی از این تحول را برای مخاطب خود جا بیندازد.
در مجموع باید گفت "بادبادك باز" فیلمی صمیمی و قابل توجه است. با آغاز تیترا‍‍ژ، موسیقى زیبایى كه آلبرتو ایگلسیاس‏ برای فیلم ساخته همراه با جذابیت بصری تیتراژ گوش را می نوازد. ایگلسیاس‏ که موسیقی اکثر فیلم‌هاى پدرو آلمودوار را ساخته است، در بادبادك باز توانسته با تلفیقى از موسیقى و سازهای ایرانى، افغان، و هندى اثرى زیبا ارائه دهد. بازی ها نیز در حد قابل قبولی است اما همایون ارشادی یك سر و گردن از سایر بازیگران بالاتر است. ارشادی همیشه یكی از بازیگران موفق در سینمای ایران بوده و این امر را با بازی در یك فیلم آمریكایی به اثبات می رساند.
كارگردان: مارك فارستر / فیلمنامه: دیوید بنیف (بر اساس رمانی با همین نام اثر خالد حسینی) / مدیر فیلمبرداری: روبرتو شافیر / تدوین: مت چیس / موسیقی متن: آلبرتو ایگلسیاس / بازیگران: خالد عبدالله، زكریا ابراهیم، همایون ارشادی، شان توب، آتوسا لئونی، احمدخان ماهمیدزارا / محصول: 2007، آمریكا / مدت زمان: 128 دقیقه / جوایز: نامزد جایزه اسکار برای بهترین موسیقی متن / نامزد جایزه گلدن گلاب برای بهترین فیلم خارجی و بهترین موسیقی متن / نامزد جایزه بافتا برای بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان، بهترین موسیقی متن و بهترین فیلمنامه اقتباسی​

[/BCOLOR]