حرف زدن از هوش و هوشمندی ساده نیست. هنوز در مورد هوش انسان هم تعریف دقیقی که همه روی آن اتفاق نظر داشته باشند وجود ندارد. انسانها از یک سو، مدتی است هیجان زده از هوش هیجانی حرف میزنند و از سوی دیگر، به سادگی نمیتوانند سرعت بالای محاسبات ریاضی را به عنوان یکی از شاخصهای هوش انکار کنند. از سوی دیگر از هوشهای چندگانه حرف میزنیم و مواردی مانند درک موسیقی، تصور فضای سه بعدی و کنترل بر اندامها را معیاری از هوش میدانیم. طبیعی است در این شرایط، حرف زدن از هوش حیوانات و انتخاب باهوش ترین حیوانات ساده نیست.
اما تا کنون دو روند غالب را در مواجهه با هوشمندی حیوانات مشاهده کردهایم. یک روند اینکه بسیاری از انسانها، حیوانات را موجوداتی میبینند که بیشتر به یک روبوت از پیش برنامهریزی شدهی اتوماتیک نزدیک هستند و نمیتوان آنها را به هیچ شکل لااقل با تعریف متعارف انسانی هوشمند دانست و روند دیگر اینکه هرگاه حیوانی رفتارهای مشابه انسانها را از خود بروز دهد، ما آن را هوشمند فرض میکنیم.
نشریات متعددی به تعریف هوشمندی حیوانات، گزارشهای سنجش آنها و نیز انتخاب باهوش ترین حیوانات پرداخته اند. نشنال جئوگرافیک، Business Insider و Scientific American و Discovery و New Scientist تنها نمونه هایی از آنها هستند.
برخی از رایج ترین معیارهای سنجش هوشمندی حیوانات، سرعت یادگیری، حافظه ی خوب، تحلیل شرایط، توانایی انتقال آموخته ها، درک نمادها، خودآگاهی، درک انگیزههای دیگران، تنوع احساساتی که تجربه میکنند، تقلید از دیگران و خلاق بودن است. با توجه به تنوع معیارها و عدم امکان تعریف دقیق معیارهای سنجش هوش (حتی برای انسان ها)، فهرست حیوانات هوشمند نمیتواند دارای رتبه بندی دقیق باشد (به قول مصاحبه های تلویزیونی باید آنها را به ترتیب الفبا معرفی کنیم!). اما نتایج عموم تحقیقات دانشمندان، حیوانات زیر را در گروه حیوانات هوشمند قرار میدهد.
با این پست همراه باشید.
1- فیل ها
فیلها از جمله حیواناتی هستند که اگر بخواهیم به زبان متعارف بین خودمان بگوییم، هوش هیجانی بالایی دارند.
برای مطالعه بیشتر، این مقاله ی تری هاگر و این مقاله ی منتال فلاس میتواند نقطه ی شروع خوبی باشد. خواندن این مطلب گاردین در مورد فیلها را هم توصیه میکنیم.
2- هشت پا
هشت پا هم از جمله حیوانات هوشمند دریایی محسوب میشود. اگر چه بیش از سیصد نژاد مختلف هشت پا در دنیا وجود دارد، اما برخی رفتارهای هوشمندانه در میان آنها مشترک است.
احتمالاً خواندن این مقاله ی دیسکاور و این مقالهی Scientific American دربارهی هوش هشت پاها برای شما جالب و مفید باشد.
3- سگ ها
با مطرح شدن بحث هوش حیوانات، سگ ها یکی از نخستین گزینه هایی هستند که به ذهن ما میرسند. تحقیقات هم هوش بالای آنها را تایید میکند.
شاید برای شما جالب باشد که سگی به نام Betsy وجود دارد که یک بار به عنوان یکی از هوشمندترین سگه ای جهان روی جلد نشنال جئوگرافیک آمده و حتی در ویکی پدیا صفحهای به او اختصاص داده شده است! همچنین این مقاله درباره اندازه گیری هوش سگ ها در ویکی پدیا میتواند آموزنده باشد.
4- دلفین ها
دلفین و هوش او هم همیشه مثال زدنی بوده است. در حدی که خیلی از علاقمندان حیوانات، او را با انسان مقایسه میکنند.
شاید مطالعه ی این مقاله ی گاردین در مورد دلفینها و این مقالهی Science Magazine در مورد توانایی های شناختی مغز آنها برای شما جذاب باشد.
5- میمون
میمونها رفتارهای زیادی مشابه ما انسان ها انجام میدهند. به همین دلیل مستقل از نتایج تحقیقاتی – که البته هوش آنها را تایید میکنند – دوست داریم آنها را هوشمند بدانیم.
شاید دوست داشته باشید مقاله ی دانشگاه جورجیا در مورد هوش ژنتیکی شامپانزه ها و گزارش دیگری از نشنال جئوگرافیک را که در برخی زمینه ها با مقاله ی قبلی اختلاف نظر دارد، بخوانید.
6- کلاغ ها
موجوداتی که شاید کمتر او را در فهرست موجودات هوشمند قرار دهیم، کلاغ ها هستند.
شاید دوست داشته باشید این فیلم تد را در مورد برخی مطالعات بر روی هوش کلاغ ها و این مطلب تایم و این مقاله ی ساینتیفیک امریکن را هم ببینید. همچنین این مقاله ی Discovery درباره ی حافظه کلاغ ها در به خاطر سپردن چهره ی انسان ها هم ارزش دیدن را دارد.
منبع: متمم
لاپلاس