amIRali
کاربر نگاه دانلود
مقدمه
پیشرفت فیزیک هستهای تا حد زیادی در نتیجه اکتشاف نوعی از گلولههای هستهای بوده ، گر چه از بسیاری جهات مشابه با پرتونهای عادی است، ولی هیچ بار الکتریکی همراه آنها نیست. این پروتونهای بیبار ، یا بنابر اصطلاحی که بیشتر رواج دارد این نوترونها ، برای بمباران هسته عنوان گلوله کمال مطلوب را دارند، چه از آن جهت که فاقد بار الکتریکی بوده هیچ نیروی دافعهای از طرف هستههای با بار الکتریکی زیاد بر آنها وارد نمیشود و میتوانند به سهولت به ساختمان درونی هسته اتم نفوذ کنند.
تاریخچه
گر چه فرضیه مربوط به امکان وجود نوترونها در سال 1925 بوسیله رادرفورد بیان شده ، ولی دلیل وجود آنها را در سال 1932 همکار وی یعنی جیمز چادویک (James Chadwick) اثبات کرد. این شخص ثابت کرد که تشعشع مخصوصی که بر اثر بمباران با ذرات از بریلیوم صادر میشود عبارت است از ذراتی خنثی که جرم آنها در حدود جرم پروتون است. هستهای که در نتیجه فعل و انفعال به دست میآید، همان هسته کربن متعارف است.
چشمه تولید نوترون
نوترونها را معمولا از راه تصادم دو دوترون یعنی دو هسته هیدروژن سنگین بدست میآورند. پس از آنها یونهای هیدروژن سنگین را در یکی از مولدهای جدید با پتانسیلی بالا وادار به حرکت با سرعت و شتاب زیاد کرده ، آنها را بر روی مادهای مانند آب سنگین انداخته که در آن اتمهای هیدروژن سنگین در داخل مولکولها به یکدیگر متصلاند. در نتیجه تصادمهایی که رخ میدهد، عده زیادی نوترونهای سریع مطابق معادله زیر تشکیل میدهد:
21D + 21D → 32He + 10n
به این نکته باید اشاره کرد که چون نوترونها بار الکتریکی ندارند در ضمن عبور از هوا عمل یونش صورت نگرفته و به همین جهت در ضمن عبور از اتاق ابر اثر مرئی از آنها بر جای نمیماند. مشاهده آنها معمولا از راه اثری است که از تصادم با ذرات هوایی که مستقیما در راه آنها قرار گرفته حاصل میشود.
نتایج بمباران نوترون
نوترونها به آسانی میتوانند حتی در هستههای با بار الکتریکی زیاد ، نفوذ کرده و اثر تخریبی در داخل آنها داشته باشند. این آثار بیش از همه بوسیله فیزیکدان ایتالیایی انریکلو فرمی (Enrico Fermi) و همکاران او مورد پژوهش و مطالعه قرار گرفته است. در صورتی که سر و کار ما با عناصر سبکتر است. نفوذ یک نوترون غالبا با خارج شدن یک ذره آلفا یا یک پروتون همراه است. مانند این فعل و انفعال:
147N + 10n → 115B + 42He
که نشان دهنده تبدیل یافتن نیتروژن به بور و هلیوم است و یا:
5626Fe + 10n → 5625Mn + 11H
که تبدیل آهن را به منیزیم و هیدروژن نشان میدهد. در عناصر سنگینتر حصار پتانسیل که هسته اتم را احاطه کرده بلندتر است، و اگر چه این حصار مانع نفوذ نوترون به درون هسته نیست، ولی از خارج شدن اجزا باردار هسته جلوگیری میکند. در این حالت نوترونهایی که داخل هسته نفوذ میکنند، بایستی از انرژی موجود در خود به صورت تشعشعات مغناطیسی که تولید میشود خلاص شوند و به این ترتیب است که اشعه سخت گاما خارج میشود. مانند این فعل و انفعال:
اشعه گاما + 19779Au + 10n → 19879Au
که در آن عنصر سنگینتری از همان نوع طلا ساخته میشود. این طرز ساخته شدن ، ممکن است از عنصری که بمباران شده ، با تعدیل بار الکتریکی از طریق صدور یک الکترون صورت گیرد.
منفجر ساختن هسته
در فعل و انفعالات هستهای که تا کنون مورد بحث قرار گرفتن ، اساس کار عبارت از آن بود که جز نسبتا بسیار کوچکی از ساختمان هسته (مانند ذره α یا پروتون یا نوترون) از آن خارج شود و حال اگر هسته یک اتم سنگین منجر شود و دو یا بیشتر پارههای تقریبا مساوی بدست آید.
در زمستان سال 1939 این نوع شکسته شدن بوسیله دو فیزیکدان آلمانی به نامهای هان (O . Hahn) و مایتنر (Lise Meitner) مشاهده شد و دریافتند اتمهای اورانیوم که ناپایدارند، ممکن است بر اثر بمباران با یک دسته نوترون به دو پاره تقسیم شوند. یکی از دو پاره نماینده هسته باریوم و دیگری به احتمال قوی کریپتون. این نوع شکافته شدن هسته با آزاد شدن مقداری انرژی همراه است که صدها برابر انرژی آزاد شده در سایر فعل و انفعالات شناخته شده هستهای است.
پیشرفت فیزیک هستهای تا حد زیادی در نتیجه اکتشاف نوعی از گلولههای هستهای بوده ، گر چه از بسیاری جهات مشابه با پرتونهای عادی است، ولی هیچ بار الکتریکی همراه آنها نیست. این پروتونهای بیبار ، یا بنابر اصطلاحی که بیشتر رواج دارد این نوترونها ، برای بمباران هسته عنوان گلوله کمال مطلوب را دارند، چه از آن جهت که فاقد بار الکتریکی بوده هیچ نیروی دافعهای از طرف هستههای با بار الکتریکی زیاد بر آنها وارد نمیشود و میتوانند به سهولت به ساختمان درونی هسته اتم نفوذ کنند.
تاریخچه
گر چه فرضیه مربوط به امکان وجود نوترونها در سال 1925 بوسیله رادرفورد بیان شده ، ولی دلیل وجود آنها را در سال 1932 همکار وی یعنی جیمز چادویک (James Chadwick) اثبات کرد. این شخص ثابت کرد که تشعشع مخصوصی که بر اثر بمباران با ذرات از بریلیوم صادر میشود عبارت است از ذراتی خنثی که جرم آنها در حدود جرم پروتون است. هستهای که در نتیجه فعل و انفعال به دست میآید، همان هسته کربن متعارف است.
چشمه تولید نوترون
نوترونها را معمولا از راه تصادم دو دوترون یعنی دو هسته هیدروژن سنگین بدست میآورند. پس از آنها یونهای هیدروژن سنگین را در یکی از مولدهای جدید با پتانسیلی بالا وادار به حرکت با سرعت و شتاب زیاد کرده ، آنها را بر روی مادهای مانند آب سنگین انداخته که در آن اتمهای هیدروژن سنگین در داخل مولکولها به یکدیگر متصلاند. در نتیجه تصادمهایی که رخ میدهد، عده زیادی نوترونهای سریع مطابق معادله زیر تشکیل میدهد:
21D + 21D → 32He + 10n
به این نکته باید اشاره کرد که چون نوترونها بار الکتریکی ندارند در ضمن عبور از هوا عمل یونش صورت نگرفته و به همین جهت در ضمن عبور از اتاق ابر اثر مرئی از آنها بر جای نمیماند. مشاهده آنها معمولا از راه اثری است که از تصادم با ذرات هوایی که مستقیما در راه آنها قرار گرفته حاصل میشود.
نتایج بمباران نوترون
نوترونها به آسانی میتوانند حتی در هستههای با بار الکتریکی زیاد ، نفوذ کرده و اثر تخریبی در داخل آنها داشته باشند. این آثار بیش از همه بوسیله فیزیکدان ایتالیایی انریکلو فرمی (Enrico Fermi) و همکاران او مورد پژوهش و مطالعه قرار گرفته است. در صورتی که سر و کار ما با عناصر سبکتر است. نفوذ یک نوترون غالبا با خارج شدن یک ذره آلفا یا یک پروتون همراه است. مانند این فعل و انفعال:
147N + 10n → 115B + 42He
که نشان دهنده تبدیل یافتن نیتروژن به بور و هلیوم است و یا:
5626Fe + 10n → 5625Mn + 11H
که تبدیل آهن را به منیزیم و هیدروژن نشان میدهد. در عناصر سنگینتر حصار پتانسیل که هسته اتم را احاطه کرده بلندتر است، و اگر چه این حصار مانع نفوذ نوترون به درون هسته نیست، ولی از خارج شدن اجزا باردار هسته جلوگیری میکند. در این حالت نوترونهایی که داخل هسته نفوذ میکنند، بایستی از انرژی موجود در خود به صورت تشعشعات مغناطیسی که تولید میشود خلاص شوند و به این ترتیب است که اشعه سخت گاما خارج میشود. مانند این فعل و انفعال:
اشعه گاما + 19779Au + 10n → 19879Au
که در آن عنصر سنگینتری از همان نوع طلا ساخته میشود. این طرز ساخته شدن ، ممکن است از عنصری که بمباران شده ، با تعدیل بار الکتریکی از طریق صدور یک الکترون صورت گیرد.
منفجر ساختن هسته
در فعل و انفعالات هستهای که تا کنون مورد بحث قرار گرفتن ، اساس کار عبارت از آن بود که جز نسبتا بسیار کوچکی از ساختمان هسته (مانند ذره α یا پروتون یا نوترون) از آن خارج شود و حال اگر هسته یک اتم سنگین منجر شود و دو یا بیشتر پارههای تقریبا مساوی بدست آید.
در زمستان سال 1939 این نوع شکسته شدن بوسیله دو فیزیکدان آلمانی به نامهای هان (O . Hahn) و مایتنر (Lise Meitner) مشاهده شد و دریافتند اتمهای اورانیوم که ناپایدارند، ممکن است بر اثر بمباران با یک دسته نوترون به دو پاره تقسیم شوند. یکی از دو پاره نماینده هسته باریوم و دیگری به احتمال قوی کریپتون. این نوع شکافته شدن هسته با آزاد شدن مقداری انرژی همراه است که صدها برابر انرژی آزاد شده در سایر فعل و انفعالات شناخته شده هستهای است.
