محیط‌ زیست تالاب انزلی | شاهکار طبیعت گیلان

[Taranwm]

طبیعت، انتخاب شماره یک کسانی است که می خواهند دغدغه هایشان را به فراموشی بسپارند و به تماشای موهبتهای خدادادی بنشینند. برای همین است که با پیدا کردن کوچکترین فرصت، برنامه ریزی برای سفر آغاز می شود و لیستی از مقاصد پیش روی افراد قرار می گیرد.

ایران به سبب قرارگیری در موقعیت خاص جغرافیایی همه ی جلوه های طبیعی را از جنگل سرسبز تا کویر بی آب و علف و از آبشار و دریاچه تا کوهستان های سرد و یخ زده را در خود جای داده است و دنیایی از انتخاب های متنوع را به ما نشان می دهد. می توانی در هر لحظه به اقلیمی خاص بروی و غرق در زیبایی های آن شوی. پیش از این گوشه ای از این مقاصد را به شما معرفی و در لینک زیر مطالبی را برایتان آماده کردیم:

جاذبه های طبیعی

این بار می خواهیم سفری داشته باشیم به شمال کشور و برایتان از یکی از دیدنی های تماشایی استان گیلان سخن بگوییم. کوله بارمان را می بندیم و راهی انزلی می شویم. مقصدمان تالاب انزلی است که در ساحل جنوب غربی دریای خزر همچون نگینی می درخشد و ما را به سوی خود می کشاند.

 

[Taranwm]

چرا تالاب انزلی؟
- تالاب انزلی یکی از جاذبه های طبیعی ارزشمند کشورمان می باشد.
- این تالاب محل تخم گذاری و مقصدی برای پرندگان نادر و مهاجر است.
- تالاب انزلی محل رویش گل لاله مردابی است که بسیار زیبا و منحصر به فرد می باشد.
- امکاناتی همچون قایق سواری و رستوران های محلی می تواند اوقات خوشی را برای شما رقم بزند.

تالاب انزلی | جاذبه ای منحصر به فرد
تالاب انزلی یا مرداب انزلی یکی از زیباترین و پرطرفدارترین مقاصد طبیعت گردی در ایران می باشد که مآمن امنی را برای بسیاری از جانوران فراهم کرده است. این تالاب به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچ یک از تالاب‌های ایران قابل مقایسه نیست و از آن به عنوان تالابی منحصر به فرد یاد می شود. تالاب انزلی، بر سر راه رودخانه هایی که به دریای خزر می ریزند قرار دارد و نقش یک تصفیه خانه را برای آنها بازی می کند.

این تالاب از جمله تالاب های طبیعی و آب شیرین کشور می باشد و از جمله زیباترین مناظر آبی منطقه، به شمار می رود. تالاب انزلی میزبان جزایر متعددی است و دو شهر بندرانزلی و آبکنار در ساحل آن قرار گرفته اند.

تالاب چیست؟
تالاب یا مرداب، زیستگاهی است که در اثر ترکیب اکوسیستم های خشکی و دریایی به وجود می آیند. از لحاظ زمین شناسی تالاب ها خلیج هایی هستند که به وسیله تیغه ی ماسه ای از دریا جدا شده و مرداب خلیجی نامیده می شوند و برخی از آنها نیز نقاط گودی هستند که در اثر حرکات پوسته ای زمین شکل می گیرند

بر اساس تعریف کنوانسیون رامسر (کنوانسیون مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی، به ویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی) تالاب اینگونه تعریف می شود:

تالاب عبارت است از مناطق مردابی، آبگیر، تورب زار (توده متراکم قهوه ای تا سیاه رنگ خزه ها) و مجموعه های آبی به صورت طبیعی، مصنوعی، دایم یا موقت با آب ساکن، جاری، شیرین، آب شور یا شور مشتمل بر آن دسته از آب های دریایی که عمق آب در کشند پایین تر ( جزر و مد) از ۶ متر تجـ*ـاوز نکند.

 

[Taranwm]

نگاهی نزدیک تر به تالاب انزلی
تالاب انزلی یکی از انواع تالاب های ساحلی (Coastal Wetland) به شمار می رود که پسروی دریای خزر و جریانات دریایی منجر به جدا سازی آن از دریا شده است.

وسعت و عمق تالاب

به دلیل آنکه تالاب انزلی منطقه ی نسبتا وسیعی را در بر گرفته است و در فصول پرآبی و کم آبی میزان آب آن تغییر می کند، نمی توان وسعت ثابتی را برای آن در نظر گرفت. از این رو در اندازه گیری وسعت تالاب با اعداد متفاوتی برخورد می کنیم اما به طور کلی در فصول پر آبی، وسعت محدوده آب تالاب به بیش از ۱۰۰ کیلومتر مربع می رسد و در فصول کم آبی این مقدار به کمتر از ۸۰ کیلومتر مربع کاهش می یابد. علاوه بر آب بخش هایی از این وسعت نیز به موارد زیر اختصاص دارد:

۹.۵۳ درصد: جنگل و مرتع

۲.۳۳ درصد: زمین‌های کشاورزی

۷.۸ درصد: تالاب، آب بندان‌ها و استخرها

۷.۳ درصد: مناطق انسان ساخت

در فصل بهار، عمق آب تالاب به بیشترین مقدار خود می رسد و در نواحی غربی آن حدود ۵.۲ متر عمق را شاهد هستیم. البته به دلیل نوسانات سطح آب دریای خزر، در اثر جزر و مد این مقدار همواره متغیر است.

آغاز و سرانجام آب تالاب

۱۱ رود اصلی و ۳۰ رود فرعی آب تالاب را تامین می کنند و پس از آبیاری مزارع و شالیزارها به همراه جریان های سطحی به تالاب انزلی می ریزند که مهم ترین آنها عبارتند از: رودخانه پیربازار، رمضان بکنده، قنادی، لله کا، بیجرود، نوخاله، هندخاله، سیاه درویشان، گاز رودبار، نرگستان، چومثقال، کلسر، شیجان، اسپند، چکوور، مرغک خالکایی، بهمبر، شیله سر و کانال مادر

در نهایت این آب از طریق یک کانال کشتیرانی که به وسیله ی دو موج شکن واقع در تأسیسات بندرگاه انزلی حمایت می شوند، به دریای خزر می ریزد. رودخانه‌های اصلی که از طریق موج شکن های بندرانزلی به دریای خزر مرتبط می‌شوند به ترتیب از شرق به غرب عبارتند از: سوسر روگا، پیر بازار روگا، چپ خاله، راست خاله یا نهنگ روگا و مهدی روگا یا کلویر روگا.

دیدنی ها و تفریحات
تالاب انزلی می تواند لحظات و خاطراتی شیرین را برای شما رقم بزند و با دیدنی ها و تفریحات زیر لحظاتی فراموش نشدنی را به شما هدیه دهد:

۱- تماشای لاله مردابی
یکی از زیباترین جاذبه های تالاب انزلی رویش گل لاله مردابی در آن است. لاله مردابی یا لاله تالابی یا لوتوس، گیاهی دارای برگ های مدور و قلبی شکل بسیار بزرگ می باشد که از آب بیرون می آید و به رنگ سبز متمایل به آبی با گل های درشت دارای گلبرگ های صورتی رنگ ضخیم و متعدد دیده می شود.

بسیاری این گل را با نیلوفر آبی اشتباه می گیرند اما با کمی توجه به ظاهر آنها و می توانند متوجه تفاوت هایشان بشوند.

این گل از اواخر خرداد تا اوایل تیر سر از آب بیرون می آورد و تا اواخر تابستان مهمان تالاب انزلی می شود. لاله مردابی از گیاهان شناور است که ریشه ی آنها در داخل آب و ساقه و برگ‌ها و گل در خارج از آب به صورت شناور قرار دارند.

 

[Taranwm]

۲- پرنده نگری
تعداد زیادی از پرندگانی که از سوی کشورهای همسایه شمالی به ایران می آیند، به تالاب انزلی پناه می برند. همین امر باعث می شود که این مکان یکی از بهترین موقعیت ها را برای انجام فعالیتی به نام پرنده نگری فراهم آورد. پیش تر درباره این فعالیت به شما اطلاعاتی را ارائه نمودیم:
پرنده نگری/تفریحی مسئولانه و ارامش بخش

در ادامه از انواع پرندگانی که می توانید در این تالاب ببینید به طور مفصل سخن خواهیم گفت.

۳- پناهگاه حیات وحش سلکه
پناهگاه حیات وحش سلکه محدوده ای به مساحت ۳۶۰ هکتار است که در قسمت جنوبی تالاب انزلی و در محدوده شهرستان صومعه سرا قرار دارد. این منطقه از شمال به تالاب انزلی ، از شرق به رودخانه صوفیانده، از جنوب به مزارع کشاورزی روستاهای هندخانه و صوفیانده و از غرب به رودخانه هندخاله ختم می‏ گردد.
سلکه یکی از مناطق تالابی با ارزش شمال کشور است که سالانه پذیرای تعداد زیادی از پرندگان مهاجر می شود و از محدود تالاب هایی است که عروس غاز و قو و حتی غاز پاکوتاه را میزبانی می کند.

۴- منطقه حفاظت شده سیاه کشیم
در جنوب غربی تالاب انزلی در محدوده شهرستان صومعه سرا، منطقه ی حفاظت شده ای به نام سیاه کشیم قرار دارد که حدود ۴۱۱۴ هکتار، وسعت دارد و جنوبی ترین بخش تالاب انزلی را تشکیل می دهد.

منطقه حفاظت شده سیاه کشیم از شمال به خشکی ماه روزه از مشرق به تالاب انزلی و رودخانه سیاه درویشان ، ازجنوب به محدوده روستاهای لاکسار، نرگستان، چو مثقال گاوکده، کلسر، اسپند و مزارع شمال چکوور و از غرب به مزارع ضیابر، مازران محله، بهمبر و مزارع جنوبی و شیکا محدود می ‏شود.
گونه‌های گیاهی شامل لویی، نی، جگن، بارهنگ آبی، اسپرغان، آقطی، تراپا، لاله تالابی، نیلوفر آبی، سراتوفیلوم، گونه‌های کنار آبزی همچون نی، تاج‌ریزی، سرخاب کولی و گونه‌های خشکی مثل توسکا، گیاهانی هستند که در سیاه کشیم یافت می شوند.

پرندگانی همچون قو، غاز، اردک بلوطی، اردک تاجدار، خوتکا، کله سبز، انواع حواصیل، فیلوش، انواع شکاریان شامل عقاب تالابی، لیل، دلیچه، سنقر تالابی، پرستوهای دریایی، کاکایی و ... نیز به عنوان جانداران شاخص این منطقه به شمار می آیند. این منطقه موقعیت مناسبی را برای زادآوری پرستوهای دریایی دارد و بزرگ‌ترین منطقه جوجه‌آوری حواصیل خاکستری در جنوب دریای خزر در آن واقع است. حواصیل خاکستری بزرگ ترین حواصیل در استان گیلان می باشد و در منطقه حفاظت شده سیاه کشیم بیش از ۴۳ جفت از آن زندگی می کنند.

۵- پناهگاه حیات وحش سرخانکل
در محدود تالاب بین المللی انزلی و در غرب سلکه ، منطقه ای به نام سرخانکل وجود دارد که از پناهگاه های حیات وحش کشور محسوب می شود و از طرف شمال به کانال ماهروزه و از طرف جنوب به روستاهای هندخاله، سیاه درویشان و از طرف شرق به رودخانه هندخاله و از طرف غرب به رودخانه تازه بکنده منتهی می گردد. سرخانکل در مسیر رسیدن به منطقه نیلوفرهای آبی قرار دارد و باید از آن گذر کرد.

گونه ی غالب گیاهی این منطقه نی و لوئی است و آزولا، سه کوله خیز، لاله تالابی و نیزار به وفور در آن یافت می شود.

پرندگان مهاجر همچون قو، غاز، چنگر و انواع مرغابی ها، طاووسک، یلوه و کاکایی، در زمستان مهمان سرخانکل می شوند و زندگیشان را در آنجا می گذرانند. در این منطقه ماهیان بومی همچون سوف، هشترخان، کپور، سیم، شوک (اردک ماهی) و ماهیان مهاجر از قبیل ماهی سفید، سفید کولی وسیاهکولی نیز زندگی می کنند.

 

[Taranwm]

۶- جزایر تالاب انزلی
در میان تالاب انزلی جزایر متعددی وجود دارند که عبارتند از:

قلم گوده بزرگ و کوچک: قلم گوده نام جزیره ای است که در امتداد خارجی یا جنوبی و انتهای شرقی ساحل انزلی گسترش یافته است و معمولا کشتی ها در آن لنگر می اندازند. این جزیره دارای گذرگاهی عمیق و طویل است که شبیه به رودخانه می باشد و ۱۲۵ متر عرض دارد. کشتی ها در این گذرگاه می توانند در نزدیکی ساحل لنگر انداخته و با اطمینان کامل بارگیری کنند و یا کالای خود را تحویل دهند. قلم گوده پوشیده از نیزار است و در زمین خشک آن چهار پایان اهلی چرا می کنند.

میان گوده و اکبر آباد: اکبرآباد جزیره بسیار کوچکی است که در نزدیکی قلم گوده قرار دارد و در کنار آن نیز میان گوده واقع شده است.

میان پشته بزرگ و کوچک: در مقابل قلم گوده، جزیره ی طویلی به نام میان پشته قرار دارد که جنگلی و پوشیده از درخت است. این جزیره تنها ۱ متر بالاتر از سطح آب است و با وزش بادهای شدید دچار سیل زدگی می شود. طول آن از شرق به غرب ۱۲۶۰ متر می باشد و پهن ‌ترین قسمت آن در بخش شرقی به ۷۶۵ متر می رسد. ساحل شمالی جزیره در محلی که رودخانه به دریا می رسد واقع است و ۶۳۰ متر می باشد.

در گذشته یک انبار باروت‌کوبی در این جزیره وجود داشت و در آن آثاری از باغی به نام باغ شاه که مربوط به زمان خسروخان است دیده می شد. به جز این بنا، پنج ویلا و چهل و پنج کلبه ماهیگیری و دو موسسه برای خشکاندن پیله و باغی به نام یوسف آباد نیز در این جزیره قرار دارد.

میان پشته کول: جزیره کوچکی در بالای میان ‌پشته قرار دارد که با درخت های کاشته شده در آن شناخته می شود.

مرادگوده: جزیره مرادگوه شبیه استخر است و سلگاه نامیده می شود. اهالی محله کولیور در بندر انزلی برای شکار مرغابی به این جزیره می آیند. در این منطقه کسی که زندگی خود را با شکار مرغابی بگذراند به سل بر معروف است. قسمتی از جزیره زیر کشت رفته و کنف می دهد.

چراغ پشتان: این جزیره در ۶ کیلومتری انزلی و در مشرق مراد گوده واقع شده است.

سایر جزایر: در شرق انزلی جزایری به صورت باغی یا چمن وجود دارند که عبارتند از: خشکی، سید کاظم باغ، پیله علی باغ (پله علی باغ)، میرحسن باغ.

طالقانی و آبکنار نیز از جزایر دیگر تالاب می باشند.

۷- خوشگذرانی در تالاب انزلی
قایق سواری و گشت و گذار در میان تالاب: در قسمت های مختلفی از بندر انزلی می توانید با پرداخت هزینه سوار بر قایق شوید و به میان آب بروید و تکه تکه ی آن را خودتان کشف کنید.

عکاسی: زیبایی های این تالاب می توانند بهانه های خوبی برای عکاسی باشند و عکس هایی کم نظیر را برایتان به ارمغان بیاورند.

تفریحات آبی: در این تالاب می توانید لحظات هیجان انگیزی را برای خود رقم بزنید و از انواع ورزش های آبی، تیوپ سواری، کایاک، کانو و… لـ*ـذت ببرید. در این تالاب آموزش اسکی و جت اسکی نیز صورت می گیرد.

ماهیگیری: این تالاب امکانات ماهیگیری تفریحی را نیز برای شما فراهم کرده است و می توانید در سکوت و آرامش آن را تجربه کنید.
رستوران ها و کافه ها: رستوران ها و کافه هایی نیز در حاشیه انزلی قرار دارند که می توانند لحظات خوشی را برایتان رقم بزنند.

انزلی | تالابی جهانی
تالاب انزلی یکی از نخستیم تالاب های بین المللی ثبت شده در ایران است و نام آن در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالابهای بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. منطقه ثبت شده در این فهرست شامل تمام تالاب انزلی، منطقه سیاه کشیم، منطقه حفاظت شده سلکه و سایر آب بندان‌های متعدد محدوده تالاب انزلی می باشد که از نظر خصوصیات فیزیکوشیمیائی، مرفولوژیک، فیتواکولوژی و جغرافیایی تفاوت های چشمگیری دارند و سیستم های مختلفی را ارائه می دهند.

تالاب انزلی با تالاب کوشیرو در پارک ملی کوشیرو شیتسوگن ژاپن پیوند خواهرخواندگی دارد. همچنین این تالاب توسط کنوانسیون رامسر و همچنین سازمان بین‌المللی حیات پرندگان به عنوان زیستگاه مهم برای پرندگان معرفی شده است. خشکسالی و خطرات پیش روی این تالاب نیز سبب شد تا نامش در سال ۱۹۹۳ به دلیل مخاطراتی مانند تغییر سطح آب دریای خزر، افزایش رسوبات، آلودگی آب و غیره در فهرست مونترآل قرار گیرد به این معنی که نیازمند مراقبت بیشتری برای جلوگیری از خشک شدن است.

 

[Taranwm]

تالاب انزلی چگونه به وجود آمده است؟
انزلی، تالابی جوان می باشد و بر اساس مطالعات کارشناسان، در ۷۰ تا ۱۰۰ هزار سال پیش، با رسوب گذاری مارن (ماسه دانه ریز) و ضخامت تقریبی ۴۵۰ متر در حاشیه ساحلی به وجود آمده است.

این رسوبات با عنوان رسوبات قدیمی یا کاسپین قدیمی شناخته می شوند که احتمالا تا اواخر دوره یخچالی ادامه داشته است. دوره یخچالی یا یخگیری به دوره ای اطلاق می گردد که یخچال یا یخسار یک منطقه را به طور کلی می پوشاند. در این دوره، انزلی و مرداب انزلی به این شکل نبوده بلکه با فرسایش کوه های اطراف، حوضه های فرو نشسته (آرام) ایجاد شده و نهشته های (مواد انباشته) قدیمی ته نشین گردیده است. در این زمان، مقدمه شروع رسوبات زیر دریایی مربوط به حدود ۱۵ هزار سال قبل از رسوبات (کاسپین) جدید بر روی رسوبات قبلی به وجود آمد. پس از این اتفاق، عقب نشینی آب دریا ادامه یافت و رسوبات آبرفتی موجود در دشت ساحلی، از آب بیرون آمده و باریکه ای طولانی را تشکیل دادند.

بر اساس اطلاعات موجود، تالاب انزلی در حدود ۱۵ هزار سال قبل ایجاد شده و آخرین رسوباتی که شهر انزلی بر روی آن بنا گردیده رسوبات جدید یا کاسپین جدید می باشد که صدف ها و بقایای آن را در حفاری های چاه های آب به دست آمده است. این رسوبات به رسوبات نرم و در اصطلاح محلی فورش، شهرت دارند و شامل رس، ماسه و آهک است که ضخامت آن از ۳۰ تا ۱۶۰ متر متغیر می باشد. پس از بنای شهر انزلی، پس‌روی تدریجی آب دریا باعث شد تا مساحت آن روز به روز بیشتر شود. جزیره ای دو قسمتی بر اثر فعل و انفعالات جوی و سایر عوامل طبیعی شکل گرفت و کانالی بین این دو قسمت ایجاد گردید.

در نهایت این تالاب در اثر عوامل زیر شکل گرفت:

* تشکیل دو خشکی باریک دشتی به پهنای ۲۷۰ متر تا ۹ کیلومتر

* کاهش ارتفاع سطح آب دریا

خشکی غربی به نام شبه جزیره بندر انزلی شناخته می شود که تا کپورچال (روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بندر انزلی) ادامه دارد و شبه جزیره ماهروزه در این بخش، کپورچال و بهمبر (روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا) را از همدیگر جدا می کند. امروزه مجموعه تالاب انزلی ۴ بخش را در خود جای داده است: بخش شرقی، بخشی غربی آبکنار، بخش مرکزی و سلکه و سیاه کشیم

پوشش جانوری | تنوعی کم نظیر
تالاب انزلی زیستگاه امنی برای برخی جانداران به شمار می رود که می توان آنها را در دسته های زیر جای داد:

۱- پرندگان
دریای خزر یکی از مهم ترین مناطق زیستگاهی پرندگان آبزی بومی ومهاجر به شمار می رود که در مرکز توزیع جغرافیایی جمعیت غازها و مرغابی ها در مسیرغرب سیبری، خزر و نیل واقع شده است و هرساله بیش از ۱۰ تا ۱۲ میلیون انواع اردک و غاز، قو و سایر پرندگانبه سوی آن می آیند. بسیاری از این پرندگان بین یک تا سه ماه از زندگی خود را در حواشی دریای می گذرانند و در این میان تالاب ها و آبگیرهای حاشیه ی خزر به ویژه تالاب انزلی بهترین مکان برای آنها می باشد. تنوع پوشش گیاهی تالاب انزلی سبب جلب و جذب پرندگان مهاجر به آن شده و محلی مناسب برای زمستان گذرانی، تخم گذاری و جوجه آوری آنها به شمار می رود.

این تالاب در مسیر مهاجرت پرندگان شمالی قرار گرفته و در فصول سرد سال یکی از مهم ترین پناه گاه ها برای آنها می باشد. چند گونه از پرندگان همچون نظیر باکلان کوچک، پلیکان خاکستری، غاز پیشانی سفید کوچک، عقاب دریایی دم سفید و خروس کولی.که در معرض تهدید جهانی هستند، انزلی را برای زمستان گذرانی انتخاب می کنند.

از پرندگان تالاب می توان به این موارد اشاره کرد:

انواع مرغابی و غاز شامل مرغابی سر سفید، مرغابی بلوطی، مرغابی تاجدار، مرغابی چشم طلائی، مرغابی سیاه کاکل، مرغابی سر حنائی، مرغابی کله سیاه، مرغابی کله سبز، عروس غاز، غاز خاکستری(شلخت)

انواع قو شامل قوی فریاد کش، قوی گنگ، قوی کوچک

انواع حواصیل شامل حواصیل ارغوانی، حواصیل خاکستری، حواصیل سفید

انواع باکلان شامل باکلان سیاه(دارغاز)، باکلان کوچک، باکلان مار گردن

انواع دیگر پرندگان شامل ماهی خورک(کولی خوری)، گیلانشاه(مرغ باران)، عقاب تالابی، چنگر چارخو، خوتکای ابروسفید، کورکورسیاه، آبچلیک، پلیکان، فلامینگو، بوتیمار کوچک(لوله گرد)، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکائی، خوتکای کله سرخ، طاووسک (تورسگ)، چلچله(حاج حاجی)، چکاوک(کولکاپیس)، سار(سیا نسپر)، زاغچه(کشکرت)، زنبور خوار سبز، زاغ سیاه، کلاغ ابلق، قرقاول(تورنگ)، گاوچرانک، گنجشک(چی چی نی)، گیلار، دم جنبانک(دوم بالاسکنی)، سسک (سولوموس)، مرگوس کاکلی، مرگوس سفید، قوش(الغ)، قرقی(واشک)، خروس کولی،سلیم، مرگوس بزرگ، سـ*ـینه سرخ، سهره گلی(هفت رنگ)، پرنده الیکایی(جینجیره)و...

۲- آبزیان
تالاب انزلی بیش از ۵۰ گونه ماهی را در خود دارد و به عنوان مهم ترین منبع تکثیر و تولید ماهیان خاویاری و استخوانی دریای خزر از آن یاد می شود.

از ماهیان تالاب می توان به این موارد اشاره کرد: اردک ماهی، کپور، سیم بزرگ،سبله(گربه ماهی)، شاه کولی،سیاه کولی، سوف ماهیان، سوف سفید، سوف حاجی طرخان، سس(زرد پر)، ماهی سفید، کفال، کولمه، فیتوفاک، بیگ هد، علفخوار(آمور وحشی)، ماهی آزاد، ماهیان خاویاری، ماهی ماش، سگ ماهی، کپور ماهی حوض، لای ماهی، سیم کوچک،سرخ پر، ماهی زیبا، زالون، شیشه ماهی، مار ماهی، آمور سفید،سس ماهی

لای ماهی به عنوان مهم ترین گونه آبزیان در این تالاب شناخته می شود که از نظر کارشناسان شیلاتی حیات آن اهمیت بسزایی دارد. در میان این ماهیان تعدادی در تمام سال در تالاب حضور دارند، برخی برای تولید مثل و تخم ریزی به تالاب می آیند و برخی دیگر رو به نابودی هستند و تنها تعداد کمی از آنها باقی مانده است.

یکی از لذیذترین خرچنگ های جهان درانزلی
در مرداب انزلی خرچنگ نیز پرورش داده می شود و این جانداران جزء بهترین خرچنگ های پرورشی جهان هستند که از لحاظ وزن و میزان مواد پروتئینی بعد از خرچنگ های آمریکایی و قبل از خرچنگ های اروپایی قرار می گیرند.

۳- پستانداران تالاب انزلی
در معرض خطرترین گونه های جانوری تالاب انزلی، پستاندارن، هستند که در اثر کوچک شدن زیستگاههای امن حاشیه تالاب و همچنین صید و شکار بی رویه جمعیت آنها روبه کاهش است. پستانداران این منطقه عبارتند از: شنگ، گراز، تشی(خارپشت)، راسو(گینجامانی)، فک خزری، شغال، سمور آبی، گربه جنگلی و ...

 

[Taranwm]

۴- سایر گونه های جانوری
این تالاب زیستگاه بر خی دیگر از گونه های جانوری نیز هست که عبارتند از:

خزندگان شامل ۳ راسته سوسمارها، لاک پشت های مانند لاک پشت خزری، لاک پشت برکه ای اروپایی، مارها.

دوزیستان شامل ۵ گونه قورباغه از ۴ خانواده همچون قورباغه پا دراز ایرانی

حشره خواران مانند حشره خردورنگ.

جوندگان شامل تشیف سنجابک، موش سیاه

گیاهانی که در تالاب انزلی خواهید دید
گیاهان تالاب انزلی به دسته های متفاوتی تقسیم می شوند:

۱- لایه گیاهان حاشیه‌ای یا پایابی
گیاهان حاشیه‌ای به گیاهانی اطلاق می شود که ریشه آنها در خاک، بخش پایینی در آب و تمام و یا قسمت بزرگی از بخش رویشی و تولید مثل آنها مانند برگ ها و گل ها، در خارج از آب باشد. این گیاهان معمولا در حاشیه مرداب و رودخانه های مجاور یافت می شوند و تعدادی از آنها عبارتند از:نی معمولی، اسپارگانیوم، لوئی، سیرپوس، پلی گنوم، پونه آبی، تیرکمان آبی، بارهنگ آبی، بوتوموس، نلومبو، دم اسب، هزارنی، علف هفت بند، لاله تالابی

حدود دو سوم از کل منطقه تالاب انزلی و سرتاسر قسمت شرقی و مرکزی آن پوشیده از نی است اما همانگونه که گفتیم معروف‌ترین گیاه تالاب انزلی که شهرت جهانی دارد، لاله تالابی یا لاله مردابی است. این گل پیش از آنکه شکفته شود به پسته دریایی و در زبان محلی به ثعله باقلی شهرت دارد. این گیاه کلاهک سبز رنگ و دانه های کوچک به رنگ سبز دارد و به سبب دارا بودن خاصیت های دارویی و درمانی، در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد.

۲- لایه گیاهان شناور
این نوع گیاهان در سطح آب شناور می باشند؛ به این معنی که قسمت های اصلی گیاه به ویژه برگ ها در سطح آب قرار می گیرند و ریشه آنها در بستر تالاب و گل هایشان به صورت شناور و یا خارج از آب هستند. از میان این گیاهان می توان به این موارد اشاره نمود: اوتریکولاریا، شالوین، هیدروکاریس، عدسک سرنیزه‌ای، عدسک کوچک، عدسک چندریشه، تراپا، مریم آبی، علف هفت بند، پوتاموژتون شناور، دسپیرودلا، سرخس آبزی، علف قورباغه (هیدروکاریس)،نیلوفر آبی زرد، نیلوفر آبی سفید و …

نیلوفر آبی است گلی بزرگ به رنگ‌های سرخ و سفید و کبود می باشد و در کشور ما در خطر نابودی قرار دارد. بد نیست بدانید این گل علاوه بر این که ظاهر زیبایی دارد، در ادیان مختلف این گل از اهمیت خاصی برخوردار است و به ویژه در مکاتب شرقی جایگاهی ویژه و مقدس برای آن در نظر گرفته اند. در بودیسم این گل نماد خلوص، تولدی الهی و سمبل شخص روشن بین است.

به دلیل اینکه، گل نیلوفر آبی، با سختی از گل و لای بیرون می آید، گلی مقدس و پاک در نظر گرفته می‌شود. بر آمدن آن از میان گل و لای می تواند به روند بر آمدن روح از خاک و گِل دلالت دلالت داشته باشد و به این صورت برداشت شود که این گل از دل تجارب مختلف می‌گذرد و خودش را به آفتاب روشن که نماد روشن بینی است می‌رساند.

استفاده از این گل در معماری تاق بستان و تخت‌جمشید حکایت از اهمیت آن در ایران باستان دارد و آمدن نام آن در اشعار شاعران ایرانی همچون قطران، سراج الدین سگزی و ابو‌شکور جایگاه آن را در میان هنرمندان بیان می کند.

یکی از مکان های اصلی تخم گذاری و جوجه آوری پرستوهای دریایی، منطقه ای است که در آن گل های نیلوفر آبی می روید. پرستوها روی گیاهی به نام سکوله ‌خیز تخم گذاری می کنندو جوجه هایشان در آنجا متولد می شوند. این گیاه یک ساله و شناور است و با داشتن ریشه ‌های افشان می تواند در گل و لای فرو رود و بستر با ثباتی را فراهم کند.

۳- لایه گیاهان غوطه ور
گیاهانی در این لایه قرار می گیرند که تمام و یا قسمت بزرگی از بخش های رویشی و تولید مثلی آنها به حالت غوطه ور در آب می باشد و ممکن است گل آنها در سطح آب به چشم بخورد.این گیاهان عبارتند از: میرپوفیلوم، سراتوفیلوم دمرسوم، سراتوفیلوم سابمرزوم، پوتاموژتون پکتیناتوس، تیزک، هزار لرگ، هیدریلاور تیسیلاتا و...

۴- گیاهان اراضی پیرامون تالاب
وجود خاک مرطوب در اراضی پیرامون تالاب باعث شده تا گیاهانی که به رطوبت زیادی نیاز دارند، در آنجا فرصت رشت پیدا کنند. این گیاهان اغلب درخت ها و درختچه ها هستند که از جمله آنها می توان به شب خسب، درمنه، توسکا قشلاقی، نخل تالابی و سازو اشاره کرد.

 

[Taranwm]

دلیل نامگذاری
احتمال می رود که نام این تالاب از واژه همزلی آمده باشد. در زبان گیلکی واژه ی همزلی به معنای سایش و نزدیکی آب و خشکی به کار می رود که می تواند به دلیل وجود تالاب در منطقه، این نام را به خود گرفته و در اثر گذر زمان به انزلی تغییر پیدا کرده باشد.
در زبان یونانی نیز واژه هایی همچون انزلیوس و انزلیا به معنی مرداب می باشند و با توجه به قدمت ۱۵۰۰۰ ساله تالاب، احتمال می رود که این نامگذاری در گذشته های دور انجام شده و حتی نام‌گذاری شهر انزلی نیز از وجود یکی از بزرگترین تالاب‌های جهان در این منطقه نشئت گرفته باشد.

ارزش اقتصادی تالاب
آب تالاب دارای رسوبات و موادی است که می تواند در موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد:
* بهره برداری به عنوان کود های شیمیایی
* بهره برداری به عنوان مواد اولیه ساختمانی
* اکتشاف جهت عناصر کمیاب
تیتانیوم، عنصر ارزشمند آب تالاب
براساس خبرنامه پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف، در رسوبان تالاب انزلی ۱۲ درصد تیتانیوم وجود دارد که غنی ترین منبع تیتانیوم به شمار می رود. تیتانیوم یکی از عناصر بسیار ارزنده و کمیاب طبیعت می باشد که از سال ۱۷۹۱ میلادی در طبیعت کشف شده است و شیمی دانان جهان بیش از یک قرن برای به دست آوردن آن به صورت یک فلز خالص تلاش کردند.
این عنصر ارزشمند در مواردی که وزن سبک و مقاوم در مقابل دمای شدید و رطوبت مورد نیاز است بسیار کاربردی است و در ساخت موشک ها و هواپیما های سریع السیر از آن استفاده می شود.

حیات تالاب انزلی در خطر است
تالاب انزلی تا پیش از سال ۱۳۵۷ حدود ۸ متر عمق داشته و امکان صید هفت تا هشت تن ماهی در آن فراهم بوده است اما در تاریخ ۱۳ بهمن ۱۳۹۰ عمق این تالاب به ۱.۵ تا ۲ متر و در سال ۹۴ به کمتر از یک متر نیز رسیده است. این جاذبه ی طبیعی کشورمان مانند بسیاری از زیبایی های دیگر در حال نابود شدن می باشد و در اثر مسائل زیر روز به روز به مرگ نزدیک تر می شود:

تخلیه ضایعات لایروبی در اطراف تالاب و رودخانه ها

تخلیه زباله های شهری و روستایی در محدوده تالاب و رودخانه ها

نشت نفت از فعالیت های سکوهای حفاری، تردد قایق ها و کشتی های تجاری

ورود فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی از طریق جریان های سطحی یا رودخانه های ورودی به تالاب

ته نشینی آلوده کننده های موجود در هوا که ناشی از تردد خودرو و فعالیت های صنعتی می باشند.

گیاه آزولا که در سال ۱۳۶۳ توسط سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و سازمان کشاورزی با اهداف تولید علوفه برای دام و طیور و تهیه کود سبز برای مزارع برنج استان گیلان کشت شد و کم کم به تالاب انزلی راه یافت. این گیاه سطح تالاب را می پوشاند و مانع از رسیدن نور و اکسیژن به جاندران می شود.

آب و هوای تالاب
مشخصات جوی تالاب انزلی شبیه به انزلی و غازیان (بخشی است از شهر ساحلی بندر انزلی) است و تنها مقدار رطوبت آن بیشتر می باشد. وجود رشته کوه البرز در قسمت های جنوبی و دریای خزر در شمال این ناحیه باعث شده تا هوا معتدل و همراه با بارندگی فراوان باشد به گونه ای که از حوزه آبریز تالاب انزلی به عنوان پرباران ترین منطقه ایران یاد می شود که تالاب پرباران ترین نقطه این حوزه به شمار می رود.

درجه حرارت در این تالاب در زمستان نزدیک و یا مساوی صفر درجه سانتیگراد و به ندرت پایین صفر می باشد و در اواسط تابستان به حداکثر میزان خود، بین ۳۳ تا ۳۶ درجه سانتیگراد می رسد. بر اساس اطلاعات کسب شده در یک دوره ۲۵ ساله، تیرماه با حداکثر مطلق ۸/۳۶ درجه سانتی گراد به عنوان گرم ترین ماه سال و بهمن ماه با حداقل مطلق ۴/۱۱ – درجه سانتی گراد به عنوان گرم ترین و سردترین ماه های سال می باشند و به طور کلی متوسط درجه حرارت سالانه آن ۱۶ درجه سانتی گراد است.

حداکثر بارش در زمستان می باشد و متوسط بارندگی سالیانه از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی متر و رطوبت نسبی ۸۰ تا ۸۵ درصد تغییر می کند. سرعت متوسط سالیانه باد در این تالاب ۳۰ متر بر ثانیه تخمین زده شده است.

بهترین فصل سفر
به طور کلی تالاب انزلی دارای تابستانهای گرم و مرطوب و زمستان های ملایمی است و بهترین فصل سفر به آن را می توان بهار و پاییز دانست.

بهار: در فصل بهار می توانید به دیدن گل های زیبای این تالاب بروید و از دیدن آنها لـ*ـذت ببرید.

تابستان: هوای گرم و مرطوب منطقه کمی آزاردهنده است.

پاییز و زمستان : هوا مرطوب و ملایم است اما اثری از گل های مردابی دیده نمی شود.

کجا بمونیم؟
در بندر انزلی گزینه های بسیاری برای اقامت در پیش رو دارید و می توانید یکی از آنها را انتخاب نمایید: خانه های محلی، ویلاها، سوییت ها، مهمانسرا و هتل.

موقعیت جغرافیایی
تالاب انزلی در استان گیلان و در جنوب غربی سواحل دریای خزر واقع شده است و از شمال به شهرستان انزلی، از جنوب به شهرستان صومعه سرا، از شرق به پیربازار و از غرب به کپورچال و آبکنار انزلی محدود می شود.

راه دسترسی
برای رفتن به تالاب انزلی باید راهی بندر انزلی شوید. این بندر از طریق جاده رشت - انزلی و رضوانشهر - انزلی قابل دسترسی می باشد.

همچنین می توانید با هواپیما به فرودگاه رشت بروید و از آنجا از وسایل نقلیه ی عمومی استفاده کنید.

از پایانه های اتوبوسرانی بسیاری از شهرهای ایران نیز، اتوبوس به مقصد انزلی وجود دارد.

دیدنی های اطراف
در بندر انزلی می توانید از جاذبه های دیگری نیز دیدن نمایید:

* سواحل دریای خزر

* بازار های محلی

دغدغه های کارناوالی
قایق هایی که با تعرفه های متفاوت در قسمت های مختلف انزلی حضور دارند یکی از مشکلات گردشگری این جاذبه می باشند. قیمت تعریف شده ای برای گشت و گذار با قایق وجود ندارد و هر کس بنا به سلیقه ی شخصی قیمتی را انتخاب می کند.

 

[Taranwm]

توصیه های کارناوالی
تالاب انزلی یکی از ارزشمندترین سرمایه های طبیعی کشور می باشد پس این سرمایه را با نریختن زباله و آلوده نکردن آب برای مدت زمان بیشتری حفظ کنیم.