کهگیلویه و بویراحمد تل خسرو، تپه برجای مانده از کی خسرو کیانی در روایات محلی

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
مقاله‌های مرتبط:

• یاسوج در یک نگاه
• در سفر به یاسوج از کجا دیدن کنیم؟
• آبشار یاسوج،اصلی‌ترین جاذبه گردشگری این شهر

وجود مکان‌های تاریخی و تپه‌های باستانی در ارتفاعات زاگرس در جنوب غرب ایران، دشت‌ها و دره‌ها، تپه‌ها و تل‌های مختلف، نشان‌دهنده اثبات قدمت و سابقه باستانی این سرزمین‌هاست. یاسوج شهری است که پیشینه شهری ندارد و تنها از دهه ۴۰ خورشیدی و با ساخت کارخانه قند برای ایجاد یک مرکز شهری در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه دنا برای ایجاد یک فرمانداری کل بنیان گذاشته شد. پیش از آن مرکز سیـاس*ـی و اداری منطقه روستای تل خسروی بود که درست در اطراف همین تپه پراکنده بود اما امروزه به سبب ساخت و سازهای مسکونی بکلی ویران شده و بقایایی از آن بر جای نمانده است. یاسوج را به دلیل طبیعت بکر و وجود جنگل‌های انبوه و چشمه‌ها و آبشارهایش به‌عنوان «پایتخت طبیعت ایران» می‌شناسند، اما این شهر ناشناخته‌های دیگری نیز دارد که حالا سر از خاک بیرون می‌آورند و ساکنین شهر را به تعجب وا می‌دارند.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
تل خسرو
تل خسرو یا تپه خسرو در شهر یاسوج است که باستان‌شناسان قدمتی ۵۰۰۰ ساله برای آن منظور کرده‌اند
تل خسروی که امروزه «تل خسرو» ناميده مى‌شود، تپه‌اى در جنوب شهر ياسوج است که در فاصله‌اى کمتر از ۵ کيلومترى آن قرار دارد. تل خسرو، تپه‌ای با ارتفاع ۲۰ متر است که بلندترین و مهم‌ترین محوطه باستانی این دره شمرده می‌شود که تنها محوطه استقراری و سکونت دایم این دره محسوب می‌شود. این تپه که ۱۵۰ متر درازا و ۱۲۰ متر پهنا دارد، در دهه ۸۰ خورشیدی به وسیله باستان‌شناسان مورد کاوش قرار گرفت و نشان داد قدمتی چندین هزار ساله دارد. پایین‌ترین لایه‌های این تپه باستانی آن را مربوط به هزاره پنجم پیش از میلاد و بالاترین لایه‌ آن، مربوط به یک قلعه قاجاری است. بیشترین ارتفاع تپه مربوط به نیمه شمالی و شمال شرق آن است. طیف وسیعی از بقایایی فرهنگی به‌خصوص سفالینه‌های نارنجی و خاکستری، ابزار سنگی، قطعات شکسته، خشت پخته و... در سطح محوطه تا شعاع ۵۰ متری آن مشاهده شده است.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]

در روایات محلی شهر یاسوج، تل خسرو را مربوط به دوره کیانی و به شخص کی خسرو نسبت می‌دهند

تپه یا تل خسرو که اثری با سابقه محسوب می‌شود در استان کهکیلویه و بویراحمد و در روستای تل خسرو قرار و در ۵ کیلومتری یاسوج قرار گرفته است. برخی تصور می‌کنند نام تل خسرو برگرفته از نام پادشاه ساسانی ایران خسروپرویز است، اما اگر از اهالی این روستا در مورد این نام پرسش شود، آن‌ها قدمت روستا را به کی‌خسرو اساطیری فرزند سیاوش از پادشاهان کیانی ایران می‌رسانند. در علت نام‌گذاری تل خسرو، دو روایت در نزد مردم روستا موجود است که هر دوی آن‌ها به واگذاری پادشاهی کی‌خسرو به لهراسب ختم می‌شود. روایت این تل را اهالی روستای تل خسرو چنین تعریف می‌کنند: زمانی که به کی‌خسرو سروش الهی رسید که به دشت یاسوج بیاید، وی به سوارانش دستور داد که هرکدام توبره‌ای خاک روی هم بریزند تا تپه‌ای شکل بگیرد. سپس کی خسرو بر بالای تل می‌رود و لهراسب را به جانشینی برمی‌گزیند. این که آیا چنین داستانی واقعیت داشته یا ساختگی است مشخص نیست و تنها یک شاهد می‌توان برای آن آورد. در شاهنامه فردوسی پس از اینکه کی خسرو تاج بر سر لهراسب گذاشت به غاری در رشته‌کوه دنا (که اکنون با نام غار کی‌خسرو شناخته می‌شود) می‌رود و عروج می‌کند.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]

پروفسور گابه تل خسرو را بازمانده‌های عمارت یا کاخی با آجرهای زرد چهارگوش دانسته و قدمت آن را به پیش از هخامنشیان می‌رساند

برخی از مردم محلی نیز روایت دیگری دارند و آن روایت این است که وقتی کی‌خسرو در کنار چشمه پرآب، مزرعه بزرگی می‌بینید که پیرمردی ضعیف و تنها در جمع‌آوری محصول عاجز مانده است. کیخسرو دستور می‌دهد سپاهیان هر یک دسته‌ای از محصول را به کمک او جمع‌آوری کنند. پس از جمع‌آوری سریع محصول توسط سپاه، خسرو از پیرمرد پرسید: ای پیرمرد بگو در کار کردن دست جمع بهتر است یا دست کم؟ پیر می‌گوید: دست جمع. سپس می‌پرسد: موقع خوردن دست جمع بهتر است یا دست کم؟ پیر می‌گوید دست کم. خسرو از بخل وی آزرده و خشمگین می‌شود و دستور می‌دهد هر یک از لشکریان یک توبره خاک در کنار آن چشمه روی‌هم بریزند که با این کار در وسط آن دشت صاف تپه نسبتا بزرگی ایجاد می‌شود. برای آنکه در حال سخنرانی همه لشکر او را ببینند به بالای تپه می‌رود و ضمن نصیحت لشکریان خود به عدالت و انصاف و مردم‌داری و نیک نفسی و وطن‌پرستی، جانشین خود (لهراسب) را بنا به خوابی که دیده بود، به جانشینی خود انتخاب می‌کند. بر اساس روایات محلی‌، کی‌خسرو کاخی بر سر این تل یا تپه بنا نهاده بود که پرفسور گاوبه، آثار آن را به‌صورت عمارتی با آجرهای زرد چهارگوش و آجرهای سرخ از نوع آجرهای پل علیایی بهبهان (ارجان قدیم) مشاهده کرده و این مکان را به پیش از دوره هخامنشیان مربوط دانسته است.

[/HIDE-THANKS]