گل و گیاه خاس:

ساینا · 2015/04/22

درخت یا درختچه ی انبوه خاس با برگ های براق و میوه های سرخ زیبا درختی خاص جلوه می کند بخصوص به دلیل همیشه سبز بودنش، زمستان بی برگ و بار را پر شور و حرارت می کند. این درخت با شاخ و برگ انبوهش در باغ و باغچه، چه کنار هم کاشته شوند و چه به صورت پرچینی متراکم هرس و کوتاه شوند و چه بصورت تک درخت کشت گردد، خاص و چشم گیر است.

خاس درختانی کوچک به ارتفاع 3 تا 5 متر (به ندرت تا 10 متر) با قطر تنه ی 20 سانتیمتر، یا درختچه هایی همیشه سبز می باشند. برگ ها به رنگ سبز تیره و براق، کوچک (10 تا 30 میلیمتر طول و 10 تا 17 میلیمتر عرض)، با حاشیه ی کنگره دار و گاهی اوقات خاردار می باشند. گل ها دوپایه (پایه ی نر و ماده بصورت جدا بر روی دو درخت)؛ سفیدرنگ و دارای چهار لوب است. میوه خاس از نوع شفت و سیاه رنگ و به قطر حدود 5 میلیمتر است. هر میوه حاوی 4 عدد بذر می باشد.

اقلیم مورد نیاز: خاس گونه ای سایه پسند است. این درختچه گیاهی کند رشد محسوب می شود اما در اقلیم های خنک و مرطوب رشد خوبی دارد. در برابر گرما و سرما مقاوم است ولی محیط خشک را تحمل نمی کند. نیمه سایه پسند یا در مناطق خنک، نورپسند است و شرایط ساحلی و باد را تحمل می کند.

خاک: خاک معمولی برای خاس کفایت می کند ولی در خاک های عمیق و غنی و مرطوب و تا حدی سنگین بهترین رشد را دارد. کمی قلیایی بودن بستر را می پذیرد. به طور کلی خاس طالب خاک مرطوب و زهکشی شده است.

خاس به خوبی در خاک های اسیدی با pH حدود 3.7 تا 6 رشد می کند.

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

خاس درختچه ای زینتی است و برای ایجاد باغ صخره ای استفاده می شود. همچنین برای کاشت در چمن یا استفاده در پاسیو و گلدان و یا تکی مناسب است. آن را در هر فصلی از سال می توان هرس کرد و هرس شدید را هم می پذیرد.

این گیاه دارای تانن و ایلسین و یک مادهٔ زردرنگ به نام ایلیگزانتین و همچنین گلوکز و اسید کافئوتانیک است. پوست آن در درمان صرع کاربرد دارد. اگر میوهٔ آن را بچه ها بخورند منجر به ناراحتی های شدید گوارشی و حتی مرگ می شود.

برگ این گیاه دارای اثر مدر و ملین و تب بر و میوهٔ آن قی آور و مسهل است.

آفات و بیماری ها: از جمله مشکلات این گیاه، آفتاب سوختگی برگ ها، حمله ی عنکبوت های کوچک، کلروز و بلایت می باشد.

نماتدها نیز می توانند تأثیر منفی بر این گیاه داشته باشند.

تکثیر: خاس را میتوان با بذر و پیوند و قلمه تکثیر کرد. بذر آن را یک سال در لایهٔ ماسه می گذارند و سپس در مهرماه کاشته می شود. زمان مناسب برای پیوند، اسفندماه است. قلمه گیری از شاخهٔ جانبی نیمه رسیده با پوست ساقه (قلمهٔ پاشنه دار) انجام می شود و آن را در اسفندماه در شاسی گرم می گذارند. نهال آن در اردیبهشت یا شهریور کاشته می شود.

اگر جای کافی برای کاشت درخت نر و ماده نباشد بهتر است چند شاخهٔ نر به پایهٔ ماده پیوند زده شود.

هشدار: میوه های خاس به دلیل سمی بودن برای انسان قابل خوردن نیست اما می تواند خوراک پرندگان باشد. اگر میوهٔ آن را بچه ها بخورند منجر به ناراحتی های شدید گوارشی و حتی مرگ می شود.

: منابع

http://en.wikipedia.org/wiki/Ilex_crenata

http://golvagiah.com

http://www.finegardening.com/japanese-holly-ilex-crenata

http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx

بوداغی، عیسی و غلامحسین نوراللهی، 1380، محصولات فرعی جنگلی و مرتعی نیم رخ شمالی البرز، سازمان جنگل ها و مراتع کشور، معاونت امور جنگل های شمال، دفتر صنایع چوب و بهره برداری، نشریۀ شمارۀ 203، 246ص.

روحانی، غزاله، 1384، راهنمای انتخاب و داشت درختان زینتی در فضای سبز، آییژ، چ 1، 182 ص.

شیبانی، حسین علی و علیرضا میربادین،1376، مشخصات کاربردی درختان و درختچه های مناسب فضای سبز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین، چ 1، 214 ص.

شیبانی، حسینعلی و علیرضا میربادین،1376، مشخصات کاربردی درختان و درختچههای مناسب فضای سبز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین، چ 1، 214 ص.

کیهانی، علی، 1363، فرهنگ مصور علوم طبیعی، پیروز، 593 ص.