در روایات اسلامی درباره دجال این طور آمده است که او در آخرالزمان و پیش از قیام حضرت مهدی (عج) و به احتمال زیاد از خراسان ظهور خواهد کرد و پس از آن با انجام کارها و معجزات شگفت آور، بسیاری از مردم را فریب خواهد داد. دجال در اورشلیم با ادعای خدایی که می کند، سرانجام پس از گذشت 40 روز یا 40 سال از حکومتش، توسط حضرت عیسی با مهدی صاحب الزمان (عج) به هلاکت خواهد رسید.
کلمه المسیح الدجال در عربی به معنی مسیح دروغین است و 400 سال قبل از اسلام جهت ترجمه کلمه ( Mšīḥā Daggālā ) از زبان سریانی به عربی استفاده شده است؛ این کلمه در زبان فارسی معادل دجال ضد مسیح و در زبان یونانی معادل دجال(antichristos) می باشد.
دجال این شخص ساحره وو دروغگو دارای امکانات مادی فراوانی است.برخی از روایات او را مسیح گمراهی می دانند که در برابر مسیح هدایت، یعنی حضرت عیسی (ع) قرار می گیرد. دجال با آغاز ظهور امام زمان (عج) فعالیت خود علیه ایشان را شروع کرده و در اصطلاح، پرجم فرمانروایی خود را برافراشته خواهد کرد. او سراسر دنیا به جز مکه و مدینه را به تصرف خود در خواهد آورد.
خدای متعال هر پیامبری را که به رسالت مبعوث کرد، قوم او را از دجال ترسانید و باری تعالی، ظهور دجال را تا به امروز به تاخیر انداخته است.
در اسلام نیز از دجال سخن گفته شده است و روایات مختلفی درباره این مسئله در اهل شیعه و سنی وجود دارد. بسیاری از روایات شیعه درباره دجال، برگرفته از منابع و احادیث اهل سنت است. در کتاب انجیل نیز از دجال نام بـرده شده است. در آیات انجیل، دجال را به معنای دروغگو و گمراه کننده معرفی شده است. همچنین داستان زنده بودن و خروج دجال نیز در آن زمان در میان نصاری رواج داشته است و آنان هم منتظر خروج دجال بودند.
در برخی روایات، آمدن شخصی به نام دجال را یکی از علائم مهم ظهور امام زمان (عج) می دانند و این شخص حیله گر افراد بسیاری را با دروغ های زیاد، با خود همراه می سازد. پیامبر اکرم (ص) نیز فرموده اند:هر پیامبری بعد از نوح قوم خود را از فتنه دجال بر حذر داشت و من نیز شما را بر حذر می دارم.
در روایات اسلامیکه از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است، یکی از نشانه های آخرالزمان و ظهور حضرت مهدی (عج)، خروج دجال می باشد. این روایات ظهور دجال را از نشانه های قبل از آغاز قیامت می دانند. دجال شخصی است با یک چشم که در پیشانی او قرار دارد و صورتی زشت و کریه با موهایی تابدار می باشد. در روایات مختلف چنین آمده است که دجال تا زمان خروج و حکمرانی خود بر مردم، در جزیره ای واقع در اقیانوس هند زندگی می کند که از آن صدای موسیقی به گوش می رسد و اهریمنان به او غذا می رسانند.
دجال در روایت های شیعه...
در روایت های شیعه مطالب بسیاری درباره دجال وجود دارد که می گویند دجال در زمانی که مردم مرتکب گناهان زیادی شده و نیکی را بد و بدی را نیک بدانند، ظهور می کند.
دجال در روایات اهل سنت...
بسیاری از روایات مختلف درباره دجال را مسلم در کتاب صحیح؛ ابن ماجه در کتاب سنن؛ احمد حنبل در کتاب مسند؛ ترمذی در کتاب صحیح؛ ابن اثیر در کتاب نهایه از عبدالله بن عمر و ابوسعیدخدری و جابر ابن عبدالله انصاری نقل کرده اند.
«صائد بن صید» که در زمان پیامبراکرم (ص) زندگی می کرده است و رسول خدا، او را مداق دجال معرفی می نمودند، چون بعد از آن درباره خروج دجال در آخرالزمان صحبت می کردند، برخی از افراد بصور می کردند که صائد بن صید همان دجال است، بنابراین عمر او را طولانی و زنده ماندش را حتمی می دانستند. دجال فردی است که حق و باطل را در هم آمیخته و برای پیشبرد اهداف شیطانی خود از آن استفاده می کند.
برخی از علمای مسیحی مانند صاحب قاموس کتاب مقدس، دجال را نام عامی می داند که تصور می کند، منظور از دجال شخص یا اشخاصی است که حضرت مسیح را تکذیب می کنند. علاوه بر این گفته می شود که دجال فردی است که در آخرالزمان ظهور کرده و توسط حضرت مسیح نابو خواهد شد.
اغلب صلیب پطرس که به صورت صلیب وارونه است را به عنوان نماد دجال می شناسند. در عهد جدید واژه دجال، چندبار در رساله یوحنا ذکر شده است و مقصود از آن شخصی است که با مسیح مخالف بوده و در برابر او مقاومت می کند. این شخص خود را مسیح می داند.
در اولین نامه یوحنا چنین آمده است:دروغگو کیست جز آنکه مسیح بودن عیسی را انکار کند آن دجال است که پدر و پسر را انکار می نماید. باز در همان رساله آمده است:«شنیده اید که دجال می آید الحال هم دجالان بسیار ظاهر شده اند و از این می دانم که ساعت آخر است.»
در بخش دیگر از همان رساله گفته شده است که :«و هر روحی که عیسی مجسم شده را انکار کند از خدا نیست و اینست روح دجال که شنیده اید که او می آید و الان هم در جهان است.»
حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمودند :او چشم راست ندارد، و چشم دیگرش در پیشانی اوست و مانند ستاره صبح می درخشد، چیزی در چشم اوست که گویی آمیخته به خون است. وی در یک قحطی سختی می آید و بر الاغ سفیدی سوار است. دجال با صدای بلندی فریاد می زند، به طوری که میان مشرق و مغرب، صدایش را جن و انس و شیطان می شنوند و می گوید:ای دوستان من! به سوی من آیید. من هستم کسی که آفریده است؟ پس استوار ساخته و مقرر کرده و هدایت نموده است. مردم را به شرک فرا می خواند و می گوید :انا ربکم الاعلی یعنی:من پروردگار برتر شما هستم.
در صحیح مسلم در کلام رسول خدا (ص) درباره دجال گفته شده است که :او مردی چاق، سرخ روی، با موی سر مجعد و اعور (چپ چشم) است، چشمش همچون دانه انگوری است که بر روی آب قرار گرفته باشد.
در روایات اسلامی و روایاتی منتسب به پیامبر اسلام(ص) یکی از نشانههای دوران ظهور و آخرالزمان خروج دجال است. ظهور دجال از نشانههای برپایی قیامت دانسته شده است. دجال فردی با یک چشم و صورتی کریه و موهایی تابدار است که بر پیشانی اش کلمه کفر حک شده است.
دجال در احادیث اسلامی به باور مسلمانان سنی و شیعه، موجودی است که چشم راستش کور است و مانند حبه انگور برآمده است. در باور شیعیان بر اساس حدیثی از امام علی (ع) چشم سالم دجال به وسط پیشانیاش آمده است؛ در جلو و عقب کاروان دجال کوههایی از دود حرکت میکنند که مردم در قحطیهای سخت انتظار غذا در آن کوهها را دارند؛ همه رودخانههایی که در مسیر دجال قرار میگیرند خشک میشوند و مطابق این حدیث او با صدایی بلند مردم را صدا میکند که «ای دوستان من به سمت من بیایید، من اربـاب شما هستم که به شما دست و پا و غذا دادهام».
در روایات شیعه دجال در آخرالزمان و پیش از قیام مهدی از شرق و احتمالاً از خراسان ظهور میکند. او با انجام کارهای شگفتانگیز و معجزاتی که دارد جمع زیادی از مردم را میفریبد. دجال در اورشلیم ادعای خدایی میکند و سرانجام پس از حکمرانی به مدت 40 روز یا 40 سال به دست حضرت عیسی (ع) یا امام زمان (عج) یا هر دوی آنها کشته میشود. تا زمان ظهور دجال او در جزیرهای در اقیانوس هند به سر میبرد که از آن صدای موسیقی به گوش میرسد. روایات دیگری وجود دارد که در کوهی در جزیرهای در بند است و اهریمنان به او غذا میرسانند.
پیامبر (ص) درباره دجال چنین گفته است: «خداوند هیچ پیامبری را به رسالت برنگزید مگر آن که قومش را از دجال ترسانید و خداوند آن را تا به امروز بر شما تأخیر انداخته و اگر امر بر شما مشتبه شد بدانید که پروردگار شما یک چشم نیست و دجال بر الاغی که فاصله دو گوشش یک میل است خروج میکند و به همراهش بهشت و دوزخ و کوهی از نان و نهری از آب است و بیشتر پیروانش یهود و زنان و اعراب هستند و به همه کرانههای زمین به جز مکه و مدینه و حومه این دو شهر، گذر میکند.
دجال در روایات اهل سنت
قسمت عمده روایات در مورد دجال را «احمد حنبل» در کتاب «مسند»، «ترمذی» در «صحیح»، «ابن ماجه» در «سنن»، «مسلم» در «صحیح» و «ابن اثیر» در «نهایه» از عبدالله بن عمر و ابوسعیدخدری و جابر ابن عبدالله انصاری نقل کردهاند. در این روایات صفات گوناگون و عجیبی در توصیف دجال یاد شده است. از جمله این که: ادعای ربوبیت میکند، عمر طولانی دارد، همراه او آب و آتش است، کور را بینا کرده و مرض برص را بر طرف میکند.
«صائد بن صید» که در زمان پیامبر میزیسته و حضرت محمد (ص) او را از مصادیق دجال معرفی کرده است و چون بعداً از خروج دجال در آخرالزمان نیز خبر داده بعضی ها گمان کردهاند دجال موعود همان «صائد بن صید» است و در نتیجه به زنده ماندن و طول عمر او قائل شدند.
بعضی از نویسندگان اسلامی نیز با توجه به ریشه لغت «دجال» آن را منحصر به یک فرد بخصوص نمیدانند بلکه آن را عنوانی میدانند کلی برای افراد پر تزویر، حیله گر و حقه باز که برای فریب مردم از هر وسیلهای استفاده میکنند. دجال شخصی است که حق را با باطل آمیخته و از حق برای راهبرد اهداف شیطانی خود استفاده میکند.
در روایتهای شیعه نیز گفتههای زیادی در مورد دجال به چشم میخورد و این چنین گفته شده است که دجال در زمانی که مردم گناهان زیادی را انجام دهند و نیکی را بد و بدی را نیک بدانند، ظهور خواهد کرد.
حضرت علی (ع) فرمودند: «آگاه باشید که دجال صائد بن الصائد است. بدبخت کسی است که او را تصدیق کرده و بپذیرد و خوشبخت کسی است که او را تکذیب کند. او از منطقهای ظهور میکند که آنرا "اصبهان" گویند. از محلهای که به محله
معروف است. چشم راست او به هم چسبیده و هیچ حدقهای ندارد و چشم دیگر او در پیشانیاش است و آنچنان روشن است که مثل ستاره صبح میدرخشد. در چشم او گوشتی است که گویا به خون مخلوط است و بر پیشانیاش (مابین دو چشم) نوشته است کافر که هر کاتب و بیسوادی میتواند آن را بخواند. دریاها را درمینوردد و خورشید با او سیر میکند. در مقابلش کوهی از دود و در پشت سرش کوه سفیدی است که مردم میپندارند که غذاست. او در زمان قحطی سختی خروج میکند. در زیر پایش الاغی سبز یا تیره رنگ است. هر گام الاغ او یک میل راه طی میکند. سریع در زمین به سیر و گردش میپردازد. از چشمه و آبی که بگذرد تا روز قیامت خشک میشود. با صدای بلند (که همه اهل مشرق و مغرب میشنوند) فریاد میزند: به سوی من بیایید ای اولیا و دوستان من! من {خدایی هستم که} خلق کرد و صورتها را آفرید و تقدیرات را مقدر کرد و راهنمای شماست. "أنا ربکم الاعلی" دروغ میگوید! او دشمن خداست... و در نهایت به دست آن که عیسی پشت سرش نماز میخواند (حضرت مهدی) کشته میشود». چشم دجال
با توجه به روایات شیعه و اهل سنت؛ یک چشم دجال، کاملاً کور و چشم دیگر، نابینای نسبی است. برجستگی و از حدقه درآمدن، ویژگی چشم راست دجال و درخشش همانند ستاره، ویژگی چشم چپ او می باشد. در برخی روایات از نوشته میان دو چشم دجال سخن به میان آمده که احتمال دارد کنایه از ثبوت و وضوح کفر دجال باشد.
دجال در ادیان پیش از اسلام
در کتاب انجیل نام دجال نیز به میان آمده است. از آیات انجیل استفاده می شود که دجال به معنای دروغگو و گمراه کننده است و چنین استفاده می شود که داستان خروج دجال و زنده بودنش در آن زمان هم در بین نصاری شایع بوده و در انتظار خروج دجال بوده اند.
صلیب پطرس (صلیب وارونه) اغلب به عنوان نماد دجال شناخته می شود. عبارت دجال در عهد جدید چندین بار تنها در رساله یوحنا آمده است و مقصود کسی است که با مسیح مقاومت یا ضدیت می کند و مدعی آن باشد که خود در جای مسیح است.
در نامه اول یوحنا آمده است: «دروغگو کیست جز آن که مسیح بودن عیسی را انکار کند. آن دجال است که پدر و پسر را انکار می نماید». باز در همان رساله آمده است: «شنیده اید که دجال می آید الحال هم دجالان بسیار ظاهر شده اند و از این می دانم که ساعت آخر است.»
در جای دیگر در همان رساله می گوید: «...و هر روحی که عیسی مجسم شده را انکار کند از خدا نیست و این است روح دجال که شنیده اید که او می آید و الان هم در جهان است». برخی از علمای مسیحی از جمله صاحب قاموس کتاب مقدس، دجال را اسم عام می داند و به تصور وی مراد از دجال و دجالان کسانی هستند که مسیح را تکذیب کنند و این معنا از عبارات انجیل نیز استفاده می شود. همچنین گفته شده دجال یا ضد مسیح شخصی است که در آخرالزمان قیام کرده و مسیح، رجعت کرده او را از پای در خواهد آورد.
دجال چه کسی می تواند باشد؟
در اینکه حقیقتاً دجال کیست به طور خلاصه، احتمالاتی وجود دارد؛
دجال، شخصیتی حقیقی است که کارهای خارق العادهای را در قالب سحر انجام میدهد، او در آخرالزمان خروج میکند و سرکرده یک فتنه عظیم برای بشریت است. همانطور که از معنای لغوی کلمه دجال معلوم است، او شخص ساحر و خدعهگری است و دارای امکانات مادی فراوانی است. بعضی روایات او را مسیح گمراهی نامیده که در مقابل مسیح هدایت، یعنی
است. او در زمان ظهور امام زمان(عج) شروع به فعالیت علیه حضرت کرده و به اصطلاح پرچم خویش را برمیافرازد. او از کسانی است که عمر طولانی دارد و هم اکنون نیز موجود بوده و تا زمان خروجش زنده خواهد ماند. او سراسر جهان به جز مکه و مدینه را فتح خواهد کرد.