nadiya_m
مدیر بازنشسته
امروزه در جوامع غربی مباحث متعددی در باره تساوی و برابری حقوق زنان و مردان مطرح می شود که آثار و نتایج آن بسیاری از ابعاد اجتماعی، فرهنگی و حتی حقوقی آن جوامع را دچار تغییر و تحول نموده است.
تحولاتی که عقبه و سایه آن گریبانگیر جامعه ما نیز گشته، لیکن به دلیل تفاوت در مبانی حقوقی و فرهنگی، و گاهی به دلیل فهم نادرست و یا غیر اصولی آن در جامعه ما آثاری متفاوت و ناخواسته ایجاد نموده است، آثاری که نه تنها منجر به کسب حقوق برابر زنان با مردان، و رضایت مندی آنان از وضعیت فردی و اجتماعی خود نشده، بلکه زمینه های از هم گسستگی خانوادگی، سردرگمی، عدم رضایت مندی، و برخی انحرافات فکری و اجتماعی را برای هردوی زنان و مردان به دنبال داشته است.
در سده های اخیر، گسترش و توسعه مشارکت زنان در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیـاس*ـی، و فرهنگی در جوامع مختلف، تحولات قابل توجهی را در وضعیت، نقش، و جایگاه زنان در جامعه ایجاد نموده است. مشارکت زنان در کشاورزی و دامداری در زمان های پیش از انقلاب صنعتی، و ورود زنان به سایر عرصه های مشاغل خدماتی، اداری، آموزشی، صنعتی، تجاری، و امثالهم، در پی تخصصی شدن مشاغل در اوایل قرن بیستم، از نمونه های چنین تحولاتی است. هم چنین، گرایش و تمایل زنان به تحصیلات عالی و دوره های تخصصی در جهت افزایش توانمندیها و مهارت های شغلی و اجتماعی، به تدریج زنان را در عرصه رقابت با مردان و کسب موقعیت های برابر قرار داد. کسب منابع مالی مستقل، پیشرفت های علمی و تحصیلی، کسب توان مندی های اجتماعی و مهارت های ارتباطی، و ... زنان را به سوی احقاق حقوق مساوی و برابر با مردان سوق داد.
برابری زنان با مردان در اصولی از قانون اساسی نیزتعیین شده است. قانون اساسی در اصول کلی همه افراد انسانی اعم از زن و مرد را مشمول قانون و در حمایت آن قرار داده، و برای آنان حقوق یکسان انسانی، اقتصادی، سیـاس*ـی، اجتماعی و فرهنگی تعیین نموده (اصل 20)، و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها را سبب امتیاز ندانسته است (اصل 19). به علاوه، اصل 21 قانون اساسی حقوق ویژه حمایتی برای رشد شخصیت زنان و احیای حقوق مادی و معنوی آنان اعلام نموده و دولت را موظف دانسته که در جهت تامین زنان سالخورده، بیوه و سرپرست خانوار اقدام نموده و زنان را در ایفای نقش خانوادگی یاری نموده و از آنان خصوصا در دوران بارداری، حضانت فرزندان و سرپرستی کودکان بی سرپرست حمایت نماید.
در واقع بخش دوم بحث زنان حول محور ضمانت اجرایی حقوق زنان در جمهوری اسلامی ایران است. این قانون با دیدی جامع و فراگیر بر اساس تحقق عدالت و انصاف در جامعه زنان تنظیم و تدوین گردیده و مشتمل بر حقوق و تكالیف امضایی، تاسیسی و حقوق حمایتی و نیز حقوق مشترك بین همه انسانهاست
در اسلام، زنان چون مردان در مسائل اجتماعی، پایگاه و جایگاهی مناسب دارند و از حرکتهای اجتماعی و فعالیتهای گروهی ممنوع نگردیدند؛ بلکه طبق تعالیم مسلم قرآنی و حدیثی، مسئولیتهای اجتماعی بسیاری بطور یکسان متوجه مرد و زن است لذا با توجه به جایگاه زن در قانون اساسی شورایعالی انقلاب فرهنگی، به پیشنهاد شورای فرهنگی اجتماعی زنان در سال1383 منشور حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران را تصویب كرد كه این منشور با الهام از شریعت معتدل و جامع اسلام و مبتنی بر قانون اساسی و اندیشه های والای بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی تدوین گردید و در سال 1385 تحت عنوان قانون حمایت از حقوق و مسئولیت های زنان در عرصه های داخلی و بین المللی در مجلس تصویب و به تأیید شورای نگهبان قانون اساسی رسید.
در واقع بخش دوم بحث زنان حول محور ضمانت اجرایی حقوق زنان در جمهوری اسلامی ایران است. این قانون با دیدی جامع و فراگیر بر اساس تحقق عدالت و انصاف در جامعه زنان تنظیم و تدوین گردیده و مشتمل بر حقوق و تكالیف امضایی، تاسیسی و حقوق حمایتی و نیز حقوق مشترك بین همه انسانهاست. منشور حقوق زنان به عنوان یك سند مرجع در سیاستگزاری، برنامه ریزی و قانونگذاری در امور فرهنگی و اجتماعی زنان در 3 بخش و 5 فصل و 148 بند در سال 85 تصویب شد و كلیه دستگاه های ذی ربط مكلفند قواعد و اصول مندرج در این منشور را رعایت نمایند.
این منشور می تواند مبنای معرفی و تبیین جایگاه زن در نظام جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی نیز قرار می گیرد.
مبنای اساسی منشور بر این اعتقاد استوار است كه در اسلام، زن و مرد در فطرت و سرشت، هدف خلقت، برخورداری از استعدادها و امكانات، امكان كسب ارزشها و پاداش و جزای اعمال فارغ از جنسیت در برابر خداوند یكسان می باشند.
تفاوت در حقوق و مسئولیتها امری است كه نشان دهنده برتری جنـ*ـسی بر جنس دیگر نمی باشد و اساسا به دلیل تفاوت های طبیعی میان دو جنس تعریف شده است.
زنان ایرانی در استفاده از پوشش و گویش های بومی آزاد هستند و از جمله حقوق فردی زنان حق بهره مندی از محیط زیست سالم می باشند.
و اما حقوق و مسئولیت های دختران جالب توجه است حق برخورداری دختران از سرپرستی شایسته توسط والدین و حق برخورداری از مسكن، پوشاك، تغذیه سالم و كافی، تسهیلات بهداشتی جهت تأمین سلامت جسمانی و روانی آنان مورد عنایت ویژه قرار گرفته و در ابعاد تعلیم و تربیت تمهیداتی اندیشده شده، همچنین نیازهای عاطفی و روانی و برخوداری از رفتار ملاطفت آمیز والدین و مصونیت آنان از خشونت های خانوادگی، عدم تبعیض بین دختر و پسر و حمایت و نظارت حكومت از دختران بی سرپرست و بدسرپرست از جمله حقوق مصرح در این قانون است.
زنان در هنگام ازدواج و تشكیل خانواده حقوق و مسئولیت هایی دارند كه حق تعیین شروط ضمن عقد و ضمانت اجرایی شروط مندرج در حین زندگی مشترك، حق ثبت رسمی ازدواج برخوداری زن از حقوق مالی در ایام زوجیت مانند مسكن مناسب، هزینه های جاری اعم از خوراك، پوشاك، هزینه درمان بیماری، هزینه های ایام بارداری و شیردهی فرزند و پشتوانه مالی تحت عنوان مهریه یا كابین زن از جمله حقوق ضروری و اولیه ازدواج می باشد.
حقوق زنان به هنگام انحلال خانواده و متاركه از نكات قابل توجه در این قانون است. زن در صورت عدم امكان سازش پس از مراجعه به دادگاه صالح حق جدایی از همسر را دارد. ضمن اینكه از حقوق مادی خود بهره مند می شود. مثلاً در ایام عده حق سكونت در منزل مشترك دارد و هزینه زندگی به عهده مرد است و پس از انقضای عده برخوردار از حق ازدواج می باشد.
زنان حق دارند از برنامه ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی و خدمات مشاوره ای و آزمایش های پزشكی به منظور اطمینان كامل در ازدواج بهره مند گردند
درخصوص نگهداری و حضانت فرزند تا سن 7 سالگی، حق و مسئولیت با مادر است و حمایت مالی از سوی پدر می باشد و در صورت انقضاء یا اسقاط دوران حضانت ، حق ملاقات با فرزند محفوظ می باشد در بند 45 این قانون حق طرح دعوا در محاكم جهت ممانعت از ازدواج مجدد همسر مطمع نظر بوده و در راستای ضمانت اجرایی شروط ضمن عقد، در صورت جدایی نصف دارایی مرد به زن داده می شود و حق برخورداری زن از حقوق مادی خویش در نظر گرفته شده است.
بخش سوم اختصاص به حقوق و مسئولیت های اجتماعی زنان دارد: حق مشاركت زنان در سیاستگذاری، قانونگذاری ، مدیریت ، اجرا و نظارت در امور فرهنگی به ویژه درخصوص مسائل زنان، همچنین حق تبادل اطلاعات و ارتباطا ت فرهنگی سازنده در ابعاد ملی و بین المللی از ویژگی های حقوق اجتماعی است.
حق بهره مندی از بهداشت محیط كار، حق دسترسی فراگیر و عادلانه به امكانات ورزشی و آموزشی و تفریحات سالم از حقوق مندرج در قانون است.
زنان حق دارند از برنامه ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی و خدمات مشاوره ای و آزمایش های پزشكی به منظور اطمینان كامل در ازدواج بهره مند گردند.
جایگاه زنان در امور مالی و اقتصادی
حق مالكیت بر اموال و دارایی شخصی و حق برخورداری از مزد و مزایای برابر در شرایط كار مساوی با مردان ، حق معافیت از كار اجباری ، سخت و خطرناك و زیان آور در محیط كار ، حق بهره مندی از امنیت شغلی واخلاقی و ایمنی برای زنان محترم شمرده شده است.
زنان از همسرو پدر و فرزند ارث می برند و هر كدام طبق قانون یا قرارداد از مستمری برخوردار می گردند.
زنان در برابر انجام امور خانه داری و یا شیر دادن فرزند حق دریافت دستمزد از همسررا دارند.
حق تعیین مهریه از سوی زن در زمان وقوع عقد ازدواج و دریافت آن از همسر و هرگونه دخل و تصرف در آن از جمله پشتوانه مالی و اقتصادی زنان جامعه ایران می باشد.
در سده های اخیر، گسترش و توسعه مشارکت زنان در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیـاس*ـی، و فرهنگی در جوامع مختلف، تحولات قابل توجهی را در وضعیت، نقش، و جایگاه زنان در جامعه ایجاد نموده است. مشارکت زنان در کشاورزی و دامداری در زمان های پیش از انقلاب صنعتی، و ورود زنان به سایر عرصه های مشاغل خدماتی، اداری، آموزشی، صنعتی، تجاری، و امثالهم، در پی تخصصی شدن مشاغل در اوایل قرن بیستم، از نمونه های چنین تحولاتی است. هم چنین، گرایش و تمایل زنان به تحصیلات عالی و دوره های تخصصی در جهت افزایش توانمندیها و مهارت های شغلی و اجتماعی، به تدریج زنان را در عرصه رقابت با مردان و کسب موقعیت های برابر قرار داد. کسب منابع مالی مستقل، پیشرفت های علمی و تحصیلی، کسب توان مندی های اجتماعی و مهارت های ارتباطی، و ... زنان را به سوی احقاق حقوق مساوی و برابر با مردان سوق داد.
برابری زنان با مردان در اصولی از قانون اساسی نیزتعیین شده است. قانون اساسی در اصول کلی همه افراد انسانی اعم از زن و مرد را مشمول قانون و در حمایت آن قرار داده، و برای آنان حقوق یکسان انسانی، اقتصادی، سیـاس*ـی، اجتماعی و فرهنگی تعیین نموده (اصل 20)، و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها را سبب امتیاز ندانسته است (اصل 19). به علاوه، اصل 21 قانون اساسی حقوق ویژه حمایتی برای رشد شخصیت زنان و احیای حقوق مادی و معنوی آنان اعلام نموده و دولت را موظف دانسته که در جهت تامین زنان سالخورده، بیوه و سرپرست خانوار اقدام نموده و زنان را در ایفای نقش خانوادگی یاری نموده و از آنان خصوصا در دوران بارداری، حضانت فرزندان و سرپرستی کودکان بی سرپرست حمایت نماید.
در واقع بخش دوم بحث زنان حول محور ضمانت اجرایی حقوق زنان در جمهوری اسلامی ایران است. این قانون با دیدی جامع و فراگیر بر اساس تحقق عدالت و انصاف در جامعه زنان تنظیم و تدوین گردیده و مشتمل بر حقوق و تكالیف امضایی، تاسیسی و حقوق حمایتی و نیز حقوق مشترك بین همه انسانهاست
در اسلام، زنان چون مردان در مسائل اجتماعی، پایگاه و جایگاهی مناسب دارند و از حرکتهای اجتماعی و فعالیتهای گروهی ممنوع نگردیدند؛ بلکه طبق تعالیم مسلم قرآنی و حدیثی، مسئولیتهای اجتماعی بسیاری بطور یکسان متوجه مرد و زن است لذا با توجه به جایگاه زن در قانون اساسی شورایعالی انقلاب فرهنگی، به پیشنهاد شورای فرهنگی اجتماعی زنان در سال1383 منشور حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران را تصویب كرد كه این منشور با الهام از شریعت معتدل و جامع اسلام و مبتنی بر قانون اساسی و اندیشه های والای بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی تدوین گردید و در سال 1385 تحت عنوان قانون حمایت از حقوق و مسئولیت های زنان در عرصه های داخلی و بین المللی در مجلس تصویب و به تأیید شورای نگهبان قانون اساسی رسید.
در واقع بخش دوم بحث زنان حول محور ضمانت اجرایی حقوق زنان در جمهوری اسلامی ایران است. این قانون با دیدی جامع و فراگیر بر اساس تحقق عدالت و انصاف در جامعه زنان تنظیم و تدوین گردیده و مشتمل بر حقوق و تكالیف امضایی، تاسیسی و حقوق حمایتی و نیز حقوق مشترك بین همه انسانهاست. منشور حقوق زنان به عنوان یك سند مرجع در سیاستگزاری، برنامه ریزی و قانونگذاری در امور فرهنگی و اجتماعی زنان در 3 بخش و 5 فصل و 148 بند در سال 85 تصویب شد و كلیه دستگاه های ذی ربط مكلفند قواعد و اصول مندرج در این منشور را رعایت نمایند.
این منشور می تواند مبنای معرفی و تبیین جایگاه زن در نظام جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی نیز قرار می گیرد.
تفاوت در حقوق و مسئولیتها امری است كه نشان دهنده برتری جنـ*ـسی بر جنس دیگر نمی باشد و اساسا به دلیل تفاوت های طبیعی میان دو جنس تعریف شده است.
زنان ایرانی در استفاده از پوشش و گویش های بومی آزاد هستند و از جمله حقوق فردی زنان حق بهره مندی از محیط زیست سالم می باشند.
و اما حقوق و مسئولیت های دختران جالب توجه است حق برخورداری دختران از سرپرستی شایسته توسط والدین و حق برخورداری از مسكن، پوشاك، تغذیه سالم و كافی، تسهیلات بهداشتی جهت تأمین سلامت جسمانی و روانی آنان مورد عنایت ویژه قرار گرفته و در ابعاد تعلیم و تربیت تمهیداتی اندیشده شده، همچنین نیازهای عاطفی و روانی و برخوداری از رفتار ملاطفت آمیز والدین و مصونیت آنان از خشونت های خانوادگی، عدم تبعیض بین دختر و پسر و حمایت و نظارت حكومت از دختران بی سرپرست و بدسرپرست از جمله حقوق مصرح در این قانون است.
زنان در هنگام ازدواج و تشكیل خانواده حقوق و مسئولیت هایی دارند كه حق تعیین شروط ضمن عقد و ضمانت اجرایی شروط مندرج در حین زندگی مشترك، حق ثبت رسمی ازدواج برخوداری زن از حقوق مالی در ایام زوجیت مانند مسكن مناسب، هزینه های جاری اعم از خوراك، پوشاك، هزینه درمان بیماری، هزینه های ایام بارداری و شیردهی فرزند و پشتوانه مالی تحت عنوان مهریه یا كابین زن از جمله حقوق ضروری و اولیه ازدواج می باشد.
حقوق زنان به هنگام انحلال خانواده و متاركه از نكات قابل توجه در این قانون است. زن در صورت عدم امكان سازش پس از مراجعه به دادگاه صالح حق جدایی از همسر را دارد. ضمن اینكه از حقوق مادی خود بهره مند می شود. مثلاً در ایام عده حق سكونت در منزل مشترك دارد و هزینه زندگی به عهده مرد است و پس از انقضای عده برخوردار از حق ازدواج می باشد.
زنان حق دارند از برنامه ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی و خدمات مشاوره ای و آزمایش های پزشكی به منظور اطمینان كامل در ازدواج بهره مند گردند
درخصوص نگهداری و حضانت فرزند تا سن 7 سالگی، حق و مسئولیت با مادر است و حمایت مالی از سوی پدر می باشد و در صورت انقضاء یا اسقاط دوران حضانت ، حق ملاقات با فرزند محفوظ می باشد در بند 45 این قانون حق طرح دعوا در محاكم جهت ممانعت از ازدواج مجدد همسر مطمع نظر بوده و در راستای ضمانت اجرایی شروط ضمن عقد، در صورت جدایی نصف دارایی مرد به زن داده می شود و حق برخورداری زن از حقوق مادی خویش در نظر گرفته شده است.
بخش سوم اختصاص به حقوق و مسئولیت های اجتماعی زنان دارد: حق مشاركت زنان در سیاستگذاری، قانونگذاری ، مدیریت ، اجرا و نظارت در امور فرهنگی به ویژه درخصوص مسائل زنان، همچنین حق تبادل اطلاعات و ارتباطا ت فرهنگی سازنده در ابعاد ملی و بین المللی از ویژگی های حقوق اجتماعی است.
حق بهره مندی از بهداشت محیط كار، حق دسترسی فراگیر و عادلانه به امكانات ورزشی و آموزشی و تفریحات سالم از حقوق مندرج در قانون است.
زنان حق دارند از برنامه ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی و خدمات مشاوره ای و آزمایش های پزشكی به منظور اطمینان كامل در ازدواج بهره مند گردند.
جایگاه زنان در امور مالی و اقتصادی
حق مالكیت بر اموال و دارایی شخصی و حق برخورداری از مزد و مزایای برابر در شرایط كار مساوی با مردان ، حق معافیت از كار اجباری ، سخت و خطرناك و زیان آور در محیط كار ، حق بهره مندی از امنیت شغلی واخلاقی و ایمنی برای زنان محترم شمرده شده است.
زنان از همسرو پدر و فرزند ارث می برند و هر كدام طبق قانون یا قرارداد از مستمری برخوردار می گردند.
زنان در برابر انجام امور خانه داری و یا شیر دادن فرزند حق دریافت دستمزد از همسررا دارند.
حق تعیین مهریه از سوی زن در زمان وقوع عقد ازدواج و دریافت آن از همسر و هرگونه دخل و تصرف در آن از جمله پشتوانه مالی و اقتصادی زنان جامعه ایران می باشد.
