بوشهر غار چهل خانه دشتستان

[KIMIA_A]

در شمال شرق شهر آبپخش دشتستان در شمال سعدآباد از توابع برازجان بوشهر رشته کوهی است که مشرف به رودخانه شاپور است. در ارتفاعات این کوه تعدادی اتاق شبیه به غارهای صخره‌ای و حجاری شده دیده می‌شود که یک مجموعه بسیار زیبا را تشکیل می‌دهند غار چهل خانه در کنار روستای گناوکان یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است.

در دو سمت کمرکش صخره ها تعداد زیادی دخمه به صورت اتاقک های کوچک کنده شده است. دخمه های سمت راست رودخانه به صورت مجتمع در کنار هم قرار گرفته اند و تعداد آنها از دخمه های سمت چپ رودخانه بیشتر است. دخمه های سمت چپ رودخانه هم از نظر تعداد کمترند و هم به طور پراکنده اند. ‏در ایوان جلو اتاق ها محل عبور و نشستن و شاید محلی برای دفاع تعبیه شده است.

از هر راهرو به درون اتاق و راهرو دیگر راه هایی کنده شده است و همچنین برای رسیدن به قسمت پایین آن و دسترسی به آب رودخانه، آثار پلکان های مصنوعی ساخته شده از سنگ و گل دیده می شود. دربالای ردیف سوم اتاقک ها برفراز یک اتاق، آثار تیشه حجاری که در تزئین سنگ خارا به کار می رفت، باقی مانده است. محل یک کتیپه سنگی چهارگوش که در پیشانی سردر بیرونی غار حک شده، مشهود است. ستون های منفردی نیز بین فضاهای دخمه های بزرگتر قرار گرفته اند که از جنس خود صخره و یک پارچه از آن تراشیده شده اند.

بدیهی است این ستون ها به منظور تزئین و یا تنوع در نما ایجاد شده اند. این دخمه ها از درون به هم متصل هستند و درهر یک از اتاق ها طاقچه ها و آبراهه هایی نیز کنده شده است. چهل خانه همان طوری که از اسمش پیداست به معنی وجود چهل خانه در این مکان است. گفته می شود چهل خانه به معنای چله خانه نیز هست، که مرتاضان و زاهدان د‏ر آن زندگی می کردند. با مطالعاتی که راجع به این نوع د‏خمه ها در نقاط مختلف ایران انجام گرفته، احتمال می رود که آنها از نوع دخمه های تدفینی دوره های مادی و ساسانی باشند.

اندازه‌های داخلی اتاق‌های “غار چهل خانه” در ابعاد گوناگونی است. در حال حاضر 23 اتاق از آن سالم برجای مانده و به دلیل ضعف نوع جنسیت سنگ کوه بر اثر عوامل طبیعی و فرسایش مثل سیل دچار تخریب شده ‌است. ورودی این دخمه به شکل ذوزنقه بوده و در داخل آن طاقچه‌هایی در اشکال مختلف تعبیه شده ‌است.

طبق کارشناسی‌های مختلف به عمل آمده این مجموعه یکی از مراکز ادیان بوداگری در روزگار گذشته بوده ولی به علت اینکه ادیان غیر ملی مانند بودایی در ایران پیشرفتی نداشته ‌اند و این دین در ماوراالنهر و خراسان و بلخ به طور مختصر رایج بوده احتمال صدق چنین نظری ضعیف است. اما با توجه به اشراف آن به رودخانه و قرار گرفتن چهره آن به سمت مخاور احتمال بیش تری وجود دارد که یکی از مراکز ادیان رسمی و ملی ایران در عهد ساسانیان باشد. برخی دیگر نیز عقیده دارند از این مجموعه به عنوان آسایشگاه، قلعه فراموشی و یا نگهداری متهمان سیـاس*ـی استفاده می شده است هرچند بررسی این عقاید نیازمند تحقیقات گستردهای در جهت کاربری این بنا می باشد.

اما باستانشناس معروف احسان یغمایی و همچنین با توجه به موارد مشابه این دخمه ها در بندر سیراف و جاهای دیگر همه باستانشناسان بر این متفق القول هستند که این غارها محلی برای دفن اجساد بودند، (استودان ،استخوان دان) چرا که مردمان زرتشت به سبب مقدس شمردن عناصر چهارگانه، آب، خاک،آتش و باد اجساد خود را در خاک دفن نمی کردند تا قداست خاک محفوظ بماند.

 

[کوثر فیض بخش]

غار چهل‌خانه
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
غار چهل خانه واقع در بخش سعداباد درکنار دهستان زیراهشهرستان دشتستان یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است.

در شمال شرق شهر سعداباد دشتستان بوشهر رشته کوهی است که مشرف به رودخانه شاپور است. در ارتفاعات این کوه تعدادی اتاق شبیه به غارهای صخره‌ای و حجاری شده دیده می‌شود که یک مجموعهٔ بسیار زیبا را تشکیل می‌دهند. اندازه‌های داخلی اتاق‌های «غار چهل خانه» در ابعاد گوناگونی است. به دلیل ضعف نوع جنسیت سنگ کوه بر اثر عوامل طبیعی و فرسایش مثل سیل دچار تخریب شده‌است. ورودی این دخمه به شکل ذوزنقه بوده و در داخل آن طاقچه‌هایی در اشکال مختلف تعبیه شده‌است. طبق کارشناسی‌های مختلف به عمل آمده این مجموعه یکی از مراکز ادیان بوداگری در روزگار گذشته بوده ولی به علت اینکه ادیان غیر ملی مانند بودایی در ایران پیشرفتی نداشته‌اند و این دین در ماوراالنهرو خراسان و بلخ به طور مختصر رایج بوده احتمال صدق چنین نظری ضعیف است. اما با توجه به اشراف آن به رودخانه و قرار گرفتن چهره آن به سمت مخاور احتمال بیش تری وجود دارد که یکی از مراکز ادیان رسمی و ملی ایران در عهد ساسانیان باشد. برخی دیگر نیز عقیده دارند از این مجموعه به عنوان آسایشگاه ، قلعه فراموشی یا نگهداری متهمان سیـاس*ـی استفاده میشده است هرچند بررسی این عقاید نیازمند تحقیقات گستردهای در جهت کاربری این بنا می باشد.