*samira*
کاربر نگاه دانلود
از آغاز پیدایش و اختراع سیستمهای رایانهای، بشر همواره علاقمند به ارتباط و تعامل بهتر با رایانه، از طریق روشهای ارتباطیِ انسانی بوده. روشهایی چون صفحات لمسی، صحبت کردن، حرکات چشم و حتی پیشبینی و دریافت دستورها از طریق فکر کردن !
اما یکی از راههایی که تعامل ما رو با سیستمهای رایانهای بهبود بخشیده، تبدیل دستخط و نوشتار انسانی، به کاراکتر و یا فرمان رایانهایه. فناوری این روش، اگرچه از مدتها پیش وجود داشته، اما به تازگی و با چرخش تولیدکنندگان دستگاههای رایانهای، به سمت بهبود شیوهی کاربری دستگاهها، شاهد تغییرات شگرفی بودهایم. فناوریی که با حضورش، جهش عمدهای رو در شیوه ارتباط برقرار کردن کاربران با رایانه و تلفن همراه ایجاد کرده. بخشی از این فناوری که در اینجا مورد بحث ماست، نوشتن کلمات و جملات زبان انسانی و انتقال اونها به سیستمه.
فناوری تشخیص دستخط به دو شیوهی متداول قابل پیاده سازیه. یکی استفاده از صفحه و قلم مخصوص، و دیگری، بهره گرفتن از صفحات لمسی.
در شیوهی اول یعنی صفحه و قلم مخصوص، صفحهای به نام پَد وجود داره که کاربر به کمک قلم مخصوصی که برای این کار تهیه شده، متنهای مدنظرش رو روی پد مینویسه. با نوشته شدن هر قطعه از متن، پد با کمک حسگر و مداراتی که روش تعبیه شده، شروع به پویش پیکسلهای ورودی میکنه. این پیکسلها توسط نرمافزار ویژهای مورد پردازش قرار میگیرن تا شکل گرافیکی اون متن نوشته شده، برای کامپیوتر مشخص بشه. تا اینجای کار، متون نوشته شده توسط کاربر به شکل یه عکس در اختیار کامپیوتر قرار می گیره و با فرمتهای رایج فایلهای تصویر مثل JPG و BMP قابل ذخیره س. صفحات و قلمهای دیجیتالی که با پورت USB به کامپیوتر وصل میشن و مثلاً تو سیستمهای اتوماسیون اداری از اونها برای پاراف کردن نامه ها استفاده میشه، یا انواع بی سیم اونها که اندازه صفحه A4 یا A5 هستن و دانشجوها میتونن از اونا برای جزوه برداری دیجیتالی استفاده کنن، نمونه هایی از دستگاه های استفاده کننده از این تکنولوژی هستن.
البته کاربرد این صفحات محدود به نوشتن نمیشه. طراحان، گرافیستها و انیمیشن سازها هم برای خلق آثارشون از این فناوری استفاده می کنن.
اما روش دیگه، استفاده از صفحات لمسی برای نوشتن متنها و احتمالاً ترسیم تصاویرمونه.
صفحات لمسی از فناوریهای متعددی ساخته شدن که دو نمونه از پرکاربردترین اونها، صفحات لمسی مقاومتی و خازنی هستن. اون دسته از صفحات لمسی که با قلم، ناخن، درِ خودکار، یا اشیایی مثل اینها کار میکنن، از نوع مقاومتی هستن. از مزایای صفحات لمسی مقاومتی میتونیم به نبود محدودیت در شی ای که عمل لمس صفحه رو انجام میده، اشاره کنیم. تصور کنین در یک روز سرد زمستونی، مجبور نیستین دستکش رو برای کار با تلفن همراه از دستتون در بیارین. البته اینگونه صفحات معایبی هم دارن. به طور معمول از قابلیت چند لمسی پشتیبانی نمیکنن، صفحه نمایششون از شفافیت کمتری برخورداره و در نتیجه کیفیت نمایشی پایینتری دارن.
صفحات خازنی، اونهایی هستن که فقط با لمس توسط پوست دست عمل می کنن.
این نوع صفحات اگرچه به خاطر لمس توسط نوک انگشتها، دقت بالایی در نقطه تماس ندارن، اما پاسخگوئیشون نسبت به لمس خیلی خوبه. از مزایای بارز اینگونه صفحات میشه به قابلیت چند لمسی، عدم نیار به قلم، شفافیت بالای صفحه و در نتیجه کیفیت بهتر اشاره کرد. به همین دلیل صفحات لمسی خازنی، در دستگاههای قابل حمل امروزی کاربرد فراوانی پیدا کردن. البته این نوع صفحات بدون عیب هم نیستن. نداشتن دقت بالا در نقطه تماس، باعث میشه که کار کردن با این صفحات در صفحه نمایشهای کوچیک، یا حتی صفحه نمایشهای بزرگی که وضوح تصویر زیادی دارن و آیکونها ریز هستن، بدون تمرین و عادت، یه خورده مشکل باشه. حساس بودن به دمای پوست هم یکی دیگه از ضعفهای این تکنولوژیه. به طوریکه مثلاً تو سرمای شدید زمستون که پوست سرده، در تشخیص لمس خیلی خوب عمل نمیکنن.
پس دیدیم که نوشته ها به غیر از اون صفحه ها و قلمهای مخصوص، با استفاده از صفحات لمسی هم می تونن به کامپیوتر یا تلفن همراه وارد بشن.
اما ببینیم این متون نوشته شده، چه جوری به کاراکتر تایپی قابل ویرایش تبدیل میشن ؟
برای تبدیل متون نوشته شده، چه از طریق قلم و پد و چه از طریق صفحات لمسی، به متن، نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیره، پیروی کردن از الگو و شیوهی نوشتن حروفه. هر زبانی برای نحوه نوشتن حروف، اعداد و به طور کلی الفباش، یه الگوی خاصی داره که نرمافزارهای تشخیص دستخط هم معمولاً از همین الگوی رسمیِ نوشتنِ الفبا تبعیت میکنن. به عنوان مثال، در الگوی رسمی زبان فارسی برای اینکه حرف الف رو بنویسیم کنین، باید خطی رو از بالا به سمت پایین رسم کنین نه از پایین به بالا. از اونجا که نرم افزارهای تشخیص دستخط هم معمولاً از همین الگو پیروی می کنن، بنابراین نحوه نوشتن هر کدوم از کاراکترها در تشخیص یا عدم تشخیص اون توسط نرم افزار تاثیر داره. البته ابزارهایی که از فناوری تشخیص دستخط پشتیبانی می کنن، معمولا داخل دفترچه راهنماشون، بخشی رو به آموزش الگوی صحیح نوشتن الفبا اختصاص میدن تا کاربر بتونه راحت تر با اون وسیله کار کنه.
تشخیص دستخط به خاطر وابسته بودن به خط فرد، ذاتاً فناوری پیچیده ایه. از طرف دیگه وابستگی این فناوری به زبان نوشتاری، باعث شده تا کشورهای با الفبای نوشتاری متفاوت، نیاز به تولید یا بومی سازی این نرم افزارها، متناسب با الفبای خودشون داشته باشن. یعنی مثلا در کشور ما که از الفبای فارسی استفاده میکنه ، باید نرم افزار ویژه ای برای تشخیص الفبای زبان فارسی و رسم الخط فارسی تولید بشه.
از اونجا که تعداد کشورهای استفاده کننده از الفبای لاتین خیلی بیشتر از کشورهای استفاده کننده از الفبای فارسی و عربیه ، طبیعتاً تشخیص دستخط در این زبانها، پیشرفت به مراتب بیشتری داشته.
به عنوان مثال، در ویندوز 7 ابزاری وجود داره به اسم Windows Journal که توانایی تشخیص دستخط انگلیسی، حتی با املای به هم پیوسته رو هم داره. اگه دوس دارید نحوه کار این ابزار رو ببینید، کافیه اسم Windows Journal رو در منوی استارت وارد کنید تا این برنامه اجرا بشه. حالا می تونید متنتون رو در کادر بالای برنامه بنویسید . بعد از نوشتن متن و انتخاب اون با ابزار Selection Tool ، با رفتن به منوی Actions و انتخاب گزینه Convert Handwriting To Text ، پیشنهادهای ویندوز برای تبدیل اون نوشته به متن، نمایش داده میشه.
در زمینه زبانهای فارسی و عربی، تعداد معدودی نرم افزار برای کامپیوترهای شخصی و تلفنهای همراه وجود داره. اما بهتره که این نرم افزارها رو نرم افزار تشخیص الفبا بدونیم تا تشخیص دستخط. چرا که همونطور که اشاره کردیم، به خاطر گستردگی کمتر الفبای فارسی و عربی، به اندازه الفبای لاتین روی تشخیص دستخط فارسی کار نشده . به همین دلیل نرم افزارهایی هم که در این زمینه تولید شدن، در حال حاضر تنها توانایی تشخیص حروف الفبای فارسی، به شکل مستقل و جدا از همدیگر رو دارن . مثلاً فرض کنید با این روش بخواید برای دوستتون پیامک بزنید. برای نوشتن سلام، باید اول حرف سین رو بنویسید، بعد حرف لام رو، بعد حرف الف رو، و بعد هم حرف میم رو. تازه بعد از نوشتن هر حرف هم باید یه ذره منتظر بمونید تا نرم افزار اون حرف رو تشخیص بده، بعد برید سراغ نوشتن حرف بعدی. حالا حساب کنید برای نوشتن یه پیامک سه چهار خطی، چقدر زمان لازمه.
اگر چه امروزه این فناوری به خاطر مشکلات پیش رو خیلی مورد استفاده قرار نمیگیره، اما قطعاً با پیشرفت اون در آینده، همونطور که فناوری تشخیص صدا به سیستمهای اطلاع رسانی راه پیدا کرد ، این فناوری هم جای خودش رو باز میکنه.
اما یکی از راههایی که تعامل ما رو با سیستمهای رایانهای بهبود بخشیده، تبدیل دستخط و نوشتار انسانی، به کاراکتر و یا فرمان رایانهایه. فناوری این روش، اگرچه از مدتها پیش وجود داشته، اما به تازگی و با چرخش تولیدکنندگان دستگاههای رایانهای، به سمت بهبود شیوهی کاربری دستگاهها، شاهد تغییرات شگرفی بودهایم. فناوریی که با حضورش، جهش عمدهای رو در شیوه ارتباط برقرار کردن کاربران با رایانه و تلفن همراه ایجاد کرده. بخشی از این فناوری که در اینجا مورد بحث ماست، نوشتن کلمات و جملات زبان انسانی و انتقال اونها به سیستمه.
فناوری تشخیص دستخط به دو شیوهی متداول قابل پیاده سازیه. یکی استفاده از صفحه و قلم مخصوص، و دیگری، بهره گرفتن از صفحات لمسی.
در شیوهی اول یعنی صفحه و قلم مخصوص، صفحهای به نام پَد وجود داره که کاربر به کمک قلم مخصوصی که برای این کار تهیه شده، متنهای مدنظرش رو روی پد مینویسه. با نوشته شدن هر قطعه از متن، پد با کمک حسگر و مداراتی که روش تعبیه شده، شروع به پویش پیکسلهای ورودی میکنه. این پیکسلها توسط نرمافزار ویژهای مورد پردازش قرار میگیرن تا شکل گرافیکی اون متن نوشته شده، برای کامپیوتر مشخص بشه. تا اینجای کار، متون نوشته شده توسط کاربر به شکل یه عکس در اختیار کامپیوتر قرار می گیره و با فرمتهای رایج فایلهای تصویر مثل JPG و BMP قابل ذخیره س. صفحات و قلمهای دیجیتالی که با پورت USB به کامپیوتر وصل میشن و مثلاً تو سیستمهای اتوماسیون اداری از اونها برای پاراف کردن نامه ها استفاده میشه، یا انواع بی سیم اونها که اندازه صفحه A4 یا A5 هستن و دانشجوها میتونن از اونا برای جزوه برداری دیجیتالی استفاده کنن، نمونه هایی از دستگاه های استفاده کننده از این تکنولوژی هستن.
البته کاربرد این صفحات محدود به نوشتن نمیشه. طراحان، گرافیستها و انیمیشن سازها هم برای خلق آثارشون از این فناوری استفاده می کنن.
اما روش دیگه، استفاده از صفحات لمسی برای نوشتن متنها و احتمالاً ترسیم تصاویرمونه.
صفحات لمسی از فناوریهای متعددی ساخته شدن که دو نمونه از پرکاربردترین اونها، صفحات لمسی مقاومتی و خازنی هستن. اون دسته از صفحات لمسی که با قلم، ناخن، درِ خودکار، یا اشیایی مثل اینها کار میکنن، از نوع مقاومتی هستن. از مزایای صفحات لمسی مقاومتی میتونیم به نبود محدودیت در شی ای که عمل لمس صفحه رو انجام میده، اشاره کنیم. تصور کنین در یک روز سرد زمستونی، مجبور نیستین دستکش رو برای کار با تلفن همراه از دستتون در بیارین. البته اینگونه صفحات معایبی هم دارن. به طور معمول از قابلیت چند لمسی پشتیبانی نمیکنن، صفحه نمایششون از شفافیت کمتری برخورداره و در نتیجه کیفیت نمایشی پایینتری دارن.
صفحات خازنی، اونهایی هستن که فقط با لمس توسط پوست دست عمل می کنن.
این نوع صفحات اگرچه به خاطر لمس توسط نوک انگشتها، دقت بالایی در نقطه تماس ندارن، اما پاسخگوئیشون نسبت به لمس خیلی خوبه. از مزایای بارز اینگونه صفحات میشه به قابلیت چند لمسی، عدم نیار به قلم، شفافیت بالای صفحه و در نتیجه کیفیت بهتر اشاره کرد. به همین دلیل صفحات لمسی خازنی، در دستگاههای قابل حمل امروزی کاربرد فراوانی پیدا کردن. البته این نوع صفحات بدون عیب هم نیستن. نداشتن دقت بالا در نقطه تماس، باعث میشه که کار کردن با این صفحات در صفحه نمایشهای کوچیک، یا حتی صفحه نمایشهای بزرگی که وضوح تصویر زیادی دارن و آیکونها ریز هستن، بدون تمرین و عادت، یه خورده مشکل باشه. حساس بودن به دمای پوست هم یکی دیگه از ضعفهای این تکنولوژیه. به طوریکه مثلاً تو سرمای شدید زمستون که پوست سرده، در تشخیص لمس خیلی خوب عمل نمیکنن.
پس دیدیم که نوشته ها به غیر از اون صفحه ها و قلمهای مخصوص، با استفاده از صفحات لمسی هم می تونن به کامپیوتر یا تلفن همراه وارد بشن.
اما ببینیم این متون نوشته شده، چه جوری به کاراکتر تایپی قابل ویرایش تبدیل میشن ؟
برای تبدیل متون نوشته شده، چه از طریق قلم و پد و چه از طریق صفحات لمسی، به متن، نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیره، پیروی کردن از الگو و شیوهی نوشتن حروفه. هر زبانی برای نحوه نوشتن حروف، اعداد و به طور کلی الفباش، یه الگوی خاصی داره که نرمافزارهای تشخیص دستخط هم معمولاً از همین الگوی رسمیِ نوشتنِ الفبا تبعیت میکنن. به عنوان مثال، در الگوی رسمی زبان فارسی برای اینکه حرف الف رو بنویسیم کنین، باید خطی رو از بالا به سمت پایین رسم کنین نه از پایین به بالا. از اونجا که نرم افزارهای تشخیص دستخط هم معمولاً از همین الگو پیروی می کنن، بنابراین نحوه نوشتن هر کدوم از کاراکترها در تشخیص یا عدم تشخیص اون توسط نرم افزار تاثیر داره. البته ابزارهایی که از فناوری تشخیص دستخط پشتیبانی می کنن، معمولا داخل دفترچه راهنماشون، بخشی رو به آموزش الگوی صحیح نوشتن الفبا اختصاص میدن تا کاربر بتونه راحت تر با اون وسیله کار کنه.
تشخیص دستخط به خاطر وابسته بودن به خط فرد، ذاتاً فناوری پیچیده ایه. از طرف دیگه وابستگی این فناوری به زبان نوشتاری، باعث شده تا کشورهای با الفبای نوشتاری متفاوت، نیاز به تولید یا بومی سازی این نرم افزارها، متناسب با الفبای خودشون داشته باشن. یعنی مثلا در کشور ما که از الفبای فارسی استفاده میکنه ، باید نرم افزار ویژه ای برای تشخیص الفبای زبان فارسی و رسم الخط فارسی تولید بشه.
از اونجا که تعداد کشورهای استفاده کننده از الفبای لاتین خیلی بیشتر از کشورهای استفاده کننده از الفبای فارسی و عربیه ، طبیعتاً تشخیص دستخط در این زبانها، پیشرفت به مراتب بیشتری داشته.
به عنوان مثال، در ویندوز 7 ابزاری وجود داره به اسم Windows Journal که توانایی تشخیص دستخط انگلیسی، حتی با املای به هم پیوسته رو هم داره. اگه دوس دارید نحوه کار این ابزار رو ببینید، کافیه اسم Windows Journal رو در منوی استارت وارد کنید تا این برنامه اجرا بشه. حالا می تونید متنتون رو در کادر بالای برنامه بنویسید . بعد از نوشتن متن و انتخاب اون با ابزار Selection Tool ، با رفتن به منوی Actions و انتخاب گزینه Convert Handwriting To Text ، پیشنهادهای ویندوز برای تبدیل اون نوشته به متن، نمایش داده میشه.
در زمینه زبانهای فارسی و عربی، تعداد معدودی نرم افزار برای کامپیوترهای شخصی و تلفنهای همراه وجود داره. اما بهتره که این نرم افزارها رو نرم افزار تشخیص الفبا بدونیم تا تشخیص دستخط. چرا که همونطور که اشاره کردیم، به خاطر گستردگی کمتر الفبای فارسی و عربی، به اندازه الفبای لاتین روی تشخیص دستخط فارسی کار نشده . به همین دلیل نرم افزارهایی هم که در این زمینه تولید شدن، در حال حاضر تنها توانایی تشخیص حروف الفبای فارسی، به شکل مستقل و جدا از همدیگر رو دارن . مثلاً فرض کنید با این روش بخواید برای دوستتون پیامک بزنید. برای نوشتن سلام، باید اول حرف سین رو بنویسید، بعد حرف لام رو، بعد حرف الف رو، و بعد هم حرف میم رو. تازه بعد از نوشتن هر حرف هم باید یه ذره منتظر بمونید تا نرم افزار اون حرف رو تشخیص بده، بعد برید سراغ نوشتن حرف بعدی. حالا حساب کنید برای نوشتن یه پیامک سه چهار خطی، چقدر زمان لازمه.
اگر چه امروزه این فناوری به خاطر مشکلات پیش رو خیلی مورد استفاده قرار نمیگیره، اما قطعاً با پیشرفت اون در آینده، همونطور که فناوری تشخیص صدا به سیستمهای اطلاع رسانی راه پیدا کرد ، این فناوری هم جای خودش رو باز میکنه.
آخرین ویرایش توسط مدیر:
