افسردگی یک بیماری روانی است که گاهی کودکان را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث میشود که آنها برای یک دوره زمانی طولانی احساس غم، عصبانیت و ناکامی کنند. در گذشته، متخصصان بر این باور نبودند که کودکان نیز ممکن است دچار افسردگی شوند امّا اکنون دانشمندان معتقد شدهاند که افسردگی عمده (حاد) در بین کودکان بسیار شایع است. بر طبق آمارهای منتشر شده از سوی اتحادیه ملّی بیماریهای روانی در آمریکا ( NAMI )، در حدود ۲ درصد کودکان ۶ تا ۱۲ ساله و ۴ درصد نوجوانان به افسردگی عمده مبتلا هستند.
انواع افسردگی در کودکان
۱- برخی حملات افسردگی، خیلی شدید ولی نسبتاً کوتاه مدّت هستند.
۲- برخی دیگر، از شدّت کمتری برخوردارند امّا ممکن چند سال ادامه یابند.
علل افسردگی در کودکان
- علّت افسردگی کاملاً روشن نیست. به نظر میرسد تغییر مواد شیمیایی مغز در آن نقش داشته باشد. در برخی کودکان، افسردگی ممکن است ریشه ژنتیکی داشته باشد.
- کودکان پس از آسیبهایی مانند مرگ پدر و مادر، بیماری یا جدایی والدین ممکن است دچار افسردگی شوند. در سایر موارد، علّت این تغییر حال و وضع روانی در کودکان زیاد واضح نیست.
تظاهرات افسردگی
غمگینی مداوم، زودرنجی، تحـریـ*کپذیری و یک نوع حس کلّی نومیدی، از جمله حالتهایی است که در کودکان افسرده وجود دارد. آنها ممکن است علاقهای به فعالیتهای جدید از خود نشان ندهند و نیز ممکن است دیگر از فعالیتهایی که قبلاً برایشان دلپذیر و خوشایند بود لـ*ـذت نبرند. این کودکان ممکن است با مشکلات تحصیلی و الگوهای رفتاری پرخاشگرانه یا ضداجتماعی روبرو گردند. برخی دیگر ممکن است دچار تغییر وزن یا اختلال در الگوی خواب شوند. بسیاری از کودکان افسرده از خستگی دائم و کمبود انرژی شکایت دارند. آنها حتی ممکن است درباره آرزوی مرگ یا موضوعات دیگری از این قبیل که نشانگر افکار مربوط به خودکشی است، صحبت کنند.
نشانههای مربوط به دوران پیش از مدرسه یا دوران دبستان افسردگی عبارتند از:
مشکلات تحصیلی-ملال و ناراحتی-گریهکردن بیش از حدّ-کاهش علاقه به بازی کردن-به سرعت ناراحت شدن ارتباط عاطفی ضعیف با خانواده و دوستان-زودرنجی و تحـریـ*کپذیری فزاینده-بیحوصلگی و دمدمی مزاجی ظاهر غمگین-صحبت کردن درباره مرگ
نشانههای افسردگی در بین نوجوانان عبارتند از:
بحث و جدل با پدر و مادر و معلمان-خستگی مداوم-رفتار آسیبرسان، مانند خودزنی-امتناع از انجام تکالیف کنارهگیری از فعالیتهای مورد علاقه-افکار یا بیان جملاتی درباره خودکشی
سایر نشانههای عمومی افسردگی در کودکان عبارتند از:
اعتماد به نفس ضعیف-احساس گـ ـناه-ترس از شکست یا قبول نشدن-خشم و دشمنی پایدار-سردرد، معده درد یا سایر ناراحتیهای جسمی به طور مرتب-ناتوانی در تمرکز-تغییر در الگوهای تغذیهای و خواب-رفتار خود تخریبی تهدید به فرار از خانه
تذکر
به اولیاء توصیه میشود که درصدد مراقبت پزشکی از هر کودکی که دارای نشانههای افسردگی عمده است و تأثیر منفی ان بر کیفیت زندگیش آشکار گشته برآیند. اگر پزشک متخصص کودکان مشکوک شود که شاید کودک دچار افسردگی باشد از والدین کودک میخواهد که برای ارزیابی بیشتر و درمان او به روانپزشک متخصص کودک و نوجوان یا دیگر متخصصان سلامت روان مراجعه کنند.
نکته ۱:کودکی که پنج یا بیشتر از نشانههای بالا را برای یک دوره حداقل دو هفتهای داشته باشد به احتمال زیاد دچار افسردگی است.
نکته ۲ :کودکانی که افسردگیشان تا دوران بلوغ و بزرگسالی ادامه داشته باشد، در معرض خطر فزایندهای برای سوء مصرف دارو یا الـ*کـل، پرداختن به روابط جنـ*ـسی ناسالم یا سایر رفتارهای پرخطر قرار دارند.
درمان افسردگی
درمان افسردگی در کودکان معمولاً شامل رواندرمانی، دارو درمانی یا ترکیبی از این دو است. روان درمانی ممکن است به صورت فردی یا خانوادگی صورت گیرد. برای درمان از طریق دارو درمانی نیز معمولاً از داروهای ضدافسردگی استفاده میشود.