اقتصادی ۴ راهکار بهبود شرایط عرضه نفت در بورس/نحوه تعیین قیمت پایه نفت عرضه شده

[RASHA]

فروش سنتی نفت ایران از طریق شرکت ملی نفت در سال‌های گذشته موجب ایجاد مشکلاتی برای کشور شده است. یکی از جدی ترین مشکلات شناسایی خریداران نفت ایران و ایجاد موانع برای آن‌ها است. مشکل دیگر مسدود کردن حساب‌های بانکی منتسب به شرکت ملی نفت ایران به دلیل تحریم‌های نفتی آمریکا است. در این راستا عرضه نفت در بورس با هدف ورود بخش خصوصی به معاملات نفت ایران مورد توجه مسئولین کشور قرار گرفت زیرا بخش خصوصی به دلیل انعطاف پذیری بالاتری که نسبت به بدنه دولتی وزارت نفت دارد. راحت‌تر می‌تواند تحریم ها را، چه در عرصه بانکی چه در عرصه حمل و نقل بی اثر کند. از سال گذشته با عرضه نفت در بورس انرژی این راهکار ضد تحریمی اجرایی شد.

با این وجود، بورس نفت ایران با توجه به نو پا بودن آن نیازمند اصلاحات ساختاری در بعضی از زمینه‌ها برای بهتر شدن شرایط خود است. محمد صادق کریمی کارشناس انرژی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری توانا خبرگزاری فارس برای بهتر شدن شرایط عرضه نفت در بورس پیشنهادهایی ارائه داد و گفت: وقوع چند اتفاق می تواند شرایط بورس نفت ایران را بهبود بخشد. با توجه به اینکه حداقل حجم محموله تحویلی نفت در بورس 35 هزار بشکه است. اتفاق اول کاهش حجم محموله‌های قابل تحویل است. به خصوص اینکه حالا امکان تحویل در خشکی هم وجود دارد. این خیلی کار را راحت میکند. یعنی باید حتی به اندازهی یک تانکر 30 هزار لیتری هم در بورس، نفت تحویل شود و بدون هیچ مشکلی خریدار بتواند نفت را از تبریز تحویل بگیرد. خب طبیعی است اگر هم کسی حجم بیش‌تری را بخواهد تحویل بگیرد می‌تواند این واحدهای یک تانکر، یک تانکری را تجمیع کند. بنابراین کاهش حجم پایه به خصوص برای تحویل در خشکی یک نکته بسیار مهم است.

* تسهیل کردن ایجاد شرکت های خصوصی داخلی به نمایندگی شرکت های خارجی

وی ادامه داد: کار دیگری که میشود انجام داد این است که خود شرکت ملی نفت و یا سازمان بورس کمک کنند به تشکیل شرکتهای خصوصی داخلی که بتوانند نمایندگی شرکتهای خارجی را انجام دهند در واقع یک تسهیلی برای ایجاد یک چنین شرکتهایی انجام شود تا بتوانند برای سرمایه گذاران خارجی نقش نمایندگی را ایفا کنند. پیشپرداختها را بپردازند و برای آنها روی تابلو بورس، نفت بخرند.

این کارشناس انرژی اظهار داشت: نکتهی سوم معرفی هر چه بیشتر این ساز و کار است. به هر حال شرکت ملی نفت و حتی خود شرکت بورس انرژی در این زمینه کوتاهی کردند و اینها نتوانستند خوب موضوع را به همهی ذینفعان معرفی کنند. این اطلاعیه عرضههایی که منتشر میشود جزئیات بسیار زیادی دارد و میتواند خیلی بهتر در یک فرمت بهتر و در وسعت بیشتر معرفی شود. به نحوی که افراد مختلف داخلی و خارجی با جزئیات آن از این موضوع مطلع شوند.

*ضرورت پرهیز از اعلام پیغام های تردیدآمیز از سوی وزارت نفت به بازار

از دیدگاه کریمی، آخرین راهکار برای بهتر شدن شرایط بورس نفت ایران این است که وزارت نفت و شرکت ملی نفت باید جدی بودن خود را در مورد این ساز و کار اعلام کند. نباید پیغامهایی به بازار داده شود و از آن این‌گونه برداشت شود که شرکت ملی نفت در این ساز و کار تردید دارد. مثلاً اگر شرکت ملی نفت اعلام کند کسانی که از بورس نفت خریداری می‌کنند در معرض تحریم هستد. پیغام درستی را به بازار منتقل نمی شود. برعکس شرکت ملی نفت باید جدی بودن خود را نشان دهد و مدام تأکید کند که این عرضهها اتفاق خواهد افتاد. باید تأکید کند که هر تغییری و هر اصلاحی که لازم باشد برای این کار انجام خواهد داد. این کارها به اطمینانبخشی به بازار کمک میکند و کسانی که مردد هستند برای ورود به این بازار را تا حدودی مطمئنتر میکند.

*نحوه تعیین قیمت پایه نفت عرضه شده در بورس و تخفیف‌های در نظر گرفته شده

کریمی در خصوص نحوه تعیین قیمت پایه نفت عرضه شده در بورس و تخفیف هایی که در این زمینه لحاظ می‌شود، گفت: قیمتی که به عنوان قیمت پایه تعیین میشود میانگین وزنی پنج روز قیمت برنت هست. یعنی 5 روز منتهی به روز انتشار اطلاعیه عرضه. البته منهای یک مابهالتفاوت که به صورت عادی برای نفت‌های تحویل مدیترانه در نظر گرفته میشود. منتها این لزوماً قیمت نهایی نیست. هر قیمتی که روی تابلو شکل بگیرد. چه قیمت‌هایی بالاتر از قیمت پایه چه قیمتهایی پایینتر از قیمت های پایه.

وی ادامه داد: به هر حال در هر یک از این حالتها، هر قیمتی که روی تابلو شکل بگیرد، آن قیمت و نسبت آن با قیمت نفت خام شاخص، مبنای محاسبه ارزش محموله در روز تحویل خواهد بود. به این ترتیب که در 5 روز منتهی به روز عرضه، نفت خام برنت یک میانگینی دارد و آن میانگین(میانگین وزنی برنت) گرفته میشود.

کریمی اظهار داشت: فرض کنید مثلاً در میانگین وزنی برنت قیمت نفت ایران 70 دلار است. قیمتی هم که روی تابلو بورس معامله می‌شود مثلاً 60 دلار باشد. در روز تحویل قیمت نفت خام تحویل شده باید شصت هفتادم یا شش هفتم قیمت برنت باشد. یعنی نسبت نفت خام در روز معامله با نسبت نفت خام در روز تحویل برابر است و ثابت میماند. حال اگر در روز تحویل مثلاً قیمت 5 روز منتهی به روز تحویل برنت به صورت میانگین مثلاً 80 دلار باشد، طبیعتاً قیمت نفت خام تحویلی هم کمی افزایش پیدا میکند و بیشتر از 60 دلار باید تسویه شود. مثلاً تقریبا 70 دلار.

این کارشناس انرژی در پایان اظهار داشت: بنابراین ساز و کار تعیین قیمت این است که قیمتی که روی تابلو در میآید با قیمت نفت خام شاخص با یکدیگر قفل میشوند و نسبت آنها ثابت میماند. در روز تحویل قیمت با همین نسبت، نسبت به نفت شاخص محاسبه میشود. اما نکتهای که وجود دارد برای مثال، در عرضه 29 بهمن ماه قیمتی که به دست آمد 52/25 دلار روی تابلو بود و قیمت 5 روزهی برنت منتهی به آن تاریخ که 29 بهمن باشد 63/46 بود. این یعنی 11/2 دلار قیمتی که روی تابلوی بود. از قیمت نفت شاخص برنت پایینتر بود. نسبت 52 به 63 در روز تحویل آن محموله لحاظ و حفظ شد.