آشنایی با بناهای تاریخی شهرمون

[_Delaram_]

بسم الله الرحمن الرحیم ​

سلام
خب دوستان این تاپیک رو زدم تا بیاد و بناهای تاریخی شهرتون رو به نمایش بزارید یا اگه به شهری رفتید و جذب بناهای اونجا شدید عکسش یا مطلبش رو بازم اینجا بزارید تا همه ازش استفاده کنند.

 

[_Delaram_]

ملایر:
برج سامن :
اين برج خشتي وگلي , در محله چال خانقلي شهر سامن واقع شده وقدمت آن به حدود 700سال قبل مي رسد وقطر پايه هاي آن در حدود 15 متر مي باشد .ارتفاع اين برج در ابتدا در 4 طبقه بوده است , كه در زمان جنگ جهاني اول در حمله روسها ,طبقه بالائي آن با توپ تخريب شده است .

يخچال مير فتاح :
اين بناي گنبدي شكل در ابتداي جاده ملاير به بروجرد ودر فاصله 2كيلومتري ملاير واقع شده ودر دوره قاجاريه توسط شخصي به نام ميرفتاح شيخ الاسلام وفرزندش محمود فتاحي شريف الملك , جهت انباشت يخ در فصل سرد واستفاده از يخها در فصول گرم, ساخته شده است .ارتفاع يخچال از سقف گنبدي آن تا كف 16متر وقطر آن در سطح زمين 12متر مي باشد . يخچال داراي دو درب است ,كه يكي مخصوص ورود آب وديگري با يك راه پله ,محل برداشت يخ بوده ,كه نهايتاً به قسمت انتهايي يخدان منتهي مي شود.ظرفيت يخچال نسبتاً زياد است ومصالح به كار رفته در آن ,تركيبي از آجر,سنگ وخشت است . در حال حاضر قسمتي از اين بنا تخريب شده است.سقف گنبد از دو لايه آجر وقسمت داخلي وخارجي ودر بين آنها , خشت به كار رفته وبه شكلي است كه ضخامت خشت بين دو لايه آجري ,از پائين به بالا كمتر مي شود. علت به كارگيري اين نوع مصالح , به منظور جلوگيري از نفوذ گرما به داخل يخچال وممانعت از به هدر رفتن سرما بوده است .

بازار ملاير
مجموعه بازار سرپوشيده ,كه شامل يك بازار اصلي ,دو بازار فرعي ,30سراوكاروانسرا وتعدادي منزل مسكوني مي باشد, در مركز شهر ودربافت قديمي آن قرارگرفته وورودي اصلي آن از خيابان بروجرد مي گذرد . شالوده اصلي اين بازار, در اواخر دوره قاجاريه (1224هجري) در زمان حكومت شيخ الملوك وتوسط وي ساخته شده است .
مجموعه بازار ,از يك راسته بازار بزرگتر كه جهت آن شمالي – جنوبي است ويك راسته بازار كوچكتر شرقي به غربي ,به نام بازار مهر عليخان تشكيل شده است ,كه اين دو بازار در چهار سوق ,يكديگر را قطع مي كنند. چهار سمت اين بازار ,به چهار محله ختم مي شود.
در ادامه ,بازار ديگري به موازات بازار شيخ الملوك , توسط ابوالقاسم خان نوري ساخته شده ,كه به بازار خان معروف است وپس از آن راسته ها وسراهاي متعددي در داخل ودو طرف بافت اصلي احداث شده است . به طوركلي پوشش سقف تمام قسمت هاي بازار ,داراي طاق هاي ضربي وگنبدي آجري است ونورگيرهايي در سرتاسر آن ودر دو طرف حجره ها تعبيه شده است .
اين اثر در تاريخ 17/9/1355 وطي شماره 1286/3 در فهرست آثار ملي وتاريخي ايران به ثبت رسيده است .

حمام بلور ايماني
حمام بلور ايماني واقع در شمال خيابان شهيد طلوعي ملاير از آثار اواخر دوران قاجاريه مي باشد .اين بنا تشكيل شده از دو قسمت مردانه وزنانه ،مساحتي حدود 950متر مربع را شامل مي شود .در قسمت حمام مردانه از طريق يك هشتي ورودي با 7پله به داخل حمام سرد راه پيدا مي نمايد .اين قسمت داراي دو طاق ضري گنبدي بزرگ در وسط وچهار طاق كوچك تر با 9ستون مي باشد كه جهت نگهداري سقف تعبيه گرديده است . در وسط صحن نيز حوض آبي كه قبلاً با خاك پر شده قراردارد واين قسمت از طريق يك راهرو باريك به حمام گرم مردانه متصل مي گردد كه داراي يك طاق ضربي گنبدي بزرگ در وسط ودو طاق كوچك تر با چهار ستون قطور در اطراف مي باشد . اين حمام داراي خزينه اي بوده كه در سالهاي اخير تبديل به دوش گرديده است .
حمام زنانه نيز كاملاً‌شبيه حمام مردانه مي باشد .قسمت داخل طاق گنبد با اشكال هندسي زيبايي تزئين گرديده است ونورگيرهايي نيز د رداخل گنبد تعبيه شده كه نور حمام گرم وسرد را تامين مي نمايد.اين بنا در حال حاضر در تملك اداره اوقاف ملاير مي باشد ودر تاريخ 27/10/77 به شماره 2259 ثبت فهرست آثار تاريخي گرديده است .
پل مرويل
پل آجري مرويل در 20كيلومتري جنوب شهرستان ملاير در كنار روستاي مرويل برروي يكي از شعبات رودخانه حرم آباد احداث گرديده ،اين پل از بناهاي احداث شده در اوائل دوره پهلوي مي باشد .
پل زمان آباد
پل زمان آباد يكي از آثار به جاي مانده از اواخر دوران قاجار مي باشد ،كه با يك دهانه هلالي شكل از آجروسنگ بر روي رودخانه روستاي زمان آباد بخش جوكار ملاير ساخته شده است .اين پل در گذشته تنها پل ارتباطي بشمار مي رفته ودر سالهاي بعد با احداث پل جديد ،پل تاريخي زمان آباد بصورت متروكه در آمده است كه مرمت آن مي تواند كمك موثري در حفظ يكي از آثار تاريخي منطقه باشد .

 

[_Delaram_]

جاذبه های تاریخی شهرکرمان:

مزار شاه نعمت الله ولی کرمانی[ماهان،840 هجری قمری]

بر مرقد شاه نعمت الله ولی ديدم که نوشته اند با خط جلی


کاين پيکر خفته اندرين خاک عزيز شاهی است ولی گدای درگاه علی
بخش اصلی آستامه شاه نعمت الله ولی که همچون نگينی برتارک اين ديار می درخشد،از يادگارهای احمد شاه بهمنی دکنی،از ارادتمندان شاه نعمت الله ولی است.و بقيه در زمان شاه عباس اول ،محمد شاه و ناصرالدين شاه ،ايجاد شده است.

بر روی کتيبۀ درب ورودی بقعه می خوانيم :شهاب الملک الدنياوالدين.... احمدشاه ابوالمفازی و تاريخ اتمام 840 هجری قمری.
توالی صحن های آستانه، از ورودی خيابان اصلی به اين شرح است:
صحن اتابکی:اين صحن در زمان علی اصغر خان اتابک،صدراعظم ناصرالدين شاه و با وجود نامبرده ساختهشده است.

صحن وکيل الملکی:محمد اسماعيل خان وکيل الملک ، بنا کرده و مرتضی قلی خان فرزند وی نيز دو مناره و سردر بر آن اضافه نموده است.

رواق وکيل الملکی: در جنوب اين رواق ،مقبره امير نظام گروسی اديب و سياستمدار و حاکم کرمان (1317 هجری قمری) قرار دارد.

حرم:بنای آن بدستور احمد شاه دکنی احداث گرديد.
رواق شاه عباسی : بر سر در این رواق ، نام مقدس دوازده امام بر روی فولاد به صورت برجسته نوشته شده و از نفائس به شمار می رود.

صحن میر داماد: در زمان شاه عباس ، بنا گردیده است.
صحن حسینیه: مناره های این صحن هر کدام 6/41 متر ارتفاع دارد که در زمان محمد شاه قاجار بنا گردیده و در جریان زلزله 1360 شمسی آسیب دیده و سپس مورد بازسازی قرار گرفته است.

توضیح اینکه صحن مزبور بوسیله پلی به خانه بیگلربیگی متصل می شده که در جریان سیل 1311 تخریب و خانه مذکور از آستانه جدا گردیده است . این خانه در حال حاضر معروف به باغ متولی باشی است. ضمناً کتابخانه و موزه این مجموعه از جاذبه های دیدنی آستانه به شمار می روند.

 

[_Delaram_]

تخت درگاه قلی بیگ{درجنوبشرقی کرمان –منتهی الیه کوههای صاحب الزمان – بعد از اسلام}
به صورت یک تخت با عمارتی مکعب شکل در وسط با طاقنماهایی در چهار طرف.«درگاه قلی بیگ» از نوادگان «بیرام بیگ» و از امرای اواخر دوره صفویه و رئیس ایل افشار در کرمان بوده.باستانی پاریزی می نویسد :«درگاه قلی بیگ» در جوار باغ بیرم آباد در دل کوه ساختمانی زیبایی به وجود آورد و در پایین کوه نیز دریاچه ای ایجاد نمود و آب قریه سرآسیاب را با مجرایی که در دل سنگ کنده بود به پایین دریاچه رساند آثار دریاچه هنوز باقی است. پسر درگاه قلی بیگ ، خاندان قلی بیگ در زمان نادر شاه حکمران کرمان شد. از فعالیت های حکومتی درگاه قلی بیگ اطلاعی در دست نیست . ولی سرانجام به سال 1108 هجری قمری وفات یافت و او را در همین مکان به خاک سپردند . سنگ مرمری بر روی قبر اوست که در پایین آن با خط ثلث صلوات بر دوازده امام و بالای آن اسم متوفی نقر شده . چند نفر دیگر از بزرگان این طایفه در این تخت مدفون می باشند از جمله مجد الاسلام و محمود دبستانی (امین لاسلام )و دختر پرویز دبستانی.

گنبد جبلیه (گنبد گبری/نبدزیگ){-شرق کرمان –سر راه مسجد صاحب الزمان – قبل از اسلام}
پلان گنبد هشت ضلعی و روی اضلاع آن طاق نماهای متعددی به چشم می خورد. تاریخ دقیق و نحوه کاربرد بنا روشن نیست، اما از سبک معماری ، «آن گونه استنباط می شود که بنای مذکور مربوط به اواخر دوره ساسانی می باشد که در اوایل اسلام تعمیر و مرمت شده یا این که در اوایل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا گردیده است. گویا، در بنای گنبد از ملات مخصوصی استفاده شده است ( در روایات چنین آمده است دراین ملات از شیر شتر استفاده شده است) که هرگز پوسیدگی به خود نمی گیرد.


مسجد امام خمینی (مسجد ملک) {خیابان امام – قرن پنجم}
بزرگترین مسجد کرمان است که سابقه تاریخی آن به قرن پنجم هجری ( در سال 478 زمان توران شاه سلجوقی) می رسد . این مسجد با شبستان های متعدد و صحن وسیع و قنات مستوره (منسوب به نام دختر توران شاه) که آب آن روزگاراز میان مسجد عبور می کرد ، جاذبه تاریخی خاص خود را حفظ کرده است. برج آجری و سه محراب گچ بری شده، در این مسجد دیدنی است.

مشتاقیه (سه گنبد) { میدا شهدا – 1206 هجری قمری – دوره قاجاریه}
مشتاقیه مرکب از سه گنبد است که سه مقبره مشتاق علیشاه و شیخ اسماعیل و کوثر علیشاه را در خود جای داده.لازم به ذکر است که قبل از تدفین عرفای یاد شده ، این مکان مقبره میرزا حسین خان راینی حاکم کرمان (1202هجری قمری) بوده که به دلیل ارتباط مشتاق و حسین خان ، یاران او ، این نکان را ترجیح دادند.کاشیکاری و تزیینات داخل بنا چشمگیر است.
خواجه اتابک{ خیابان شهید فتحعلیشاهی – نیمه دوم قرن ششم}
مقبره خواجه اتابک از بناهای قرن ششم هجری و آثار باستانی اواخر دوره سلجوقیان است.بنا از داخل چهار ضلعی و ازخارج به صورت هشت ضلعی ساخته شده است ازعمده ترین ویژگی های بنا، خطوط کوفی و ثلث با گچ و آجر در نمای داخل آن می باشد.


گنبد سبز{ورودی روبه روی باسکول در خیابان ابوحامد – قرن هفتم 640 هجری قمری}
اثر مذمور از مدرسه و آرامگاه قراختائیان کرمان تشکیل می شده که در حال حاضر تنها در سر در ورودی مدرسه باقی مانده است. زیباترین اثر ایوان ، کاشیکاری معرق آن است که در نوع خود بی نظیر است. همچنین دو ستون پیچکی شکل دو طرف ستون ایوان چشمگیر است.

مسجد جامع { خیابان شریعتی/میدان شهدا – قرن هشتم – 750 هجری قمری(1349 م)}
یکی از زیباترین مساجد ایران است که دارای سردررفیع ، صحن، ایوان و شبستان می باشد.این مسجد در دوران حکومت امیر مبارزالدین محمد مظفر سرسلسله ال مظفر بنا گردیده ( به شکرانه سالم بازگشتن از میدان جنگ اوغان و جرمان در قلعه سلیمان جیرفت ، احداث گردید) و تاریخ آن به موجب کتیبه سردر شرقی ، 750 هجری قمری است. ارزشمند ترین قسمت بنا ، کاشیکاری معرق محراب و سر در شرقی مسجد است.

مسجد پامنار{ خیابان شهید فتحعلیشاهی – قرن هشتم (سال 789 هجری قمری همزمان با سلطان عمادالدین احمد پسر امیر مبارزالدین محمد)
امسجد پامنار یکی از مساجد قدیمی کرمان به شمار می رود که تاریخ بنای آن به قرن هشتم هجری ( دوران حکومت آل مظفر) می رسد . سردر ورودی ، مناره مسجد، کاشیکاری مفرق و مقرنس سازی آن ، نظر باستان شناسان را به خود جلب نموده است.

مجموعه گنجعلی خان {میدان و بازار 1005 – مدرسه 1007- آب انبار1019 – حمام 1020 هجری قمری}
این مجموعه، ابراهیم خان ظهیرالدوله از حکام دوران پادشاهی فتحعلی شاه است.این مجموعه از بازار ، حمام ، آب انبار، مدرسه و خانه مدرس یا خلوت ، تشکیل گردیده و در ساخت آن تا حدود زیادی از فضاهای معماری صفویه الهام گرفته شده و هم اکنون به عنوان یکی از ارزشمند ترین مجموعه ها و زیباترین آثار تاریخی کرمان محسوب می شود.

 

[_Delaram_]

آثار باستانی شهر تاریخی خرم آباد

طبق آمار درشهر خرم آباد:13زیارتگاه،1قلعه،12اشگف ت،13پل،1مناره،3خانه قدیمی،2کاروانسراو1بازاربه عنوان آثار تاریخی این شهرثبت شده است.که من درمورد شناخته شده ترین های اونا توضیح میدم.
قلعه(دژ)فلک الافلاک
این قلعه بر روی تپه ای بزرگ وسنگی،مشرف به رودخانه ای در شهر خرم آبادواقع شده است.پایه های قلعه بر روی تیغه های سنگی وبنای سنگ قلوه ای استوار است.این قلعه همان قلعه ای است که در تواریخ به شاپور خواست معروف بوده است.از اوایل قرن هشتم به بعد و پس از ساختن شهر جدید خرم آباد،این قلعه را نیز خرم آباد نامیده اند.احتمالا نام فلک الافلاک از زمان قاجاریه روی آن گذاشته شده است.ساختمان قلعه را به ساسانیان نسبت میدهند اما آنچه مسلم است این قلعه در قرن چهارم هجری به فرمان بدر ابن حسنویه تجدید بنا شده است.این قله دارای8برج است که محیط کلی آن 228متر وارتفاع بلند ترین دیوار آن 22.5متر است.صحن اول به ابعاد31*22.5متر است وهشت اتاق دارد.شمال شرقی این صحن با راهرویی به محوطه ای منتهی میشود که چاه قلعه در آن واقع است.عمق این چاه تا چشمه ای است که در زیر ان جریان دارد.در قدیم دور قلعه با بارویی دوازده برج به هم متصل میشده است وهر برج این بارو در هر ماه شاخص نیم روز بوده است.امروزه خیابان غربی قلعه به دوازده برجی معروف است.در جنوب بنای وسط قلعه راهرویی است قرینه،به طول 22متر که به صحن دوم میرسد.این قلعه یکی از بناهای مهم تاریخی است که با گذشت زمان هنوز استوار است.(اگر عکس های هوایی خرم آبادو دیده باشید متوجه میشید که شهر من تو یه دره قرار گرفته که وسط اون یه تپه مانند هست که قلعه روی اونه گفته میشه از اونجایی که ساسانیان سلسه مراتب طبقاتی داشتند به این خاطر قلعه که رفیع ترین جایگاه رو داشته محل زندگی حاکم بوده وهرچقدر که از ارتفاع کم میشده از ارزش طبقاتی ساکنان اون قسمت هم کم میشده واینکه قلعه ابتدا به خاطر شرایط جغرافیایی خوبی که داشته یک دژنظامی محسوب میشده از دوران قاجاریان به بعد حکم زندان رو داشته ودر حال حاضر یک موزه تاریخی_فرهنگیه)
گرداب سنگی
در داخل شهر خرم اباد چشمه آب مشهور به گرداب سنگی وجود دارد که معمولا از نیمه دوم اسفند تا اواسط تابستان آب دارد.گرد این چشمه آب دیواری دایره ای شکل به پهنای 3متر از سنگهای نسبتا بزرگ به ابعاد 1*1متر کشیده شده است.نهر دوازده کیلومتری آب چشمه را به آسیاب بابا عباس هدایت میکند وآنرا به کار می اندازد.این بنا متعلق به دوران ساسانیان است.
طاق پل شکسته
در قسمت جنوبی شهر خرم آباد آثار پل بزرگی دیده میشود که یکی از شاهکار های معماری گذشته است .این پل در مسیر راه ارتباطی سیمره،طرهان قرار گرفته است وبا28چشمه طاقی ساخته شده است وجنس آن تماما از سنگ است.این بنا مربوط به دوران ساسانیان است وامروزه فقط 8طاق از آن باقی مانده است.
کتیبه سنگی(سنگ نوشته)
در قسمت جنوبی شهر سنگ نوشته ای به شکل مکعب مستطیل گذاشته شده است که نوشته های روی آن از سمت جنوب شرقی شروع وبه پهنه شمال شرقی ختم میشود این کتیبه با بسم الله شروع میشود و روی آن به دستور ابوسعید برسق قوانین شهر را نوشته اند.به گفته بعضی روی آن این جمله حک شده:سنگی برابر زر و زری برابر سنگ.این سنگ نوشته در مقابل قبرستان قدیمی شهر قرار گرفته!
مناره آجری
در قسمت جنوبی شهر مناره ای آجری به شکل استوانه به چشم میخورد که برای هدایت کاروانیانی که از غرب به شاپور خواست می آمدند استفاده میشده.بلندی مناره تا روی پایه سنگی 26.2متر و از پایه سنگی تا کف زمین3.25متر میباشد اندازه دور مناره 17.5متر است.ستون استوانه ای با99پله مدور در وسط مناره جهت بالا رفتن تعبیه شده است. گفته میشودکه درگذشته به طرز شگفت انگیزی مسیری زیرزمینی مناره وقلعه را به یکدیگر متصل میساخته.