طراحی داخلی اشنایی با طراحی و معماری

[Reyhanehghassemii]

معماری چیست؟ این سوال برای اغلب افراد همیشه به وجود می آید که به واقع معماری چیست؟ معماری علم است یا هنر؟ حوزه نفوذ معماری تا به کجاست؟ جایگاه رشته معماری در علم ساختمان کجاست؟ و سوالاتی از این قبیل که ذهن هر فرد حتی خود معماران را گاهی اوقات مشغول می کند.

معماری به عنوان یكی از قدیمی ترین علوم، از پیشینه ای كهن برخوردار است. از زمانی كه انسان پا به عرصه حیات نهاد، خود را آغاز نمود و تا به امروز پا به پای بشر و سایر پدیده های بشری روند تكاملی خود را طی كرده و دگرگونی های بسیاری را به خود دیده و به واسطه همین دگرگونی ها در طی زمان تعاریف آن نیز تغییر كرده است. معماری پدیده ای است كه طی هزاران سال وجود داشته است و نمونه های آن به شكل بناها و ساختمانهای متعدد در جهان پراكنده می باشد.

امروزه واژه «معماری» در دو معنای وابسته بكار می رود.
1) معماری به عنوان فرآیند ساماندهی فضا كه اسم معنا شمرده شده است و به یك فعالیت آفرینشگر (خلاقانه) آدمی توجه دارد و بر پایۀ علمی – تجربی ، هنر و فناوری ساخت، پدید می آید. این برداشت بیشتر از سوی معماران صورت می گیرد.

2) معماری به عنوان دستاورد ساماندهی فضا یا اثر معماری كه اسم ذات شمرده شده است و به ساختمانهایی اشاره دارد كه پیش از ساخت آنها این فرایند پیموده شده است. این برداشت بیشتر از سوی باستان شناسان و مورخین معماری بكار می رود.

در این تحقیق به واژه معماری به معنای معمارانه اش پرداخته خواهد شد.

 

[Reyhanehghassemii]

واژه معماری در زبان عربی از ریشه «عمر» به معنای عمران، آبادی و آبادانی و «معمار» بسیار آباد کننده است. در زبان فارسی برابرهای گوناگونی برای آن آمده است مانند «والادگر» ، «رازیگر» ، «بانی گر» و «مهراز». مهراز واژه ای است که از دو بخش «مه» یعنی بزرگ و «راز» یعنی سازنده درست شده است این واژه برابر مهندس معمار به تعبیر امروزی است.

در زبان لاتین نیز برای معمار واژه «Architect» که ریشه آن به دو کلمه «Archi» به معنای سر، سرپرست ورئیس و «tecton» به معنای سازنده بر می گردد، که کاملاً همتراز با واژه مهراز می باشد.

اولین تعریف معماری که در دایره المعارف معماری به آن استناد می شود و تعریف دانشگاهی محسوب می شود، متعلق به «جان راسکین» می باشد که درکتاب خود معماری را چنین تعریف کرده است: «معماری هنر افراشتن و آراستن بنا توسط انسان است.»

تعریف دیگری که در فرهنگ معماری آمده است مربوط به «ویترو یوس» معمار معروف رومی است که معماری را چنین تعریف کرده است:
«معماری از نظم، سازواره، آرایش، تناسبات، هماهنگی، قرینگی، پسندیدگی، وایستگی و اقتصاد ناشی و نتیجه می شود.» ویترویوس معماری را واجد سه ویژگی زیبایی، استحکام و سودمندی می داند و این سه ویژگی را سه ضلع مثلث معماری می داند.

در دایرة المعارف بریتانیكا، معماری علم و هنر ساختمان معرفی شده است. یعنی تركیبی از مسایل تكنیكی، فنی با مسایل هنری و سلیقه ای و قریحه ای است.

«سرکریستوفر رن» معمار بزرگ انگلیسی در تعریف معماری گفته است، معماری حاصل زیبایی ، استحکام و پایداری و آسایش و آسودگی است.

دایره المعارف معماری با استناد به تعاریف فوق تعریف جامع زیر را ارائه می دهد:
«معماری باید علم و هنری تعریف شود که طراحی ساختمان را توام با کیفیت زیبایی، هندسی و عاطفی، نیروی معنوی و روحانی رضایتمندی اندیشمندانه و پیچیدگی، سازه سالم و برنامه ریزی ساده و انواع مختلف ویژگی های هنری از قبیل دوام و ماندگاری مواد و مصالح مطبوع، رنگ آمیزی خوشایند و دلپذیر و تزئینات وآراستگی و پویایی و تناسبات خوب و مقیاس قابل قبول و بسیاری از تداعی های خاطره آمیز و پیوند با سنت های پیشین به همراه داشته باشد.»

 

[Reyhanehghassemii]

اما تعریف معماری زمانی اهمیت بیشتری یافت که مرزهای دانش، بینش و آموزش معماری به صورت آکادمیک مورد توجه قرار گرفت و تخصص گرایی در جوامع انسانی مطرح شد، به این مفهوم که سازه از معماری جدا شده، متخصصین تاسیسات و نظایر آن به صورت تخصصی فعالیت خود را آغاز کردند. حال به کنکاشی در اندیشه های کسانی که در زمینه معماری تلاش کرده اند می پردازیم تا در یابیم متفکرین و متخصصین این رشته، معماری را چگونه تعریف کرده اند؟

«ویلیام موریس» معتقد است به مجموعه فعالیتهای بشری برروی كره زمین معماری گویند. در این تعریف تنها طبیعت بكر و مخلوقات خداوند از این تعریف به معنای معماری توسط انسان جدا هستند و هر آنچه كه می بینیم یا هر فضایی كه در آن هستیم معماری است.

«هریس» در سال 1975 معماری را علم ساختمان تعریف کرده است، چون از نظر وی در معماری مباحث تکنیکی و فناوری دارای اولویت است.

«گوته» معماری را موسیقی جامد شده و تبلور یافته میداند، او بیشتر به جنبه های هنری اشاره دارد چون اگر هنر را یک پاره خط در نظر بگیریم یک سر این خط موسیقی است که غیر ماناترین هنر و سر دیگر معماری که ماناترین هنر است.

«لوکوربوزیه» که از پیشگامان معماری مدرن به شمار می رود در جایی معماری را بازی هوشمندانه احجام، زیر نور و سایه ها می داند و در جای دیگر می گوید معماری آن چیزی هست که قلب مرا می لرزاند؛ وی در تعریف اول به جنبه های بیرونی و فیزیکی معماری اشاره دارد و در دومی به شور و هیجانی که از قرار گرفتن در فضای معماری به واسطه جنبه های زیبایی شناختی ایجاد می شود تاکید دارد.

«میس‌وندر روهه» معتقد است معماری چیزی جز تمنای زمان برای فضایی زنده، متغیر و جدید نیست؛ درست است كه معماری بر روی حقایق مسلم بنا گردیده است اما زمینه كار اساسی آن تسلط معانی است. معماری ارادۀ زمان است كه به فضا تبدیل شده است. زنده، شاداب و جدید.

«آلوارآلتو» میگوید معماری علم نیست؛ فرایند تركیبی عظیمی است كه هزاران كاركرد معین انسانی را با هم تلفیق می‌كند و همان معماری باقی می‌ماند. نسبت معماری ایجاد هماهنگی میان جهان مادی و زندگی انسانی است.

 

[Reyhanehghassemii]

«زیگفرید گیدیون» معماری را محصول شرایط و عوامل فراوانی مانند عوامل اجتماعی، اقتصادی،علمی، فنی،عادات و رفتار آدمی می داند كه معیار اشتباه‌ناپذیری از رویدادهای زمان را بدست می‌دهد.

«ژاك دریدا» معماری را با فلسفه همراه می داند و می گوید معماری كوششی است برای آنكه پیوند بین خود و فلسفه را استوار سازد و آنرا قابل تصور نماید.

«كلوتز» معماری را بوم شناسی می داند و معتقد است که ما باید تمام ساختمان های جدید را تا حدود زیادی مرتبط با محیط آنان بدانیم.

«ایزنمن» میگوید معماری امروز ما باید منعکس کننده شرایط ذهنی و زیستی ما باشد و آنچه که در معماری امروز ما مورد غفلت قرار گرفته بخشی از زندگی ما است.

همانطور که می بینیم هر یک از این افراد تعاریف مختلفی از معماری به فراخور زمان خویش در ذهن داشتند؛ عده ای به جنبه های هنری توجه دارند، گروهی به جنبه های فنی و تعدادی به تلفیق هر دو توجه دارند و در دوران های جدید مسایلی مانند فضا، زمان، مکان، فلسفه، انسان، جامعه، بوم شناسی، روانشناسی، تکنولوژی و... از دغدغه های اصلی معماران می باشد.

مثل تمام مفاهیمی که در زندگی وجود دارد، اگر به دنبال تعریفی برای آن مفهوم باشیم، این تعریف باید کامل و مانع باشد، كامل یعنی در بر گیرنده تمام انواع مثل خود باشد و مانع باشد یعنی مفاهیمی كه به غیر از خودش هست را در خود راه ندهد. با توجه به این که در عصر حاضر، عدم قطعیت در مباحث علوم پایه و نظریه نسبیت توسط فیزیکدانان مطرح جهانی مورد توجه بوده است نمی توانیم برای بسیاری از مفاهیم، تعاریفی جامع و کامل داشته باشیم، چون این مفاهیم از فیـلتـ*ـر ذهن افراد مختلف می گذرد و نتیجه طبیعی خلقت افراد مختلف، ذهن های مختلف و تعاریف مختلف است. به همین خاطر هر فرد بر اساس ذهن و اندیشه اش معماری را تعریف می کند، امروزه وسعت دانش معماری به اندازه ای زیاد گشته که خود معماری به زیر شاخه های مختلف مانند معماری منظر، معماری اسلامی، تاریخ معماری، معماری داخلی و..... تقسیم گشته و در دانشگاه ها به صورت تخصص های مختلف آموزش داده می شود و حتی دیده می شود که از حیطه علم ساختمان هم فراتر رفته و رد پای آن را در علوم دیگر می شود یافت؛ و اصطلاحاتی مانند معماری نفت، معماری کامپوتر و.... به وجودآمده است.

باید گفت امروزه معماری یک دانش میان رشته ای با سایر علوم، به ویژه علوم ریاضی و انسانی است؛ دانشی به وسعت یک اقیانوس که هرمنطقه از این اقیانوس دارای عمقی نامحدود است. معماری یک فعل انسانی است که در زمان ومکان مشخص به خاطر هدفی خاص ماده را به شکل زیبایی خلق می کند.

 

[Reyhanehghassemii]

مراحل و روند طراحی معماری​

اطلاعات معماری: در سراسر دنیا معماران حرفه ای هر کدام روشی خاص خود، برای طی کردن روند طراحی معماری دارند، که این روش ممکن است در خصوص هر پروژه و هر موضوع جدید دستخوش تغییراتی شود. سال ها تجربه کار و درگیری با پروژه های مختلف تجربیاتی را در اختیار آنها می گذارد تا بتوانند برای طراحی یک اثر معماری راه های متنوع و مخصوص به خود داشته باشد. اما در این میان یک معمار تازه کار و یا یک دانشجوی معماری از کجا باید شروع کند تا بتواند روند طراحی پروژه را پیش بگیرد؟! قطعا در ابتدای راه شناخت مراحلی مشخص و پیروی از آن کمک خواهد کرد تا یک طراح تازه کار بتواند به جوانب مختلف کار آشنا شود و پس از کسب تجربه های بسیار مانند یک معمار حرفه ای عمل کند. در این مطلب از چیدانه قصد داریم تا مراحل روند طراحی معماری را به صورت خلاصه با هم مرور کنیم. با ما همراه باشید.

تعریف و تشریح موضوع پروژه ( شناخت خواسته های کارفرما)​

همانطور که در مطلب مراحل طراحی دکوراسیون داخلی گفتیم، اولین مرحله از کار طراحی معماری نیز کسب اطلاعات در خصوص خواسته های کارفرماست. قبل از هر چیزی طراح باید بداند که موضوع طرح و کاربری ساختمانی که قرار است طراحی شود چیست؟! و کارفرما از فضای مورد نظر خود چه توقعاتی دارد؟! بنابراین سوالاتی که به وجود خواهد آمد این است که:

• استفاده کنندگان از فضا چه کسانی هستند؟
• چه نوع فعالیتی قرار است در آن اتفاق بیفتد؟
• خواسته های ویژه کارفرما کدامند؟
• و هر سوال دیگری از این دست که در مورد هر کاربری می تواند متفاوت باشد.

جمع آوری اطلاعات و شناخت سایت (زمین) پروژه​

در این مرحله باید به بررسی شرایط سایت پروژه پرداخت و ابعاد، اندازه و همسایگی های زمین را شناخت. طراح باید جهت گیری جغرافیایی و دسترسی های معبرهای عمومی آن را در نظر بگیرد. میزان عبور و مرور پیاده و سواره را بشناسد و شرایط کالبدی (فیزیکی)، فرهنگی و اجتماعی محل قرارگیری زمین پروژه را شناسایی کند. جمع آوری این اطلاعات کمک خواهد کرد تا معمار بتواند تصمیمات صحیح اتخاذ کرده و حتی در مراحل بعدی کار از آنها استفاده کند.

 

[Reyhanehghassemii]

مطلب پیشنهادی: تبدیل ساختمان های ۲۶ معمار مشهور به حروف الفبا

جمع آوری اطلاعات و شناخت اقلیم منطقه​

معمار باید بداند که زمین پروژه در کدام یک از مناطق آب و هوایی قرار دارد. تا بتواند برحسب شرایط محیطی دست به انتخاب مصالح و طراحی فضاهای ساختمان بزند. همه ما خوب می دانیم که شرایط اقلیمی هر منطقه تاثیرات مستقیمی بر روی ساخت و سازهای آن دارد و محدودیت هایی را در انتخاب گزینه های پیش روی طراح ایجاد می کند. بنابراین در این مرحله تجزیه تحلیل های لازم به خوبی صورت می پذیرد.

 

[Reyhanehghassemii]

مطلب پیشنهادی: با مصالح بومی اقلیم های مختلف ایران آشنا شویم!

بررسی نمونه مورد های مرتبط اجرا شده​

پس از کسب اطلاعات پایه ای نوبت آن خواهد رسید که طراح شروع به جستجو بکند و ساختمان های اجرا شده در شرایط مشابه پروژه خود را بیابد. این شباهت ها می تواند در حوزه کاربری و یا اقلیمی باشد. دیدن نمونه ای اجرایی و موفق به یاری طراح خواهد آمد تا بداند که در شرایط یکسان به چه نکاتی باید توجه کند. بدیهی است که این بررسی ها تنها برای دیدن و ایده گرفتن است و انتظار می رود که باعث خلق اثری خلاقانه، نو و بدیع شود.

مطلب پیشنهادی: ۳ کتاب برای آشنایی با آثار معماران ایرانی و اصول طراحی داخلی

شکل گیری کانسپت و ایده های طرح​

با توجه به تجزیه و تحلیل لیست اطلاعات به دست آمده از هر بخش، معمار کانسپت اولیه (مفهوم کلی) طرح را پیش روی خود می گذارد و برای اجرایی کردن آن ایده هایی کاربردی را مد نظر قرار می دهد. در صورتی که کاربری فضا از اهمیت ویژه ی فرهنگی، اجتماعی برخوردار باشد کانسپت طرح اهمیت بیشتری خواهد داشت. در پروژه هایی مانند بیمارستان ها و پایانه های مسافربری که روابط فضاها و رفت آمد در آن در اولویت قرار دارد ایده ها از رویکرد کاملا مفهومی فاصله می گیرد.

 

[Reyhanehghassemii]

برنامه ریزی فیزیکی، طراحی دیاگرام روابط و عرصه بندی فضاها​

تعیین ریزفضاهای ساختمان و مشخص کردن روابط آنها با یکدیگر باید به وضوح انجام بگیرد. گرچه اعداد و ارقام اندازه های فضاها در مراحل بعدی ممکن است با توجه به شرایط ترسیمی و ... تغییر کند اما ترسیمات شماتیک (فرضی و بدون اندازه) جایگذاری فضاها لازم است. معمار در این مرحله عرصه بندی فضاها را انجام می دهد. فضاهای عمومی و خصوصی، خدماتی و اداری و.... را تقسیم بندی می کند و از محدوده قرار گیری آنها در پلان مطمئن می شود.

مطلب پیشنهادی: تقسیم فضایی ، روش ها و ابزار آن در معماری داخلی

طراحی فضا و حجم ساختمان​

برای طراحی فضا و حجم بنا ترسیمات شماتیک و ابتدایی، مفید و کاربردی خواهند بود. این ترسیمات هم به صورت دو بعدی و هم سه بعدی به طراح اجازه میداد که تصویر ذهنی خود را پیاده کرده و از امکان پذیر بودن اجرای آن تا حدی مطلع شود. با این کار می توان افکار اولیه طرح را در راستای اهداف پروژه بسط و گسترش داد. طراحی حجم، نما و معماری داخلی ساختمان در این مرحله تا حد قابل قبولی پیش خواهد رفت و آماده ترسیمات دقیق خواهد شد.

 

[Reyhanehghassemii]

ترسیم و ارائه مدارک و نقشه ها (پلان، برش، نما، حجم سه بعدی)​

هر ایده و طرح معماری برای اجرا شدن و به عینیت رسیدن نیازمند ترسیمات دقیق اجرایی در دو مرحله فاز یک و دو است. نقشه های جزئیات بنا به سازندگان اجازه می دهند تا به طرح ذهنی معمار پروژه، کالبدی فیزیکی ببخشند و به کمک مصالح آن را قابل لمس و قابل سکونت کنند. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی و وجود نرم افزارهای متعدد این کار با سرعت و دقت بسیار زیادی انجام می شود.

مراحل طراحی پس از جمع آوری اطلاعات روندی موازی به خود می گیرند و گاهی ممکن است با توجه به شرایط کار یکی از دیگری پیشی بگیرد. اما به هر حال انجام همه مراحل الزامی است.

 

[Reyhanehghassemii]

مفهوم فضا​

---

فضا، اصلی ترین عنصر معماری و مهمترین عامل در طراحی معماری است. ما در میان فضاهای بسته یا باز حرکت و فعالیت می کنیم. با یکدیگر و اشیای پیرامون خود رابـ ـطه برقرار می کنیم و زیبایی های زندگی، لطافت نسیم، گرمای خورشید، جوانه زدن درخت و لطافت بازی کودک را در آن تجربه می کنیم.

به همین دلیل، فضای معماری، هم به لحاظ احساسی و هم از جنبه ی زیبایی با کیفیات فوق عجین می شود. فضا ذاتا شکل خاصی ندارد و با وجود عناصر مادی و رابـ ـطه ی متقابل آنها با ما و با یکدیگر، تعریف می شود و معنی پیدا می کند.

---

---

عناصر هندسی مانند نقطه، خط، صفحه و حجم می توانند با هم ترکیب شوند و فضا را محدود و مشخص کنند. در مقیاس معماری، این عناصر اساسی، در قالب عناصر خطی مانند تیرها و ستونها و عناصر صفحه ای شکل مانند کف ها، دیوارها، بام ها و احجام معماری در شکل گیری فضای معماری با هم ترکیب می شوند.

---

---

از طریق سازمان دهی، عناصر تشکیل دهنده ی فضا، با هم ترکیب می شوند و فرم ساختمان را مشخص می کنند. فضای داخلی و خارجی را متمایز کرده و فضاهای داخلی را شکل می دهند. در شکل گیری فضای معماری، کیفیت فضاهای بیرونی و نمود خارجی ساختمان و هماهنگی آن با شرایط زمین، طبیعت منطقه، همانند فضاهای داخل اهمیت پیدا می کند و باید مورد توجه قرار گیرد.