- عضویت
- 2017/02/07
- ارسالی ها
- 5,830
- امتیاز واکنش
- 35,457
- امتیاز
- 1,120
- سن
- 20
نگاهی به نخستین ماهواره ایران و جایگاه آن در حوزه علم و فناوری کشور
زمانی که ایران ماهواره امید را بر دوش ماهوارهبر سفیر به مدار زمین فرستاد، وارد کلوپ بسیار اختصاصی کشورهایی شد که توانستدهاند ماهوارههایی را با کمک پرتابگرهای اختصاصی خود با موفقیت انجام دهند. پیش از ایران، تنها کشورهای اتحاد جماهیر شوروی یا روسیه فعلی در پاییز ۱۳۳۶ / ۱۹۵۷ (اسپوتنیک۱ که اولین ماهواره اعزامی به فضا از سوی بشر بود)؛ ایالات متحده (با پرتاب اکسپلورر-۱ در زمستان ۱۳۳۶ / ۱۹۵۸)؛ فرانسه (با پرتاب آستریکس در سال ۱۳۴۴ / ۱۹۶۵)؛ ژاپن (با پرتاب اوزومی در سال ۱۳۴۹ / ۱۹۷۰)؛ چین با پرتاب دونگ فانگ هونگ-۱ در سال ۱۳۴۹ / ۱۹۷۰)؛ انگلستان (با پرتاب پروسپرو ایکس-۳ در سال۱۳۵۰ / ۱۹۷۱)؛ هندوستان (با پرتاب روهینا در سال ۱۳۵۹ / ۱۹۸۰)؛ اسراییل (با پرتاب افق۱ در سال۱۳۶۷ / ۱۹۸۸) و اوکراین (با پرتاب سیخ-۱ در سال ۱۳۷۴ / ۱۹۹۵) توانسته بودند جواز حضور در این کلوپ بینالمللی را کسب کنند. بدینترتیب، ایران دهمین کشوری شد که توانست با پرتاب امید-۱ در سال ۱۳۸۷ / ۲۰۰۹ وارد این مجموعه شود. در حقیقت طی ۱۴ سال گذشته و پس از موفقیت اوکراین؛ هیچ کشور دیگری وارد این باشگاه نشده بود.
در این بین ماهواره امید که بهمن ماه، ماوریت خود را آغاز و در فرودین ماه با سقوط درجو زمین به آن پایان خواهد داد؛ بحثهای فراوانی را در جامعه جهانی ایجاد کرد. بخشی از این بحثها به مسایل سیـاس*ـی و اتهامهای جوامع غربی به ایران بر میگشت، اما درکنار آن، بحثهای علمی و فنی متفاوتی نیز ایجاد شد.
● پرتابی ارزشمندتر از پرتابهای دیگران
نخست آنکه این بار و بر خلاف آزمونهای پیشین فضایی ایران، جامعه جهانی نتوانست هیچ شکی و شبههای بر موفقیت این پرتاب وارد کند. بلافاصله پس از پرتاب، مشخصات مداری این ماهواره و طبقه فوقانی موشک پرتابگر محاسبه و اعلام شد و رصدگران سراسر جهان توانستند به روش رادیویی و بصری آن را رصد کنند. اگرچه در هنگام رصد اپتیکی، این طبقه دوم پرتابگر سفیر بود که فروغ بیشتری داشت و حتی با چشم غیرمسلح نیز رصد میشد. این موفقیت باعث جلب توجه جهانی به امید شد، بهطوریکه سایت رصدگران ماهوارهها به نشانی Heavens-above.com، این ماهواره را در رده اجرام محبوب برای رصد در صفحه اول خود معرفی کرد.
تحلیلگران بهویژه با توجه به تحریمهای اعمال شده درباره ایران، این پرتاب را نشانی از توانمندی ایرانیان در ورود به باشگاه فضایی اعلام کردند. بهویژه آنکه حضور اوکراین بهواسطه تجربیات منتقل شده از شوروی سابق؛ و اسراییل بهواسطه کمکهای غرب از یک سو و از سوی دیگر، عدم رشد فعالیتهای فضایی آنها و محدود ماندن به پرتاب ماهوارههای کاربردی، در میان اعضای این باشگاه چندان موثر نیست و اگر ایران به فعالیتهای صلحدوستانه فضایی خود در مرزهای دورتر ادامه دهد، میتواند به جمع باشگاه کوچکتری از اعضای فعال باشگاه فضایی بپیوندند.
از سوی دیگر، اگرچه برخی از کارشناسان با مطرح کردن احتمال استفاده از فناوریهای کشورهای شرقی، ادعای ایران را مبنی بر داخلی بودن همه بخشهای فناوری ماهواره و پرتابگر به چالش کشیدند، اما این ادعا نیز دلیلی بر عدم موفقیت نیست؛ چرا که با فرض قبول این نظر تغییری در معادلات اتفاق نمیافتد. روسیه و آمریکا که پیشگامان اکتشافات فضایی هستند، این فناوری را بر مبنای دستآوردهای آلمانها در جنگ جهانی دوم بنا کردند. کشورهای اتحادیه اروپا، هندوستان و ژاپن از کمکهای فنی آمریکا بهره بردند و چینیها حتی در بخش اعزام انسان به فضا نیز زیر بار فناوری روسها هستند. اسراییل نیز با کمک فنی غرب، صنایع فضایی خود را بنا کرد و اوکراین نیز میراثدار شوروی سابق است.
این اصل دانش است که بر مبنای گامهای پیشین به جلو میرود و فناوریهای امروز با کمک یافتههای دیگران رشد میکند که اگر این طور نبود، در پایان اولین دهه هزاره سوم، هنوز مردم باید هرروز چرخ را دوباره و دوباره اختراع میکردند. تفاوت دانش و بهخصوص فناوری امروز با گذشته نیز در این است که مرزی نمیشناسد و مردم جهان یکسان از دستآوردهای آن بهره میبرند.
علاوه بر این، باید این نکته را نیز در نظر داشت که کشورهای دیگری چون آفریقای جنوبی، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، کانادا، استرالیا، آرژانتین و مصر میز تلاشهایی برای پرتابگرهایی به مدار زمین داشتهاند که ناموفق بوده و ادعای کشورهایی مانند عراق و کره شمالی مبنی بر موفقیت در فرستادن پرتابههایی به مدار، هیچگاه مورد تایید جامعه علمی جهان قرار نگرفت.
بدین ترتیب حتی با قبول فرض منتقدان که این پرتابگر را دارای فناوری وارداتی میدانند، در صورت تکرار پروژههای فضایی و حرکت در مسیر اکتشافات پیشرو، ارزش این نقد از میان خواهد رفت.
زمانی که ایران ماهواره امید را بر دوش ماهوارهبر سفیر به مدار زمین فرستاد، وارد کلوپ بسیار اختصاصی کشورهایی شد که توانستدهاند ماهوارههایی را با کمک پرتابگرهای اختصاصی خود با موفقیت انجام دهند. پیش از ایران، تنها کشورهای اتحاد جماهیر شوروی یا روسیه فعلی در پاییز ۱۳۳۶ / ۱۹۵۷ (اسپوتنیک۱ که اولین ماهواره اعزامی به فضا از سوی بشر بود)؛ ایالات متحده (با پرتاب اکسپلورر-۱ در زمستان ۱۳۳۶ / ۱۹۵۸)؛ فرانسه (با پرتاب آستریکس در سال ۱۳۴۴ / ۱۹۶۵)؛ ژاپن (با پرتاب اوزومی در سال ۱۳۴۹ / ۱۹۷۰)؛ چین با پرتاب دونگ فانگ هونگ-۱ در سال ۱۳۴۹ / ۱۹۷۰)؛ انگلستان (با پرتاب پروسپرو ایکس-۳ در سال۱۳۵۰ / ۱۹۷۱)؛ هندوستان (با پرتاب روهینا در سال ۱۳۵۹ / ۱۹۸۰)؛ اسراییل (با پرتاب افق۱ در سال۱۳۶۷ / ۱۹۸۸) و اوکراین (با پرتاب سیخ-۱ در سال ۱۳۷۴ / ۱۹۹۵) توانسته بودند جواز حضور در این کلوپ بینالمللی را کسب کنند. بدینترتیب، ایران دهمین کشوری شد که توانست با پرتاب امید-۱ در سال ۱۳۸۷ / ۲۰۰۹ وارد این مجموعه شود. در حقیقت طی ۱۴ سال گذشته و پس از موفقیت اوکراین؛ هیچ کشور دیگری وارد این باشگاه نشده بود.
در این بین ماهواره امید که بهمن ماه، ماوریت خود را آغاز و در فرودین ماه با سقوط درجو زمین به آن پایان خواهد داد؛ بحثهای فراوانی را در جامعه جهانی ایجاد کرد. بخشی از این بحثها به مسایل سیـاس*ـی و اتهامهای جوامع غربی به ایران بر میگشت، اما درکنار آن، بحثهای علمی و فنی متفاوتی نیز ایجاد شد.
● پرتابی ارزشمندتر از پرتابهای دیگران
نخست آنکه این بار و بر خلاف آزمونهای پیشین فضایی ایران، جامعه جهانی نتوانست هیچ شکی و شبههای بر موفقیت این پرتاب وارد کند. بلافاصله پس از پرتاب، مشخصات مداری این ماهواره و طبقه فوقانی موشک پرتابگر محاسبه و اعلام شد و رصدگران سراسر جهان توانستند به روش رادیویی و بصری آن را رصد کنند. اگرچه در هنگام رصد اپتیکی، این طبقه دوم پرتابگر سفیر بود که فروغ بیشتری داشت و حتی با چشم غیرمسلح نیز رصد میشد. این موفقیت باعث جلب توجه جهانی به امید شد، بهطوریکه سایت رصدگران ماهوارهها به نشانی Heavens-above.com، این ماهواره را در رده اجرام محبوب برای رصد در صفحه اول خود معرفی کرد.
تحلیلگران بهویژه با توجه به تحریمهای اعمال شده درباره ایران، این پرتاب را نشانی از توانمندی ایرانیان در ورود به باشگاه فضایی اعلام کردند. بهویژه آنکه حضور اوکراین بهواسطه تجربیات منتقل شده از شوروی سابق؛ و اسراییل بهواسطه کمکهای غرب از یک سو و از سوی دیگر، عدم رشد فعالیتهای فضایی آنها و محدود ماندن به پرتاب ماهوارههای کاربردی، در میان اعضای این باشگاه چندان موثر نیست و اگر ایران به فعالیتهای صلحدوستانه فضایی خود در مرزهای دورتر ادامه دهد، میتواند به جمع باشگاه کوچکتری از اعضای فعال باشگاه فضایی بپیوندند.
از سوی دیگر، اگرچه برخی از کارشناسان با مطرح کردن احتمال استفاده از فناوریهای کشورهای شرقی، ادعای ایران را مبنی بر داخلی بودن همه بخشهای فناوری ماهواره و پرتابگر به چالش کشیدند، اما این ادعا نیز دلیلی بر عدم موفقیت نیست؛ چرا که با فرض قبول این نظر تغییری در معادلات اتفاق نمیافتد. روسیه و آمریکا که پیشگامان اکتشافات فضایی هستند، این فناوری را بر مبنای دستآوردهای آلمانها در جنگ جهانی دوم بنا کردند. کشورهای اتحادیه اروپا، هندوستان و ژاپن از کمکهای فنی آمریکا بهره بردند و چینیها حتی در بخش اعزام انسان به فضا نیز زیر بار فناوری روسها هستند. اسراییل نیز با کمک فنی غرب، صنایع فضایی خود را بنا کرد و اوکراین نیز میراثدار شوروی سابق است.
این اصل دانش است که بر مبنای گامهای پیشین به جلو میرود و فناوریهای امروز با کمک یافتههای دیگران رشد میکند که اگر این طور نبود، در پایان اولین دهه هزاره سوم، هنوز مردم باید هرروز چرخ را دوباره و دوباره اختراع میکردند. تفاوت دانش و بهخصوص فناوری امروز با گذشته نیز در این است که مرزی نمیشناسد و مردم جهان یکسان از دستآوردهای آن بهره میبرند.
علاوه بر این، باید این نکته را نیز در نظر داشت که کشورهای دیگری چون آفریقای جنوبی، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، کانادا، استرالیا، آرژانتین و مصر میز تلاشهایی برای پرتابگرهایی به مدار زمین داشتهاند که ناموفق بوده و ادعای کشورهایی مانند عراق و کره شمالی مبنی بر موفقیت در فرستادن پرتابههایی به مدار، هیچگاه مورد تایید جامعه علمی جهان قرار نگرفت.
بدین ترتیب حتی با قبول فرض منتقدان که این پرتابگر را دارای فناوری وارداتی میدانند، در صورت تکرار پروژههای فضایی و حرکت در مسیر اکتشافات پیشرو، ارزش این نقد از میان خواهد رفت.
تالار نقد نگاه دانلود