انحراف چشم یا استرابیسم، راه کار ها و روش های درمان این بیماری نسبتا شایع

[MoHaDeSeH 79]

انحراف چشم یا استرابیسم

انحراف چشم یا استرابیسم ( Strabismus ) یک اختلال نسبتا شایع به خصوص در نوزادان و کودکان به شمار می رود. در این مقاله به تعریف این اختلال و راهکار ها و روش های درمانی آن خواهیم پرداخت.

هر کدام از دو چشم انسان در حالت طبیعی قادر به حرکت در جهات مختلف افقی و عمودی هستند. علاوه بر این نکته جالب توجه آن است که دو چشم برای نگاه کردن به یک نقطه از طریق مکانیسم های چشمی و مغزی با یک دیگر هماهنگ شده و به صورت همزمان و هماهنگ به شیء مورد نظر نگاه می کنند.

حال اگر این هماهنگی از بین برود و در حالی که یک چشم بر روی هدف متمرکز شده چشم دیگر به جهتی دیگر نگاه کند، این ناهمترازی ایجاد شده منجر به عدم تشکیل یک تصویر واحد از شیء خواهد شد که به انحراف چشم معروف است.
باید به این موضوع توجه کافی داشت که در شرایط مختلفی مانند خستگی روزانه و استرس های شغلی ممکن است فرد موقتا دچار دوبینی یا اختلال دیداری شود که بعد از خوابیدن و استراحت چشم ها بر طرف خواهد شد.

معروف ترین نوع این بیماری، دوبینی یا Diplopia نام دارد که می تواند علت های مختلفی مانند یک عیب انکساری نظیر آستیگماتیسم، قوز قرنیه یا آب مروارید داشته باشد و یا هشداری برای وجود یک توده در چشم باشد. چندین بیماری درگیرکننده عضلات مانند میاستنی گراو یا دیستروفی های ناتوان کننده عضلانی نیز خود را با دوبینی نشان می دهند.

انحراف چشم در موارد متعددی مادرزادی است که معمولا علتی برای آن یافت نمی شود. درمان انحراف چشم در نوزاد یا کودک کم سن و سال به جهت پیشگیری از بروز تنبلی چشم یا Amblyopia بسیار مهم است.
دوبینی ناگهانی در یک فرد باید بسیار جدی تلقی شود چرا که می تواند علامتی از یک سکته مغزی و فلج عصب مربوط به عضلات چشم باشد که خود را با دوبینی نشان داده است.

علائم انحراف چشم کدام است؟

این که چه علائم چشمی بیمار را آزار دهد بستگی به نوع و درجه انحراف چشم دارد که توسط چشم پزشک تشخیص داده خواهد شد. ولی به طور کلی علائمی که در یک استرابیسم شاهد آن هستیم شامل موارد زیر است:

• درد عمقی چشم : بیشتر در مواقع مطالعه و در زمان انجام کار های ظریف.
• دوبینی متناوب : که با خستگی چشم ها تشدید می شود؛ بویژه در هنگام رانندگی در شب یا مطالعه در نور کم.
• سردرد و تاری دید نیز از شکایت های شایع بیماران با انحراف چشم هستند.

 

[MoHaDeSeH 79]

راه های تشخیص Strabismus

در بسیاری از مواقع با نگاه کردن به چشمان کودک متوجه ناهمترازی مردمک های دو چشم می شویم. مردمک می تواند به سمت خارج، داخل، بالا و یا پایین قرار گرفته باشد. این نوع از انحراف چشم، به انحراف چشم آشکار یا تروپیا ( tropia ) معروف است.

انحراف پنهان یا فوریا ( phoria ) گونه ای دیگر از انحراف چشم است که در صورت عدم تشخیص عوارض زیادی برای کودک در آینده خواهد داشت. تشخیص استرابیسم باید الزاما توسط چشم پزشک و با انجام معاینات مخصوص برای کودک گذاشته شود.

انواع مختلف استرابیسم

عضلات مختلف چشم توسط 3 عصب مغزی (اعصاب شماره 3، 4 و 6) که هر یک نام مخصوص خود را دارند، عصب دهی می‌شوند. فلج عصب 6 (عصب Abducens) اکثر اوقات اگر وجود داشته باشد، در افراد دیابتی یا مبتلا به فشار خون های کنترل نشده دیده می شود.

نوزادانی که در شرایط یک زایمان سخت یا ضربه به سر به دنیا آمده اند نیز ممکن است دچار فلج کامل یا نسبی عصب 6 و در نتیجه آن مبتلا به انحراف چشم شوند. درمان این نوع از انحراف چشم ابتدا تزریق سم بوتولینوم به داخل عضله چشمی و در صورت پاسخ ناکافی، جراحی می باشد.

این بیماری می تواند به دلیل مشکلات ساختاری عدسی یا کره چشم و مربوط به عملکرد بینایی اجزای آن باشد. ” ازوتروپی غیرتطابقی ” نوعی از یک انحراف غیر فلجی است که در شیرخواران زیر 6 ماه دیده شده و زمینه خانوادگی دارد.
در این اختلال چشم به سمت داخل منحرف شده است و با دوربینی خفیف در سنین نوزادی همراه است. در “ازوتروپی تطابقی” کودک دچار دوربینی شدید می باشد به گونه ای که درمان اصلی آن تجویز عینک برای رفع عیب انکساری زمینه ای است.


در آخر لازم به ذکر است که درمان انحراف چشم باید در اسرع وقت و تحت نظر چشم پزشک با پیگیری های دوره ای انجام شود چرا که کودک را در آینده مستعد تنبلی چشم و کاهش شدید دید خواهد کرد.
درمان تنبلی چشم باید در سنین پایین باشد و درمان بعد از 10 سالگی تاثیر چندانی بر بهبود دید نخواهد داشت. در موارد خفیف، معمولا توصیه می شود هر روز برای 1 تا 3 ساعت و برای موارد شدید 3 تا 6 ساعت چشم سالم با یک پارچه یا pad چشمی پوشانده شود.