حفاری در کل به دو گروه تقسیم بندی میشود :
الف : حفاری مکانیکی
ب : حفاری به روش آتشکاری
در روش آتشکاری سـ*ـینه کار تونل و فضاهای زیرزمینی محل چالها مشخص میشود و بعد از مشخص شدن آکس تونل و با توجه به شکل هندسی فضای زیرزمینی محل چالها مشخص میشود و بعد از حفاری توسط دستگاههای حفاری از جمله چکش دستی و یا دریل واگن و یا جامبو و دریل توسط چاشنی و دینامیت خرج گذاری و منفجر میگرددکه این روش بیشتر در فضاهای بزرگ کاربرد دارد. حفاری در این فضاها به صورت پله ای انجام میگیرد. روش حفاری مکانیکی خود به دو گروه تقسیم بندی میشود :
1- حفاری به صورت تمام مقطع با دستگاههای t.b.m : این دستگاهها به صورت کامل، مقطع را با یک صفحه برش که در جلو دستگاه نصب شده است و حول محور تونل میچرخد ، حفاری مینمایند. این دستگاه روی ریل نصب شده که با پیشروی تونل، ریل گذاری انجام شده و حفاری به صورت مداوم انجام میگیرد.
2- حفاری به صورت موضعی با دستگاه کله گاوی : این دستگاه برای زمینهایی که به صورت ریزشی میباشند ، بیشتر کاربرد دارد و دارای یک یا دو بازو میباشند که به انتهای آن یک وسیله حفاری وصل شده است که حول بازو میچرخد و مقطع را کم کم بزرگ مینماید و مصالح را روی یک سینی که جلو دستگاه میباشد ریخته و توسط یک تسمه نقاله به انتهای دستگاه انتقال داده و تخلیه مینماید.
الف : حفاری مکانیکی
ب : حفاری به روش آتشکاری
در روش آتشکاری سـ*ـینه کار تونل و فضاهای زیرزمینی محل چالها مشخص میشود و بعد از مشخص شدن آکس تونل و با توجه به شکل هندسی فضای زیرزمینی محل چالها مشخص میشود و بعد از حفاری توسط دستگاههای حفاری از جمله چکش دستی و یا دریل واگن و یا جامبو و دریل توسط چاشنی و دینامیت خرج گذاری و منفجر میگرددکه این روش بیشتر در فضاهای بزرگ کاربرد دارد. حفاری در این فضاها به صورت پله ای انجام میگیرد. روش حفاری مکانیکی خود به دو گروه تقسیم بندی میشود :
1- حفاری به صورت تمام مقطع با دستگاههای t.b.m : این دستگاهها به صورت کامل، مقطع را با یک صفحه برش که در جلو دستگاه نصب شده است و حول محور تونل میچرخد ، حفاری مینمایند. این دستگاه روی ریل نصب شده که با پیشروی تونل، ریل گذاری انجام شده و حفاری به صورت مداوم انجام میگیرد.
2- حفاری به صورت موضعی با دستگاه کله گاوی : این دستگاه برای زمینهایی که به صورت ریزشی میباشند ، بیشتر کاربرد دارد و دارای یک یا دو بازو میباشند که به انتهای آن یک وسیله حفاری وصل شده است که حول بازو میچرخد و مقطع را کم کم بزرگ مینماید و مصالح را روی یک سینی که جلو دستگاه میباشد ریخته و توسط یک تسمه نقاله به انتهای دستگاه انتقال داده و تخلیه مینماید.
حفر تونل به روش کلاسیک (چالزنی و انفجار)
سیکل حفر تونل
حفر تونل به روش چالزنی و انفجار بصورت یک سیکل انجام میگیرد بطوریکه فازهای مختلف کار بصورت تکرار همدیگر را دنبال میکنند . یک سیکل کامل، یک دور نامیده میشود و در هر دور یک مقدار حقیقی از تونل حفر و ایجاد که مقدار پیشرفت هر دور نامیده میشود (معمولاً 1 تا 5 متر است)
هر دور حداقل شامل مراحل زیر میباشد :
- چالزنی
- خرج گذاری
- انفجار و تهویه
- لق گیری
- بارگیری و حمل مواد کنده شده
علاوه بر فازهای ذکر شده سایر فازهای به شرح زیر نیز مورد احتیاج هستند، مانند :
- دوختن سقف
- نصب وسائل نگهداری با توریهای فولادی
- پاشیدن دوغاب سیمانی
- حفر چالهای اکتشافی
درسنگ خیلی خوب فقط سیکل کار اصلی ممکن است کافی باشد ولی هر چه نوع سنگ ضعیف تر(غیر مقاوم تر)باشد، برای کار نگهداری باید اهمیت بیشتری قائل شد.
برای حفر تونل در سنگهای سخت از روش چالزنی و آتشکاری با مواد منفجره استفاده میشود. عوامل مؤثر در این عملیات بشرح زیر هستند :
1- آرایش چالهای انفجار (الگوی انفجاری)
2- حفر تونل
3- خرج گذاری
4- انفجار