انواع ماشینها ی ساده * محاسبه ی مزیت مکانیکی آنها *

  • شروع کننده موضوع Pari_A
  • بازدیدها 358
  • پاسخ ها 0
  • تاریخ شروع

Pari_A

کاربر اخراجی
عضویت
2017/02/27
ارسالی ها
2,766
امتیاز واکنش
14,439
امتیاز
746
انواع ماشینها ی ساده * محاسبه ی مزیت مکانیکی آنها *





انواع ماشين های ساده

1- ماشين هاي ساده:

گروهي از ماشين ها كه پايه و اساس ساخت ماشين هاي ديگر را تشكيل مي دهند، ماشين ساده ناميده مي شوند. ماشين هاي ساده در شش نوع اهرم، قرقره، چرخ محور، سطح شيب دار، گوه و پيچ دسته بندي مي شوند.



2- ماشين هاي مركب يا پيچيده

گاهي دو يا چند ماشين ساده با هم تركيب مي شوند و ماشين جديدي را به وجود مي آورند به چنين ماشين هايي،ماشين هاي مركب يا پيچيده مي گويند.



ماشين هاي مركب تغيير شكل يافته ي ماشين ساده يا تركيبي از چند ماشين ساده با يك ديگر هستند.

انواع ماشين هاي ساده:

1. اهرم : اهرم ميله اي است كه مي تواند حول يك تكيه گاه دوران كند.

در هر اهرم يك تكيه گاه، يك بازوي محرك و يك بازوي مقاوم وجود دارد.



بازوي محرك (LE): در يك اهرم فاصله ي نقطه اثر نيروي محرك تا تكيه گاه را بازوي محرك مي گويند.

بازوي مقاوم(LR): در يك اهرم فاصله ي نقطه اثر نيروي مقاوم تا تكيه گاه را بازوي مقاوم مي گويند.

تكيه گاه(F): نقطه اي است كه اهرم حول آن دوران مي كند.



اهرم بر اساس قرار گرفتن محل تكيه گاه، نيروي محرك و نيروي مقاوم به چند نوع تقسيم مي شوند:

الف) اهرم نوع اول :اهرم نوع اول به سه حالت ديده مي شود:

a) حالت اول :

20120101162108210_1b.jpg


زماني كه تكيه گاه درست وسط نيروي محرك و نيروي مقاوم قرار گرفته باشد، در اين صورت بازوي محرك و بازوي مقاوم با هم برابرند.



در اين حالت اهرم فقط از راه تغيير جهت نيرو به ما كمك مي كند.

نكته: مزيت مكانيكي اين اهرم هميشه يك است.

b) حالت دوم :

20120101162108226_2b.jpg


زماني كه تكيه گاه بين نيروي محرك و نيروي مقاوم ولي نزديك به نيروي مقاوم باشد، در اين حالت اهرم از راه هاي زير به ما كمك مي كند.



1)تغيير جهت نيرو: زيرا تكيه گاه بين نيروي محرك و مقاوم قرار دارد.

2) افزايش نيرو: زيرا بازوي محرك بزرگتر از بازوي مقاوم است. (LR<LE)

نكته: مزيت مكانيكي اين اهرم همواره از يك بيش تر است.

c) حالت سوم :

20120101162108257_3b.jpg


زماني كه تكيه گاه بين نيروي محرك و نيروي مقاوم بوده ولي نزديك به نيروي محرك باشد، در اين حالت اهرم از راه هاي زير به ما كمك مي كند.



1)تغيير جهت نيرو: زيرا تكيه گاه بين نيروي محرك و مقاوم قرار است.

2) افزايش مسافت اثر نيرو: زيرا بازوي مقاوم بزرگتر از بازوي محرك است. (LR>LE)

نكته: مزيت مكانيكي اين اهرم همواره از يك كم تر است.



ب) اهرم نوع دوم

در اين نوع اهرم نيروي مقاوم بين تكيه گاه و نيروي محرك قرار دارد.(مانند فندق شكن – فرغون) اين نوع اهرم فقط از راه افزايش نيرو به ما كمك مي كند. زيرا در اين اهرم همواره بازوي محرك بزرگتر از بازوي مقاوم است.

نكته: مزيت مكانيكي اين اهرم هميشه از يك بيشتر است.

نكته: در اين نوع اهرم هر چه نيروي مقاوم به تكيه گاه نزديك تر باشد، مزيت مكانيكي بيش تر مي شود.

ج) اهرم نوع سوم

در اين نوع اهرم نيروي محرك بين تكيه گاه و نيروي مقاوم قرار دارد. مانند (جاروي فراشي) اين نوع اهرم فقط از راه افزايش مسافت اثر نيرو به ما كمك مي كند. زيرا بازوي مقاوم بزرگتر از بازوي محرك است.

نكته: مزيت مكانيكي اين اهرم هميشه كمتر است.

قانون اهرم ها

چنانچه اهرم در حال تعادل باشد، فرمول زير صادق است:

بازوي مقاوم × نيروي مقازم = بازوي محرك × نيروي محرك

E . LE = R . LR

قرقره:

چرخی شیاردار است که حول یک محور می چرخد.





قرقره ثابت:

مزیت مکانیکی این قرقره همواره برابر یک است و از راه تغییر جهت نیرو به ما کمک می کند.

توجه: این قرقره نظیر اهرم نوع اول حالت اول است.

قرقره متحرک:

این قرقره آزادانه بر روی ریسمان (طناب) جا به جا می شود.

این قرقره از راه افزایش نیرو به ما کمک می کند.

مزیت مکانیکی کامل این قرقره برابر 2 است. زیرا بازوی محرک (قطر چرخ) همواره دو برابر بازوی مقاوم (شعاع چرخ) است.

p51-1.jpg




نکته: قرقره متحرک مانند اهرم نوع دوم است, با این تفاوت که مزیت مکانیکی اهرم (با تغییر دادن محل نیروی مقاوم) قابل تغییر است در حالیکه مزیت مکانیکی این قرقره تغییر نمی کند.(A=22)

دستگاه قرقره مرکب:

برای آنکه به مزیت های مکانیکی بالاتری دست یافت می توان دو یا چند قرقره ثابت و متحرک را با هم ترکیب کرد و یک قرقره مرکب به وجود آورد. در این حالت قرقره ها را به شکل های مختلفی با یکدیگر ترکیب می کنیم.

الف) در یک روش, برای بستن تمام قرقره ها فقط از یک رشته نخ استفاده می شود.

در این حالت برای به دست آوردن مزیت مکانیکی کامل دستگاه به دو صورت عمل می کنیم:

1- تعداد نخ های متصل به قرقره متحرک را می شمریم.

2- نیروی کشش نخ (T) را مشخص کرده و مزیت مکانیکی کامل را به دست می آوریم.

ب) قرقره های ارشميدس:

برای اتصال این قرقره ها به یکدیگر از چند رشته نخ استفاده می شود.

برای بدست آوردن مزیت مکانیکی کامل این دستگاه از دو راه استفاده می شود:

الف) نیروی کشش نخ (T) را مشخص می کنیم.

P54-1.jpg
P54.jpg






P54-1.jpg




توجه: وجود قرقره ثابت در مزیت مکانیکی کامل دستگاه هیچ تاثیری ندارد ولی چون کشیدن ریسمان به سمت پایین آسانتر از کشیدن به سمت بالاست گاهی برای آسانتر شدن کار از قرقره ثابت استفاده می شود.



2- برای به دست آوردن مزیت مکانیکی اين قرقره ها را می توان از فرمول
ch56.gif
نیز استفاده کرد.

(n= تعداد قرقره متحرک است.)

مثال: در دستگاه بالا از دو قرقره متحرک استفاده شده است پس
ch57.gif




ج) ممکن است قرقره به صورت زیر به یکدیگر وصل شده باشند, در این صورت برای به دست آوردن مزیت مکانیکی کامل.

1) از راه کشش نخ استفاده می کنیم.



p58.jpg


2) از فرمول زیر به دست آوریم(A=2n-1)

(n= تعداد قرقره های ثابت و متحرک است.)

مثال: در دستگاه بالا از 3 قرقره استفاده کردیم:

ch59.gif


تذکر: قرقره ها را به شکل های گوناگون می توان با هم ترکیب کرد. در هر مورد برای به دست آوردن مزیت مکانیکی کامل می توان از نیروی کشش نخ استفاده کنیم.

3- چرخ محور:

چرخ و محور چرخی است که به مرکز آن یک میله وصل شده است. با چرخاندن چرخ, میله نیز می چرخد.

فرمان اتومبیل-آچار پیچ گوشتی- کلید درب-مداد تراش رومیزی-چرخ چاه-چرخ گوشت دستی نمونه هایی از ماشین چرخ و محور هستند.

نکته1: در چرخ و محور اگر نیروی محرک را به چرخ و نیروی مقاوم را به محور وارد کنند در این حالت چرخ و محور از طریق افزایش نیرو به ما کمک می کند..

زیرا بازوی محرک (شعاع چرخ=rE) از بازوی مقاوم (شعاع محور=rR) بزرگتر خواهد شد و مزیت مکانیکی آن از یک بیش تر خواهد شد.

p61.jpg


در چرخ و محور بین شعاع (قطر) چرخ و شعاع (قطر) محور و نیروهایی که به چرخ و محور وارد می شود. رابـ ـطه ی زیر برقرار است. (در صورت صرف نظر از اصطکاک)

ch63.gif


توجه: چون چرخ و محور به هم چسبیده اند تعداد دورهایی که چرخ و محور در یک مدت می چرخند باید مساوی باشند. اگر چرخ یک دور بچرخد نقطه اثر نیروی محرک به اندازه محیط چرخ (rEا2R) جابه جا می شود ونقطه اثر نیروی مقاوم به اندازه محیط محور (rRתا2) جابه جا خواهد شد.

نکته 2: در چرخ و محور اگر نیروی مقاوم به چرخ و نیروی محرک به محور وارد شود, چرخ و محور از طریق افزایش مسافت اثر نیرو کمک می کند زیرا بازوی مقاوم (rR) از بازوی محرک (rE) بزرگتر خواهد شد و مزیت مکانیکی آن از یک کم تر خواهد شد.

p65.jpg


نكته3: تغییر جهت نیرو در این ماشین بستگی به نحوه بستن ریسمان ها به چرخ و محور دارد.

چرخ و محور نیز نوعی اهرم است. با این تفاوت که :

1) چرخ و محور نه در دامنه ی حرکت محدودیت دارد و نه در مزیت مکانیکی

2) اهرم پس از مدتی چرخش به دور تکیه گاه متوقف می شود ولی در چرخ و محور خیر.



4- سطح شیب دار

هر سطحی که با سطح افق زاویه ای کوچکتر از 90 درجه بسازد, سطح شیب دار است.

به وسیله سطح شیب دار می توانیم یک جسم سنگین را با وارد کردن نیرویی کوچک تر از وزن آن, به داخل کامیون منتقل می کنیم.

در این صورت به کمک یک نیروی کم اما در مسافتی طولانی, جسمی را به سمت بالا حرکت می دهیم.

اگر بخواهیم جسمی را در راستای قائم بلند کنیم باید نیرویی برابر وزن جسم (mg) به آن وارد کنیم ولی با استفاده از سطح شیب دار و با چشم پوشی از اصطکاک نیرویی کم تر از نیروی وزن (mgsinΘ) لازم است تا جسم را از سطح زمین بالا برد.

نکته: هر چه زاویه سطح شیب دار کوچک تر باشد نیروی کم تری برای بالابردن جسم لازم است در نتیجه طول سطح شیب دار نسبت به ارتفاع آن بیش تر خواهد شد.

p67.jpg


p66.jpg


نکته1: در سطح شیب دار, طول سطح (L) جابه جایی نیروی محرک (dE) و ارتفاع سطح (h) جابه جایی نیروی مقاوم (dR) خواهد بود. هرگاه نیروی محرک به اندازه طول سطح شیب دار (L) جابه جا شود, نیروی مقاوم به اندازه ارتفاع سطح شیب دار (h) جابه جا خواهد شد.

dE = L , dR = h

نکته2: برای آنکه بخواهیم سینوس یک زاویه را به دست آوریم از راه زیر استفاده می کنیم.

ch69.gif


مزیت مکانیکی کامل سطح شیب دار از رابـ ـطه زیر به دست می آید.

ch71.gif


با توجه به رابـ ـطه ی h=Lsin Θ داریم:

ch72.gif


توجه: چون در عمل همیشه مقداری نیروی اصطکاک وجود دارد. بنابر این برای بالابردن جسم بر روی سطح شیب دار نیرویی بیش تر از mgsin ΘΘ لازم است و مقدار نیروی محرک واقعی از رابـ ـطه ی زیر به دست می آید.

واقعي E = mgSinΘ + f(نيروي اصطكاك)

گوه:

یک سطح شیب دار متحرک است و معمولا از دو سطح شیب دار ساخته شده است. نوک تبر, قیچی, چاقو و هر وسیله تیز و برنده گوه است. یکی از کاربردهای گوه شکاف دادن تنه درختان است.

وقتی با پتک به گوه نیرو وارد می شود, گوه به جلو رانده می شود در نتیجه از طریق سطوح جانبی گوه, نیروی بزرگتری به هر طرف شکاف وارد می شود.

نکته1: طول گوه جابه جایی نیروی محرک و ضخامت گوه, جابه جایی نیروی مقاوم است.

نکته2: طول گوه را با L ضخامت گوه را با t نشان می دهند.

dE = L , dR = t

مزیت مکانیکی کامل گوه:

ch76.gif


نکته: هر چه طول گوه نسبت به ضخامت گوه بیش تر باشد, یعنی گوه نازک تر باشد, مزیت مکانیکی کامل آن بیش تر است.

پیچ:

سطح شیب داری است که دور یک میله پیچیده شده است.

p77.jpg


p78.jpg


به هر بر آمدگی پیچ یک دنده می گویند.

فاصله ی دو برآمدگی یا دو فرو رفتگی پیچ را پای پیچ می گویند.

پای پیچ با حرف P نمایش داده می شود.

هرگاه محیط پیچ یک دور کامل بچرخد پیچ به اندازه فاصله یک دنده تا دنده دیگر (پای پیچ) جابه جا می شود.

نکته: محیط پیچ جابه جایی نیروی محرک و پای پیچ, جابه جایی نیروی مقاوم است.

مزیت مکانیکی کامل پیچ از رابـ ـطه زیر به دست می آید.

ch79.gif


نکته: از پیچ های استوانه ای برای اتصال قطعات فلزی و از پیچ های نوک تیز برای اتصال قطعات چوبی استفاده می شود.

از ترکیب پیچ و گوه, مته به وجود می آید.

چگونه می توان از ماشین های ساده کمک بیش تری گرفت؟

1- با ایجاد تغییراتی در آن ها

2-با ترکیب کردن آن ها

هنگامی که دو یا چند ماشین ساده با هم ترکیب شوند و ماشین جدیدی را به وجود آورند, ماشین مرکب یا پیچیده ساخته می شود.

مثال: از ترکیب گوه و اهرم, قیچی ساخته می شود
 
بالا