T@NIN
کاربر ارزشمند تالار معماری
- عضویت
- 2016/08/01
- ارسالی ها
- 2,366
- امتیاز واکنش
- 7,269
- امتیاز
- 606
از کودکی در مجله های دانستنی و بخش های هیجان انگیز روزنامه با نام عجایب هفتگانه جهان باستان بسیار برخورد کرده ایم و شاید در این میان نامباغ های معلق بابل، اهرام ثلاثه مصر و فانوس اسکندریه را به خاطر بیاورید. اما درباره باقی عجایب هفتگانه باستانی چه می دانید؟ چه کسانی آن ها را احداث کردند و یا این لیست هفت تایی اولین بار کی نوشته شد؟
هرودوت، نخستین تاریخ نگار یونانی در قرن چهارم پیش از میلاد، کسی بود که اولین لیست عجایب هفتگانه را منتشر کرد. این لیست هفتگانه بر اساس کتاب راهنمای معروفی که مکان های دیدنی یونانی را معرفی می کرد، ایجاد شد و تنها شامل سازه های اطراف ناحیه مدیترانه می شود. پس تعجبی ندارد که با نگاه به این لیست هفت عددی، چیزی جز بناهای معروف منطقه یونان و روم باستانی نبینیم و خبری از سازه های باشکوه امپراتوری هخامنشی یا تمدن های کهن تر ایرانی نباشد.
تا به حال از عجایبی چون غول رودوس، هرم بزرگ جیزه و باغ های معلق بابل گفته ایم و حالا به سراغ سازه اعجاب آمیزی می رویم که شاید نامش را کم تر شنیده باشید و یا اگر هم شنیده اید، به زودی فراموشش کردید : آرامگاه هالیکارناسوس!
برای ترغیب شما به خواندن اطلاعات این آرامگاه در ترکیه، همین بس که برای یکی از فرمانداران امپراتوری قدرتمند هخامنشی ساخته شده است.
داستان جالب آرامگاه باشکوه هالیکارناسوس را از زبان کارناوال بشنوید.
چرا آرامگاه هالیکارناسوس؟
– یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان است.
– این آرامگاه برای یکی از ساتراپ های ( فرمانداران ) هخامنشی به نام ماسولوس ساخته شده است.
– این سازه به قدری جالب توجه و باشکوه بوده که بعد از آن مردم به تمامی مقبره ها ماسولوس می گفتند و در مرور زمان کلمه مقبره ( Mausoleum ) از نام این سازه گرفته شد.
– ساختمان این آرامگاه الهام بخش ساختمان ها و بناهای بسیار دیگری بوده است.
از آرامگاه هالیکارناسوس بیش تر بدانید | Mausoleum at Halicarnassus
آرامگاه هالیکارناسوس یا مقبره ماسولوس یکی دیگر از عجایب باستانی و هفتگانه است که در میان سال های ۳۵۳ تا ۳۵۰ پیش از میلاد در شهر باستانی هالیکارناسوس و منطقه ای در ترکیه کنونی بنا شد. جالب است بدانید این آرامگاه برای یکی از ساتراپ های ( فرمانداران ) هخامنشی به نام ماسول و به فرمان همسرش آرتمیس ساخته شده است. ماسول و همسرش آرتمیس ۲۴ سال در شهر هالیکارناسوس و منطقه اطرافش فرمانروایی کردند. پس از فوت ماسول، آرتمیس که داغدار این فاجعه بود دستور داد تا بهترین معماران گرد هم آیند و زیباترین و باشکوه ترین مقبره در دنیا را برای این فرمانروا بنا کنند.
آرامگاه هالیکارناسوس از مرمر و به ارتفاع ۴۵ متر ساخته شد که از هر چهار طرف نیز مزین به نقوش برجسته و مجسمه هایی چشمگیر بود. تزئین هر ضلع توسط یکی از مجسمه سازان مشهور یونانی آن زمان صورت گرفته بود.
آرامگاه هالیکارناسوس که آخرین بازمانده از عجایب هفتگانه جهان باستان بود، در اثر زلزله های متعدد در طی قرن های ۱۲ و ۱۵ از بین رفت. هم اکنون بقایایی از این آرامگاه در شهر بودروم ترکیه موجود است.
آشنایی بیش تر با ماسولوس
در دوره باشکوه امپراتوری هخامنشی وسعت سرزمین ایران بسیار زیاد بود، طوری که از شرق تا نزدیکی هند و از سمت غرب نیز تمام کشور ترکیه امروزی را در بر داشت. فرمانروایی بر چنین کشور پهناوری، می طلبید که کشور را به بخش های بزرگی به نام ساتراپی یا خَشثْرَپاون تقسیم کنند. هر ساتراپی که به معنای شهربانی می باشد، همان کارکرد استان امروزی را داشت و به گونه ای بود که درون هر ساتراپی، مردمانی با فرهنگ و آداب و رسوم مشترک به چشم می خوردند. فرمانروایی این ساتراپی ها، به عهده ساتراپ ها یا استانداران هر یک از این بخش ها بود. این فرمانداران اغلب از مردم همان منطقه بودند و روشی سلطنتی در انتقال قدرت و حکومت داشتند و مالوسوس نیز یکی از همین ساتراپ ها بود.
هکاتامنوس (پدر ماسولوس)، در سال ۳۹۰ پیش از میلاد، در مرز غربی امپراتوری هخامنشی یکی از فرماندهان قدرتمند حکومت پارس محسوب می شد که در آن زمان بر شهر کاریو تسلط داشت. او در سال ۳۷۰ ق.م از دنیا رفت و فرمانروایی منطقه به دست پسرش، ماسولوس افتاد. در یونان باستان چنین رسم بود که براداران و خواهران به عقد یک دیگر در می آمدند و ماسولوس نیز با خواهر خود، آرتمیس ازدواج کرده بود.
هکاتامنوس به غیر از آرتمیس و ماسولوس دختران و پسران دیگری نیز داشت که آدا یکی دیگر از دخترانش، بعدها مادرخوانده اسکندر مقدونی شد.
ماسولوس منطقه تحت فرمان خود را از سمت جنوب غربی تا آناتولی گسترش داد و در کنار ملکه خویش، آرتمیس، ۲۴ سال بر این شهر حکمرانی کرد. گرچه نژاد ماسولوس به مردم محلی و تُرک ها باز می گشت، اما به زبان یونانی سخن می گفت و راه و سبک زندگی یونانی را می پسندید. این علاقه به حدی بود که شهرهای بسیاری نیز در کناره ساحل با معماری یونانی بنا کرد.
پس از چندی ماسولوس تصمیم به ایجاد پایتخت جدیدی گرفت و برای این کار شهر هالیکارناسوس را انتخاب کرد. ماسولوس و آرتمیس بخش عمده مالیات های دریافتی خود را بر روی آبادانی شهر هالیکارناسوس هزینه کردند و تندیس ها، معابد و ساختمان های مرمرین بسیاری در شهر پدید آوردند. ماسالوس در سال ۳۵۳ ق.م از دنیا رفت و آرتمیس برای حکمرانی شهر، دست تنها باقی ماند. از آن جا که ماسالوس ساتراپی هخامنشی و عضوی از سلطنت قدرتمند پدرش بود، بنای مقبره ای شکوهمند را برای خودش تدارک دیده و احتمالا ساخت آن را پیش از فوتش آغاز کرده بود. پس از فوت ماسولوس، ساخت مقبره و ادامه پروژه به عهده خواهران و برادرانش خصوصا آرتمیس افتاد. از آن جا که مقبره ماسولوس بسیار زیبا و چشمگیر بود، پس از پایان ساختش بسیار مشهور شد و نام آن برای دیگر مقبره های زیبا و باشکوه الهام بخش شد. پوسانیاس، نویسنده و جغرافیدان یونانی می گوید مردم آن زمان مقبره هالیکارناسوس را یکی از عجایب جهان می دانستند و به همین دلیل بود که بعد از آن تمامی مقبرهای باشکوه خود را به نام ماسولوس نامگذاری می کردند. به گونه ای که امروزه کلمه انگلیسی مقبره ( mausoleum ) از نام مقبره ماسولوس گرفته شده است.
آرتمیس تنها دو سال پس از فوت همسرش زندگی کرد و خاکستر هر دوی آن ها درون گلدان های مخصوص و در مقبره نیمه تمام هالیکارناسوس گذاشته شد. پس از آن نیز در طی مراسمی آیینی و به عنوان قربانی، بدن تعداد زیادی از حیونات مرده را بر روی پله های منتهی به مقبره گذاشتند.سپس پلکان مقبره با سنگ ها و قلوه سنگ های بسیاری پر شدند تا دسترسی به مقبره را ببندند. بنا بر گزارش های مورخ و فیلسوفی یونانی به نام پلینیوس، صنعتگران و هنرمندان از ساخت مقبره نیمه تمام دست نکشیدند و حتی پس از مرگ حامیان مالی خود، تصمیم به ادامه کار گرفتند.
تندیس های ماسولوس و آرتمیس را در زیر می بینید:
سازندگان آرامگاه هالیکارناسوس
همان طور که گفته شد ساخت مقبره پیش از فوت ماسولوس شروع شده بود. پس از فوت ساتراپ هخامنشی نیز آرتمیس ساخت باقی آن را به عهده گرفت و در صرف هزینه های مقبره کم نگذاشت. او چندین پیک به یونان فرستاد تا با استعداد ترین هنرمندان زمان را پیدا کند. از آن جمله می توان به اسکوپاس اشاره کرد که بازسازی معبد آرتمیس در شهر باستانی افسوس (یکی دیگر از عجایب هفتگانه جهان) را به عهده داشت. مجسمه سازان مشهوری که در ساخت مقبره زیبا هالیکارناسوس دست داشتند افرادی چون: لئوچاریس، برایاکسیس، اسکوپاس و تیموتیاس و صدها هنرمند دیگر بودند.
بنا به گفته های معمار و فیلسوف رومی، ویترویوس طراحی کلی و ساخت مقبره هالیکارناسوس را ساتیروس و پوتئاس به عهده داشتند. گفته می شود این دو درباره مقبره باشکوه ماسولوس رساله ای نوشته بودند، گرچه هم اکنون چنین رساله ای در دست نیست.
همچنین می گویند الهام طراحی مقبره ماسولوس از بنایی متعلق به قرن چهارم پیش از میلاد و موجود در سرزمین لیکیه بوده که این بنا خود اندازه ای بسیار بزرگ تر از آرامگاه هالیکارناسوس داشته است.
( لیکیه سرزمینی در آناتولی ترکیه بوده که امپراتوری باستانیِ هیتی ها در آن محدوده زندگی می کردند. )
بازسازی بخشی از بنایی که از آن برای ساخت و طراحی آرامگاه الهام گرفته اند را در زیر می بینید:
شکل ظاهری آرامگاه هالیکارناسوس
آرامگاه هالیکارناسوس اصلی ترین سازه شهر هالیکارناسوس، به خاطر اندازه و جثه بزرگش نبود که به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان انتخاب شد، بلکه زیبایی، طراحی خاص و آراسته شدنش به تندیس های منحصر به فرد باعث تمایز و تفاوت آرامگاه شده بود. تندیس ها در بخش خارجی مقبره و در سطوح مختلفی مانند سقف و یا سکوها جایگذاری شده بودند و هر یک اشکال مختلفی داشتند. آدم ها، شیرها، اسب ها و دیگر حیوانات، هر کدام در ابعاد متفاوتی برای تزئین مقبره ماسولوس به کار رفته بودند.
همکاری پوتئاس و ساتیروس و صدها هنرمند در کنار هم باعث شد که ساخت مقبره ماسولوس ترکیبی از سه سبک یونانی، مصری و لیکیایی باشد.
برای ساخت مقبره، نقطه ای بر بالای تپه را در نظر گرفتند که به هالیکارناسوس اشراف داشت و تمام مقبره در فضایی سرپوشیده ای ساخته شد. در مرکز این فضای بسته، سطح سنگی صافی بود که مقبره بر روی آن قرار می گرفت. در هر دو سوی پلکانِ مقبره شیرهایی گذاشته شد که مسیر را به بالای سطح سنگی و مقبره هدایت می کرد. مردمان با بالا رفتن از پلکان و رسیدن به بخش های بالایی مقبره، با تعداد بسیاری از تندیس های ایزدان و ایزدبانوان رو به رو می شدند. در هر گوشه از مقبره جنگجویی سنگی و سواره بر اسب دیده می شد که از مقبره حفاظت می کرد.
درست در میانه سطح سنگی، سازه مکعبی مقبره قرار گرفته بود که از دو لایه درونی و بیرونی تشکیل شده بود. لایه درونی آن از آجر و بخش بیرونی آن نیز از مرمر بود که نمایی فوق العاده به کل ساختمان مقبره می بخشید. این بخش مکعبی خود یک سوم ارتفاع سازه را تشکیل می داد و دیواره های آن با نقش برجسته هایی از صحنه های جنگ پوشانده شده بود. صحنه های جنگی میان یونان و آمازون که جنگجویان آن خانم بودند و جنگی دیگر از اساطیر یونانی بر روی دیواره های مقبره به تصویر کشیده شده بود. بر بالای این بخش، سی و شش ستون باریک وجود داشت، به گونه ای که در هر ضلع مقبره ۱۰ ستون به چشم می خورد. در میانه هر دو ستون تندیسی قرار داشت و پشت هر ستون، بلوکی مستحکم از ستون ها حمایت کرده و وزن سقف را تحمل می کرد. ردیف ستون های دور مقبره، یک سوم دیگر ارتفاع مقبره را تشکیل می دادند.
یک سوم نهایی مقبره مربوط به سقف می شد که به صورت هرمی ساخته شده بود. بر بالای ساختمان آرامگاه، ارابه ای دیده می شد که چهار اسب غول پیکر آن را می کشیدند و تندیس های ماسولوس و آرتمیس بر پشت آن سوار بودند.
ابعاد آرامگاه هالیکارناسوس
بیش ترین اطلاعاتی که از این آرامگاه و ساختارش به دست آمده به کمک یادداشت های پلینیوس، دانشمند رومی و معروف قرن اول میلادی است. او برخی از اطلاعات پایه ای درباره معماری و ابعاد آرامگاه را ثبت کرده است. پلینیوس در نوشته های خود به شکلی مستطیلی آرامگاه، 36 ستون اطراف آن، بخش بالایی و هرمی شکل مقبره با ۲۴ پله و ۴ اسب ارابه دار مرمرین اشاره می کند. همچنین پلینیوس می گوید که ساختمان آرامگاه با هر دو نوعِ حاشیه های زینتی و مجسمه های منفرد، به شکل جالب توجهی تزئین شده بودند. این تندیس های جداگانه در ۵ تا ۶ سطح مختلف آرایش یافته بودند.
پلینیوس ضلع شمالی و جنوبی آرامگاه را ۱۹ متر و طول ضلع را در دیگر جبهه ها کوتاه تر دانسته، در کل محیط را ۱۲۵ و ارتفاع آن را در حدود 11.4 متر ارزیابی کرده است. پلینیوس همچنین می نویسد که بخش میانی و بالایی آرامگاه هر دو ارتفاعی برابر داشته که در مجموع ارتفاع آن ها به ۴۳ متر می رسید.
محققان بر اساس اطلاعات پلینیوس به این نتیجه رسیدند که این داده ها حاصل کار یک معمار است. چرا که واضح است پلینیوس از طراحی کامل آرامگاه خبر نداشته و نتوانسته آن را به صورت دقیق توصیف کند. اما از طرفی پلینیوس حقایق بسیاری را بیان کرده که به خواننده برای رسم و تصور شکل آرامگاه کمک بسیاری می کند و به نوعی تکه هایی از یک پازل را در اختیار ما قرار می دهد.
همچنین نوشته های دیگری از افرادی چون استرابو، پوسانیاس و ویترویوس باقی مانده که ما را برای ترسیم و تصور بنای آرامگاه هالیکارناسوس یاری می کند.
تنها نویسنده ای که ابعاد آرامگاه هالیکارناسوس را دقیق تر داده، فردی به نام یولیوس هیگینوس بوده است. او بنای هالیکارناسوس را این گونه توصیف می کند:
هالیکارناسوس را با سنگ های درخشانی به ارتفاع ۲۴ متر و محیط ۴۱۰ متر ساخته بودند.
البته به نظر می رسد که یولیوس هیگینوس ابعاد خود را با واحد ذرع ارائه کرده که در این صورت با داده های پلینیوس جور در می آید. با این حال اطلاعات یولیوس ارزش چندانی ندارند. بر اساس نوشته های باقی مانده از ویترویوس نیز می توان دریافت که پلینیوس داده های خود را از توضیحات پوتئاس و ساتیروس (سازندگان و طراحان مقبره) گرفته است. از طرفی با نگاه کردن به نوشته های پلینیوس می توان حدس زد که این دانشمند ابعاد آرامگاه هالیکارناسوس را بدون در نظر گرفتن شکل آن به ثبت رسانده است.
مجسمه های آرامگاه هالیکارناسوس
دور تا دور آرامگاه به تندیس های باشکوه و مرمرینی آراسته بود که ساخت مجسمه های هر ضلع، به عهده یکی از مجسمه سازان مشهور زمان بود.
تندیس های بخش شمالی آرامگاه را اسکوپاس، تندیس های ضلع شرقی را برایاکسیس، تندیس های جنوبی را تیموتئوس و لئوچاریس نیز تندیس های غربی آرامگاه را ساخته بود. برخی از آن ها گم شده و تنها تکه هایی از آن ها باقی مانده است. از این میان تنها محل دقیق چند تندیس آرامگاه در طی تاریخ و در نوشته های تاریخ نویسان ثبت شده اند. یکی از آن ها تندیس عظیم ماسولوس و آرتمیس است که در ارابه و بر بالای آرامگاه هرمی شکل قرار داشتند. همچنین می دانیم تندیس تعدادی سوارکار سلطنتی در گوشه های آرامگاه قرار داشتند. دیگری تندیس نسبتا عظیمی از سر یک بانو بوده که احتمالا متعلق به پایه ستونی بوده و نشان دهنده ۶ شهر کاریایی بوده است که در مجموع شهر هالیکارناسوس را به وجود آورده اند.
یکی دیگر از دلایل منحصر به فرد بودن مقبره ماسولوس، نوع تندیس های آن است، زیرا در طی تاریخ روم باستان استفاده از تندیس های آدم وحیوان در کنار هم و در حالی که به خدایان یونانی اهدا نشده، اتفاقی بدیع است.
هرودوت، نخستین تاریخ نگار یونانی در قرن چهارم پیش از میلاد، کسی بود که اولین لیست عجایب هفتگانه را منتشر کرد. این لیست هفتگانه بر اساس کتاب راهنمای معروفی که مکان های دیدنی یونانی را معرفی می کرد، ایجاد شد و تنها شامل سازه های اطراف ناحیه مدیترانه می شود. پس تعجبی ندارد که با نگاه به این لیست هفت عددی، چیزی جز بناهای معروف منطقه یونان و روم باستانی نبینیم و خبری از سازه های باشکوه امپراتوری هخامنشی یا تمدن های کهن تر ایرانی نباشد.
تا به حال از عجایبی چون غول رودوس، هرم بزرگ جیزه و باغ های معلق بابل گفته ایم و حالا به سراغ سازه اعجاب آمیزی می رویم که شاید نامش را کم تر شنیده باشید و یا اگر هم شنیده اید، به زودی فراموشش کردید : آرامگاه هالیکارناسوس!
برای ترغیب شما به خواندن اطلاعات این آرامگاه در ترکیه، همین بس که برای یکی از فرمانداران امپراتوری قدرتمند هخامنشی ساخته شده است.
داستان جالب آرامگاه باشکوه هالیکارناسوس را از زبان کارناوال بشنوید.
چرا آرامگاه هالیکارناسوس؟
– یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان است.
– این آرامگاه برای یکی از ساتراپ های ( فرمانداران ) هخامنشی به نام ماسولوس ساخته شده است.
– این سازه به قدری جالب توجه و باشکوه بوده که بعد از آن مردم به تمامی مقبره ها ماسولوس می گفتند و در مرور زمان کلمه مقبره ( Mausoleum ) از نام این سازه گرفته شد.
– ساختمان این آرامگاه الهام بخش ساختمان ها و بناهای بسیار دیگری بوده است.
از آرامگاه هالیکارناسوس بیش تر بدانید | Mausoleum at Halicarnassus
آرامگاه هالیکارناسوس یا مقبره ماسولوس یکی دیگر از عجایب باستانی و هفتگانه است که در میان سال های ۳۵۳ تا ۳۵۰ پیش از میلاد در شهر باستانی هالیکارناسوس و منطقه ای در ترکیه کنونی بنا شد. جالب است بدانید این آرامگاه برای یکی از ساتراپ های ( فرمانداران ) هخامنشی به نام ماسول و به فرمان همسرش آرتمیس ساخته شده است. ماسول و همسرش آرتمیس ۲۴ سال در شهر هالیکارناسوس و منطقه اطرافش فرمانروایی کردند. پس از فوت ماسول، آرتمیس که داغدار این فاجعه بود دستور داد تا بهترین معماران گرد هم آیند و زیباترین و باشکوه ترین مقبره در دنیا را برای این فرمانروا بنا کنند.
آرامگاه هالیکارناسوس از مرمر و به ارتفاع ۴۵ متر ساخته شد که از هر چهار طرف نیز مزین به نقوش برجسته و مجسمه هایی چشمگیر بود. تزئین هر ضلع توسط یکی از مجسمه سازان مشهور یونانی آن زمان صورت گرفته بود.
آرامگاه هالیکارناسوس که آخرین بازمانده از عجایب هفتگانه جهان باستان بود، در اثر زلزله های متعدد در طی قرن های ۱۲ و ۱۵ از بین رفت. هم اکنون بقایایی از این آرامگاه در شهر بودروم ترکیه موجود است.
آشنایی بیش تر با ماسولوس
در دوره باشکوه امپراتوری هخامنشی وسعت سرزمین ایران بسیار زیاد بود، طوری که از شرق تا نزدیکی هند و از سمت غرب نیز تمام کشور ترکیه امروزی را در بر داشت. فرمانروایی بر چنین کشور پهناوری، می طلبید که کشور را به بخش های بزرگی به نام ساتراپی یا خَشثْرَپاون تقسیم کنند. هر ساتراپی که به معنای شهربانی می باشد، همان کارکرد استان امروزی را داشت و به گونه ای بود که درون هر ساتراپی، مردمانی با فرهنگ و آداب و رسوم مشترک به چشم می خوردند. فرمانروایی این ساتراپی ها، به عهده ساتراپ ها یا استانداران هر یک از این بخش ها بود. این فرمانداران اغلب از مردم همان منطقه بودند و روشی سلطنتی در انتقال قدرت و حکومت داشتند و مالوسوس نیز یکی از همین ساتراپ ها بود.
هکاتامنوس (پدر ماسولوس)، در سال ۳۹۰ پیش از میلاد، در مرز غربی امپراتوری هخامنشی یکی از فرماندهان قدرتمند حکومت پارس محسوب می شد که در آن زمان بر شهر کاریو تسلط داشت. او در سال ۳۷۰ ق.م از دنیا رفت و فرمانروایی منطقه به دست پسرش، ماسولوس افتاد. در یونان باستان چنین رسم بود که براداران و خواهران به عقد یک دیگر در می آمدند و ماسولوس نیز با خواهر خود، آرتمیس ازدواج کرده بود.
هکاتامنوس به غیر از آرتمیس و ماسولوس دختران و پسران دیگری نیز داشت که آدا یکی دیگر از دخترانش، بعدها مادرخوانده اسکندر مقدونی شد.
ماسولوس منطقه تحت فرمان خود را از سمت جنوب غربی تا آناتولی گسترش داد و در کنار ملکه خویش، آرتمیس، ۲۴ سال بر این شهر حکمرانی کرد. گرچه نژاد ماسولوس به مردم محلی و تُرک ها باز می گشت، اما به زبان یونانی سخن می گفت و راه و سبک زندگی یونانی را می پسندید. این علاقه به حدی بود که شهرهای بسیاری نیز در کناره ساحل با معماری یونانی بنا کرد.
پس از چندی ماسولوس تصمیم به ایجاد پایتخت جدیدی گرفت و برای این کار شهر هالیکارناسوس را انتخاب کرد. ماسولوس و آرتمیس بخش عمده مالیات های دریافتی خود را بر روی آبادانی شهر هالیکارناسوس هزینه کردند و تندیس ها، معابد و ساختمان های مرمرین بسیاری در شهر پدید آوردند. ماسالوس در سال ۳۵۳ ق.م از دنیا رفت و آرتمیس برای حکمرانی شهر، دست تنها باقی ماند. از آن جا که ماسالوس ساتراپی هخامنشی و عضوی از سلطنت قدرتمند پدرش بود، بنای مقبره ای شکوهمند را برای خودش تدارک دیده و احتمالا ساخت آن را پیش از فوتش آغاز کرده بود. پس از فوت ماسولوس، ساخت مقبره و ادامه پروژه به عهده خواهران و برادرانش خصوصا آرتمیس افتاد. از آن جا که مقبره ماسولوس بسیار زیبا و چشمگیر بود، پس از پایان ساختش بسیار مشهور شد و نام آن برای دیگر مقبره های زیبا و باشکوه الهام بخش شد. پوسانیاس، نویسنده و جغرافیدان یونانی می گوید مردم آن زمان مقبره هالیکارناسوس را یکی از عجایب جهان می دانستند و به همین دلیل بود که بعد از آن تمامی مقبرهای باشکوه خود را به نام ماسولوس نامگذاری می کردند. به گونه ای که امروزه کلمه انگلیسی مقبره ( mausoleum ) از نام مقبره ماسولوس گرفته شده است.
آرتمیس تنها دو سال پس از فوت همسرش زندگی کرد و خاکستر هر دوی آن ها درون گلدان های مخصوص و در مقبره نیمه تمام هالیکارناسوس گذاشته شد. پس از آن نیز در طی مراسمی آیینی و به عنوان قربانی، بدن تعداد زیادی از حیونات مرده را بر روی پله های منتهی به مقبره گذاشتند.سپس پلکان مقبره با سنگ ها و قلوه سنگ های بسیاری پر شدند تا دسترسی به مقبره را ببندند. بنا بر گزارش های مورخ و فیلسوفی یونانی به نام پلینیوس، صنعتگران و هنرمندان از ساخت مقبره نیمه تمام دست نکشیدند و حتی پس از مرگ حامیان مالی خود، تصمیم به ادامه کار گرفتند.
تندیس های ماسولوس و آرتمیس را در زیر می بینید:
سازندگان آرامگاه هالیکارناسوس
همان طور که گفته شد ساخت مقبره پیش از فوت ماسولوس شروع شده بود. پس از فوت ساتراپ هخامنشی نیز آرتمیس ساخت باقی آن را به عهده گرفت و در صرف هزینه های مقبره کم نگذاشت. او چندین پیک به یونان فرستاد تا با استعداد ترین هنرمندان زمان را پیدا کند. از آن جمله می توان به اسکوپاس اشاره کرد که بازسازی معبد آرتمیس در شهر باستانی افسوس (یکی دیگر از عجایب هفتگانه جهان) را به عهده داشت. مجسمه سازان مشهوری که در ساخت مقبره زیبا هالیکارناسوس دست داشتند افرادی چون: لئوچاریس، برایاکسیس، اسکوپاس و تیموتیاس و صدها هنرمند دیگر بودند.
بنا به گفته های معمار و فیلسوف رومی، ویترویوس طراحی کلی و ساخت مقبره هالیکارناسوس را ساتیروس و پوتئاس به عهده داشتند. گفته می شود این دو درباره مقبره باشکوه ماسولوس رساله ای نوشته بودند، گرچه هم اکنون چنین رساله ای در دست نیست.
همچنین می گویند الهام طراحی مقبره ماسولوس از بنایی متعلق به قرن چهارم پیش از میلاد و موجود در سرزمین لیکیه بوده که این بنا خود اندازه ای بسیار بزرگ تر از آرامگاه هالیکارناسوس داشته است.
( لیکیه سرزمینی در آناتولی ترکیه بوده که امپراتوری باستانیِ هیتی ها در آن محدوده زندگی می کردند. )
بازسازی بخشی از بنایی که از آن برای ساخت و طراحی آرامگاه الهام گرفته اند را در زیر می بینید:
شکل ظاهری آرامگاه هالیکارناسوس
آرامگاه هالیکارناسوس اصلی ترین سازه شهر هالیکارناسوس، به خاطر اندازه و جثه بزرگش نبود که به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان انتخاب شد، بلکه زیبایی، طراحی خاص و آراسته شدنش به تندیس های منحصر به فرد باعث تمایز و تفاوت آرامگاه شده بود. تندیس ها در بخش خارجی مقبره و در سطوح مختلفی مانند سقف و یا سکوها جایگذاری شده بودند و هر یک اشکال مختلفی داشتند. آدم ها، شیرها، اسب ها و دیگر حیوانات، هر کدام در ابعاد متفاوتی برای تزئین مقبره ماسولوس به کار رفته بودند.
همکاری پوتئاس و ساتیروس و صدها هنرمند در کنار هم باعث شد که ساخت مقبره ماسولوس ترکیبی از سه سبک یونانی، مصری و لیکیایی باشد.
برای ساخت مقبره، نقطه ای بر بالای تپه را در نظر گرفتند که به هالیکارناسوس اشراف داشت و تمام مقبره در فضایی سرپوشیده ای ساخته شد. در مرکز این فضای بسته، سطح سنگی صافی بود که مقبره بر روی آن قرار می گرفت. در هر دو سوی پلکانِ مقبره شیرهایی گذاشته شد که مسیر را به بالای سطح سنگی و مقبره هدایت می کرد. مردمان با بالا رفتن از پلکان و رسیدن به بخش های بالایی مقبره، با تعداد بسیاری از تندیس های ایزدان و ایزدبانوان رو به رو می شدند. در هر گوشه از مقبره جنگجویی سنگی و سواره بر اسب دیده می شد که از مقبره حفاظت می کرد.
درست در میانه سطح سنگی، سازه مکعبی مقبره قرار گرفته بود که از دو لایه درونی و بیرونی تشکیل شده بود. لایه درونی آن از آجر و بخش بیرونی آن نیز از مرمر بود که نمایی فوق العاده به کل ساختمان مقبره می بخشید. این بخش مکعبی خود یک سوم ارتفاع سازه را تشکیل می داد و دیواره های آن با نقش برجسته هایی از صحنه های جنگ پوشانده شده بود. صحنه های جنگی میان یونان و آمازون که جنگجویان آن خانم بودند و جنگی دیگر از اساطیر یونانی بر روی دیواره های مقبره به تصویر کشیده شده بود. بر بالای این بخش، سی و شش ستون باریک وجود داشت، به گونه ای که در هر ضلع مقبره ۱۰ ستون به چشم می خورد. در میانه هر دو ستون تندیسی قرار داشت و پشت هر ستون، بلوکی مستحکم از ستون ها حمایت کرده و وزن سقف را تحمل می کرد. ردیف ستون های دور مقبره، یک سوم دیگر ارتفاع مقبره را تشکیل می دادند.
یک سوم نهایی مقبره مربوط به سقف می شد که به صورت هرمی ساخته شده بود. بر بالای ساختمان آرامگاه، ارابه ای دیده می شد که چهار اسب غول پیکر آن را می کشیدند و تندیس های ماسولوس و آرتمیس بر پشت آن سوار بودند.
ابعاد آرامگاه هالیکارناسوس
بیش ترین اطلاعاتی که از این آرامگاه و ساختارش به دست آمده به کمک یادداشت های پلینیوس، دانشمند رومی و معروف قرن اول میلادی است. او برخی از اطلاعات پایه ای درباره معماری و ابعاد آرامگاه را ثبت کرده است. پلینیوس در نوشته های خود به شکلی مستطیلی آرامگاه، 36 ستون اطراف آن، بخش بالایی و هرمی شکل مقبره با ۲۴ پله و ۴ اسب ارابه دار مرمرین اشاره می کند. همچنین پلینیوس می گوید که ساختمان آرامگاه با هر دو نوعِ حاشیه های زینتی و مجسمه های منفرد، به شکل جالب توجهی تزئین شده بودند. این تندیس های جداگانه در ۵ تا ۶ سطح مختلف آرایش یافته بودند.
پلینیوس ضلع شمالی و جنوبی آرامگاه را ۱۹ متر و طول ضلع را در دیگر جبهه ها کوتاه تر دانسته، در کل محیط را ۱۲۵ و ارتفاع آن را در حدود 11.4 متر ارزیابی کرده است. پلینیوس همچنین می نویسد که بخش میانی و بالایی آرامگاه هر دو ارتفاعی برابر داشته که در مجموع ارتفاع آن ها به ۴۳ متر می رسید.
محققان بر اساس اطلاعات پلینیوس به این نتیجه رسیدند که این داده ها حاصل کار یک معمار است. چرا که واضح است پلینیوس از طراحی کامل آرامگاه خبر نداشته و نتوانسته آن را به صورت دقیق توصیف کند. اما از طرفی پلینیوس حقایق بسیاری را بیان کرده که به خواننده برای رسم و تصور شکل آرامگاه کمک بسیاری می کند و به نوعی تکه هایی از یک پازل را در اختیار ما قرار می دهد.
همچنین نوشته های دیگری از افرادی چون استرابو، پوسانیاس و ویترویوس باقی مانده که ما را برای ترسیم و تصور بنای آرامگاه هالیکارناسوس یاری می کند.
تنها نویسنده ای که ابعاد آرامگاه هالیکارناسوس را دقیق تر داده، فردی به نام یولیوس هیگینوس بوده است. او بنای هالیکارناسوس را این گونه توصیف می کند:
هالیکارناسوس را با سنگ های درخشانی به ارتفاع ۲۴ متر و محیط ۴۱۰ متر ساخته بودند.
البته به نظر می رسد که یولیوس هیگینوس ابعاد خود را با واحد ذرع ارائه کرده که در این صورت با داده های پلینیوس جور در می آید. با این حال اطلاعات یولیوس ارزش چندانی ندارند. بر اساس نوشته های باقی مانده از ویترویوس نیز می توان دریافت که پلینیوس داده های خود را از توضیحات پوتئاس و ساتیروس (سازندگان و طراحان مقبره) گرفته است. از طرفی با نگاه کردن به نوشته های پلینیوس می توان حدس زد که این دانشمند ابعاد آرامگاه هالیکارناسوس را بدون در نظر گرفتن شکل آن به ثبت رسانده است.
مجسمه های آرامگاه هالیکارناسوس
دور تا دور آرامگاه به تندیس های باشکوه و مرمرینی آراسته بود که ساخت مجسمه های هر ضلع، به عهده یکی از مجسمه سازان مشهور زمان بود.
تندیس های بخش شمالی آرامگاه را اسکوپاس، تندیس های ضلع شرقی را برایاکسیس، تندیس های جنوبی را تیموتئوس و لئوچاریس نیز تندیس های غربی آرامگاه را ساخته بود. برخی از آن ها گم شده و تنها تکه هایی از آن ها باقی مانده است. از این میان تنها محل دقیق چند تندیس آرامگاه در طی تاریخ و در نوشته های تاریخ نویسان ثبت شده اند. یکی از آن ها تندیس عظیم ماسولوس و آرتمیس است که در ارابه و بر بالای آرامگاه هرمی شکل قرار داشتند. همچنین می دانیم تندیس تعدادی سوارکار سلطنتی در گوشه های آرامگاه قرار داشتند. دیگری تندیس نسبتا عظیمی از سر یک بانو بوده که احتمالا متعلق به پایه ستونی بوده و نشان دهنده ۶ شهر کاریایی بوده است که در مجموع شهر هالیکارناسوس را به وجود آورده اند.
یکی دیگر از دلایل منحصر به فرد بودن مقبره ماسولوس، نوع تندیس های آن است، زیرا در طی تاریخ روم باستان استفاده از تندیس های آدم وحیوان در کنار هم و در حالی که به خدایان یونانی اهدا نشده، اتفاقی بدیع است.
