HAD!S
کاربر نگاه دانلود
غ جهان نما که یکی از کهن ترین باغ های شیراز است در نزدیکی ارامگاه حافظ که در دوران گذشته جز صحرای جعفرآباد و مصلی بوده واقع شده است. در دوره سلسله آل مظفر و آل اینجو این باغ و دشت زیر دست و حوالی آن سرسبز و بسیار آباد بوده است. این باغ هم اکنون در کنار خیابان دروازه قران واقع شده است.
باغ جهان نما همانند سه باغ مشهور دیگر یعنی باغ ارم و باغ دلگشا و باغ تخت قراچه در دوره آل مظفر و آل اینجو یعنی پیش از یورش تیمور گورکانی به شیراز، در نهایت آبادانی بوده است. ابن عربشاه مورخ دوره تیمور در عجایب المقدور این باغ را زینت الدنیا نامیده است.
باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز، همچون سایر باغ های نامدار آن دوره مورد توجه واقع شده به طوری که همانند آن باغ را در اطراف سمرقند که موطن اصلی وی بوده است احداث نموده و آن را جهان نما نامیده بود. باغ جهان نمای شیراز در دوره صفویه نیز آباد و با اهمیت بوده است.
شاردن که در دوره صفویه شیراز را دیده است می‌نویسد: “دروازه شهر (دروازه قرآن) به خیابان بسیار زیبایی منتهی می شود که دراز و باریک است. در دو سوی این خیابان باغ هایی است که جبهه آن ها در سمت خیابان دویست پا و هریک دارای سر در و مدخل باشکوهی است با طاق نیم گنبدی و بر فراز هر سر در یک کلاه فرنگی ساخته اند. درهای باغ از دو سو مقابل هم قرار گرفته و قرینه بودن آن ها وضع جالبی به وجود آورده است. در وسط این خیابان حوض مربع شکلی است که پهنای این حوض به اندازه خیابان است و برای این که بتوان از دو طرف آن گذشت، سر در باغ های دو سو به اندازه سی پا عقب نشسته است.” از نوشته‌های شاردن و تاورنیه به دست می آید که باغ های طرفین این خیابان یعنی باغ جهان نما و باغ نو که در دوره زندیه و قاجاریه تجدید عمارت شده، همان باغ های دوره صفویه می باشد و در آن عهد رونقی تمام داشته است.
پس از سلسله صفوی، در دوره ناامنی کشور، این باغ تقریباً ویران گردیده است. به روایت میرزا محمد کلانتر فارس در دوره کشمکش بین مدعیان سلطنت، بعد از نادر شاه افشار تا استقرار حکومت کریم خان زند این باغ هم بازسازی شده است. عمارتی که در وسط باغ قرار گرفته مربوط به کریم خان زند است. کریم خان زند این باغ را در سال ۱۱۸۵ هجری قمری حصار کشی کرد و عمارت مزبور را در وسط آن ساخت و در اطراف عمارت، خیابان کشی های زیبا و درختکاری مفصلی ایجاد کرد. طرح این باغ را کریم خان همانند باغ نظر، در داخل باغ، دارای چهار خیابان و در اطراف، دو حوض بزرگ و دو حوض کوچک داده است.
در دوره قاجاریه نیز باغ جهان نما از باغ های باشکوه به شمار می رفته است و عمارت باغ، محل پذیرایی مهمانان حکومت بوده است.
عمارت باغ جهان نما که از دوره کریم خان تا به حال سالم و مستحکم برجای مانده به شکل هشت ضلعی و از نظر ظاهر تقریبا مشابه عمارت کلاه فرنگی باغ نظر است. در محوطه داخل عمارت و در وسط، یک حوض از سنگ مرمر یکپارچه ساخته شده و چهار شاه نشین در چهار گوشه آن ایجاد گردیده است. اتاق های بین شاه نشین ها ۲ طبقه است.
نمای عمارت کلاه فرنگی باغ جهان نما از آجر است. این عمارت فاقد کاشی کاری و نقاشی است و چنانچه پیشتر نیز تزییناتی داشته از بین رفته و چیزی برجای نمانده است.
صحن باغ جهان نما محشون از درختان سرو و کاج کهنسال و مرکبات و انواع میوه ها است. باغ جهان نما از آب رکن آباد نوشیدنی می شده است.
باغ جهان نما همانند سه باغ مشهور دیگر یعنی باغ ارم و باغ دلگشا و باغ تخت قراچه در دوره آل مظفر و آل اینجو یعنی پیش از یورش تیمور گورکانی به شیراز، در نهایت آبادانی بوده است. ابن عربشاه مورخ دوره تیمور در عجایب المقدور این باغ را زینت الدنیا نامیده است.
باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز، همچون سایر باغ های نامدار آن دوره مورد توجه واقع شده به طوری که همانند آن باغ را در اطراف سمرقند که موطن اصلی وی بوده است احداث نموده و آن را جهان نما نامیده بود. باغ جهان نمای شیراز در دوره صفویه نیز آباد و با اهمیت بوده است.
شاردن که در دوره صفویه شیراز را دیده است می‌نویسد: “دروازه شهر (دروازه قرآن) به خیابان بسیار زیبایی منتهی می شود که دراز و باریک است. در دو سوی این خیابان باغ هایی است که جبهه آن ها در سمت خیابان دویست پا و هریک دارای سر در و مدخل باشکوهی است با طاق نیم گنبدی و بر فراز هر سر در یک کلاه فرنگی ساخته اند. درهای باغ از دو سو مقابل هم قرار گرفته و قرینه بودن آن ها وضع جالبی به وجود آورده است. در وسط این خیابان حوض مربع شکلی است که پهنای این حوض به اندازه خیابان است و برای این که بتوان از دو طرف آن گذشت، سر در باغ های دو سو به اندازه سی پا عقب نشسته است.” از نوشته‌های شاردن و تاورنیه به دست می آید که باغ های طرفین این خیابان یعنی باغ جهان نما و باغ نو که در دوره زندیه و قاجاریه تجدید عمارت شده، همان باغ های دوره صفویه می باشد و در آن عهد رونقی تمام داشته است.
پس از سلسله صفوی، در دوره ناامنی کشور، این باغ تقریباً ویران گردیده است. به روایت میرزا محمد کلانتر فارس در دوره کشمکش بین مدعیان سلطنت، بعد از نادر شاه افشار تا استقرار حکومت کریم خان زند این باغ هم بازسازی شده است. عمارتی که در وسط باغ قرار گرفته مربوط به کریم خان زند است. کریم خان زند این باغ را در سال ۱۱۸۵ هجری قمری حصار کشی کرد و عمارت مزبور را در وسط آن ساخت و در اطراف عمارت، خیابان کشی های زیبا و درختکاری مفصلی ایجاد کرد. طرح این باغ را کریم خان همانند باغ نظر، در داخل باغ، دارای چهار خیابان و در اطراف، دو حوض بزرگ و دو حوض کوچک داده است.
در دوره قاجاریه نیز باغ جهان نما از باغ های باشکوه به شمار می رفته است و عمارت باغ، محل پذیرایی مهمانان حکومت بوده است.
عمارت باغ جهان نما که از دوره کریم خان تا به حال سالم و مستحکم برجای مانده به شکل هشت ضلعی و از نظر ظاهر تقریبا مشابه عمارت کلاه فرنگی باغ نظر است. در محوطه داخل عمارت و در وسط، یک حوض از سنگ مرمر یکپارچه ساخته شده و چهار شاه نشین در چهار گوشه آن ایجاد گردیده است. اتاق های بین شاه نشین ها ۲ طبقه است.
نمای عمارت کلاه فرنگی باغ جهان نما از آجر است. این عمارت فاقد کاشی کاری و نقاشی است و چنانچه پیشتر نیز تزییناتی داشته از بین رفته و چیزی برجای نمانده است.
صحن باغ جهان نما محشون از درختان سرو و کاج کهنسال و مرکبات و انواع میوه ها است. باغ جهان نما از آب رکن آباد نوشیدنی می شده است.
