بلع یک ستاره عظیم توسط سیاه چاله

[مقداد]

ستاره شناسان یک سیاه‌چاله غول پیکر کشف کرده‌اند که بسیار گرسنه است و بیش از یک دهه مشغول بلعیدن یک ستاره بوده است.
نه تنها این بلکه بزرگ‌ترین وعده غذایی بوده است که یک سیاه‌چاله تاکنون مصرف کرده است، اما این ماجرا چنان طولانی بوده است که دانشمندان تصور می‌کنند این اتفاق بدون منحرف کردن قوانین فیزیک نمی توانسته رخ دهد. پاسخ این اتفاق می تواند به ما بگوید چگونه یک سیاه‌چاله در اوایل تولد جهان توانسته است به چنان حجم عظیمی برسد.
زمانی که یک ستاره بیش از اندازه به سیاه‌چاله نزدیک می شود، نیروی جاذبه‌ی قدرتمند سیاه‌چاله می تواند ستاره را درهم بشکند که به آن رویداد اختلال کشندی(TDE)می گویند.
ما در گذشته به لطف اشعه ایکسی که آن‌ها تولید می کنند، تعداد زیادی از این TDE ها مشاهده کرده ایم. پس از آنکه سیاه‌چاله، ستاره را نابود کرد برخی از اجزای آن را با سرعتی بالا به فضا پرتاب کرده و بقیه را می‌بلعد، خودش رشد کرده و زبانه های بسیار داغ پرتوهای ایکس را طی این روند بیرون می‌دهد.
اما بیشتر TDE ها کوتاه مدت هستند، به همین دلیل مشاهدات جدید بسیار شگفت انگیز به نظر می‌رسند. محقق سرپرست دیچانگ لی از دانشگاه نیوهمپشایر می‌گوید “ما شاهد مرگ تدریجی و باشکوه ستاره بوده‌ایم. ده ها عدد از این رویدادهای کشندی از دهه 1990 شناسایی شده اند اما هیچکدام برای چنین مدت طولانی زمان نبرده است.”
در حقیقت این میهمانی شام برای مدتی بسیار طولانی در حال انجام بوده است و دارای محدودیت های فیزیکی است. ستاره ی خورده شده از چیزی موسوم به محدودیت ادینگتون عبور کرده است که می‌گوید حداکثر درخشش یک ستاره پیش از رسیدن به بی‌ثباتی است.
اگر یک ستاره به اندازه کافی پرتو داشته باشد تا چنین نوری ایجاد کند، پس جاذبه به زحمت قادر است آن را در جای خود نگه دارد.و به همین دلیل ما هرگز واقعا قادر نبوده ایم درک کنیم چگونه یک سیاه‌چاله عظیم در مرکز چندین کهکشان، مانند راه شیری قرار می گیرد و به رشد خود ادامه می‌دهد.
این سیاه‌چاله‌ی رکورد شکن به نام XJ1500+0154 شناخته می شود و در مرکز کهکشان کوچکی با فاصله 1٫8 میلیارد سال نوری از ما قرار دارد.
این سیاه‌چاله توسط سه ماهواره‌ی رصدخانه اشعه ایکس چاندرای ناسا و ماهواره سوئیفت، و همین‌طور XMM-Newton آژانس فضایی اروپا شناسایی شده است.
این ماهواره ها مشغول شکار TDE بودند که در سال 2005 به یک زبانه درخشان ساطع شده از XJ1500+0154 برخوردند. از آن زمان تاکنون مشغول بررسی این پدیده بوده اند، گرچه به نظر می‌رسد دیگر این بلعیدن به پایان رسیده است اما شواهد این تیم نشان می دهند که بلعیدن این ستاره بیش از ده سال طول کشیده است.
این مدت زمانی هم می تواند به این معنی باشد که یک ستاره عظیم گرفتار TDE شده و هم اینکه برای اولین بار شاهد این بوده‌ایم که یک ستاره کوچک به‌طور کامل از هم پاشیده است.
این حقیقت که اکنون شواهد اولیه‌ای مبنی بر این داریم که سیاه‌چاله ها می توانند اجرام بسیار عظیم را نیز ببلعند، یک دنیای کاملا جدید از احتمالات را در مورد سیاه‌چاله ها مطرح می‌کند.
این تیم پیش بینی می‌کند که مواد غذایی XJ1500+0154 در دهه بعدی کاهش خواهد یافت و سیاه‌چاله پرتوهای ایکس خود را کم کرده و از دید ماهواره ها پنهان می شود.