از اونجایی که هر فیلمی در یک یا چند ژانر قرار میگیره بد نیست بدونیم:
گونه، یا ژانر (به فرانسوی: genre) به معیارها ی مختلفی که به دسته بندی انواع هنر می پردازند، اطلاق می شود. این دسته بندی برای فیلم ها براساس شباهت های روایتی که فیلم بر آنها بنا شده، صورت می پذیرد. بیشتر نظریات در باب ژانر فیلمها از نقد ژانر ادبی وام گرفته اند. گونه های اصلی عبارتند از داستانی، مستند، انیمیشن و ترکیبی. اما زیر گونه های مختلفی نیز وجود دارد.
غالب فیلم ها دارای ژانر اصیلی نیستند زیرا بیشتر آنها مخلوطی از ژانر عاشقانه با ژانرهای دیگرند. اساسا برخی افراد ژانر را قبول نداشته و آن را توهم منتقدین می دانند که هیچ کجا اثری ندارد.
ژانر یک فیلم می تواند به چند روش تعیین شود:
1. شیوة ایدهآلیستی: قضاوت با استانداردهای از پیش تعیین شده.
2. شیوة تجربی: مقایسة فیلم با فیلمهایی که در حال حاضر به طور قطعی به ژانری اختصاص داده شدهاند.
3. شیوة قرارداد اجتماعی: بررسی براساس توافقات موجود درون اجتماعی
بر اساس مجموع تقسیم بندی های رایج:
1. حادثه ای (Action): به جنگ، خشونت و هرج و مرج پرداخته میشود.
2. ماجراجویانه (Adventure): شخصیت داستان به سفری می رود و یا مسیری را برای هدفی دنبال می کند.
3. کمدی یا طنز (Comedy): به موضوعات خنده دار می پردازد و داستان موضوعی شاد دارد.
4. درام (Drama): به موضوعات غمگین می پردازد و داستان موضوعی حزن انگیز و غمگین دارد.
5. حارم (Harem): این واژه از «حرم سرا» در عربی گرفته شده و شامل یک شخصیت مذکر و تعداد زیادی شخصیت مونث است که اشخاص مونث جذب شخصیت مذکر داستان می شوند. به داستانی که برعکس توضیح بالا باشد هم اطلاق میشود. (بیشتر در انیمه یا انیمیشن های ژاپنی)
6. فانتزی (Fantasy): داستان آن به جادو، سرزمین رویا و افسانه های جن و پری میپردازد.
7. تاریخی (History): داستان آن در دوران قدیم و باستانی سیر میکند.
8. ترسناک (Horror): احساسی رنج آور، دردناک و مشمئزکننده از ترس، وحشت، انزجار و تنفر. در این ژانر فضایی ترسناک و دهشت آور موج می زند.
9. لالیکن (Lolicon): به علایق جنـ*ـسی دختران جوان و یا خردسال نسبت به هم می پردازد. این ژانر شامل داستان های کوتاهی است که توسط افراد تازه کار طراحی می شود. (بیشتر در انیمه یا انیمیشن های ژاپنی)
10. هنرهای رزمی (Martial arts): داستان در هنرهای رزمی سیر میکند. یک یا چند هنر رزمی و یا ترکیبی از این هنرها در این ژانر مشاهده می شود. مانند آیکیدو(دفاع شخصی)، کاراته، جود ، کندو، تکواندو و شمشیربازی. (بیشتر در انیمه یا انیمیشن های ژاپنی)
11. معمایی (Mystery): اتفاقی مرموز رخ می دهد و شخصیت اصلی داستان در پی یافتن علت آن است.
12. روانشناسی (Psychological): فلسفه ذهنی و انحرافات از حالت عادی روان شناسی محور اصلی داستان است.
13. عاشقانه (Romance): داستان های عاشقانه که این عشق و محبت بین یک جنس مذکر با یک جنس مونث است و عشق های جنس های موافق در این ژانر نمی گنجد.
14. زندگی مدرسه (School life): داستان در یک مدرسه جریان دارد.
15. علمی تخیلی (Science fiction یا Sci-fi): داستان درگیر تکنولوژی و دیگر علوم مربوط به پدیده ها و در خلاف و یا در امتداد علوم مدرن روز است.
16. بریدن از زندگی (Slice of life): عذاب و رنج روزانه یک یا چند شخصیت را به تصویر در میآورد.
17. هزل (Smut): داستان آن کفرآمیز یا اهانت آمیز است و می تواند به مقدسات هر دین و هر طبقة انسانی بپردازد.
18. ورزشی (Sport) : به ورزش پرداخته میشود.
19. خارق العاده (Supernatural): قدرت های شگفت انگیز و رویدادهایی را نشان می دهد که خلاف قوانین فیزیک و طبیعی هستند.
20. تراژدی (Tragedy): شامل رویدادهایی است که نتیجه آن شکست ها و تلفات عظیم هستند و در آن بدبختی ها به تصویر درمیآید.
21. پویانمایی (Animation): داستان هایی در قالب پویانمایی های سه بعدی، دو بعدی، آبرنگ، سیاه قلم و...
22. زندگینامه (Biography): داستان هایی که به تمام یا بخشی از معرفی زندگی یک شخصیت داستانی می پردازد. محوریت داستان زندگینامه همان شخصیت است.
23. جنایی (Crime): این فیلم ها به تاریخچه جنایت ها، و یا اقتباس از داستان های جنایی تبهکاران و جنایتکاران مافیا و... هستند.
24. مستند (Documentary): به منظور مستندسازی جنبه هایی از واقعیت ساخته می شود.
25. خانوادگی (Family): داستان پیرامون یک خانواده و با محوریت آن اتفاق میافتد.
26. موزیکال (Musical): شخصیت ها و نقش ها در طول فیلم از خواندن ترانه استفاده می کنند. در اینگونه فیلم ها از ترانه ها و آوازها برای پیشبرد فیلم و معرفی شخصیت ها استفاده می شود. در بیشتر موارد همراه با خواندن ترانه از عناصر طنز، موسیقی و رقـ*ـص نیز استفاده میشود.
27. هیجان انگیز یا دلهره آور (Thriller): در آن از تعلیق، کشش و هیجان به عنوان عناصر اصلی استفاده شده است. این ژانر در زیرردة ژانرهای رازآلود و جنایی محسوب می شود. درخشان ترین نمونه های این فیلم ها ساخته های آلفرد هیچکاک است.
28. جنگی (War): در مورد موضوعات مربوط به جنگ ساخته می شود. این فیلمها بیشتر مربوط به جنگ های ارتش ها توسط نیروی زمینی، نیروی هوایی و نیروی دریایی و گاه در مورد اسیران جنگی، عملیات های مخفی نظامی و آموزش نظامی است.
29. وسترن (Western): داستان های این ژانر بیشتر در نیمة دوم قرن ۱۹ میلادی و در امریکای قدیم است.
30. فیلم نوآر (Film-Noir): اصولاً برای توصیف درام های جنایی هالیوودی مطابق مد روز استفاده می شود. طول دوره فیلم نوار کلاسیک هالیوود از اوایل دهه ۱۹۴۰ تا اواخر ۱۹۵۰ در نظر گرفته میشود. فیلم نوار این دوره با سبک بصری سیاه و سفید با شدت کم که دارای ریشه های سینمای اکسپرسیونیستی (اکسپرسیونیسم شیوه ای نوین از بیان تجسمی که در آن هنرمند برای القای هیجانات شدید خود از رنگ های تند و اشکال معوج و خطوط زمخت بهره می گیرد) آلمان است دانسته می شود. فیلم نوار (معادل فرانسوی فیلم سیاه) اولین بار در ۱۹۴۶ توسط نینو فرانک به فیلم های آمریکایی اطلاق شد.
31. موسیقی (Music): فیلم هایی که داستان پیرامون موسیقی، خواننده، نوازنده، گروه های موسیقی، رقـ*ـص و... میباشد.
32. مسابقه تصویری (Game-Show): داستان فیلم مربوط به مسابقه رادیویی یا تلویزیونی که افراد عمومی یا خاص در مسابقه ای جهت پول یا شهرت شرکت می کنند. فیلمهای کمی در این ژانر وجود دارد. مثل: Bang Bang Gameshow / 2010 (بیشتر برای رادیو و تلویزیون)
33. بحث و گفتگو (Talk-Show): فیلمهایی که موضوع اصلی آن مربوط به بحث ها و گفتگوهای چند نفره است. (بیشتر برای رادیو و تلویزیون)
34. خبری (News): فیلم هایی که موضوع اصلی آن مربوط به برنامه های خبری است. (بیشتر برای رادیو و تلویزیون)
35. واقع نما (Reality-TV): برنامه هایی هستند که داستان آدم های واقعی را دنبال می کند. این گونه از مجموعه های تلویزیونی از سال ۲۰۰۰ ابتدا در تلویزیون های آمریکا و بعد در دیگر کشورهای جهان مد شد.
همراهان گرامی ، این تعاریف ، بصورت گسترده و تخصصی نیست ، تنها جنبه پاره تعریفی دارد و برای آنکه در این زمینه مطالعات دقیقتری داشته باشید شما را ارجاع می دهم به کتابهای ذیل :
1- گونه‌ی سینمایی، لحن و نظام ارزشی، علیرضا کاوه
2- ژانر فیلم، از کلاسیک تا پسا کلاسیک» ترجمه حسام‌الدین موسوی
3- ژانهرهای سیمایی / عبدالرضا حقیری
4- تاریخ سینما / دیوید بوردل
گونه، یا ژانر (به فرانسوی: genre) به معیارها ی مختلفی که به دسته بندی انواع هنر می پردازند، اطلاق می شود. این دسته بندی برای فیلم ها براساس شباهت های روایتی که فیلم بر آنها بنا شده، صورت می پذیرد. بیشتر نظریات در باب ژانر فیلمها از نقد ژانر ادبی وام گرفته اند. گونه های اصلی عبارتند از داستانی، مستند، انیمیشن و ترکیبی. اما زیر گونه های مختلفی نیز وجود دارد.
غالب فیلم ها دارای ژانر اصیلی نیستند زیرا بیشتر آنها مخلوطی از ژانر عاشقانه با ژانرهای دیگرند. اساسا برخی افراد ژانر را قبول نداشته و آن را توهم منتقدین می دانند که هیچ کجا اثری ندارد.
ژانر یک فیلم می تواند به چند روش تعیین شود:
1. شیوة ایدهآلیستی: قضاوت با استانداردهای از پیش تعیین شده.
2. شیوة تجربی: مقایسة فیلم با فیلمهایی که در حال حاضر به طور قطعی به ژانری اختصاص داده شدهاند.
3. شیوة قرارداد اجتماعی: بررسی براساس توافقات موجود درون اجتماعی
بر اساس مجموع تقسیم بندی های رایج:
1. حادثه ای (Action): به جنگ، خشونت و هرج و مرج پرداخته میشود.
2. ماجراجویانه (Adventure): شخصیت داستان به سفری می رود و یا مسیری را برای هدفی دنبال می کند.
3. کمدی یا طنز (Comedy): به موضوعات خنده دار می پردازد و داستان موضوعی شاد دارد.
4. درام (Drama): به موضوعات غمگین می پردازد و داستان موضوعی حزن انگیز و غمگین دارد.
5. حارم (Harem): این واژه از «حرم سرا» در عربی گرفته شده و شامل یک شخصیت مذکر و تعداد زیادی شخصیت مونث است که اشخاص مونث جذب شخصیت مذکر داستان می شوند. به داستانی که برعکس توضیح بالا باشد هم اطلاق میشود. (بیشتر در انیمه یا انیمیشن های ژاپنی)
6. فانتزی (Fantasy): داستان آن به جادو، سرزمین رویا و افسانه های جن و پری میپردازد.
7. تاریخی (History): داستان آن در دوران قدیم و باستانی سیر میکند.
8. ترسناک (Horror): احساسی رنج آور، دردناک و مشمئزکننده از ترس، وحشت، انزجار و تنفر. در این ژانر فضایی ترسناک و دهشت آور موج می زند.
9. لالیکن (Lolicon): به علایق جنـ*ـسی دختران جوان و یا خردسال نسبت به هم می پردازد. این ژانر شامل داستان های کوتاهی است که توسط افراد تازه کار طراحی می شود. (بیشتر در انیمه یا انیمیشن های ژاپنی)
10. هنرهای رزمی (Martial arts): داستان در هنرهای رزمی سیر میکند. یک یا چند هنر رزمی و یا ترکیبی از این هنرها در این ژانر مشاهده می شود. مانند آیکیدو(دفاع شخصی)، کاراته، جود ، کندو، تکواندو و شمشیربازی. (بیشتر در انیمه یا انیمیشن های ژاپنی)
11. معمایی (Mystery): اتفاقی مرموز رخ می دهد و شخصیت اصلی داستان در پی یافتن علت آن است.
12. روانشناسی (Psychological): فلسفه ذهنی و انحرافات از حالت عادی روان شناسی محور اصلی داستان است.
13. عاشقانه (Romance): داستان های عاشقانه که این عشق و محبت بین یک جنس مذکر با یک جنس مونث است و عشق های جنس های موافق در این ژانر نمی گنجد.
14. زندگی مدرسه (School life): داستان در یک مدرسه جریان دارد.
15. علمی تخیلی (Science fiction یا Sci-fi): داستان درگیر تکنولوژی و دیگر علوم مربوط به پدیده ها و در خلاف و یا در امتداد علوم مدرن روز است.
16. بریدن از زندگی (Slice of life): عذاب و رنج روزانه یک یا چند شخصیت را به تصویر در میآورد.
17. هزل (Smut): داستان آن کفرآمیز یا اهانت آمیز است و می تواند به مقدسات هر دین و هر طبقة انسانی بپردازد.
18. ورزشی (Sport) : به ورزش پرداخته میشود.
19. خارق العاده (Supernatural): قدرت های شگفت انگیز و رویدادهایی را نشان می دهد که خلاف قوانین فیزیک و طبیعی هستند.
20. تراژدی (Tragedy): شامل رویدادهایی است که نتیجه آن شکست ها و تلفات عظیم هستند و در آن بدبختی ها به تصویر درمیآید.
21. پویانمایی (Animation): داستان هایی در قالب پویانمایی های سه بعدی، دو بعدی، آبرنگ، سیاه قلم و...
22. زندگینامه (Biography): داستان هایی که به تمام یا بخشی از معرفی زندگی یک شخصیت داستانی می پردازد. محوریت داستان زندگینامه همان شخصیت است.
23. جنایی (Crime): این فیلم ها به تاریخچه جنایت ها، و یا اقتباس از داستان های جنایی تبهکاران و جنایتکاران مافیا و... هستند.
24. مستند (Documentary): به منظور مستندسازی جنبه هایی از واقعیت ساخته می شود.
25. خانوادگی (Family): داستان پیرامون یک خانواده و با محوریت آن اتفاق میافتد.
26. موزیکال (Musical): شخصیت ها و نقش ها در طول فیلم از خواندن ترانه استفاده می کنند. در اینگونه فیلم ها از ترانه ها و آوازها برای پیشبرد فیلم و معرفی شخصیت ها استفاده می شود. در بیشتر موارد همراه با خواندن ترانه از عناصر طنز، موسیقی و رقـ*ـص نیز استفاده میشود.
27. هیجان انگیز یا دلهره آور (Thriller): در آن از تعلیق، کشش و هیجان به عنوان عناصر اصلی استفاده شده است. این ژانر در زیرردة ژانرهای رازآلود و جنایی محسوب می شود. درخشان ترین نمونه های این فیلم ها ساخته های آلفرد هیچکاک است.
28. جنگی (War): در مورد موضوعات مربوط به جنگ ساخته می شود. این فیلمها بیشتر مربوط به جنگ های ارتش ها توسط نیروی زمینی، نیروی هوایی و نیروی دریایی و گاه در مورد اسیران جنگی، عملیات های مخفی نظامی و آموزش نظامی است.
29. وسترن (Western): داستان های این ژانر بیشتر در نیمة دوم قرن ۱۹ میلادی و در امریکای قدیم است.
30. فیلم نوآر (Film-Noir): اصولاً برای توصیف درام های جنایی هالیوودی مطابق مد روز استفاده می شود. طول دوره فیلم نوار کلاسیک هالیوود از اوایل دهه ۱۹۴۰ تا اواخر ۱۹۵۰ در نظر گرفته میشود. فیلم نوار این دوره با سبک بصری سیاه و سفید با شدت کم که دارای ریشه های سینمای اکسپرسیونیستی (اکسپرسیونیسم شیوه ای نوین از بیان تجسمی که در آن هنرمند برای القای هیجانات شدید خود از رنگ های تند و اشکال معوج و خطوط زمخت بهره می گیرد) آلمان است دانسته می شود. فیلم نوار (معادل فرانسوی فیلم سیاه) اولین بار در ۱۹۴۶ توسط نینو فرانک به فیلم های آمریکایی اطلاق شد.
31. موسیقی (Music): فیلم هایی که داستان پیرامون موسیقی، خواننده، نوازنده، گروه های موسیقی، رقـ*ـص و... میباشد.
32. مسابقه تصویری (Game-Show): داستان فیلم مربوط به مسابقه رادیویی یا تلویزیونی که افراد عمومی یا خاص در مسابقه ای جهت پول یا شهرت شرکت می کنند. فیلمهای کمی در این ژانر وجود دارد. مثل: Bang Bang Gameshow / 2010 (بیشتر برای رادیو و تلویزیون)
33. بحث و گفتگو (Talk-Show): فیلمهایی که موضوع اصلی آن مربوط به بحث ها و گفتگوهای چند نفره است. (بیشتر برای رادیو و تلویزیون)
34. خبری (News): فیلم هایی که موضوع اصلی آن مربوط به برنامه های خبری است. (بیشتر برای رادیو و تلویزیون)
35. واقع نما (Reality-TV): برنامه هایی هستند که داستان آدم های واقعی را دنبال می کند. این گونه از مجموعه های تلویزیونی از سال ۲۰۰۰ ابتدا در تلویزیون های آمریکا و بعد در دیگر کشورهای جهان مد شد.
همراهان گرامی ، این تعاریف ، بصورت گسترده و تخصصی نیست ، تنها جنبه پاره تعریفی دارد و برای آنکه در این زمینه مطالعات دقیقتری داشته باشید شما را ارجاع می دهم به کتابهای ذیل :
1- گونه‌ی سینمایی، لحن و نظام ارزشی، علیرضا کاوه
2- ژانر فیلم، از کلاسیک تا پسا کلاسیک» ترجمه حسام‌الدین موسوی
3- ژانهرهای سیمایی / عبدالرضا حقیری
4- تاریخ سینما / دیوید بوردل
