تمدن میتانی

[~SARA~]

وجود این پادشاهی در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد در کردستان کنونی, شمال عراق و سوریه اثبات شده است.

اگر بخواهیم از واژه کلیشه ای "امراتوری فراموش شده" برای اشاره به تمدنی کهن استفاده کنیم میتانی آن تمدن خواهد بود ٫که در واقع چیزی بیش از یک نام و مشتی آثار باستانی و نظریه های زبان شناسی از آن در دست نیست.با این حال با پیوند زدن اطلاعات گوناگونی که اثبات کننده و مکمل یکدیگرند احتمالا می توانیم اطمینان حاصل کنیم که چندان هم از واقعیت تاریخی دور نیستیم.

تقریبا اثبات شده که قلب تمدن میتانی جایی بالاتر از کشور خابور ( کشوری در میانه دجله و فرات) در بین النهرین واقع است.پایتخت میتانی واشوکانی و شهرهای مهمش وحد و تاید هنوز یافت نشده اند.ولی قاعدتا باید جایی در جنوب ترکیه یا شرق سوریه کنونی واقع باشند.

 

[~SARA~]

در سالهای تضعیف امپراتوری کهن بابل این تمدن قادر به گسترش قلمرو خود شده بود.تا حدودی دو روند باید با هم مرتبط باشند. اول اینکه کم شدن سلطه بابل باید امکانی را به میتانی داده باشد و همین طور سربرآوردن میتانی٫ بابل را کم توان کرد٫ و در نتیجه آن احتمالا در 1595 پیش از میلاد پادشاه حتی مورسیل اول توانست در امتداد شط فرات پیش روی کرده آن را غارت کند. هرچند جزییات آن در هاله ای از ابهام واقع شده اما نتیجه کاملا بارز است.در سال 1500پ.م پادشاه میتانی پاراتارنا حکمفرمایی مهم به شمار می رفته و آنقدر قدرت داشت که کنترل شهرحلب سوریه که در میانه راه مدیترانه و فرات قرار داشته را بدست گیرد.

میتانی تنها قدرت پادشاهی نبود که به سوریه علاقه داشت بلکه فرعون توتمس سوم هم گاها به این منطقه هجوم می برد و در هشتمین حمله او پادشاه میتانی و همدستان محلی اش را شکست داد و مصریان به فرات دسترسی یافته کشتی ساختند و در تمامی خط ساحلی از کارچمیش تا امر که شهرهایی متعلق یه میتانی بودند دست به تاراج زدند. با اینکه مصریان در تصرف بسیاری از بنادر مدبترانه موفق شدند اما در نهایت قادر به بدست گرفتن کنترل سوریه مرکزی نشدند و در نهایت بین فرعون توتموس 4 و پادشاه میتانی ارتاتامای اول رابـ ـطه دوستانه ای ایجاد شد.

در سوریه گسترش قدرت میتانی بررسی و اثبات شده اما در شرق٫ امپراتوری در حال توسعه بود. پادشاه سوشتاتار حکومت اشور را فتح کردو با فرستادن درهای معبد اشور به واشوکان اشوریان را تحقیر کرد. در اواخر صده 15 جنوب شرقی ترکیه٫ شمال شرقی سوریه٫ شمال عراق٫ شمال غربی ایران یا به عبارت دیکر کم و بیش قسمتی که اکنون متعلق یه کردهاست بطور مستقیم یا غیر مستقیم تحت سیطره پادشاهی میتانی قرار داشت.

 

[~SARA~]

این منطقه همان جایست که مردم به زبان هوری سخن می گفتند که زبانی است غیر مرتبط به زبانهای هندو اروپایی یا سامی. البته تمامی افراد این قلمرو هوری سخن نمی گفتند و هر هوری زبانی هم میتانی نبوده است.این هر دو مرتبط با هم هستند و تصادفی نیست که پس از 1400 سال که قدرت مصریان در سوریه از میان رفت و میتانی توانست بخش غربی خود را گسترش دهد شاهد رشد سریع هور ها و هستیم

تاثیرات فرهنگی میتانی ها در میان همسایگان انها هم قابل لمس است مانند پادشاهی حتی که در ان چندین شاه نامهای هوری دارند و همچنین در میانشان خدایان هوری پرستیده می شد.

برخی اینگونه استدلال می کنند که میتانی ها در حقیقت اتحادیه ای از اقوام هوری زبان بودند که توسط سواره نظام برگزیده ای از خانواده هند و ایرانی زبانان متحد گشتند.

دلیل اول پیمانی است که در ان شاه میتانی به خدایانی با اسامی هوری قسم یاد می کند که شامل میترا –ارونا-اندر و ناساتیا(خدای هندی)می شود.

متن دوم نظام نامه ایست مربوط به یک نفر میتانی به نام کیکولی که در ان از شمارگان و لغات هندی استفاده شده. مانند اسوسانی(سانسکریت اسواسانی به معنای مربی اسب)

و نهایتا متنی که کمات هندی برای توصیف رنگ های گوناگون اسب ها استفاده شده.

با اینکه ارتباط میان زبان های هندو ایرانی و .....ازلحاظ عقلی٫ قطعی به نظر می رسد همچنان این سوال که ایا این هندواروپایی زبانان دسته ای از نخبگان جنگجو بوده اند یا خیر بی پاسخ مانده است.انها ممکن است مهتر یا مربی اسبان بوده باشند.البته شایان ذکر است که در مناطقی که متعلق به جوامع ممتاز هوری است سرامیک های ....کشف کرده ایم که کاملا شبیه سفالگری هیرکانی در شرق است.با این حال سرمنشا و سرشت میتانی همچنان مبهم است.

 

[~SARA~]

ما اطلاعات کامل تری در زمینه روابط بین الملل داریم.بر طبق نامه امارنا و بایگانی مکاتبات سیـاس*ـی مصر ٫ توتموس 4 پادشاه مصر و امن هوتپ 3 (1353-1339)با شاهزادگان میتانی ازدواج کردند و در زمان بیماری ام هوتپ3 مجسمه ایزد بانوی میتانی شوشگا برای درمان او فرستاده شد..

بعد از میانه سده 15میتانی از سلسله بحران هایی اسیب دید که طبق معمول جرییات بر ماپوشیده است ولی کم و بیش پیداست که قدرت شاه جوان توشراتا چندان شناخته نشد (در واقع قدرت چندانی نداشته)و در ابتدای به قدرت رسیدن کنترل اشور را از دست داد در شمال شرق مردی به نام ارتاتمای 2 ظاهرا حکومت خود را تاسیس کرد و به این ترتیب میتانی هدف تازه ای برای حتی ها شد.

هرچند توشراتا از عهده دفاع در برابر شاه حتی ساپیلولیوما برامد(1344-1322)ولی در حمله دوم واشوکانی گرفتار و غارت شد و بلافاصله حتی ها امیرانی تازه برای شهرهای سوریه گذاشتند و توشراتا کشته شد و پسرس شاتیوازا خراجگزار ساپیلولیوما گشت.در همان زمان ارتاتمای شاه دست نشانده حکومت تازه اشور به پادشاهی.ر اوبالیت اول (1362-1328)شد.پادشاه امن هوتپ 4 و توت انخ امون (1336 -1327)که ممکن بود میتانی را نجات دهند به امور داخلی کشور خویش بیشتر مشغول بودند تا فرستادن کمک.

میتانی دیگر هرگز بازساری نشد و اینده در دست مصریان و حتی ها و کمی بعدتر اشوریان باقی ماند.ما میخواهیم بیشتر درمورد میتانی بدانیم همچنین بلاخره روزی محل واشوکانی کشف و حفاری خواهد شد
منبع: بلاگفا