ایلام تنگه بهرام چوبین؛ آمیزه‌ای از تاریخ و طبیعت

[فرشته رحمانی]

در ۸ کیلومتری مسیر دره شهر – پلدختر ودردل یکی از دره های باریک کبیر کوه تنگه باستانی شگفت انگیزی قرار داردکه مورخان انرا شکارگاه ییلاقی وبنا به روایاتی مخفیگاه یکی از سرداران بنام ایرانی« بهرام چوبین» میدانند . تنگه یا دژ چوبینه یکی از پدیده های زیبای طبیعی شهرستان دره شهر ودر برگیرنده بناهایی است که در نوع خود بی بدیع وکم نظیرند.

تنگ بهرام چوبین تنگه‌ای کم عرض و مرتفع با موقعیت استراتژیک می‌باشد.این تنگه با آثار باقی‌مانده از دیوار و دژهای نظامی به بهرام چوبین از ژنرال‌های دوره ساسانی منسوب است، و مکانی بوده برای پناه گرفتن بهرام چوبین در زمان شورش علیه خسروپرویز. آثار به جا مانده عمدتاً شامل قلعه‌ای از سنگ و گچ و پلکان بر دیواره‌های سنگی است. همچنین این مجموعه دارای چهار آب انبار سنگی و ناودانکهای ارتباطی برای نگهداری آب شرب برای مدت طولانی است.

ثار قلعه های بزرگ داخل تنگه و وجود چهار آب انبار حجاری شده در دل سنگ های عظیم ونیز آثار پلکانی سنگی ودیوار کشی ارتفاعات ورودی تنگه که هنوز هم برج های دیدبانی مشرف بر آن نسبتا دست نخورده باقی مانده از این اثر تاریخی یک میراث ارزشمند ساخته که متاسفانه بر اثر اهمال مسئولین فرهنگی استان مانند دیگر ابنیه تاریخی شهرستان درحال ویرانی وتاراج است .

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

 

[O_Q]

«بهرام ششم» پسر «بهرام گشنسب» عضوی از خاندان «مهران» بود که یکی از هفت خاندان ممتاز ساسانی به شمار می رفتند. بهرام از مردم شهر ملایر بود و از این جهت که قد بلند و لاغر بود به او لقب «چوبین» داده بودند. بهرام یک سردار و مبارز دلیر بود و در جنگ‌های زیادی شرکت کرد. به عنوان نمونه با خسروپرویز جنگید که این جنگ عامل اصلی ساخت تنگه بهرام چوبین بوده است. در واقع بهرام این تنگه را برای خودش تبدیل به پناهگاه کرد.

تصویری از نبرد بهرام چوبین و خسروپرویز در شاهنامه



آشنایی با تنگه
داخل تنگه بهرام چوبین و همچنین محدوده پشت آن، محیط بسیار مناسب و بکری برای حضور متعدد حیوانات و پرندگان مختلف است. بر اساس روایت‌های قدیمی، بهرام، سردار ساسانی در روزگاران قدیم برای شکار به این تنگه می‌آمده است. همچنین این تنگه در یکی از مناطق سرسبز و خوش آب و هوای استان ایلام قرار گرفته است، از این سو بهرام برای خوش گذرانی و تفریح با چاشنی شکار این منطقه را مقصدی جذاب برای خود می‌دیده است.

این تنگه علاوه بر این که یک اثر طبیعی به شمار می رود، مجموعه‌ای از آثار تاریخی را نیز در خود جای داده است که در ادامه آن‌ها را نیز معرفی خواهیم کرد.

تنگه بهرام چوبین، از نظر نظامی نیز برای بهرام اهمیت زیادی داشته است و این را می‌توان از دیوارهای تاریخی ساخته شده بر روی صخره‌های این تنگه که آن را تبدیل به دژی امن کرده‌اند، دریافت. در واقع بهرام برای خودش در این تنگه مخفی گاهی ساخته بود که در زمان شورش علیه خسروپرویز بتواند در آنجا پناه بگیرد.

همان طور که اشاره کردیم، بر روی صخره‌های این تنگه دیوارهایی ساخته شده است که آن را تبدیل به یک منطقه امن کرده است به طوری‌که دشمنان به راحتی نتوانند وارد این تنگه شوند. بیشتر این دیوارها از سنگ و گچ ساخته شده‌اند. یکی از نکات عجیب و باورنکردنی این است که این دیوارها چگونه بر فراز این صخره‌ها ساخته شده‌اند در حالی که واقعا صعود از این صخره‌ها کاری دشوار است. گویا بهرام برای حفظ جان خود، دست به سخت‌ترین کارها می‌زده است!

تنگه بهرام چوبین آثار دیدنی زیادی را در دل خود دارد که متاسفانه برخی از آن‌ها به مرور زمان ویران شده‌اند. به عنوان نمونه، در داخل تنگه آثاری از یک سری پلکانهای سنگی یافت می‌شود که بر روی دیوارهای سنگی قرار دارند.

یکی از مهم‌ترین آثار به جای مانده در این تنگه، چهار عدد آب انبار است که در داخل این آب انبارها آب آشامیدنی هم وجود دارد. این نشان می‌دهد که بهرام چوبین به نگهداری طولانی مدت از آب هم اهمیت داده است. ساخته شدن چنین آب انبارهای طبیعی زیبایی، واقعا در نوع خود شاهکار به حساب می‌آید.

در داخل تنگه، بناهای دیگری همچون بنای شاه‌نشین و اماکن مسکونی وجود داشته است که البته در گذر زمان از بین رفته‌اند و اکنون آثار زیادی از آن‌ها باقی نمانده است.

به بالای صخره‌ها که بروید، علاوه بر دیوارهایی که گفتیم، قلعه اصلی بهرام چوبین را هم می‌توانید ببینید که به احتمال زیاد محل استقرار خود بهرام بوده است. این قلعه نیز همچون آثار دیگر در طول زمان دچار تخریب شده است.

بخشی از دیوار دژ که تا حدودی تخریب شده‌ است

در مجموع می‌توان این‌گونه نتیجه گیری کرد که بهرام هم برای تفریح و خوش گذرانی خودش مکان زیبا و مناسبی را انتخاب کرده بود و هم با هوش و تدبیر فراوان این منطقه را به مکانی امن برای پناه گرفتن تبدیل کرده بود و امکانات لازم برای زندگی در اینجا را هم برقرار ساخته بود.

چشیدن طعم بی‌مهری
تنگه بهرام چوبین به همراه قلعه‌ها، آب انبارها، دیوارها، سنگ‌ها و همه آثار و بقایای تاریخی‌اش، تلفیقی از تاریخ و طبیعت را در دل خود جای داده است. با این که این تنگه با جذابیت طبیعی و تاریخی فراوانش می‌تواند یک مکان ایده‌آل برای جذب گردشگر در استان ایلام باشد، ولی متاسفانه هیچگاه آن میزان که درخور آن است مورد توجه قرار نگرفته است.

همان‌گونه که پیش از این هم اشاره کردیم، خیلی از آثار باستانی ارزشمند موجود در این تنگه در اثر زمان از بین رفته‌اند که این نشان از عدم توجه کافی مسئولین مربوطه به حفظ و نگهداری از این اثر ارزشمند است. جالب اینجاست که نام تنگه بهرام چوبین در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است ولی به آن میزان که شایسته این اثر ارزشمند است، به آن توجه نشده است. البته اکنون در تنگه مسیری برای عبور بازدید کنندگان ساخته شده است و تابلوی راهنمایی هم در نزدیکی تنگه قرار داده شده تا این اثر را به طور مختصر معرفی کند.

شهرستان دره شهر و به طور کلی استان ایلام آثار طبیعی زیادی را همچون تنگه بهرام چوبین دارد که نیاز است تا توجه بیشتری به آن ها شود. امیدواریم شما نیز با خواندن این مقاله کنجکاو شده باشید تا برای بازدید از این تنگه که داستان بهرام چوبین را حکایت می کند سفری به دره شهر ترتیب دهید.