سَرَطان (در برخی منابع فارسی با نام چَنگار[۱] آمده است) نامی است که به مجموعۀ بیماریهایی اطلاق میشود که از تکثیر مهارنشدۀ سلولها پدید میآیند.[۲] سلولهای سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلولها جدا میافتند. علت دقیق این پدیده نامشخص است ولی احتمال دارد عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلولها میشوند در هسته سلول اشکال وارد کنند، مانند مواد رادیو اکتیو، مواد شیمیایی و سمی یا تابش بیش از حد اشعههایی مانند نور آفتاب.[۳] در یک جاندار سالم، همیشه بین میزان تقسیم سلول، مرگ طبیعی سلولی و تمایز، یک تعادل وجود دارد.
محققان انگلیسی در تحقیقات خود متوجه شدند که عدم توازنهای غیر ژنتیکی پروتئین باعث رشد خارج از کنترل تومور میشود. محققان در جریان مطالعات آزمایشگاهی بر روی موش دریافتند که دو پروتئین Plcy1 و Grb2برای چسبیدن در مسیر Akt با هم رقابت میکنند. زمانی که پروتیین Plcy1 به این مسیر میچسبد باعث فعال شدن تکثیر سلولی میشود اما پروتیین Grb2 تکثیر سلولی را کنترل میکند. در سلولهایی که کمبود پروتیین Grb2 دارند، رشد سلولی پتانسیل از کنترل خارج شدن و سرطانی شدن را دارند.[۴]
سرطان شامل همه انواع تومورهای بدخیم میشود[۵] که در پزشکی آنها را بیشتر با نام نئوپلاسم میشناسند. وقتی که یکی از سلولهای بدن توسط عوامل مختلف رشدی غیرطبیعی میکند و باعث رشد غیرعادی سلولهای دیگر میشود و در نهایت منجربه تولید تومر میشود که آن قسمت را از کار میاندازد وبه قسمتهای دیگر نیز سرایت میکند. احتمال بروز سرطان در سنین مختلف وجود دارد ولی با افزایش سن زیادتر میشود[۶] سرطان باعث ۱۳٪ مرگها است[۷] بر طبق گزارش انجمن بهداشت آمریکا ۷٫۶ میلیون نفر بر اثر سرطان و در سال ۲۰۰۷ مردهاند[۸] سرطان تنها ویژه انسان نیست و همه جانوران و گیاهان پرسلولی نیز ممکن است به سرطان دچار شوند. سرطان بیماری پیش رونده است. گفته میشود ۷۰ درصد مرگهای ناشی از سرطان در کشورهای درحال توسعه رخ میدهد و این در حالی است که مرگ و میر در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته که روند افزایشی را طی کردهاند به خوبی تحت کنترل درآمده است.[۹]
تفاوتهای بارزی در میزان وقوع و مرگ و میر ناشی از انواع سرطان در سرتاسر دنیا وجود دارد. برای مثال میزان مرگ ناشی از سرطان معده در ژاپن ۷ تا ۸ برابر آمریکا است درمقابل میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در آمریکا کمی بیش از ۲ برابر ژاپن است. مرگ و میر ناشی از سرطان پوست که بیشتر به علت ملانوم بدخیم میباشد در نیوزلند ۶ برابر شایع تر ایسلند است که مهمترین علت آن تفاوت در معرض نور خورشید قرار گرفتن (یا نقص لایه ازن) میباشد.
اکثر سرطانهای تخمدان از یک سلول منفرد طی تجمع اختلالات ژنتیکی و اپی ژنتیکی ایجاد میگردد. این اختلالات باعث عدم کنترل بر تقسیمات سلولی، ناپایداری ژنتیکی، مقاومت به آپوپتوز، نامیرایی، قابلیت تهاجم یافتن، متاستاز و رگ زایی، مهار آپوپتوز و در نهایت باعث نامیرایی سلولهای سرطانی میشود.[نیازمند منبع]
سرطان پستان و پروستات هنوز به ترتیب از شایعترین انواع سرطان در زنان و مردان است و موارد سرطان ریه در زنان در حال افزایش است. همچنین موارد تومورهای مری که در اثر اسیدهای واکنشی در اثر چاقی ایجاد میشود اکنون بیشتر در مراکز درمانی دیده میشود. سرطان در نواحی سر و گردن که توسط نوعی ویروس ایجاد میشود در حال افزایش است که گفته میشود که رابـط*ـه دهانی عامل اصلی انتقال این نوع ویروس است.[۱۰]
بر اساس بررسیهای تازه، افزایش امید به زندگی به این معنی است که افراد بیشتر عمر میکنند و لذا تعداد بیشتری از آنها تحت تأثیر این بیماری قرار خواهند گرفت. اما روش زندگی بهتر مانند کاهش وزن و سیگار نکشیدن، میتواند تأثیر مهمی در عدم ابتلا به این بیماری داشته باشد.
به گفته پروفسور پیتر سیسیانی، از دانشگاه کویین مری، افزایش موارد سرطان «اجتناب ناپذیر نیست و کارهای زیادی است که میتوانیم برای جلوگیری از ابتلا به سرطان انجام دهیم.» عواملی در زندگی روزمره مانند چاقی، گوشت قرمز و یا استفاده از دخانیات خطر ایجاد و رشد تومور را افزایش میدهد. دنبال کردن یک روش زندگی سالم میتواند خطر ابتلا به سرطان را در طول زندگی یک فرد از ۵۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش دهد.[۱۰]
بتازگی نتایج یک مطالعه نشان داد که بلندی قد با افزایش خطر ابتلا به سرطان ارتباط دارد. براساس این تحقیق، خطر ابتلا به سرطان سـ*ـینه، پوست و نیز سایر سرطانها در افراد قد بلندتر بیشتر است. طبق نتایج این مطالعه، به ازای هر چهار اینچ (حدود ۱۰ سانتیمتر) بلندتر بودن قد، خطر ابتلا به سرطان در زنان ۱۸ درصد و در مردان ۱۱ درصد بالا میرود.[۱۱]
محققان انگلیسی در تحقیقات خود متوجه شدند که عدم توازنهای غیر ژنتیکی پروتئین باعث رشد خارج از کنترل تومور میشود. محققان در جریان مطالعات آزمایشگاهی بر روی موش دریافتند که دو پروتئین Plcy1 و Grb2برای چسبیدن در مسیر Akt با هم رقابت میکنند. زمانی که پروتیین Plcy1 به این مسیر میچسبد باعث فعال شدن تکثیر سلولی میشود اما پروتیین Grb2 تکثیر سلولی را کنترل میکند. در سلولهایی که کمبود پروتیین Grb2 دارند، رشد سلولی پتانسیل از کنترل خارج شدن و سرطانی شدن را دارند.[۴]
سرطان شامل همه انواع تومورهای بدخیم میشود[۵] که در پزشکی آنها را بیشتر با نام نئوپلاسم میشناسند. وقتی که یکی از سلولهای بدن توسط عوامل مختلف رشدی غیرطبیعی میکند و باعث رشد غیرعادی سلولهای دیگر میشود و در نهایت منجربه تولید تومر میشود که آن قسمت را از کار میاندازد وبه قسمتهای دیگر نیز سرایت میکند. احتمال بروز سرطان در سنین مختلف وجود دارد ولی با افزایش سن زیادتر میشود[۶] سرطان باعث ۱۳٪ مرگها است[۷] بر طبق گزارش انجمن بهداشت آمریکا ۷٫۶ میلیون نفر بر اثر سرطان و در سال ۲۰۰۷ مردهاند[۸] سرطان تنها ویژه انسان نیست و همه جانوران و گیاهان پرسلولی نیز ممکن است به سرطان دچار شوند. سرطان بیماری پیش رونده است. گفته میشود ۷۰ درصد مرگهای ناشی از سرطان در کشورهای درحال توسعه رخ میدهد و این در حالی است که مرگ و میر در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته که روند افزایشی را طی کردهاند به خوبی تحت کنترل درآمده است.[۹]
تفاوتهای بارزی در میزان وقوع و مرگ و میر ناشی از انواع سرطان در سرتاسر دنیا وجود دارد. برای مثال میزان مرگ ناشی از سرطان معده در ژاپن ۷ تا ۸ برابر آمریکا است درمقابل میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در آمریکا کمی بیش از ۲ برابر ژاپن است. مرگ و میر ناشی از سرطان پوست که بیشتر به علت ملانوم بدخیم میباشد در نیوزلند ۶ برابر شایع تر ایسلند است که مهمترین علت آن تفاوت در معرض نور خورشید قرار گرفتن (یا نقص لایه ازن) میباشد.
اکثر سرطانهای تخمدان از یک سلول منفرد طی تجمع اختلالات ژنتیکی و اپی ژنتیکی ایجاد میگردد. این اختلالات باعث عدم کنترل بر تقسیمات سلولی، ناپایداری ژنتیکی، مقاومت به آپوپتوز، نامیرایی، قابلیت تهاجم یافتن، متاستاز و رگ زایی، مهار آپوپتوز و در نهایت باعث نامیرایی سلولهای سرطانی میشود.[نیازمند منبع]
سرطان پستان و پروستات هنوز به ترتیب از شایعترین انواع سرطان در زنان و مردان است و موارد سرطان ریه در زنان در حال افزایش است. همچنین موارد تومورهای مری که در اثر اسیدهای واکنشی در اثر چاقی ایجاد میشود اکنون بیشتر در مراکز درمانی دیده میشود. سرطان در نواحی سر و گردن که توسط نوعی ویروس ایجاد میشود در حال افزایش است که گفته میشود که رابـط*ـه دهانی عامل اصلی انتقال این نوع ویروس است.[۱۰]
بر اساس بررسیهای تازه، افزایش امید به زندگی به این معنی است که افراد بیشتر عمر میکنند و لذا تعداد بیشتری از آنها تحت تأثیر این بیماری قرار خواهند گرفت. اما روش زندگی بهتر مانند کاهش وزن و سیگار نکشیدن، میتواند تأثیر مهمی در عدم ابتلا به این بیماری داشته باشد.
به گفته پروفسور پیتر سیسیانی، از دانشگاه کویین مری، افزایش موارد سرطان «اجتناب ناپذیر نیست و کارهای زیادی است که میتوانیم برای جلوگیری از ابتلا به سرطان انجام دهیم.» عواملی در زندگی روزمره مانند چاقی، گوشت قرمز و یا استفاده از دخانیات خطر ایجاد و رشد تومور را افزایش میدهد. دنبال کردن یک روش زندگی سالم میتواند خطر ابتلا به سرطان را در طول زندگی یک فرد از ۵۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش دهد.[۱۰]
بتازگی نتایج یک مطالعه نشان داد که بلندی قد با افزایش خطر ابتلا به سرطان ارتباط دارد. براساس این تحقیق، خطر ابتلا به سرطان سـ*ـینه، پوست و نیز سایر سرطانها در افراد قد بلندتر بیشتر است. طبق نتایج این مطالعه، به ازای هر چهار اینچ (حدود ۱۰ سانتیمتر) بلندتر بودن قد، خطر ابتلا به سرطان در زنان ۱۸ درصد و در مردان ۱۱ درصد بالا میرود.[۱۱]