نقاشی دادائیسم...

[mah.s.a]

بنا به روایت کارشناسان هنر مدرن، همه چیز با نوعی بازیگوشی شروع شد: روز ۵ فوریه ۱۹۱۶ چند جوان گمنام و ازخودراضی در کافه‌ای کوچک به نام "کاباره ولتر" در شهر زوريخ گرد آمدند و گفتند که از اوضاع هنری موجود خسته شده‌اند و قصد دارند سبک هنری تازه‌ای پایه‌گذاری کنند. یکی از آنها که از بقیه باتجربه‌تر بود به نام تریستان تزارا، در جا قیچی برداشت و حروفی را از یک روزنامه برید، روی میز ریخت و از میان آنها به طور اتفاقی چهار حرف بیرون کشید، که کلمه دادا را می‌ساختند. این بود داستان تولد داداییسم

 

[mah.s.a]

 

[mah.s.a]

جوانان پرشور و باذوقی که دور میز کافه گرد آمده بودند، بین ۲۰ تا ۳۰ سال سن داشتند. اهل شعر و موسیقی و نقاشی بودند، هنوز اثر مهمی خلق نکرده بودند اما قصد داشتند آثاری خلق کنند که تا با هر آنچه تا آن روز هنر نام داشت، متفاوت باشد.

 

[mah.s.a]

تنها ۴۰ کیلومتر دورتر از جایی که نشسته بودند، توپ‌های جنگ در غرش بودند و بیشتر آنها از دیگر کشورهای اروپايی به سوئيس، که در جنگ اعلام بی‌طرفی کرده بود، پناه آورده بودند. آنها یا مستقيم در جنگ شرکت کرده، درد و رنج آن را با گوشت و پوست احساس کرده بودند (مثل ماکس ارنست، اوتو ديکس و گئورگ گروس) يا در گريز از "خدمت نظام" به سوئيس آمده بودند مثل تريستان تزارا و ريشارد هولزنبک.

 

[mah.s.a]

هنری برای ابراز انزجار
جوانان ياغی و سرکشی که در زوريخ گرد آمده بودند، مجذوب هنر آوانگارد بودند، اما از زیبایی هنری برداشتی تازه داشتند. کلاسیسسم هنری بر تارک تمدن اروپایی می‌درخشد، اما خود این تمدن چه بود و به کجا کشیده بود؟ در پیرامون آنها انسان‌ها با گلوله و سرنیزه یکدیگر را می‌دریدند و بشریت متمدن به ماقبل تاریخ سقوط کرده بود. همین کافی بود تا آنها از همه چيز فرهنگ معاصر، به انضمام هنر آن بيزار شوند. تريستان تزارا، نويسنده منشور دادا، گفته است: «زايش دادایيسم آغاز يک سبک هنری تازه نبود، اعلام انزجار بود.»

 

[mah.s.a]

این جوانان که خود به ایده‌های صلح‌دوستی و جهان‌وطنی گرایش داشتند به تمام نهادهای فرهنگی و اجتماعی و سياسی جامعه معاصر بدگمان بودند و آنها را در برافروختن جنگ جهانی مقصر می‌دانستند.

 

[mah.s.a]

مارسل دوشان گفته است: «از نظر ما جنگ بلاهت محض بود و هيچ نتيجه‌ای نداشت. جنبش دادا شکل ديگری بود از تظاهرات به خاطر صلح».
سرمایه‌داری در آغاز قرن بيستم، سرمست از دستاوردهای شگرف علمی و پيروزی‌های چشمگير فنی، با فخر و غرور به آينده نگاه می‌کرد، اما اين رشد و ترقی برای فرزندان عاصی دادا، پشيزی ارزش نداشت، زیرا با خشونت نظامیگری و آزمندی جهانگشایی همراه شده، همبستگی و برادری انسانی را دفن کرده بود.

 

[mah.s.a]

انقلاب فنی و پيشرفت‌های علمی به گسترش رفاه عمومی و بهروزی انسان هیچ کمکی نکرده بود. برعکس، اين تمدن، بيشترين کارايی و مهارت خود را در تجهيز ماشين جنگ، در توليد سلاح‌های کشتار، گازهای سمی و بمب‌افکن‌های وحشت‌انگيز نشان داده بود. "عصر جديد" با تمام نهادها و قوانين و بنيادهای فرهنگی و سياسی‌اش، نتوانسته بود از جنگی جنون‌آمیز و به همان اندازه کثيف و وحشيانه جلوگيری کند.

 

[mah.s.a]

هدف دادایيست‌ها آن بود که خشم و بيزاری خود را از نظام موجود هرچه رساتر بيان کنند، فارغ از تمام قيدوبندهای هنری. چه باک اگر آثارشان نارسا، نابالغ، يا حتی "ضدهنر" جلوه کند.

 

[mah.s.a]

دادایيسم نفرين نسلی خيانت‌ديده است، که زمامداران با فريب و دروغ، به نام ملت و ميهن، آن را به مسلخ فرستاده بودند. مطبوعات گوش به فرمان مدام در شیپور ملی‌پرستی می‌دمیدند تا جوانان را برای کسب "افتخار" به میدان‌هایی بفرستند که از استخوان‌های پوسیده و لاشه‌های متعفن فرش شده بود.