کهگیلویه و بویراحمد روستای ده برآفتاب

[ATENA_A]

موقعيت جغرافیایی روستای ده برآفتاب

روستای ده‌برآفتاب یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان بویراحمد از استان کهکیلویه و بویراحمد می‌باشد که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج و در سر راه جاده یاسوج به سی سخت قرار دارد. از طرف شرق به روستای گنجه ای و از طرف غرب به روستاهای امیرآباد و تله گاه محدود می‌شود و شهر سی سخت در قسمت شمال غربی روستا واقع گردیده. سراسر مرز شمالی روستا را رشته کوه زاگرس تشکیل می‌دهد. در جنوب شرقی روستا، روستای سه ریز و درجنوب آن روستاهای فیروزآباد و راه مالی واقع شده اند.

طبیعت و اقلیم روستای ده برآفتا

ناهمواری ها

از آنجا که این روستا در ناحیه ای کوهستانی واقع گردیده پستی و بلندی های زیادی در آن وجود دارد که از بلندی های آن می‌توان از ارتفاعات تنگال قاف، دلی، برف کرمو، گردنه بره باز و کوه حجال را نام برد. که اینها از بلندترین قلّه های رشته کوه دنا می‌باشند و همچنین از گردنه قلیانی،کل خاری دون،گردنه مله گرگی، سرکشا، را که از دیگر ارتفاعات منطقه می‌باشند می‌توان برشمرد. در کنار این بلندی ها درهّ ها و شیارهایی وجود دارد که مهمترین آنها بنامهای درّه درّه، درّه گلی، چهار درّه، درّه گچی، درّه خوردیل، درّه جابهاره، بیشه گچسار، کر خرسی معروفند. مناطقی نیز بصورت هموار وجود دارد که غالبا در آنها کار کشاورزی صورت می‌گیرد که مهمترین آنها بدین ترتیب اند : سربخل کل- سراشکفت-تختیل-سواره جاپنبه ای- پنج بهری – خل ورودون – جا پیازی – جاجویل – پرغ انداز .


آب و هوا

دمای متوسط هوا از ۳۶ درجه سانتیگراد در گرمترین ماههای سال تا ۱۰ درجه سانتیگراد زیر صفر در فصل سرما متغیر است. باران معمولاً از آبان ماه شروع و تا اردیبهشت ماه به تناوب ادامه دارد. متوسط بارندگی در حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر در سال( گاهی بیشتر) است.

روستای ده‌برآفتاب به دلایل متعدد از جمله واقع شدن در دامنه زاگرس از چشمه های متعددی برخوردار است. از آن جمله چشمه گردو، چشمه سفیداری، چشمه میر علی شیری، چشمه بیشه گچسار، چشمه بندان، چشمه درّه درّه، چشمه چنگالی، چشمه اوله، چشمه تُپ تُپو و چشمه چال چویلی است.

در محدوده جغرافیایی روستا دو رودخانه جاری است. یکی رودخانه بشار که با گذشتن از قسمت جنوبی روستا نهایتاً به رود کارون می‌ریزد. و دیگری رودی کوچک که حد فاصل روستای ده‌برآفتاب و روستای گنجه ای است و از رشته کوه دنا سرچشمه می‌گیرد و به رودخانه بشار می‌ریزد و آب مزروعی روستا از همین رودخانه است و با احداث نهری به طول چهار کیلومتر به روستا وارد می‌شود. آب شرب روستا نیز در امتداد همین نهر و بوسیله لوله از فاصله ای حدود پنج کیلومتر قبل از آب مزروعی و مجموعا بطول ۹ کیلومتر به دو منبع فلزی که در قسمت شمالی روستاست وارد می‌شوند و بوسیله آب لوله کشی به همه منازل وارد می‌شود.

پوشش نباتی *

این روستا بدلیل واقع شدن در ناحیه معتدل سردسیری و فراوانی بارش و بالا بودن نسبی رطوبت زمینه رویش گیاهان و درختان متعددی را فراهم آورده است. که از گیاهان و درختان با ارتفاع زیاد می‌توان از بلوط ، پسته کوهی ، چنار، صنوبر(خیلی کم)، تاگ نام برد. و از درختان با ارتفاع متوسط بن، زالزالک ، ارزن( بادام کوهی) ، کاج وحشی و کیکم را می‌توان نام برد و همچنین شن و خوشک از این گونه اند.

از گیاهان کم ارتفاع بعضی خواص دارویی دارند و بعضی خوراکی اند و برخی نیز جهت علوفه حیوانات جمع آوری می‌شوند و برخی غیر خوراکی و یا سمی‌اند.

از جمله گیاهانی که جنبه دارویی* دارند می‌توان از :

پشموک( پشمک) Pshmok ، بکلو Bakalo، گوش بره Gosh Bareh، آویشن کوهی۱۰- درمه۱۱ Daram شیرین بیان Shirin Baian۱۲، خاکشیر ۱۳، برنجاس Brenjas، انگیون Angu، اولیله Oulileh ، گل بنفشه ، بله Balah


گیاهانی که جنبه خوراکی دارند :

کنگر Kangar، کاسنی Kasni ، ریواس Rivas، کارده Kardeh، تره کوهی ، قارچ، خرگریفKargeref، لیزک Lizak،شمشیره Shamshirah،تولهTolah، دون بنگشتی Don Bengeshti سیرمه گیاه Sirmeh Giah، ریحون، پونه، غلفه Gholfeh، لپو Lopoh، غازی اغا Ghazi agha، کلک اویی Kelk ouie، سیر کوهی ، تی تپره Tay Taparah، گوپلنگ Gopeleng، تگ Tog ، سـ*ـینه کوگی Sineh kogi، دره( تمشک) .

و از گیاهان کم ارتفاع که مصرف دامی‌دارند :

چمن وحشی ، کالو kallo ، جارو سفید (جیر) Giyer، گینه ( گون) Gineh، جاشیر Jashir، خاری Khari

و از دیگر گیاهان غیر قابل مصرف :

گل کره دز Gol kareh doz، خار زرد ، گل گاخیرو( گل شیپوری) Gol gakhairo، خار تنگو khartengo، گوش گرگی Gosh gorgi.

زندگی جانوری

حیوانات وحشی بسیاری در این منطقه زیست می‌کرده اند که بدلیل نابودی جنگلها و شکار بی رویه ی آنها نسل آنها در این منطقه رو به نابودی گذاشته و یا به مکانهای امن تری رفته اند، و تعداد قلیلی از آنها یافت می‌شوند، از جمله : گراز، کفتار، شغال، گرگ، روباه، راسو، سمور، پلنگ، بز کوهی، خرس، مار، مارمولک، لاک پشت، قورباغه .

از پرندگان می‌توان:کبک، کبوتر، تیهو، هوپره، هدهد، انواع گنجشک، انواع کلاغ، عقاب،کرکس مرغابی را نام برد.

از انواع آبزیان نیز، ماهی و خرچنگ وجود دارند.

جنس و نوع خاک

جنس خاک( نوع طبقه بندی خاک از لحاظ درجه حاصلخیزی، فرسایش و عوامل آن) :

از نظر زمین شناسی خاک به دو نوع تقسیم گردیده است :

۱- خاکی که حاصل از گدازه های آتشفشان است.

０- زمین های آهکی.

زمین های استان کهکیلویه و بویراحمد بطور کلی منشأ آهکی داشته و به همین دلیل از نظر کشاورزی مرغوبیت اینگونه زمینها از زمینهای آتشفشانی کمتر بوده و حاصلخیزی کمتری دارند و به دلیل مجاورت با رشته کوه دنا، زمینهای آن سنگلاخی بوده و جهت درختکاری مناسبتر بوده، تا اینکه برای کشت محصولاتی مانند گندم مورد استفاده قرار گیرد.)