خراسان جنوبی روستای ورزگ

[ATENA_A]

«ورزگ» روستایی در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان قاین استان خراسان جنوبی است. این روستا از شمال با روستای ورزق و از شرق هم با روستای خونیک مرز مشترک دارد . جمعیت روستا 205 خانوار (780 نفر) است. نام این روستا برگرفته از گیاه فرزگ که در کنار چشمه اصلی این روستا بوده و الان تبدیل به قنات ورزگ شده است؛ می باشد. این روستا ابتدا در پاوک و سپس در رایک جا به جا شده تا به مکان الان آن رسیده است. چندین قرن قبل از پیدایش روستای ورزگ در فاصله سه كیلومتری شمال شرق ورزگ در نزدیكی كوه كمر پاوك و در حاشیه رود بزرگ (رود اصلی ورزگ) كنار چاه های پاوك، روستایی به نام پاوك قرار داشته است كه بعد از تخریب روستا و خشك شدن قنات پاوك با فاصله كمی در قسمت جنوبی پاوك، قنات رایك احداث و روستای رایك به وجود می آید. این روستا نیز در بستر رودخانه و همجوار قنات رایك وجود داشته است. مزار رایك كه از قدمت بسیار بالایی برخوردار است و در بین اهالی دارای شهرت و احترام خاصی می باشد در همین مكان است. از دیگر شواهد این روستا قبرستان بزرگ رایك است كه الان به صورت محدوده ای بزرگ از خاك و سنگ تبدیل شده است. بقایای خانه های ویران شده گلی هم وجود روستای رایك را حكایت می كند. مدت ها بعد بر اثر كم آب شدن قنات رایك، در نواحی جنوبی تر در كنار كوه های: تنگل، لاخ آغل بُزُو، لاخ مزار و كوه خُمُندَرو، و به وجود آمدن چشمه ها و قنات های دیگر مانند: قنات ورزگ (چشمه فِرِزگ نام قدیمی آن است)، قنات میان ده و قنات سریچَك، مردم به این منطقه كوچ كرده و بعداً در كنار چشمه فرزگ، روستای ورزگ بر گرفته از نام چشمه (كه الان تبدیل به قنات شده است) تشكیل می شود. كوه های اطراف ورزگ از مشرق عبارتند از: كوه كمر سفید، تپه های چُنگ چَقوكی، كوه كمر پاوك، قله سیاه، قله سرخ و از شمال عبارتند از: كوه های بُقَیرِز و قله های اطراف روستای خونیك و از مغرب عبارتند از: كوه های درّه واسو، درّه نقوچ، دره غجل، كوه تنگل. از جنوب: كوه آغل بُزو، كوه مزار، كوه های دره خُمُندَرو، كوه های بند قلبیر و كوه های ورزق. قنات های روستا به ترتیب موقعیت جغرافیایی از جنوب به شمال: 1- قنات سریچَك، 2- قنات میان ده، 3- قنات ورزگ، 4- قنات كلاته تَه (یا كلاته پایین همان ابراهیم آباد)، 5- قنات رایك، 6- قنات پاوَك (این قنات به كلی خشك و ویران شده است)، 7- قنات درخت توت (از این قنات هم اكنون به صورت چاه و به وسیله پمپ برقی بهره برداری می شود). این روستا 20 شهید تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی نموده است. این روستا دارای چهار مسجد بنام های مسجد جامع ورزگ (ثبت و دارای کد در آثار ملی کشور)، مسجد صاحب الزمان (عج)، مسجد خاتم الانبیاء (ص) و مسجد کربلایی محمد برات نژاد (با بیش از 100 سال قدمت) و یک حسینیه بنام شهدای ورزگ می باشد. ورزگ از مناطق تفریحی و دیدنی شهرستان قاین می باشد و به دلیل نزدیکی به شهر در روزهای تعطیل تفرجگاه های آن شلوغ می باشد. از مکان های تفریحی زیارتی ورزگ می توان به: چشمه مرغش، چشمه درخت سنجت، چشمه سفیددال، غارجوجه، غارعلی بابا، بند(سد) قلبیر، مزار رایک (ثبت و دارای کد در فهرست آثار ملی کشور)، مزارشهداء هشت سال جنگ تحمیلی و کوه مزار را نام برد . شغل اصلی مردم ورزگ کشاورزی، باغداری و دامداری است و محصولات اصلی روستا زعفران، گندم، عناب، پسته، زرشک و به ویژه زردآلو است و انجیر و عناب روستا شهرت زیادی دارد. ورزگ به دلیل واقع شدن بین کوه های بلند و مرتفع دارای گیاهان دارویی زیادی مانند زیره سیاه کوهی، آویشن، بادرنجبوبه، گل بومادران، گل زوفا، استوقودوس و زیره سبز است. ورزگ دارای درختان انجیر وحشی و بومی زیادی است که بیشتر ارتفاعات و دره های آن را درختان انجیر پوشانده است و بخش زیادی از درآمد اهالی از فروش برگه زرد آلو، عناب و انجیر تامین می شود. صنایع دستی روستا شامل جاجیم، قالی، قالیچه، پشتی و تابلو فرش است. فرش دستباف ورزگ مشهور است، به طوریکه از 100 سال پیش صنعت فرش دستباف آن در شهرستان سابقه دارد. روستای ورزگ از نظر صنعتی نیز در سطح استان حائز اهمیت بوده که از این دست می توان به معدن مس ورزگ اشاره کرد.