روش های برنامه ریزی هفتگی
و شیوه برنامه ریزی در فصل بهار
توسط سعید تجریشی رتبه پنج کنکور سراسری 89
پاسخ به سوالات مختلف کنکوری شما در تاپیک مشاوره تحصیلی انجمن کنکور
برنامهریزی
حتماً همهی شما بهخوبی اهمیت برنامهریزی را درک میکنید و متوجه هستید که برای رسیدن به هدف مطلوب، داشتن برنامهای مناسب و البته پیش رفتن مطابق آن، ضروری است؛ پس با گفتن اهمیتهای آن، سرتان را درد نمیآورم. فقط همینقدر بگویم که برنامهریزی مناسب، علاوه بر بالا بردن بازدهی مطالعه و تمرکز، آرامشتان را هم بیشتر میکند و بیدقتیتان را نیز کاهش میدهد!
برنامه به 3 نوعِ بلند مدت، میانمدت و کوتاهمدت تقسیم میشود. در اینجا بیشتر میخواهم راجع به برنامهی کوتاهمدت (هفتگی) که البته تقریباً از روی برنامهی میانمدت (آزمونی یا ماهانه) تعیین میشود، صحبت کنم.
مراحل برنامهی هفتگی به شرح زیر میباشد:
مرحلهی اول: قبل از شروع برنامهریزی هفتگی، لازم است میزان ساعتی را که قصد دارید و میتوانید در طول هفته مطالعه کنید، مشخص کنید. اگر توانایی شما مثلا 20 ساعت در هفته است برنامهی اولیهی هفتگی خود را نیز بر همین اساس تنظیم کنید؛ نه خیلی بیشتر و نه کمتر.
اگر عادت به زیاد خواندن ندارید، برنامهی خود را سنگین نچینید چون اگر هم بتوانید آن را اجرا کنید قطعاً در هفتههای بعد، کم خواهید آورد؛ پس چه بهتر که آهسته و پیوسته پیش بروید و آرامآرام ولی مداوم تلاش خود را متناسب با تواناییهایتان افزایش دهید.
مرحلهی دوم: بعد از مشخص کردن ساعت مطالعه، این میزان ساعت را با توجه به اهمیت درسها و ضعف و قوتتان بین دروس خود تقسیم کنید؛ بهطور مثال اگر در گروهِ رشتهی ریاضیـفیزیک هستید، چنانچه در هفته، 35 ساعت مفید درس میخوانید، میتوانید آن را بهصورت زیر تقسیم کنید:
دیفرانسیل و ریاضی پایه: 6 ساعت
هندسهی پایه و هندسهی تحلیلی: 3/5 ساعت
گسسته و جبر و احتمال: 3/5 ساعت
فیزیک: 6 ساعت
شیمی: 4/5 ساعت
ادبیات: 3/5 ساعت
عربی: 3 ساعت
دینی: 2/5 ساعت
زبان: 2/5 ساعت
البته حتما ضعف و قوت خود را در درسهای خاص در برنامه، مد نظر قرار دهید و این ساعتها را متناسب با تواناییهایتان تغییر دهید مثلاً زبان را از دیفرانسیل بیشتر مطالعه نکنید. در این مرحله حتماً کارهایی را که در طول هفته برای درسهای مختلف نیاز به انجام دارید مشخص کنید و طوری برنامه بریزید که همهی آنها را بتوانید انجام دهید تا خیالتان راحت شود.
مرحلهی سوم: بعد از مشخص کردن موارد و دروس مورد نیاز مطالعه در کل هفته، برنامهی تقریبی هر روز را نیز مشخص کنید. حتماً در یک روز تنوع مطالعاتی داشته باشید و این طور نباشد که مثلاً 4-5 ساعت پشت سر هم فقط یک درس خاص را مطالعه کنید.
حتماً مطالعه و زدن تست در هر درس (بهخصوص دروس اختصاصی) را حداقل بین 2 الی 3 روز در هفته پخش کنید زیرا این عمل موجب یادگیری مرحله به مرحله شده و به دنبال آن:
1) عمق یادگیری مطالب، لحظه بهلحظه افزایش مییابد.
2) فراموشی مطالب کاهش پیدا میکند.
3) باعث تثبیت یادگیری میشود.
مرحلهی چهارم: حتما در طول هفته، ساعتهایی را به جبران عقبماندگیها اختصاص دهید و در آن زمان هیچ درسی را قرار ندهید تا بدین ترتیب اگر از برنامه عقب افتادید بتوانید بدون نگرانی تا حدی آن را جبران کنید.
مرحلهی پنجم: آخرین مرحلهی برنامهریزی، در واقع بعد از اجرای برنامه است. در آخر هفته حتما بررسی کنید و ببینید چهقدر به برنامهای که ابتدای هفته برای خود مشخص کردید نزدیک بودید؟ آیا واقعا برنامه مطابق تواناییهایتان بود؟ بدین ترتیب با فهمیدن اشکالات برنامهی هفتهی سپریشده، سعی کنید برنامهی هفتهی بعد را بهتر و نزدیکتر به تواناییهایتان بریزید.
حتماً در طی این مرحله به چند نکته توجه کنید:
1) استراحت و خواب یکی از ضروریات سال کنکور است البته خواب و استراحت بهاندازه؛ حتماً بین ساعتهای مطالعه که حدود 60 الی 75 دقیقهاند، 10 الی 15 دقیقه استراحت قرار دهید چون این کار بازده و تمرکز شما را افزایش میدهد. مطمئن باشید بدون استراحت بازده شما بهمرور زمان بسیار پایین خواهد آمد. در طول هفته نیز، یک نصفه روز (حدود 5 ساعت) را بهطور کامل به تفریح و استراحت اختصاص دهید. مطمئن باشید به نفعتان خواهد بود.
2) شبها حتماً حداقل 6 ساعت بخوابید چون خواب کافی برای هوشیاری شما هنگام درس خواندن و تمرکز کردن لازم و ضروری است اگر هم خواستید میتوانید بعد از ظهر حدود 1 ساعت استراحت کنید.
3) *مهم*: حتماً در برنامهی هفتگی خود، تمامی دروس عمومی و اختصاصی را قرار دهید و تست و مطالعه باید توأماً در آن وجود داشته باشد و این طور نباشد که در طول هفته فقط مطالعه کنید یا فقط تست بزنید بلکه این دو مکمل همدیگر میباشند.
برنامهی هفتگی
برنامهی هفتگی مناسب از لازمههای خوبْ درس خواندن است. برای یك برنامهریزی مناسب به نكتههای زیر توجه كنید:
۱) آخر هفته، پیشبینی برنامهی هفتهی بعدی انجام شود:
من در سال كنكور هر جمعه حدود ۲، ۳ ساعت را به بررسی برنامهی هفتهی قبل و پیشبینی برنامهی هفتهی بعد با ملاحظاتی كه در زیر به آنها اشاره خواهم كرد، اختصاص میدادم كه واقعا صرف این مدت زمان لازم بود و به من كمك كرد.
۲) به هر درس با توجه به ضریب و جمعش در كنكور، در طی هفته زمان تعلق بگیرد:
بهطور مثال ضرایب درسهای رشتهی ریاضی به نحو زیر است:
ادبیات ۴، عربی ۲، دین و زندگی ۳، زبان ۲، ریاضی ۱۲، فیزیك ۹ و شیمی ۶، كه روی هم ۳۸ میشود.
مثلا اگر داوطلب رشتهی ریاضی میتواند ۳۸ ساعت درس بخواند، خوب است كه حدود ۹ ساعت از آن را به فیزیك اختصاص بدهد. (توضیحات بیشتر در قسمت مقالهی كمیت مطالعه خواهد آمد.)
۳) هر درس با توجه به ضریب و حجمش بین ۲ الی ۴ روز در هفته پخش شود:
مثلا بهتر است درس فیزیك در ۴ روز مختلف پخش شود كه بیشتر امكان مرور داشته باشیم.
۴) همهی درسهای عمومی و اختصاصی در طی هفته باید مطالعه شود:
* تذكر: حتی اگر یك هفته دبیر یك درس نیامد و درس جلو نرفت، شما حتما باید آن را مطالعه كنید و در برنامه بگذارید.
۵) بهتر است مطالعهی هر درس، در همان روز تدریس شده، شروع شود (مخصوصا ریاضیات و فیزیك).
* تذكر: این كار شدیداً به بازده و سرعت شما كمك میكند. آن را از همان روز اول خیلی جدی بگیرید.
۶) در حد امكان تعداد تستهای قابل انجام در هر درس در طی هفته پیشبینی شود:
تستزنی یكی از كارهای ضروری در سال كنكور است كه بعدا در مقالههای جداگانه راجع به آن توضیحات بیشتری خواهیم داد. اما فعلا بدانید كه برای برنامهریزی هفتگی تا حد امكان تعداد تست را نیز باید مشخص كنید؛ مثلا بررسی كنید درس ۱ و ۲ی ادبیات كه این هفته قصد خواندن آن را دارید، چهقدر تست دارند و سپس برای آنها برنامهریزی كنید. (توضیحات بیشتر پیرامون تستزنی در مقالهی جداگانهای خواهد آمد.)
۷) درسهایی كه در روز بعد امتحان گرفته میشود در شب امتحان بهصورت وقتگیر مطالعه نكنید:
این كار منجر به نتیجهی كاذب میشود. درصدِ پنجاهی كه بدون این كار گرفته شود نسبت به درصدِ هفتادی كه با مطالعهی شب امتحان بهدست میآورید خیلی بیشتر به نفعتان خواهد بود؛ البته توجه داشته باشید مرور سطحی درسها در شب امتحان ایرادی ندارد و مفید هم میباشد.
* مطالعهی وقتگیر در شب امتحان موجب از بین رفتن نظم برنامهریزی شما شده، باعث میشود همیشه از برنامهی اصلی عقب باشید و فقط به دنبال امتحانها بروید و كیفیتتان پایین بیاید.
۸) پیشبینی برنامهی كاهشی، بهترین نوع برنامهریزی است:
این روش ـ كه در مقالهای جداگانه توضیح داده خواهد شد ـ بهصورت خلاصه بدین نحو است كه پس از برنامهریزی اگر دیدید زمان لازم را ندارید، از تعداد تستها كم كنید و به هفتهی بعد موكول كنید ولی هرگز از زمان مطالعهی خود كم نكنید.
۹) در صورت وجود وقت، روی درسهای پایهای كه دبیر فعلا تدریس نمیكند برنامهای پیشبینی شود:
پیش رفتن شما صرفا با مطالبی كه دبیر تدریس میكند، باعث میشود نتوانید نتیجهی خیلی خوبی بگیرید؛ هر چند لازم است اما كافی نیست. اگر دبیرتان از آنهایی نیست كه در كنار تدریس، به شما بگوید فلان قسمتهای پایه را هم مطالعه كنید (مخصوصا درسهای عمومی)، شما حتما خودتان حدود یک سوم از برنامهتان را به كارهای پایه و غیركلاسی اختصاص دهید؛ اما اگر دبیرتان با گرفتن آزمون یا هر نحو دیگر به شما میگوید درسهای پایه را هم بخوانید، پیش رفتن با او كفایت میكند.
كمیت مطالعه:
* مقدار مطالعه در هر برهه از سال و برای هر نوع دانشآموز ـ به كلاس میرود یا دائما در خانه است ـ متفاوت است؛ اما در این برههی زمانی یعنی اوایل سال حتما همه باید موارد زیر را رعایت كنند:
۱) مقدار ساعت مطالعه در هفته:
بهطور كلی داوطلبی كه در طول هفته در كلاسهای بیرون شركت میكند، در این برههی زمانی باید حداقل ۴۰ ساعت مطالعه كنید و كسی كه اكثر روزها در خانه است، حداقل ۶۰ ساعت نیاز به مطالعه دارد.
۲) مقدار مطالعهی هر درس در هفته:
همانطور كه در قسمت برنامهی هفتگی هم گفتم، هر درس با توجه به ضریب و حجمش باید مطالعه شود. بهطور مثال اگر داوطلب رشتهی ریاضی، ۴۵ ساعت در هفته مطالعه میكند باید حداقل ۶ ساعت دیفرانسیل بخواند و همینطور سایر درسها. بهطور مثال اگر در نهایت ۴۰ ساعت شد، ۵ ساعت باقیمانده را به تقویت درسهای ضعیفترش اختصاص بدهد.
* تذكر: هیچ درسی در هیچ هفتهای نباید از قلم بیفتد.
۳) مقدار مطالعه در روزهای تعطیلی و عادی:
در روزهای تعطیل شما باید بتوانید بین ۱۰ الی ۱۲ ساعت مطالعه كنید و در روزهای عادی مثلا اگر ۱۴:۳۰ تعطیل میشوید، بعد از ناهار، استراحت و رسیدن به خانه، ساعت ۱۷ شروع به مطالعه كنید و به این ترتیب بین ۵ الی ۶ ساعت درس بخوانید (۱۷ تا ۱۸:۱۵، ۱۸:۲۵ تا ۱۹:۴۰، ۱۹:۵۰ تا ۲۱:۰۵ و ۲۲ تا ۲۳:۳۰).
۴) ساعت شروع و پایان روزانه:
اگر تعطیل هستید حتما سعی كنید حدود ۸ صبح درس را شروع كنید و شب حدود ۲۳ یا ۲۳:۳۰ درس خواندن را تمام كنید. اگر تا ۲ی نیمهشب درسخواندنتان طول بكشد، هم بازدهی پایین میآید و هم روز بعد سرحال نخواهید بود؛ حتی اگر خودتان هم متوجه نشوید چون خواب شب لازم است. پس طوری برنامهریزی كنید كه نهایتا ۲۳:۳۰ تمام شود. اگر هم از مدرسه آمدهاید، حدود ۲ تا ۲/۵ ساعت پس از اتمام مدرسه شروع به درس خواندن كنید.
۵) مقدار كسری درسهای ریاضیات، فیزیك، شیمی و عمومی:
یک سوم از كل مطالعهی هفته باید به درسهای ریاضی اختصاص پیدا بكند (در رشتهی ریاضی). یک سوم هم به مجموع فیزیك و شیمی اختصاص یابد و یک سوم آخر هم درسهای عمومی.
استراحت و تفریح:
افرادی كه بین ساعتهای مطالعهشان استراحت میكنند، در واقع به ذهنشان مهلت میدهند كه اطلاعات ورودی را دستهبندی كرده نظم و ترتیب بدهد و خیلی راحتتر و سریعتر مطالب را بهخاطر آورند؛ البته توجه كنید كه در سال كنكور حتی استراحت هم باید با محوریت كنكور باشد و باید آن را برنامهریزی كنید.
برای استراحت به موارد زیر توجه كنید:
۱) هر یك ساعت و ربع مطالعه، ۱۰ دقیقه استراحت:
*تذكر: ابتدای شروع واحدها و بعد از استراحت حتما حدود ۱۰ دقیقه را به مرور قسمتهای قبلی درسی كه قرار است در آن واحد بخوانید اختصاص دهید تا ذهنتان آرامآرام آماده شود.
۲) نرمش كششی، ۲ بار در روز و هر بار یك ربع:
همانطور كه صبحها هنگام خمیازه كشیدن دستهای خود را باز كرده و سرحال میشوید، نرمش كششی در طول روز نیز باعث سرحالی شما میشود؛ پس آن را جدی بگیرید تا بتوانید با روحیهی مضاعفی درس بخوانید.
۳) یك ساعت خواب سبك نیمروزی بعد از اتمام كار مدرسه:
وقتی از مدرسه به خانه آمدید حدود ۱ ساعت (بیشتر نشود) بخوابید (یك خواب سبك)؛ چون خواب عمیق موجب كسلی بیشتر میشود اما یك ساعت خواب، خستگی شما را برطرف میكند.
۴) نیم روز تفریح در یكی از روزهای هفته:
من یادم هست معمولا یا پنجشنبه بعداز ظهر یا جمعه بعداز ظهر را كامل تفریح میكردم و كاری میكردم كه موجب شادی و آرامشم بشود و از درس و كنكور فاصله بگیرم. این كار خیلی لازم است و انرژی هفتهی بعد شما را تامین میكند.
۵) پرهیز از ورزش سنگین و آسیبزا در دورهی كنكور:
اانجام دادن ورزشهای سنگین هم شما را از نظر جسمانی خسته میكند و هم ممكن است موجب آسیبهای شدید جسمانی و به دنبال آن چند روز دوری از درس شود؛ برای همین از آنها دوری كنید.
۶) محوریت كنكور در برنامهریزی برای استراحت و تفریح:
همانطور كه در ابتدای این مقاله هم گفتم، استراحت و تفریح شما نیز باید با محوریت كنكور باشد؛ یعنی طوری استراحت كنید كه یادتان باشد مثلا ۱۰ دقیقهی دیگر باید میروید و درس بخوانید. استراحت و تفریحات آرامشبخش مفید خواهند بود.
۷) خواب بهموقع شبانه با مقدار كافی:
حتما حدود ۶ تا ۷ ساعت خواب در شبانهروز برای شما لازم است. اگر بعداز ظهر هم ۱ ساعت میخوابید، میتوانید خواب شبانه را به حداقل ۶ ساعت كاهش دهید. اگر حتی دو، سه روز را با خواب حدود ۴ ساعت بگذرانید، بدانید سلامتی، تمركز و آمادگی ذهنی شما به خطر خواهد افتاد.
شرایط و مكان مناسب مطالعه:
كیفیت مطالعه، شرایط خاصی دارد كه سعی كردم در زیر آنها را توضیح دهم:
۱) شرایط ذهنی:
الف) ایجاد حال و هوای مطالعه:
قبل از آغاز مطالعه سعی كنید حال و هوای مطالعهی درس مورد نظر را در خود ایجاد كنید.
ب) اعتماد به یادگیری:
اگر با این ذهنیت مطالعه را شروع كنید كه «من این درس را یاد نمیگیرم»، مطمئن باشید یاد نخواهید گرفت؛ پس حتما به یادگیری خود اعتماد داشته باشید.
ج) هدفگذاری مطالعه:
حتما پیش از شروع واحد مطالعه، بدانید كه قرار است چه مبحثی از چه كتابی بخوانید و چه تستهایی بزنید. این كار تمركز شما را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد.
۲) شرایط فیزیكی:
الف) حالت نشستن:
صندلی شما و حالت نشستن شما روی آن خیلی مهم است. حتما صاف بنشینید، روی كتاب خم نشوید و سعی كنید به صندلی تكیه دهید.
ب) فاصلهی چشم تا كتاب:
فاصلهی چشم تا كتاب باید حدود ۴۰ سانتیمتر باشد. لازم نیست با خطكش اندازه بگیرید اما بدانید نه خیلی دور باشد و نه خیلی نزدیك.
ج) ایجاد فاصلهی زمانی بین صرف غذا و شروع مطالعه:
سعی كنید حدود نیم ساعت پس از صرف غذا، مطالعه را شروع كنید تا سنگین نباشید.
د) دقت در انتخاب زمان مطالعهی هر درس:
سعی كنید درسهای تحلیلی را در همان ابتدای صبح كه سرحال هستید مطالعه كنید؛ البته میتوانید برای زنگ اول كه هنوز سرحال نشدهاید یكی از درسهای حفظی را قرار دهید اما بهطور كلی بهتر است درسهای حفظی قبل از خواب مطالعه شوند.
۳) شرایط محیط مطالعه:
الف) مكان مطالعه:
* تذكر (۱): مكان مطالعه باید دارای نور و تهویهی مناسب باشد.
* تذكر (۲): مكان مطالعه بهتر است ثابت و اختصاصی باشد. مثلا اگر هر روز نمیتوانید كتابخانه بروید، بهتر است جای مشخصی را برای مطالعهی خود در نظر بگیرید؛ البته برای عادت دادن خود به مطالعه، كتابخانه رفتن مفید خواهد بود.
* تذكر (۳): هر وسیلهای كه كه حواس شما را پرت میكند و یا شما را یاد خاطرات گذشته میاندازد از روی میز بردارید و آن را طوری آماده كنید كه هیچ چیز تمركز شما را مخدوش نكند.
ب) پیش از مطالعه:
سعی كنید از شروع واحد مطالعه، همهی وسایل مورد نیاز آن واحد از جمله كتاب، دفتر، مداد و پاككن را آماده كنید تا با تمركز بیشتری شروع به مطالعه كنید.
شيوهي برنامهريزي در فصل بهار
بالاخره وارد 2، 3 ماه آخر دوران كنكور شديم كه دوران بسيار مهم و حساسي است. اولين توصيهاي كه به شما دارم اين است كه الان فقط موقع درس خواندن است، فكر كردن به نتيجه را موكول كنيد به بعد از آزمون.
اگر تا الان خوب درس نخواندهايد ميتوانيد در اين مدت تا حد زيادي جبران كنيد، پس هرگز نااميد نباشيد. تا روز آخر تمام تلاش خود را بكنيد تا بعدا پشيمان نشويد. (البته بهتر است اين گونه دانشآموزان فقط روي مطالبي كه اشكال زيادي ندارند مطالعه و تمرين كنند مثلا در هر درسي نصف مباحث را انتخاب كرده و روي آن مسلط شوند.
اما در مورد برنامهي اين 3 ماه آخر نكتههايي را به شما ميگويم كه اميدوارم با عمل به آنها بيش از پيش موفق باشيد:
برنامهي اين 3 ماه آخر به طور كلي شامل 4 بخش زير ميباشد:
دورهي ا) عيد نوروز (مطالعهي پيش 1 + يكي از پايههاي سال دوم يا سوم)
دورهي 2) هفتهي چهارم فروردين تا آخر هفتهي سوم ارديبهشت (فقط پايههاي باقيمانده)
دورهي 3) امتحانات پيش 2 ← فقط درسهاي پيشدانشگاهي 2 (از /2/24 تا /3/7 )
دورهي 4) هفتهي دوم خرداد تا هفتهي اول تير ← دورهي كلي و برگزاري امتحانات جامع
در اين مقاله 3 بخش اول را به طور كامل توضيح دادهايم و بخش چهارم را نيز به زودي در مقالهاي جداگانه توضيح خواهيم داد.
1 ـ عيد نوروز: در دورهي عيد نوروز كه البته وقتي اين مقاله را ميخوانيد به پايان رسيده، شما ميبايست پيش 1 و قسمتهايي از پايه را كه به طور موازي با پيش 1 ميخوانديد يا در مدرسه به شما درس ميدادند را بار ديگر مرور كنيد و نقاط ضعف خود را تقويت كنيد. يعني در واقع رفع اشكالات پيش 1 و قسمتي از پايه و مرور آنها بايد در راس برنامههاي شما باشد. چون اين برههي زماني، سپري شده، توضيح بيشتري راجع به آن نميدهم. اگر كارهاي ديگري جز اين كه گفتم انجام دادهايد اشكالي ندارد؛ به بقيهي مقاله توجه كنيد.
2 ـ هفتهي چهارم فروردين تا آخر هفتهي 3 ارديبهشت: در اين دورهي يك ماهه اكثر دانشآموزان در مدرسه روي درسهاي پيش 2 تمركز دارند اما احتمالا هر مدرسهاي با توجه به تمام شدن بعضي از درسهاي پيش 2 كمي به تعطيلات دانشآموزان در هفته اضافه كردهاند و بچهها وقت بيشتري براي مطالعه دارند.
بنابراين توصيه ميكنم حتما نكتههاي زير را رعايت كنيد:
الف) در روزهايي كه به مدرسه ميرويد، بعد از ظهر آن روزها حتما درسهاي پيش 2 را كه دبير درس ميدهد در منزل كامل بخوانيد و تست بزنيد طوري كه به خوبي ياد بگيريد.
ب) در روزهايي كه به مدرسه نميرويد در منزل يا هر جايي كه درس ميخوانيد حتما برنامهاي براي درسهاي پايهي باقيمانده يعني آنهايي كه قبلا نخواندهايد تهيه كنيد و آنها را به طور كامل بخوانيد و تست بزنيد.
* تذكر: اگر كارهايي كه بايد در عيد انجام ميداديد را انجام ندادهايد بايد بعضي از مبحثهاي پايهي دوم و سوم را كه با آن راحتتر هستيد انتخاب كنيد تا در اين فرصت يكماهه بتوانيد با آرامش و تمركز بيشتري آنها را مطالعه، نكتهبرداري و تمرين كنيد.
* توصيه به دانشآموزاني كه كمكاري داشتهاند: در اين مقطع از سال ميتوانيد بعضي از مباحث وقتگير و خارج از ظرفيتتان را از برنامه حذف كنيد و تمركز خود را روي بقيهي دروس بگذاريد. البته هرگز يك درس را كامل رها نكنيد بلكه ميتوانيد به صورت گزينشي بعضي فصلها را بخوانيد. مثلا اگر فصلي را اصلا نميفهميد بيخيال شويد و سعي كنيد بخشهايي را كه از عهدهي آن برميآييد تقويت كنيد. مثلا اگر ديديد بعضي از مبحثهايي كه در كنكور 1 يا 2 سوال از آن ميآيد را هر كار ميكنيد ياد نميگيريد، آن را كنار بگذاريد و سراغ ساير مباحث برويد و نگران نباشيد.
* توصيه به دانشآموزان قوي: شما ابتدا در اين دوره، مطالب باقيمانده از پايه را كامل بخوانيد و در صورت امكان بعد از آن نقاط ضعف باقيمانده از مطالب خوانده شده (پيش 1 و پايهي قبلي) را برطرف كنيد و به طور موازي دروس پيش 2 را نيز بخوانيد و سعي كنيد تا قبل از امتحانات پيش 2 كليهي مباحث را يك دور خوانده باشيد.
* تذكر كلي: هرگز فراموش نكنيد كه نكتهبرداري تا روزهاي آخر نبايد قطع شود. هر وقت حين درس خواندن يا تست زدن به نكتهي جديدي برخورديد، حتما آن را در محل خاصي يادداشت كنيد. اين نكتهبرداري و خلاصهبرداريها در روزهاي آخر خيلي به شما كمك خواهد كرد. آن را جدي بگيريد.
* تذكر: اگر بتوانيد در دورهي دوم مطالعه و بعد از عيد (هفتهي 4 فروردين تا آخر هفتهي 3 ارديبهشت)، حدود 120 ساعت را به مطالعهي پايهي سري دوم (پايههاي باقيمانده) اختصاص دهيد. خيلي خوب خواهد بود و بقيهي زمان را به پيش 2 و درسهاي دبير اختصاص دهيد.
3 ـ امتحانات پيش 2: اين امتحانات نه تنها مزاحم كار شما نيست بلكه تاثير مثبتي بر روند كاري شما دارد. پيشدانشگاهي 2 بخش مهمي از منابع كنكور را تشكيل ميدهد و اين امتحانات بهترين فرصت براي جمعبندي و دورهي پيش 2 و جبران غفلتهايي نظير نخواندن كتابهاي درسي و مثالها و تمرينهاي آنها ميباشد. زيرا اين كتابهاي درسي ـ حتي رياضي و فيزيك ـ در كنكور خيلي مهم ميباشند ولي متاسفانه مورد غفلت واقع ميشوند.
1) اولين توصيهام به شما اين است كه حدود 4، 5 روز قبل از شروع امتحانات، تمامي نقاط ضعف اساسي پيش 2 خود را برطرف كنيد و نگذاريد نكتههاي مبهم از نظر مفهومي داشته باشيد.
2) بعد از رفع اشكالات مفهومي، طبق برنامهي امتحانات، شروع به درس خواندن كنيد. اگر قبل از شروع امتحانات نقاط ضعف اساسي خود را برطرف كرده باشيد، در اين زمان كافي است تسلط خود را افزايش دهيد و مرور كنيد و تست بزنيد.
3) اگر نكتهبرداري و خلاصهنويسي نكردهايد حتما اين كار را انجام دهيد چون بعدا به دردتان خواهد خورد (البته اگر فرصت خلاصهبرداري نداريد ميتوانيد به نكتهبرداري اكتفا كنيد).
4) تشريحي خواندن براي امتحانات هيچ ضرري به كنكور شما نميزند بلكه فايدههاي زيادي هم دارد پس فكر نكنيد بايد تغيير خاصي در برنامه ايجاد كنيد. اما هرگز از تست زدن غافل نشويد و تا ميتوانيد تست بزنيد.
5) بهتر است در اين دوران بيشتر روي تمرين و مثالهاي كتاب درسي و تستهاي كنكور سراسري وقت بگذاريد.
6) به طور كلي سعي كنيد در طي امتحانات پيش 2 (حدودا هفتهي اول خرداد) كل پيش 2 را جمع كرده باشيد و تست هم زده باشيد و تا حد امكان خلاصهبرداري و نكتهبرداري هم كرده باشيد تا بعدا فقط به مرور سريع آن بپردازيد.
* تذكر: من در اين 2، 3 ماه آخر چون در درس ديني و ادبيات ضعف داشتم تقريبا يك روز در ميان مطالعهي اين 2 درس را در برنامهام قرار داده بودم. در ديني بيشتر روي آيهها متمركز بودم و ادبيات را نيز به صورت موضوعي ميخواندم. به شما هم توصيه ميكنم اگر احساس ضعف در درس خاصي ميكنيد آن را به راحتي ميتوانيد برطرف كنيد. همچنين در اين اواخر هرگز از مطالعهي درسهاي عمومي مخصوصا ديني و ادبيات غافل نشويد.
جمعبندي: بنابراين تا آخر امتحانات پيش 2 حتما بايد موارد زير را انجام دهيد:
دورهي 1) درسهاي پيش 1 و پايهاي را كه در ترم اول خواندهايد بار ديگر مرور كنيد و يادآوري كنيد و اشكالات خود را برطرف كنيد (عيد نوروز).
دورهي 2) درسهاي پايهاي كه تا به حال هرگز نخواندهايد را بايد در دورهي دوم بخوانيد، اين دوره حدود يك ماه است و در آن علاوه بر درسهاي پايهي جديد، درسهاي پيش 2 را نيز به طور موازي بخوانيد (20 فروردين تا 18 ارديبهشت).
دورهي 3) در امتحانات پيش 2، كل مبحثهاي پيش 2 را جمع كنيد و تست بزنيد تا بعدا فقط نياز به مرور داشته باشيد (18 ارديبهشت تا 6 خرداد).
تذكر مهم: در دورهي چهارم (7 خرداد تا هفتهي قبل از كنكور) كه بعدا در مقالهاي جداگانه راجع به آن توضيح خواهم داد، قرار است آزمونهاي جامع بدهيد و فقط يك بار ديگر مطالب را مرور سريع بكنيد؛ بنابراين بايد تا آخر امتحانات پيش 2، تمام مطالبي كه ميخواهيد بخوانيد دوره شده باشد پس درسي را براي خرداد باقي نگذاريد.
اين دو ماه (البته از الان يك ماه و نيم) را خيلي جدي بگيريد. اگر در اين 2 ماه خوب عمل كنيد به طور حتم از خيلي از رقيبان خود جلو خواهيد افتاد و به هدف خود نزديكتر ميشويد. داشتن برنامه در اين مدت بسيار بسيار مهم است، چون نداشتن آن باعث سردرگمي و استرس خواهد شد. اين مطالبي كه در اين مقاله عنوان شد يك برنامهي كلي و بلند مدت براي اين 2 ماه بود كه خودتان بايد به صورت ريزتر و دقيقتر برنامهريزي كنيد. اگر سوالي داشتيد، حتما بپرسيد تا بتوانيم بيشتر كمكتان كنيم.
توصیهی دوستانه
بهنام حضرت دوست كه هر چه دارم از اوست
همين دو سال پيش و همين موقعها بود كه آزمون جامع اول سنجش رو داديم. اصلا اون موقع به يكرقمي شدن توي كنكور فكر نميكردم. به نظرم غيرممكن بود برام. احساس ميكردم بين ۵۰ تا ۲۰۰ ميشم. يادمه دوران عيد خيلي تلاش كرده بودم كه قبل از عيد رو جبران كنم و درسهاي پايه رو تموم كنم و بيشتر هم مرور كنم، ولي نشد. فكر كنم تا حدود ۲۵ يا ۲۶ فروردين طول كشيد تا يه دور پايه رو خوندم و پيش يك رو هم خيلي سريع مرور كردم.
در اين دوران، دو سه روز در هفته مدرسه ميرفتم. اكثر درسها تموم شده بودند. درسخواندن در خانه كمي برايم سخت بود. براي همين روزهاي فرد به كتابخانهي كنار خانهمان ميرفتم و درس ميخواندم. بعد از عيد تقريبا هر روز ديني ميخواندم و روزبهروز سرعت مطالعهي دينيام افزايش يافت. هر شب هم در برنامهام ادبيات موضوعي قرار داشت كه گاهي قرابت معنايي و تاريخادبيات بود و گاهي آرايههاي ادبي و لغتها. بعد از عيد خيلي انگيزه داشتم و تلاشم را چند برابر كرده بودم. كل درسهايی را كه بايد براي كنكور ميخواندم در يك كاغذ نوشته بودم و وقتي ميخواندم و مرور مي كردم، يك تيك جلوي آن ميزدم و اگر مشكل خاصي در آن داشتم، جلوي آن مينوشتم. شبها حدود ۱۰، ۱۱ ميخوابيدم. از نماز صبح به بعد غالبا بيدار بودم و درس ميخواندم و بعد از ظهر حدود ۱ ساعت ميخوابيدم. بعد از عيد خلاصههايم را تكميل كردم و از آن به بعد براي مرورها، يك دور سريع خلاصه را نگاه ميكردم و زود ميرفتم سراغ تستزدن. معمولا يك بعداز ظهر در هفته را كاملا تفريح ميكردم تا انرژي دوباره بگيرم.
اينها را گفتم تا به شما گوشزد كنم، از بعد از عيد خود خيلي خوب استفاده كنيد. خيلي موقعيت خوبي است اگر تا الان هم خوب نبوديد، از هماكنون تلاش خود را بيشتر كنيد و نگران نباشيد.
پيش به سوي موفقيت با توكل بر خدا
سعيد تجريشي
رتبهی 5 کنکور سراسری سال 89
و شیوه برنامه ریزی در فصل بهار
توسط سعید تجریشی رتبه پنج کنکور سراسری 89
پاسخ به سوالات مختلف کنکوری شما در تاپیک مشاوره تحصیلی انجمن کنکور
برنامهریزی
حتماً همهی شما بهخوبی اهمیت برنامهریزی را درک میکنید و متوجه هستید که برای رسیدن به هدف مطلوب، داشتن برنامهای مناسب و البته پیش رفتن مطابق آن، ضروری است؛ پس با گفتن اهمیتهای آن، سرتان را درد نمیآورم. فقط همینقدر بگویم که برنامهریزی مناسب، علاوه بر بالا بردن بازدهی مطالعه و تمرکز، آرامشتان را هم بیشتر میکند و بیدقتیتان را نیز کاهش میدهد!
برنامه به 3 نوعِ بلند مدت، میانمدت و کوتاهمدت تقسیم میشود. در اینجا بیشتر میخواهم راجع به برنامهی کوتاهمدت (هفتگی) که البته تقریباً از روی برنامهی میانمدت (آزمونی یا ماهانه) تعیین میشود، صحبت کنم.
مراحل برنامهی هفتگی به شرح زیر میباشد:
مرحلهی اول: قبل از شروع برنامهریزی هفتگی، لازم است میزان ساعتی را که قصد دارید و میتوانید در طول هفته مطالعه کنید، مشخص کنید. اگر توانایی شما مثلا 20 ساعت در هفته است برنامهی اولیهی هفتگی خود را نیز بر همین اساس تنظیم کنید؛ نه خیلی بیشتر و نه کمتر.
اگر عادت به زیاد خواندن ندارید، برنامهی خود را سنگین نچینید چون اگر هم بتوانید آن را اجرا کنید قطعاً در هفتههای بعد، کم خواهید آورد؛ پس چه بهتر که آهسته و پیوسته پیش بروید و آرامآرام ولی مداوم تلاش خود را متناسب با تواناییهایتان افزایش دهید.
مرحلهی دوم: بعد از مشخص کردن ساعت مطالعه، این میزان ساعت را با توجه به اهمیت درسها و ضعف و قوتتان بین دروس خود تقسیم کنید؛ بهطور مثال اگر در گروهِ رشتهی ریاضیـفیزیک هستید، چنانچه در هفته، 35 ساعت مفید درس میخوانید، میتوانید آن را بهصورت زیر تقسیم کنید:
دیفرانسیل و ریاضی پایه: 6 ساعت
هندسهی پایه و هندسهی تحلیلی: 3/5 ساعت
گسسته و جبر و احتمال: 3/5 ساعت
فیزیک: 6 ساعت
شیمی: 4/5 ساعت
ادبیات: 3/5 ساعت
عربی: 3 ساعت
دینی: 2/5 ساعت
زبان: 2/5 ساعت
البته حتما ضعف و قوت خود را در درسهای خاص در برنامه، مد نظر قرار دهید و این ساعتها را متناسب با تواناییهایتان تغییر دهید مثلاً زبان را از دیفرانسیل بیشتر مطالعه نکنید. در این مرحله حتماً کارهایی را که در طول هفته برای درسهای مختلف نیاز به انجام دارید مشخص کنید و طوری برنامه بریزید که همهی آنها را بتوانید انجام دهید تا خیالتان راحت شود.
مرحلهی سوم: بعد از مشخص کردن موارد و دروس مورد نیاز مطالعه در کل هفته، برنامهی تقریبی هر روز را نیز مشخص کنید. حتماً در یک روز تنوع مطالعاتی داشته باشید و این طور نباشد که مثلاً 4-5 ساعت پشت سر هم فقط یک درس خاص را مطالعه کنید.
حتماً مطالعه و زدن تست در هر درس (بهخصوص دروس اختصاصی) را حداقل بین 2 الی 3 روز در هفته پخش کنید زیرا این عمل موجب یادگیری مرحله به مرحله شده و به دنبال آن:
1) عمق یادگیری مطالب، لحظه بهلحظه افزایش مییابد.
2) فراموشی مطالب کاهش پیدا میکند.
3) باعث تثبیت یادگیری میشود.
مرحلهی چهارم: حتما در طول هفته، ساعتهایی را به جبران عقبماندگیها اختصاص دهید و در آن زمان هیچ درسی را قرار ندهید تا بدین ترتیب اگر از برنامه عقب افتادید بتوانید بدون نگرانی تا حدی آن را جبران کنید.
مرحلهی پنجم: آخرین مرحلهی برنامهریزی، در واقع بعد از اجرای برنامه است. در آخر هفته حتما بررسی کنید و ببینید چهقدر به برنامهای که ابتدای هفته برای خود مشخص کردید نزدیک بودید؟ آیا واقعا برنامه مطابق تواناییهایتان بود؟ بدین ترتیب با فهمیدن اشکالات برنامهی هفتهی سپریشده، سعی کنید برنامهی هفتهی بعد را بهتر و نزدیکتر به تواناییهایتان بریزید.
حتماً در طی این مرحله به چند نکته توجه کنید:
1) استراحت و خواب یکی از ضروریات سال کنکور است البته خواب و استراحت بهاندازه؛ حتماً بین ساعتهای مطالعه که حدود 60 الی 75 دقیقهاند، 10 الی 15 دقیقه استراحت قرار دهید چون این کار بازده و تمرکز شما را افزایش میدهد. مطمئن باشید بدون استراحت بازده شما بهمرور زمان بسیار پایین خواهد آمد. در طول هفته نیز، یک نصفه روز (حدود 5 ساعت) را بهطور کامل به تفریح و استراحت اختصاص دهید. مطمئن باشید به نفعتان خواهد بود.
2) شبها حتماً حداقل 6 ساعت بخوابید چون خواب کافی برای هوشیاری شما هنگام درس خواندن و تمرکز کردن لازم و ضروری است اگر هم خواستید میتوانید بعد از ظهر حدود 1 ساعت استراحت کنید.
3) *مهم*: حتماً در برنامهی هفتگی خود، تمامی دروس عمومی و اختصاصی را قرار دهید و تست و مطالعه باید توأماً در آن وجود داشته باشد و این طور نباشد که در طول هفته فقط مطالعه کنید یا فقط تست بزنید بلکه این دو مکمل همدیگر میباشند.
برنامهی هفتگی
برنامهی هفتگی مناسب از لازمههای خوبْ درس خواندن است. برای یك برنامهریزی مناسب به نكتههای زیر توجه كنید:
۱) آخر هفته، پیشبینی برنامهی هفتهی بعدی انجام شود:
من در سال كنكور هر جمعه حدود ۲، ۳ ساعت را به بررسی برنامهی هفتهی قبل و پیشبینی برنامهی هفتهی بعد با ملاحظاتی كه در زیر به آنها اشاره خواهم كرد، اختصاص میدادم كه واقعا صرف این مدت زمان لازم بود و به من كمك كرد.
۲) به هر درس با توجه به ضریب و جمعش در كنكور، در طی هفته زمان تعلق بگیرد:
بهطور مثال ضرایب درسهای رشتهی ریاضی به نحو زیر است:
ادبیات ۴، عربی ۲، دین و زندگی ۳، زبان ۲، ریاضی ۱۲، فیزیك ۹ و شیمی ۶، كه روی هم ۳۸ میشود.
مثلا اگر داوطلب رشتهی ریاضی میتواند ۳۸ ساعت درس بخواند، خوب است كه حدود ۹ ساعت از آن را به فیزیك اختصاص بدهد. (توضیحات بیشتر در قسمت مقالهی كمیت مطالعه خواهد آمد.)
۳) هر درس با توجه به ضریب و حجمش بین ۲ الی ۴ روز در هفته پخش شود:
مثلا بهتر است درس فیزیك در ۴ روز مختلف پخش شود كه بیشتر امكان مرور داشته باشیم.
۴) همهی درسهای عمومی و اختصاصی در طی هفته باید مطالعه شود:
* تذكر: حتی اگر یك هفته دبیر یك درس نیامد و درس جلو نرفت، شما حتما باید آن را مطالعه كنید و در برنامه بگذارید.
۵) بهتر است مطالعهی هر درس، در همان روز تدریس شده، شروع شود (مخصوصا ریاضیات و فیزیك).
* تذكر: این كار شدیداً به بازده و سرعت شما كمك میكند. آن را از همان روز اول خیلی جدی بگیرید.
۶) در حد امكان تعداد تستهای قابل انجام در هر درس در طی هفته پیشبینی شود:
تستزنی یكی از كارهای ضروری در سال كنكور است كه بعدا در مقالههای جداگانه راجع به آن توضیحات بیشتری خواهیم داد. اما فعلا بدانید كه برای برنامهریزی هفتگی تا حد امكان تعداد تست را نیز باید مشخص كنید؛ مثلا بررسی كنید درس ۱ و ۲ی ادبیات كه این هفته قصد خواندن آن را دارید، چهقدر تست دارند و سپس برای آنها برنامهریزی كنید. (توضیحات بیشتر پیرامون تستزنی در مقالهی جداگانهای خواهد آمد.)
۷) درسهایی كه در روز بعد امتحان گرفته میشود در شب امتحان بهصورت وقتگیر مطالعه نكنید:
این كار منجر به نتیجهی كاذب میشود. درصدِ پنجاهی كه بدون این كار گرفته شود نسبت به درصدِ هفتادی كه با مطالعهی شب امتحان بهدست میآورید خیلی بیشتر به نفعتان خواهد بود؛ البته توجه داشته باشید مرور سطحی درسها در شب امتحان ایرادی ندارد و مفید هم میباشد.
* مطالعهی وقتگیر در شب امتحان موجب از بین رفتن نظم برنامهریزی شما شده، باعث میشود همیشه از برنامهی اصلی عقب باشید و فقط به دنبال امتحانها بروید و كیفیتتان پایین بیاید.
۸) پیشبینی برنامهی كاهشی، بهترین نوع برنامهریزی است:
این روش ـ كه در مقالهای جداگانه توضیح داده خواهد شد ـ بهصورت خلاصه بدین نحو است كه پس از برنامهریزی اگر دیدید زمان لازم را ندارید، از تعداد تستها كم كنید و به هفتهی بعد موكول كنید ولی هرگز از زمان مطالعهی خود كم نكنید.
۹) در صورت وجود وقت، روی درسهای پایهای كه دبیر فعلا تدریس نمیكند برنامهای پیشبینی شود:
پیش رفتن شما صرفا با مطالبی كه دبیر تدریس میكند، باعث میشود نتوانید نتیجهی خیلی خوبی بگیرید؛ هر چند لازم است اما كافی نیست. اگر دبیرتان از آنهایی نیست كه در كنار تدریس، به شما بگوید فلان قسمتهای پایه را هم مطالعه كنید (مخصوصا درسهای عمومی)، شما حتما خودتان حدود یک سوم از برنامهتان را به كارهای پایه و غیركلاسی اختصاص دهید؛ اما اگر دبیرتان با گرفتن آزمون یا هر نحو دیگر به شما میگوید درسهای پایه را هم بخوانید، پیش رفتن با او كفایت میكند.
كمیت مطالعه:
* مقدار مطالعه در هر برهه از سال و برای هر نوع دانشآموز ـ به كلاس میرود یا دائما در خانه است ـ متفاوت است؛ اما در این برههی زمانی یعنی اوایل سال حتما همه باید موارد زیر را رعایت كنند:
۱) مقدار ساعت مطالعه در هفته:
بهطور كلی داوطلبی كه در طول هفته در كلاسهای بیرون شركت میكند، در این برههی زمانی باید حداقل ۴۰ ساعت مطالعه كنید و كسی كه اكثر روزها در خانه است، حداقل ۶۰ ساعت نیاز به مطالعه دارد.
۲) مقدار مطالعهی هر درس در هفته:
همانطور كه در قسمت برنامهی هفتگی هم گفتم، هر درس با توجه به ضریب و حجمش باید مطالعه شود. بهطور مثال اگر داوطلب رشتهی ریاضی، ۴۵ ساعت در هفته مطالعه میكند باید حداقل ۶ ساعت دیفرانسیل بخواند و همینطور سایر درسها. بهطور مثال اگر در نهایت ۴۰ ساعت شد، ۵ ساعت باقیمانده را به تقویت درسهای ضعیفترش اختصاص بدهد.
* تذكر: هیچ درسی در هیچ هفتهای نباید از قلم بیفتد.
۳) مقدار مطالعه در روزهای تعطیلی و عادی:
در روزهای تعطیل شما باید بتوانید بین ۱۰ الی ۱۲ ساعت مطالعه كنید و در روزهای عادی مثلا اگر ۱۴:۳۰ تعطیل میشوید، بعد از ناهار، استراحت و رسیدن به خانه، ساعت ۱۷ شروع به مطالعه كنید و به این ترتیب بین ۵ الی ۶ ساعت درس بخوانید (۱۷ تا ۱۸:۱۵، ۱۸:۲۵ تا ۱۹:۴۰، ۱۹:۵۰ تا ۲۱:۰۵ و ۲۲ تا ۲۳:۳۰).
۴) ساعت شروع و پایان روزانه:
اگر تعطیل هستید حتما سعی كنید حدود ۸ صبح درس را شروع كنید و شب حدود ۲۳ یا ۲۳:۳۰ درس خواندن را تمام كنید. اگر تا ۲ی نیمهشب درسخواندنتان طول بكشد، هم بازدهی پایین میآید و هم روز بعد سرحال نخواهید بود؛ حتی اگر خودتان هم متوجه نشوید چون خواب شب لازم است. پس طوری برنامهریزی كنید كه نهایتا ۲۳:۳۰ تمام شود. اگر هم از مدرسه آمدهاید، حدود ۲ تا ۲/۵ ساعت پس از اتمام مدرسه شروع به درس خواندن كنید.
۵) مقدار كسری درسهای ریاضیات، فیزیك، شیمی و عمومی:
یک سوم از كل مطالعهی هفته باید به درسهای ریاضی اختصاص پیدا بكند (در رشتهی ریاضی). یک سوم هم به مجموع فیزیك و شیمی اختصاص یابد و یک سوم آخر هم درسهای عمومی.
استراحت و تفریح:
افرادی كه بین ساعتهای مطالعهشان استراحت میكنند، در واقع به ذهنشان مهلت میدهند كه اطلاعات ورودی را دستهبندی كرده نظم و ترتیب بدهد و خیلی راحتتر و سریعتر مطالب را بهخاطر آورند؛ البته توجه كنید كه در سال كنكور حتی استراحت هم باید با محوریت كنكور باشد و باید آن را برنامهریزی كنید.
برای استراحت به موارد زیر توجه كنید:
۱) هر یك ساعت و ربع مطالعه، ۱۰ دقیقه استراحت:
*تذكر: ابتدای شروع واحدها و بعد از استراحت حتما حدود ۱۰ دقیقه را به مرور قسمتهای قبلی درسی كه قرار است در آن واحد بخوانید اختصاص دهید تا ذهنتان آرامآرام آماده شود.
۲) نرمش كششی، ۲ بار در روز و هر بار یك ربع:
همانطور كه صبحها هنگام خمیازه كشیدن دستهای خود را باز كرده و سرحال میشوید، نرمش كششی در طول روز نیز باعث سرحالی شما میشود؛ پس آن را جدی بگیرید تا بتوانید با روحیهی مضاعفی درس بخوانید.
۳) یك ساعت خواب سبك نیمروزی بعد از اتمام كار مدرسه:
وقتی از مدرسه به خانه آمدید حدود ۱ ساعت (بیشتر نشود) بخوابید (یك خواب سبك)؛ چون خواب عمیق موجب كسلی بیشتر میشود اما یك ساعت خواب، خستگی شما را برطرف میكند.
۴) نیم روز تفریح در یكی از روزهای هفته:
من یادم هست معمولا یا پنجشنبه بعداز ظهر یا جمعه بعداز ظهر را كامل تفریح میكردم و كاری میكردم كه موجب شادی و آرامشم بشود و از درس و كنكور فاصله بگیرم. این كار خیلی لازم است و انرژی هفتهی بعد شما را تامین میكند.
۵) پرهیز از ورزش سنگین و آسیبزا در دورهی كنكور:
اانجام دادن ورزشهای سنگین هم شما را از نظر جسمانی خسته میكند و هم ممكن است موجب آسیبهای شدید جسمانی و به دنبال آن چند روز دوری از درس شود؛ برای همین از آنها دوری كنید.
۶) محوریت كنكور در برنامهریزی برای استراحت و تفریح:
همانطور كه در ابتدای این مقاله هم گفتم، استراحت و تفریح شما نیز باید با محوریت كنكور باشد؛ یعنی طوری استراحت كنید كه یادتان باشد مثلا ۱۰ دقیقهی دیگر باید میروید و درس بخوانید. استراحت و تفریحات آرامشبخش مفید خواهند بود.
۷) خواب بهموقع شبانه با مقدار كافی:
حتما حدود ۶ تا ۷ ساعت خواب در شبانهروز برای شما لازم است. اگر بعداز ظهر هم ۱ ساعت میخوابید، میتوانید خواب شبانه را به حداقل ۶ ساعت كاهش دهید. اگر حتی دو، سه روز را با خواب حدود ۴ ساعت بگذرانید، بدانید سلامتی، تمركز و آمادگی ذهنی شما به خطر خواهد افتاد.
شرایط و مكان مناسب مطالعه:
كیفیت مطالعه، شرایط خاصی دارد كه سعی كردم در زیر آنها را توضیح دهم:
۱) شرایط ذهنی:
الف) ایجاد حال و هوای مطالعه:
قبل از آغاز مطالعه سعی كنید حال و هوای مطالعهی درس مورد نظر را در خود ایجاد كنید.
ب) اعتماد به یادگیری:
اگر با این ذهنیت مطالعه را شروع كنید كه «من این درس را یاد نمیگیرم»، مطمئن باشید یاد نخواهید گرفت؛ پس حتما به یادگیری خود اعتماد داشته باشید.
ج) هدفگذاری مطالعه:
حتما پیش از شروع واحد مطالعه، بدانید كه قرار است چه مبحثی از چه كتابی بخوانید و چه تستهایی بزنید. این كار تمركز شما را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد.
۲) شرایط فیزیكی:
الف) حالت نشستن:
صندلی شما و حالت نشستن شما روی آن خیلی مهم است. حتما صاف بنشینید، روی كتاب خم نشوید و سعی كنید به صندلی تكیه دهید.
ب) فاصلهی چشم تا كتاب:
فاصلهی چشم تا كتاب باید حدود ۴۰ سانتیمتر باشد. لازم نیست با خطكش اندازه بگیرید اما بدانید نه خیلی دور باشد و نه خیلی نزدیك.
ج) ایجاد فاصلهی زمانی بین صرف غذا و شروع مطالعه:
سعی كنید حدود نیم ساعت پس از صرف غذا، مطالعه را شروع كنید تا سنگین نباشید.
د) دقت در انتخاب زمان مطالعهی هر درس:
سعی كنید درسهای تحلیلی را در همان ابتدای صبح كه سرحال هستید مطالعه كنید؛ البته میتوانید برای زنگ اول كه هنوز سرحال نشدهاید یكی از درسهای حفظی را قرار دهید اما بهطور كلی بهتر است درسهای حفظی قبل از خواب مطالعه شوند.
۳) شرایط محیط مطالعه:
الف) مكان مطالعه:
* تذكر (۱): مكان مطالعه باید دارای نور و تهویهی مناسب باشد.
* تذكر (۲): مكان مطالعه بهتر است ثابت و اختصاصی باشد. مثلا اگر هر روز نمیتوانید كتابخانه بروید، بهتر است جای مشخصی را برای مطالعهی خود در نظر بگیرید؛ البته برای عادت دادن خود به مطالعه، كتابخانه رفتن مفید خواهد بود.
* تذكر (۳): هر وسیلهای كه كه حواس شما را پرت میكند و یا شما را یاد خاطرات گذشته میاندازد از روی میز بردارید و آن را طوری آماده كنید كه هیچ چیز تمركز شما را مخدوش نكند.
ب) پیش از مطالعه:
سعی كنید از شروع واحد مطالعه، همهی وسایل مورد نیاز آن واحد از جمله كتاب، دفتر، مداد و پاككن را آماده كنید تا با تمركز بیشتری شروع به مطالعه كنید.
شيوهي برنامهريزي در فصل بهار
بالاخره وارد 2، 3 ماه آخر دوران كنكور شديم كه دوران بسيار مهم و حساسي است. اولين توصيهاي كه به شما دارم اين است كه الان فقط موقع درس خواندن است، فكر كردن به نتيجه را موكول كنيد به بعد از آزمون.
اگر تا الان خوب درس نخواندهايد ميتوانيد در اين مدت تا حد زيادي جبران كنيد، پس هرگز نااميد نباشيد. تا روز آخر تمام تلاش خود را بكنيد تا بعدا پشيمان نشويد. (البته بهتر است اين گونه دانشآموزان فقط روي مطالبي كه اشكال زيادي ندارند مطالعه و تمرين كنند مثلا در هر درسي نصف مباحث را انتخاب كرده و روي آن مسلط شوند.
اما در مورد برنامهي اين 3 ماه آخر نكتههايي را به شما ميگويم كه اميدوارم با عمل به آنها بيش از پيش موفق باشيد:
دورهي ا) عيد نوروز (مطالعهي پيش 1 + يكي از پايههاي سال دوم يا سوم)
دورهي 2) هفتهي چهارم فروردين تا آخر هفتهي سوم ارديبهشت (فقط پايههاي باقيمانده)
دورهي 3) امتحانات پيش 2 ← فقط درسهاي پيشدانشگاهي 2 (از /2/24 تا /3/7 )
دورهي 4) هفتهي دوم خرداد تا هفتهي اول تير ← دورهي كلي و برگزاري امتحانات جامع
در اين مقاله 3 بخش اول را به طور كامل توضيح دادهايم و بخش چهارم را نيز به زودي در مقالهاي جداگانه توضيح خواهيم داد.
1 ـ عيد نوروز: در دورهي عيد نوروز كه البته وقتي اين مقاله را ميخوانيد به پايان رسيده، شما ميبايست پيش 1 و قسمتهايي از پايه را كه به طور موازي با پيش 1 ميخوانديد يا در مدرسه به شما درس ميدادند را بار ديگر مرور كنيد و نقاط ضعف خود را تقويت كنيد. يعني در واقع رفع اشكالات پيش 1 و قسمتي از پايه و مرور آنها بايد در راس برنامههاي شما باشد. چون اين برههي زماني، سپري شده، توضيح بيشتري راجع به آن نميدهم. اگر كارهاي ديگري جز اين كه گفتم انجام دادهايد اشكالي ندارد؛ به بقيهي مقاله توجه كنيد.
2 ـ هفتهي چهارم فروردين تا آخر هفتهي 3 ارديبهشت: در اين دورهي يك ماهه اكثر دانشآموزان در مدرسه روي درسهاي پيش 2 تمركز دارند اما احتمالا هر مدرسهاي با توجه به تمام شدن بعضي از درسهاي پيش 2 كمي به تعطيلات دانشآموزان در هفته اضافه كردهاند و بچهها وقت بيشتري براي مطالعه دارند.
بنابراين توصيه ميكنم حتما نكتههاي زير را رعايت كنيد:
الف) در روزهايي كه به مدرسه ميرويد، بعد از ظهر آن روزها حتما درسهاي پيش 2 را كه دبير درس ميدهد در منزل كامل بخوانيد و تست بزنيد طوري كه به خوبي ياد بگيريد.
ب) در روزهايي كه به مدرسه نميرويد در منزل يا هر جايي كه درس ميخوانيد حتما برنامهاي براي درسهاي پايهي باقيمانده يعني آنهايي كه قبلا نخواندهايد تهيه كنيد و آنها را به طور كامل بخوانيد و تست بزنيد.
* تذكر: اگر كارهايي كه بايد در عيد انجام ميداديد را انجام ندادهايد بايد بعضي از مبحثهاي پايهي دوم و سوم را كه با آن راحتتر هستيد انتخاب كنيد تا در اين فرصت يكماهه بتوانيد با آرامش و تمركز بيشتري آنها را مطالعه، نكتهبرداري و تمرين كنيد.
* توصيه به دانشآموزاني كه كمكاري داشتهاند: در اين مقطع از سال ميتوانيد بعضي از مباحث وقتگير و خارج از ظرفيتتان را از برنامه حذف كنيد و تمركز خود را روي بقيهي دروس بگذاريد. البته هرگز يك درس را كامل رها نكنيد بلكه ميتوانيد به صورت گزينشي بعضي فصلها را بخوانيد. مثلا اگر فصلي را اصلا نميفهميد بيخيال شويد و سعي كنيد بخشهايي را كه از عهدهي آن برميآييد تقويت كنيد. مثلا اگر ديديد بعضي از مبحثهايي كه در كنكور 1 يا 2 سوال از آن ميآيد را هر كار ميكنيد ياد نميگيريد، آن را كنار بگذاريد و سراغ ساير مباحث برويد و نگران نباشيد.
* توصيه به دانشآموزان قوي: شما ابتدا در اين دوره، مطالب باقيمانده از پايه را كامل بخوانيد و در صورت امكان بعد از آن نقاط ضعف باقيمانده از مطالب خوانده شده (پيش 1 و پايهي قبلي) را برطرف كنيد و به طور موازي دروس پيش 2 را نيز بخوانيد و سعي كنيد تا قبل از امتحانات پيش 2 كليهي مباحث را يك دور خوانده باشيد.
* تذكر كلي: هرگز فراموش نكنيد كه نكتهبرداري تا روزهاي آخر نبايد قطع شود. هر وقت حين درس خواندن يا تست زدن به نكتهي جديدي برخورديد، حتما آن را در محل خاصي يادداشت كنيد. اين نكتهبرداري و خلاصهبرداريها در روزهاي آخر خيلي به شما كمك خواهد كرد. آن را جدي بگيريد.
* تذكر: اگر بتوانيد در دورهي دوم مطالعه و بعد از عيد (هفتهي 4 فروردين تا آخر هفتهي 3 ارديبهشت)، حدود 120 ساعت را به مطالعهي پايهي سري دوم (پايههاي باقيمانده) اختصاص دهيد. خيلي خوب خواهد بود و بقيهي زمان را به پيش 2 و درسهاي دبير اختصاص دهيد.
3 ـ امتحانات پيش 2: اين امتحانات نه تنها مزاحم كار شما نيست بلكه تاثير مثبتي بر روند كاري شما دارد. پيشدانشگاهي 2 بخش مهمي از منابع كنكور را تشكيل ميدهد و اين امتحانات بهترين فرصت براي جمعبندي و دورهي پيش 2 و جبران غفلتهايي نظير نخواندن كتابهاي درسي و مثالها و تمرينهاي آنها ميباشد. زيرا اين كتابهاي درسي ـ حتي رياضي و فيزيك ـ در كنكور خيلي مهم ميباشند ولي متاسفانه مورد غفلت واقع ميشوند.
1) اولين توصيهام به شما اين است كه حدود 4، 5 روز قبل از شروع امتحانات، تمامي نقاط ضعف اساسي پيش 2 خود را برطرف كنيد و نگذاريد نكتههاي مبهم از نظر مفهومي داشته باشيد.
2) بعد از رفع اشكالات مفهومي، طبق برنامهي امتحانات، شروع به درس خواندن كنيد. اگر قبل از شروع امتحانات نقاط ضعف اساسي خود را برطرف كرده باشيد، در اين زمان كافي است تسلط خود را افزايش دهيد و مرور كنيد و تست بزنيد.
3) اگر نكتهبرداري و خلاصهنويسي نكردهايد حتما اين كار را انجام دهيد چون بعدا به دردتان خواهد خورد (البته اگر فرصت خلاصهبرداري نداريد ميتوانيد به نكتهبرداري اكتفا كنيد).
4) تشريحي خواندن براي امتحانات هيچ ضرري به كنكور شما نميزند بلكه فايدههاي زيادي هم دارد پس فكر نكنيد بايد تغيير خاصي در برنامه ايجاد كنيد. اما هرگز از تست زدن غافل نشويد و تا ميتوانيد تست بزنيد.
5) بهتر است در اين دوران بيشتر روي تمرين و مثالهاي كتاب درسي و تستهاي كنكور سراسري وقت بگذاريد.
6) به طور كلي سعي كنيد در طي امتحانات پيش 2 (حدودا هفتهي اول خرداد) كل پيش 2 را جمع كرده باشيد و تست هم زده باشيد و تا حد امكان خلاصهبرداري و نكتهبرداري هم كرده باشيد تا بعدا فقط به مرور سريع آن بپردازيد.
* تذكر: من در اين 2، 3 ماه آخر چون در درس ديني و ادبيات ضعف داشتم تقريبا يك روز در ميان مطالعهي اين 2 درس را در برنامهام قرار داده بودم. در ديني بيشتر روي آيهها متمركز بودم و ادبيات را نيز به صورت موضوعي ميخواندم. به شما هم توصيه ميكنم اگر احساس ضعف در درس خاصي ميكنيد آن را به راحتي ميتوانيد برطرف كنيد. همچنين در اين اواخر هرگز از مطالعهي درسهاي عمومي مخصوصا ديني و ادبيات غافل نشويد.
جمعبندي: بنابراين تا آخر امتحانات پيش 2 حتما بايد موارد زير را انجام دهيد:
دورهي 1) درسهاي پيش 1 و پايهاي را كه در ترم اول خواندهايد بار ديگر مرور كنيد و يادآوري كنيد و اشكالات خود را برطرف كنيد (عيد نوروز).
دورهي 2) درسهاي پايهاي كه تا به حال هرگز نخواندهايد را بايد در دورهي دوم بخوانيد، اين دوره حدود يك ماه است و در آن علاوه بر درسهاي پايهي جديد، درسهاي پيش 2 را نيز به طور موازي بخوانيد (20 فروردين تا 18 ارديبهشت).
دورهي 3) در امتحانات پيش 2، كل مبحثهاي پيش 2 را جمع كنيد و تست بزنيد تا بعدا فقط نياز به مرور داشته باشيد (18 ارديبهشت تا 6 خرداد).
تذكر مهم: در دورهي چهارم (7 خرداد تا هفتهي قبل از كنكور) كه بعدا در مقالهاي جداگانه راجع به آن توضيح خواهم داد، قرار است آزمونهاي جامع بدهيد و فقط يك بار ديگر مطالب را مرور سريع بكنيد؛ بنابراين بايد تا آخر امتحانات پيش 2، تمام مطالبي كه ميخواهيد بخوانيد دوره شده باشد پس درسي را براي خرداد باقي نگذاريد.
توصیهی دوستانه
بهنام حضرت دوست كه هر چه دارم از اوست
همين دو سال پيش و همين موقعها بود كه آزمون جامع اول سنجش رو داديم. اصلا اون موقع به يكرقمي شدن توي كنكور فكر نميكردم. به نظرم غيرممكن بود برام. احساس ميكردم بين ۵۰ تا ۲۰۰ ميشم. يادمه دوران عيد خيلي تلاش كرده بودم كه قبل از عيد رو جبران كنم و درسهاي پايه رو تموم كنم و بيشتر هم مرور كنم، ولي نشد. فكر كنم تا حدود ۲۵ يا ۲۶ فروردين طول كشيد تا يه دور پايه رو خوندم و پيش يك رو هم خيلي سريع مرور كردم.
در اين دوران، دو سه روز در هفته مدرسه ميرفتم. اكثر درسها تموم شده بودند. درسخواندن در خانه كمي برايم سخت بود. براي همين روزهاي فرد به كتابخانهي كنار خانهمان ميرفتم و درس ميخواندم. بعد از عيد تقريبا هر روز ديني ميخواندم و روزبهروز سرعت مطالعهي دينيام افزايش يافت. هر شب هم در برنامهام ادبيات موضوعي قرار داشت كه گاهي قرابت معنايي و تاريخادبيات بود و گاهي آرايههاي ادبي و لغتها. بعد از عيد خيلي انگيزه داشتم و تلاشم را چند برابر كرده بودم. كل درسهايی را كه بايد براي كنكور ميخواندم در يك كاغذ نوشته بودم و وقتي ميخواندم و مرور مي كردم، يك تيك جلوي آن ميزدم و اگر مشكل خاصي در آن داشتم، جلوي آن مينوشتم. شبها حدود ۱۰، ۱۱ ميخوابيدم. از نماز صبح به بعد غالبا بيدار بودم و درس ميخواندم و بعد از ظهر حدود ۱ ساعت ميخوابيدم. بعد از عيد خلاصههايم را تكميل كردم و از آن به بعد براي مرورها، يك دور سريع خلاصه را نگاه ميكردم و زود ميرفتم سراغ تستزدن. معمولا يك بعداز ظهر در هفته را كاملا تفريح ميكردم تا انرژي دوباره بگيرم.
اينها را گفتم تا به شما گوشزد كنم، از بعد از عيد خود خيلي خوب استفاده كنيد. خيلي موقعيت خوبي است اگر تا الان هم خوب نبوديد، از هماكنون تلاش خود را بيشتر كنيد و نگران نباشيد.
پيش به سوي موفقيت با توكل بر خدا
سعيد تجريشي
رتبهی 5 کنکور سراسری سال 89