ریشه یابی خشونت خانوادگی
مردانی که در خانواده دست به خشونت میزنند، در محیطهای فرهنگی - اجتماعی خاصی زندگی میکنند که حاکمیت مردان بر زنان طبیعی در نظر گرفته میشود و...
خشونت خانوادگی در ایران تا همین چند سال پیش به منزله پدیدهای اجتماعی مد نظر نبود و هرچند برخی موارد در مطبوعات انعکاس مییافت اما به صورت معمول به عنوان رفتار نابهنجار فردی در نظر گرفته میشد.
یـکـی از نتایج مهمی که از بررسیهای خشونت خانوادگی به دست آمده، این است که روابط خشن در خانواده تنها بر فرد تأثیر نمیگذارد؛
بلکه جامعه را نیز دربرمیگیرد؛ بدین معنا که قربانیان خشونت در روابط اجتماعی خود دارای مشکلاتی هستند.
این افراد معمولاً در مـحـیـطهـای کـاری کـارآیـی پـایـیـنـی دارند و رفتارهای پرخاشگری یا حالات افسردگی در آنان مشاهده میشود.
تمایل به رفتارهای بزهکارانه، مصرف مواد مخـ ـدر و حتی تمایل به خودکشی در میان قربانیان خشونت بیش از دیگران است و در زندگی خانوادگی نیز رفتار اجتماعی مناسبی ندارند.
بررسیهای متعدد ثابت کرده است که افراد خشن در دوران کودکی قربانی یا شاهد خشونت بودهاند. به این ترتیب، خشونت خانوادگی به یک فرد منتهی نمیشود و قربانی در بزرگسالی و پس از تشکیل خانواده، همان رفتار فراگرفته را برای حل تعارضها و تنشهای خانوادگی به کار میگیرد؛ پدیدهای که در جامعهشناسی از آن به عنوان "گردش خشونت" نام میبرند.
● خشونت خانوادگی در ایران
خانواده در ایران دارای ویژگیهای خصوصی خاصی است. در اثر این ویژگیها، رابـ ـطه میان مرد و زن و کودکان رابـ ـطهای تلقی میشود که دیگران اجازه دخالت در آن را ندارند.
محدوده خصوصی خانواده و روابط میان افراد تنها به محیط خانه ختم نمیشود؛ بلکه خصلت خصوصی بودن رفتار خانوادگی مهمتر از مکان رخ دادن آن است،
به طوری که حتی اگر رفتار خانوادگی در اماکن عمومی نیز صورت گیرد دیگران از دخالت مستقیم در آن خودداری کرده و احیاناً به نصیحت یا سرزنش اکتفا میکنند.
وجـود سـازمـانهـای نـظارتی مانند کلانتری و دادگاههایی که بر چگونگی رفتار افراد در خانواده نـظـارت دارنـد، مـیتـوانـد کـمک مؤثری در جـلـوگـیری از بروز خشونت خانوادگی باشد.
در یک بررسی که به صورت مصاحبههای عمقی با زنانی که به مـراکـز مـشـاوره بـهزیستی در تهران مراجعه میکردند، صورت گرفت، مشخص شـد هـیـچ یـک حـاضـر به طلاق و جدایی و پایان بخشیدن بــه شـرایـط دشـوار زنـدگـی خـود نیستند.
زنان برای بهبود یافتن شرایط زندگی خود به هر کاری از جمله مراجعه به مراکز مشاوره، کلانتری و دادگاه دست میزنند؛
اما مردان بهندرت تمایلی به حضور در جلسات مشاوره دارند.
در نتیجه مشاور و مددکار تنها با زنی روبهروست که در زندگی مشکلاتی دارد. با توجه به مشکلات اجتماعی و اقتصادی که در صورت جدایی برای زنان به وجود میآید،
معمولاً این مراکز سعی در منصرف کردن زن از جدایی، آرام کردن او، دادن پیشنهاد گفتوگو با شوهر و در بسیاری از موارد، درخواست تحمل از طرف زن و تغییر رفتار او متناسب با درخواستهای شوهر دارند.
● نتیجهگیری
یکی از ویژگیهای خشونت خانوادگی در ایران آن است که خشونت رفتاری مجاز تلقی میشود؛
زیرا نهی اجتماعی خاصی در مورد رفتار خشن اعضای خانواده نسبت به یکدیگر وجود ندارد و بیشتر در مقوله تربیت جای میگیرد.
گزارش ایسکانیوز می افزاید، خشونت خانوادگیـوادگـی را نمیتوان به صورت مجزا مورد بررسی قرار داد.
تا زمانی که ساختار جامعه بر نابرابری اجتماعی استوار باشد و ارزشها و نگرشهای خشونت در جـامعه وجــود داشـتــه باشد، تــا زمــانــی کــه دگرگونیهای اساسی در قوانین جامعه ایجاد نشود و تسهیلات لازم در اختیار افراد قربانی قرار نگیرد
و تا زمانی که انجام هر نوع عمل خشن در جامعه مورد تقبیح قرار نگیرد امکان برخورد اساسی با این پدیده وجود ندارد.
در سـطــح فــردی، اجـتـمــاعـی و قـانـونـی مـیتـوان مجموعهای از پیشنهادها را ارائه داد که در آنها مسئولیت اصلی برعهده رسانههای جمعی، مدارس و افراد مسئول در سازمانهای مختلف است و احتیاج به زمان طولانی و مهمتر از آن صرف هزینههای فراوان دارد.
از طریق اقدامی همهجانبه تام با افزایش هزینه میتوان سعی در از میان بردن خشونت کرد.
مردانی که در خانواده دست به خشونت میزنند، در محیطهای فرهنگی - اجتماعی خاصی زندگی میکنند که حاکمیت مردان بر زنان طبیعی در نظر گرفته میشود و...
خشونت خانوادگی در ایران تا همین چند سال پیش به منزله پدیدهای اجتماعی مد نظر نبود و هرچند برخی موارد در مطبوعات انعکاس مییافت اما به صورت معمول به عنوان رفتار نابهنجار فردی در نظر گرفته میشد.
یـکـی از نتایج مهمی که از بررسیهای خشونت خانوادگی به دست آمده، این است که روابط خشن در خانواده تنها بر فرد تأثیر نمیگذارد؛
بلکه جامعه را نیز دربرمیگیرد؛ بدین معنا که قربانیان خشونت در روابط اجتماعی خود دارای مشکلاتی هستند.
این افراد معمولاً در مـحـیـطهـای کـاری کـارآیـی پـایـیـنـی دارند و رفتارهای پرخاشگری یا حالات افسردگی در آنان مشاهده میشود.
تمایل به رفتارهای بزهکارانه، مصرف مواد مخـ ـدر و حتی تمایل به خودکشی در میان قربانیان خشونت بیش از دیگران است و در زندگی خانوادگی نیز رفتار اجتماعی مناسبی ندارند.
بررسیهای متعدد ثابت کرده است که افراد خشن در دوران کودکی قربانی یا شاهد خشونت بودهاند. به این ترتیب، خشونت خانوادگی به یک فرد منتهی نمیشود و قربانی در بزرگسالی و پس از تشکیل خانواده، همان رفتار فراگرفته را برای حل تعارضها و تنشهای خانوادگی به کار میگیرد؛ پدیدهای که در جامعهشناسی از آن به عنوان "گردش خشونت" نام میبرند.
● خشونت خانوادگی در ایران
خانواده در ایران دارای ویژگیهای خصوصی خاصی است. در اثر این ویژگیها، رابـ ـطه میان مرد و زن و کودکان رابـ ـطهای تلقی میشود که دیگران اجازه دخالت در آن را ندارند.
محدوده خصوصی خانواده و روابط میان افراد تنها به محیط خانه ختم نمیشود؛ بلکه خصلت خصوصی بودن رفتار خانوادگی مهمتر از مکان رخ دادن آن است،
به طوری که حتی اگر رفتار خانوادگی در اماکن عمومی نیز صورت گیرد دیگران از دخالت مستقیم در آن خودداری کرده و احیاناً به نصیحت یا سرزنش اکتفا میکنند.
وجـود سـازمـانهـای نـظارتی مانند کلانتری و دادگاههایی که بر چگونگی رفتار افراد در خانواده نـظـارت دارنـد، مـیتـوانـد کـمک مؤثری در جـلـوگـیری از بروز خشونت خانوادگی باشد.
در یک بررسی که به صورت مصاحبههای عمقی با زنانی که به مـراکـز مـشـاوره بـهزیستی در تهران مراجعه میکردند، صورت گرفت، مشخص شـد هـیـچ یـک حـاضـر به طلاق و جدایی و پایان بخشیدن بــه شـرایـط دشـوار زنـدگـی خـود نیستند.
زنان برای بهبود یافتن شرایط زندگی خود به هر کاری از جمله مراجعه به مراکز مشاوره، کلانتری و دادگاه دست میزنند؛
اما مردان بهندرت تمایلی به حضور در جلسات مشاوره دارند.
در نتیجه مشاور و مددکار تنها با زنی روبهروست که در زندگی مشکلاتی دارد. با توجه به مشکلات اجتماعی و اقتصادی که در صورت جدایی برای زنان به وجود میآید،
معمولاً این مراکز سعی در منصرف کردن زن از جدایی، آرام کردن او، دادن پیشنهاد گفتوگو با شوهر و در بسیاری از موارد، درخواست تحمل از طرف زن و تغییر رفتار او متناسب با درخواستهای شوهر دارند.
● نتیجهگیری
یکی از ویژگیهای خشونت خانوادگی در ایران آن است که خشونت رفتاری مجاز تلقی میشود؛
زیرا نهی اجتماعی خاصی در مورد رفتار خشن اعضای خانواده نسبت به یکدیگر وجود ندارد و بیشتر در مقوله تربیت جای میگیرد.
گزارش ایسکانیوز می افزاید، خشونت خانوادگیـوادگـی را نمیتوان به صورت مجزا مورد بررسی قرار داد.
تا زمانی که ساختار جامعه بر نابرابری اجتماعی استوار باشد و ارزشها و نگرشهای خشونت در جـامعه وجــود داشـتــه باشد، تــا زمــانــی کــه دگرگونیهای اساسی در قوانین جامعه ایجاد نشود و تسهیلات لازم در اختیار افراد قربانی قرار نگیرد
و تا زمانی که انجام هر نوع عمل خشن در جامعه مورد تقبیح قرار نگیرد امکان برخورد اساسی با این پدیده وجود ندارد.
در سـطــح فــردی، اجـتـمــاعـی و قـانـونـی مـیتـوان مجموعهای از پیشنهادها را ارائه داد که در آنها مسئولیت اصلی برعهده رسانههای جمعی، مدارس و افراد مسئول در سازمانهای مختلف است و احتیاج به زمان طولانی و مهمتر از آن صرف هزینههای فراوان دارد.
از طریق اقدامی همهجانبه تام با افزایش هزینه میتوان سعی در از میان بردن خشونت کرد.