سلول درمانی ( که درمان سلولی یا سیتوتراپی(cell therapy) نیز نامیده میشود) نوعی درمان است که در آن یاختههای درمانگر به بیمار پیوند زده میشود.
گاهی این کار با تزریق سلولهای زنده و دست نخورده انجام میشود. برای نمونه سلولهای T که قادرند از طریق ایمنی با واسطههای سلولی(cell-mediated immunity) با سلولهای سرطانی مبارزه کنند، میتوانند به منظور ایجاد ایمنی در دوره درمان، به بیمار تزریق شوند. سلول درمانی از قرن نوزدهم از زمانی که دانشمندان، تزریق مواد حیوانی را به منظور جلوگیری و درمان بیماریها مورد آزمایش قرار دادند مورد استفاده قرار گرفت. اگرچه چنین تلاشهایی نتایج مثبتی در پی نداشت اما تحقیقات بعدی که در اواسط قرن بیستم انجام گرفت برای کمک به منظور جلوگیری از رد اندامهای پیوند خورده بدن انسان استفاده شد که مقدمهای برای موفقیت در پیوند مغز استخوان در آن زمان گردید. سلول درمانی به پیوند سلول زنده از خود فرد یا فرد سالم دیگر با هدف بازسازی بافت بدن گفته میشود. سلولها کارخانههای قدرتمندی هستند که میتوانند اثرات درمانی را از طریق روشهای متعددی اعمال نمایند. سلولها میتوانند در محل آسیب لانه گزینی کنند، مواد محرک رشد ترشح کنند و در برخی موارد به سلولهای دیگری تبدیل شوند. این تطبیق پذیری باعث میشود سلول درمانی بهطور قدرتمندی عمل کند و امکان بالایی برای درمان بیماریهای غیرقابل برگشت فراهم نماید.
تاریخچه سلول درمانی در جهان
اولین سلول درمانی در قرن نوزدهم انجام شد. در سال 1894 کارلس اسکوارد از سلولهای تستیس حیوانی به منظور جلوگیری از اثرات پیری استفاده نمود. در سال ۱۹۳۱ یک پزشک سوئیسی به نام دکتر نایهانس از پیوند بافت جنین گاو برای درمان بیماری که طی جراحی تیروئید اشتباها غده پاراتیروئید خود را از دست داده بود استفاده کرد.
در سال ۱۹۵۹ اولین پیوند مغز استخوان انجام شد که البته موفقیت آمیز نبود. اما اولین پیوند موفق مغز استخوان در انسان در سال ۱۹۶۹ در منه سوتا آمریکا انجام شد. بر اساس آمار موجود، طی ۱۵ سال گذشته ۳۰ میلیون سلول درمانی در دنیا انجام شدهاست و تاکنون 19 فراورده سلول درمانی و ژن درمانی تاییدیه FDA آمریکا را دریافت نمودهاند. در حوزه پوست ۳ مورد، ارتوپدی، چشم و سرطان پروستات هرکدام یک مورد تأیید شده و سایر فرآوردهها مربوط به سرطانخون است.
گاهی این کار با تزریق سلولهای زنده و دست نخورده انجام میشود. برای نمونه سلولهای T که قادرند از طریق ایمنی با واسطههای سلولی(cell-mediated immunity) با سلولهای سرطانی مبارزه کنند، میتوانند به منظور ایجاد ایمنی در دوره درمان، به بیمار تزریق شوند. سلول درمانی از قرن نوزدهم از زمانی که دانشمندان، تزریق مواد حیوانی را به منظور جلوگیری و درمان بیماریها مورد آزمایش قرار دادند مورد استفاده قرار گرفت. اگرچه چنین تلاشهایی نتایج مثبتی در پی نداشت اما تحقیقات بعدی که در اواسط قرن بیستم انجام گرفت برای کمک به منظور جلوگیری از رد اندامهای پیوند خورده بدن انسان استفاده شد که مقدمهای برای موفقیت در پیوند مغز استخوان در آن زمان گردید. سلول درمانی به پیوند سلول زنده از خود فرد یا فرد سالم دیگر با هدف بازسازی بافت بدن گفته میشود. سلولها کارخانههای قدرتمندی هستند که میتوانند اثرات درمانی را از طریق روشهای متعددی اعمال نمایند. سلولها میتوانند در محل آسیب لانه گزینی کنند، مواد محرک رشد ترشح کنند و در برخی موارد به سلولهای دیگری تبدیل شوند. این تطبیق پذیری باعث میشود سلول درمانی بهطور قدرتمندی عمل کند و امکان بالایی برای درمان بیماریهای غیرقابل برگشت فراهم نماید.
تاریخچه سلول درمانی در جهان
اولین سلول درمانی در قرن نوزدهم انجام شد. در سال 1894 کارلس اسکوارد از سلولهای تستیس حیوانی به منظور جلوگیری از اثرات پیری استفاده نمود. در سال ۱۹۳۱ یک پزشک سوئیسی به نام دکتر نایهانس از پیوند بافت جنین گاو برای درمان بیماری که طی جراحی تیروئید اشتباها غده پاراتیروئید خود را از دست داده بود استفاده کرد.
در سال ۱۹۵۹ اولین پیوند مغز استخوان انجام شد که البته موفقیت آمیز نبود. اما اولین پیوند موفق مغز استخوان در انسان در سال ۱۹۶۹ در منه سوتا آمریکا انجام شد. بر اساس آمار موجود، طی ۱۵ سال گذشته ۳۰ میلیون سلول درمانی در دنیا انجام شدهاست و تاکنون 19 فراورده سلول درمانی و ژن درمانی تاییدیه FDA آمریکا را دریافت نمودهاند. در حوزه پوست ۳ مورد، ارتوپدی، چشم و سرطان پروستات هرکدام یک مورد تأیید شده و سایر فرآوردهها مربوط به سرطانخون است.