mehrnoush
کاربر نگاه دانلود
پدر و مادرها باید بدانند که قانون برای کودکان همانند افراد بزرگسال، حقوقی مدنظر قرار داده که باید به آن احترام گذاشته وهمگان نیز ملزم به رعایت آن هستند. اما در این میان گاهی اتفاق میافتد پدر و مادرها خواسته یا ناخواسته حقوق کودک خویش را نادیده میگیرند.البته در این زمینه باید گفت، حقوق کودکان در ایران با مسائلی مانند کار کودکان، مجازات و اعدام کودکان (پایین بودن سن مسئولیت کیفری در قوانین ایران)، ازدواج قانونی کودکان و.... درگیر است. از نکات مثبت حقوق کودکان در ایران، آموزش و پرورش رایگان برای همه کودکان و نوجوانان، تا دوره متوسطه است که بر اساس قانون اساسی ایران دولت وظیفه دارد امکان تحصیل را برای همگان از طریق وزارت آموزش و پرورش فراهم سازد روزنامه در مورد دیگر حقوق کودکان، گفتوگویی با پرنیان قوام، رئیس مجموعه دفاتر حمایت از حقوق خانواده و کودک و اداره مشاوره معاونت فرهنگی قوهقضاییه انجام داده که از نظرتان میگذرد. قوام، احترام به حقوق کودک را عامل مؤثری در تربیت صحیح و رشد فکری و سلامت روانی وی دانست و توضیح داد: بررسی پروندههای نوجوانان یا بزرگسالان بزهکار نشان داده که در اغلب موارد، حق آنها در کودکی تضییع شده یا مورد ظلم و حتی شکنجه جسمی و روانی قرار گرفتهاند کودکان در روند رشد و پس از آن برای ورود به جامعه دارای نیازهای اساسی هستند اگر این نیازها در دوران کودکی مورد توجه واقع نشود، خسارتهای جبرانناپذیری بر جامعه تحمیل خواهد کرد. بنابراین رعایت حقوق کودک نه تنها به عنوان یک تکلیف بر عهده والدین است، بلکه جامعه هم باید با توسعه اهرمهای حمایتی و نظارتی نسبت به احقاق حق کودکان اقدام کند.
وی بزرگترین منبع قانونگذاری در حوزه کودکان را قرآن دانست و ادامه داد: قرآن به عنوان کامل و جامعترین منبع هدایت بشر بهطور کامل به کودک و حقوق او پرداخته و از ابتدای کودکی، وظایف سنگینی بر عهدة پدر و مادر و در ادامه بر عهده حکومت گذاشته تا انسانی سالم و مفید تحویل جامعه شود.
حقوق کودک در اسلام
رئیس دفاتر حمایت از حقوق خانواده و کودک ادامه داد: از جمله موارد حقوق کودک در اسلام، توجه به مسئله تعلیم و تربیت کودک بهویژه آموزش قرآن و احکام شرعی، خواندن و نوشتن و برخی مهارتهای عملی و رزمی و در پیروی از این آموزه، مطابق اصل سیام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف است وسائل آموزش وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و تحصیلات عالی را تاسرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد. خوشبختانه قانونگذاران ما نیز به حمایت از حقوق کودک اهمیت داده و مصادیق توجه به این مهم، در بسیاری از مواد قانون مدنی و قوانین جزایی ایران، به ویژه قانون حمایت از خانواده و قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مشهود است.
قوام خاطر نشان کرد: مطابق قانون مدنی در برخورداری از حقوق مالی مانند ارث و وصیت، تفاوتی میان کودک و بزرگسال نیست. جالب توجه است که حتی جنین نیز ارث میبرد و سهمالارث جنین در صورت زنده متولد شدن با فرد بزرگسال یکسان است. همچنین در قوانین کشور ما، انجام برخی امور در مورد کودکان عنوان مجرمانه یافته و گاه مجازاتهای سنگینی برای آن درنظر گرفته شده است. مثلاً مخفی کردن یا جابجا کردن نوزادان با یکدیگر، نسبت دادن نوزاد به زنی غیر از مادر اصلی، ربودن کودک با تهدید و حیله و با انگیزههایی چون مطالبه وجه یا ثروت یا انتقامگیری، چه فردی و چه گروهی، رها کردن کودک به ویژه در محلی خالی از سکنه، استفاده از فرزند خردسال خود یا دیگری برای تکدی یا در اختیار دیگری قرار دادن فرزند خود با این هدف، که در قانون برای هرکدام مجازاتی در نظرگرفته شده است.استیفای حق کودک، خود یکی از موارد رعایت حقوق کودک است؛ مثلاً اگر جرمی علیه کودک روی دهد یا حقی از او تضییع شود، ولیّ او موظف است حق او را با رعایت مصالح کودک بازپس گیرد.
کودک آزاری در قانون
وی همچنین در مورد کودک آزاری تصریح کرد: با تصویب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۸۱ توسط مجلس شورای اسلامی پیشرفت بزرگ و مهمی در مبارزه با مسئله کودک آزاری اتفاق افتاد، براساس ماده 5 این قانون، کودک آزاری از جرائم عمومی بوده و احتیاج به شکایت شاکی خصوصی ندارد. در نتیجه حق دادخواهی از انحصار ولی کودک، که در بسیاری مواقع خود یا بستگانش، از متهمان پرونده هستند، خارج شده و همه اشخاص، از جمله مادر، پرستار و مددکار، میتوانند برضد کودکآزار اعلام جرم کنند. مواد 3 و 4 این قانون نیز با کودک آزاری مرتبط است. براساس ماده ۳ این قانون هرگونه خرید، فروش، بهرهکشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکاب اعمال خلاف، از قبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب، حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده به شش ماه تا یک سال زندان یا به جزای نقدی محکوم خواهد شد. ماده 4 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان نیز، هر گونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان ممنوع دانسته و مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا جزای نقدی محکوم میشود.
تکلیف کودکان بزهکار درقانون
رئیس دفاتر حمایت از حقوق خانواده و کودک قوهقضاییه ادامه داد: فصل دهم قانون مجازات اسلامی نیز از ماده 88 تا 95 به مجازاتها و اقدامات تأمینی و تربیتی اطفال و نوجوانان پرداخته است. بحث در این حوزه بسیار مفصل است اما به طور خلاصه باید گفت که با تقسیمبندی این دوره به سه رده سنی یک تا 9 سال، 9 تا 15 سال و 15 تا 18، با قوانین و اقدامات تربیتی متفاوتی روبهرو هستیم . به موجب ماده 88 قانون مجازات اسلامی 92 ، برای اطفال و نوجوانانی که مرتکب جرائم تعزیری میشوند و سن آنها در زمان ارتکاب،9 تا 15 سال تمام شمسی است حسب مورد، دادگاه یکی از تصمیمات زیر را اتخاذ میکند:1- تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با أخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل یا نوجوان2-تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل یا نوجوان بداند با الزام به انجام دستورهای مذکور دربند(الف) در صورت عدم صلاحیت والدین، اولیاء یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان یا عدم دسترسی به آنها با رعایت مقررات ماده١١٧٣قانون مدنی 3- نصیحت به وسیله قاضی دادگاه 4-اخطار و تذکر یا اخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم 5- نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال در مورد جرائم تعزیری درجه یک تا پنج ، البته این ماده شامل تبصره و مواردی است که از حوصله این بحث خارج است.
قوام در خاتمه یادآور شد: در آموزههای دین مبین اسلام، همه کودکان اعم از دختر و پسر، حقوق و مزایای معیّنی دارند و افراد از اِعمال خشونت و بیرحمی در حق آنان منع شدهاند. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند «از ما نیست، کسی که به خردسالان رحم نکند» پیشرو بودن اسلام در زمینه توجه به حقوق کودک مسئلهای است که اندیشمندان غربی هم به آن اذعان دارند. در کتاب حقوق اسلامی اثر شارل ریموند، اندیشمند فرانسوی آمده که «حقوق جزای اسلام دوازده قرن از حقوق ممالک اروپایی پیشرفتهتر است، زیرا زمانی که ما حیوانات و اجساد را محاکمه و مجازات میکردیم در جزای اسلامی اصل عدم مسئولیت کودکان و افراد فاقد عقل و اختیار پذیرفته شده و مهمتر اینکه قاعده شخصی بودن مجازات پایه گذاری شده بود.»پس میتوان گفت نکته بسیار جالب توجه این است که این حمایتها از حقوق کودکان در قرآن، زمانی مطرح شده که هیچ نهاد، سازمان یا کنوانسیون بین المللی برای دفاع از حقوق کودکان وجود نداشته است. اسلام با در نظر گرفتن همه نیازهای اولیه جسمی، روحی و روانی کودکان و دفاع از آن، زمینه را برای رشد و پیشرفت آنان در همه جنبهها فراهم آورده است.
وی بزرگترین منبع قانونگذاری در حوزه کودکان را قرآن دانست و ادامه داد: قرآن به عنوان کامل و جامعترین منبع هدایت بشر بهطور کامل به کودک و حقوق او پرداخته و از ابتدای کودکی، وظایف سنگینی بر عهدة پدر و مادر و در ادامه بر عهده حکومت گذاشته تا انسانی سالم و مفید تحویل جامعه شود.
حقوق کودک در اسلام
رئیس دفاتر حمایت از حقوق خانواده و کودک ادامه داد: از جمله موارد حقوق کودک در اسلام، توجه به مسئله تعلیم و تربیت کودک بهویژه آموزش قرآن و احکام شرعی، خواندن و نوشتن و برخی مهارتهای عملی و رزمی و در پیروی از این آموزه، مطابق اصل سیام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف است وسائل آموزش وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و تحصیلات عالی را تاسرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد. خوشبختانه قانونگذاران ما نیز به حمایت از حقوق کودک اهمیت داده و مصادیق توجه به این مهم، در بسیاری از مواد قانون مدنی و قوانین جزایی ایران، به ویژه قانون حمایت از خانواده و قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مشهود است.
قوام خاطر نشان کرد: مطابق قانون مدنی در برخورداری از حقوق مالی مانند ارث و وصیت، تفاوتی میان کودک و بزرگسال نیست. جالب توجه است که حتی جنین نیز ارث میبرد و سهمالارث جنین در صورت زنده متولد شدن با فرد بزرگسال یکسان است. همچنین در قوانین کشور ما، انجام برخی امور در مورد کودکان عنوان مجرمانه یافته و گاه مجازاتهای سنگینی برای آن درنظر گرفته شده است. مثلاً مخفی کردن یا جابجا کردن نوزادان با یکدیگر، نسبت دادن نوزاد به زنی غیر از مادر اصلی، ربودن کودک با تهدید و حیله و با انگیزههایی چون مطالبه وجه یا ثروت یا انتقامگیری، چه فردی و چه گروهی، رها کردن کودک به ویژه در محلی خالی از سکنه، استفاده از فرزند خردسال خود یا دیگری برای تکدی یا در اختیار دیگری قرار دادن فرزند خود با این هدف، که در قانون برای هرکدام مجازاتی در نظرگرفته شده است.استیفای حق کودک، خود یکی از موارد رعایت حقوق کودک است؛ مثلاً اگر جرمی علیه کودک روی دهد یا حقی از او تضییع شود، ولیّ او موظف است حق او را با رعایت مصالح کودک بازپس گیرد.
کودک آزاری در قانون
وی همچنین در مورد کودک آزاری تصریح کرد: با تصویب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۸۱ توسط مجلس شورای اسلامی پیشرفت بزرگ و مهمی در مبارزه با مسئله کودک آزاری اتفاق افتاد، براساس ماده 5 این قانون، کودک آزاری از جرائم عمومی بوده و احتیاج به شکایت شاکی خصوصی ندارد. در نتیجه حق دادخواهی از انحصار ولی کودک، که در بسیاری مواقع خود یا بستگانش، از متهمان پرونده هستند، خارج شده و همه اشخاص، از جمله مادر، پرستار و مددکار، میتوانند برضد کودکآزار اعلام جرم کنند. مواد 3 و 4 این قانون نیز با کودک آزاری مرتبط است. براساس ماده ۳ این قانون هرگونه خرید، فروش، بهرهکشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکاب اعمال خلاف، از قبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب، حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده به شش ماه تا یک سال زندان یا به جزای نقدی محکوم خواهد شد. ماده 4 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان نیز، هر گونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان ممنوع دانسته و مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا جزای نقدی محکوم میشود.
تکلیف کودکان بزهکار درقانون
رئیس دفاتر حمایت از حقوق خانواده و کودک قوهقضاییه ادامه داد: فصل دهم قانون مجازات اسلامی نیز از ماده 88 تا 95 به مجازاتها و اقدامات تأمینی و تربیتی اطفال و نوجوانان پرداخته است. بحث در این حوزه بسیار مفصل است اما به طور خلاصه باید گفت که با تقسیمبندی این دوره به سه رده سنی یک تا 9 سال، 9 تا 15 سال و 15 تا 18، با قوانین و اقدامات تربیتی متفاوتی روبهرو هستیم . به موجب ماده 88 قانون مجازات اسلامی 92 ، برای اطفال و نوجوانانی که مرتکب جرائم تعزیری میشوند و سن آنها در زمان ارتکاب،9 تا 15 سال تمام شمسی است حسب مورد، دادگاه یکی از تصمیمات زیر را اتخاذ میکند:1- تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با أخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل یا نوجوان2-تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل یا نوجوان بداند با الزام به انجام دستورهای مذکور دربند(الف) در صورت عدم صلاحیت والدین، اولیاء یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان یا عدم دسترسی به آنها با رعایت مقررات ماده١١٧٣قانون مدنی 3- نصیحت به وسیله قاضی دادگاه 4-اخطار و تذکر یا اخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم 5- نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال در مورد جرائم تعزیری درجه یک تا پنج ، البته این ماده شامل تبصره و مواردی است که از حوصله این بحث خارج است.
قوام در خاتمه یادآور شد: در آموزههای دین مبین اسلام، همه کودکان اعم از دختر و پسر، حقوق و مزایای معیّنی دارند و افراد از اِعمال خشونت و بیرحمی در حق آنان منع شدهاند. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند «از ما نیست، کسی که به خردسالان رحم نکند» پیشرو بودن اسلام در زمینه توجه به حقوق کودک مسئلهای است که اندیشمندان غربی هم به آن اذعان دارند. در کتاب حقوق اسلامی اثر شارل ریموند، اندیشمند فرانسوی آمده که «حقوق جزای اسلام دوازده قرن از حقوق ممالک اروپایی پیشرفتهتر است، زیرا زمانی که ما حیوانات و اجساد را محاکمه و مجازات میکردیم در جزای اسلامی اصل عدم مسئولیت کودکان و افراد فاقد عقل و اختیار پذیرفته شده و مهمتر اینکه قاعده شخصی بودن مجازات پایه گذاری شده بود.»پس میتوان گفت نکته بسیار جالب توجه این است که این حمایتها از حقوق کودکان در قرآن، زمانی مطرح شده که هیچ نهاد، سازمان یا کنوانسیون بین المللی برای دفاع از حقوق کودکان وجود نداشته است. اسلام با در نظر گرفتن همه نیازهای اولیه جسمی، روحی و روانی کودکان و دفاع از آن، زمینه را برای رشد و پیشرفت آنان در همه جنبهها فراهم آورده است.
