شروع کار با حالت تعاملی مفسر زبان برنامه نویسی پایتون

[سیده آمین ارمان]

ساده ترین روش اجرای برنامه های پایتون تایپ کردن آن ها در کامند لاین تعاملی پایتون است که به آن Interactive Prompt (اینتراکتیو پرامپت) گفته می شود. روش های مختلفی برای شروع کار با این کامند لاین وجود دارد که در این جا به بعضی از این موارد اشاره خواهیم کرد:

1- در همان مسیری که پکیج پایتون را نصب کردیم وارد فولدر Python 3.5 می شویم و با کلیک روی برنامه ی python وارد محیط تعاملی آن می شویم. به طور مثال، در زمان نصب پایتون آن را در مسیر C:\Program Files\Python 3.5 نصب کرده ایم و اکنون با مراجعه به این دایرکتوری می توانیم به برنامه ی python.exe دسترسی پیدا کنیم:



با کلیک روی آیکون برنامه و اجرای آن، پنجره ی زیر که محیط تعاملی پایتون است باز می شود:



2- استفاده از سیستم پرامپت که در آموزش قبل با نحوه ی دسترسی به آن در سیستم عامل های مختلف آشنا شدیم. جهت یادآوری در این جا یک بار دیگر نحوه ی باز کردن سیستم پرامپت را دوره می کنیم:

- در ویندوز از طریق پنجره ی کنسول داس که برنامه ای است با نام cmd.exe. ساده ترین راه باز کردن این پنجره فشردن هم زمان کلیدهای Windows+R است و کافی است در پنجره ی باز شده عبارت cmd را تایپ کنید و دکمه ی OK را بزنید تا کامند پرامپت باز شود.
- در مک او اس از طریق دنبال کردن مسیر Applications→Utilities→Terminal و باز کردن پنجره ی ترمینال.
- در لینوکس از طریق یک پنجره ی ترمینال یا شل.

برای مثال تصویر زیر پنجره ی کنسول داس را در سیستم عامل ویندوز نشان می دهد:



دقت داشته باشید بخشی که در تصویر با قرار گرفتن درون دایره ی قرمز رنگ مشخص شده است در همه ی سیستم ها یکسان نیست و به طور مثال در این جا مسیر دایرکتوری پیش فرض سیستم را که در آن قرار داریم مشخص کرده است. بنابراین بدون در نظر گرفتن این تفاوت کافی است دستورات را در جایی که نشان گر چشمک زن قرار گرفته است وارد کنیم تا کامند لاین تعاملی پایتون را مانند حالت قبل باز کنیم. در حقیقت در روش قبل به صورت گرافیکی این کار را انجام دادیم و اکنون می خواهیم با استفاده از دستوراتی که به سیستم می دهیم درخواست ورود به حالت تعاملی پایتون را بدهیم. برای این منظور، ابتدا با استفاده از دستور cd و رفتن به مسیری که پکیج پایتون را در آن نصب کرده ایم، وارد دایرکتوری مربوطه می شویم. به طور مثال در تصویر زیر می بینید که این تغییر در دایرکتوری چه طور اتفاق می افتد:



اکنون کافی است دستور python را وارد کنیم تا وارد حالت تعاملی پایتون شویم:



البته در صورتی که برنامه ی پایتون در مسیر جستجوی برنامه های سیستم شما قرار گرفته باشد نیازی به استفاده از دستور cd برای تغییر مسیر نیست و از همان ابتدا می توان با تایپ کردن دستور python در پنجره ی کامند لاین و فشردن کلید اینتر وارد حالت تعاملی پایتون شد.

برای این کار باید متغیر محیطی PATH سیستم خود را طوری تنظیم کرده باشید که دایرکتوری نصب پایتون را در بر گیرد. اگر به خاطر داشته باشید در زمان نصب نسخه ی 3.5 با تیک زدن گزینه ی موجود، به صورت خودکار این مسیر را به متغیر PATH اضافه می کردیم. با این حال در نسخه ی ویندوز پایتون از شماره ی 3.3 به بعد بخش استاندارد Launcher (لانچر) افزوده شده است که با استفاده از آن دیگر نه نیازی به استفاده از دستور cd و تغییر پوشه است و نه نیازی به پیکربندی و تنظیم متغیر PATH، بلکه برای ورود به حالت تعاملی پایتون از طریق خط فرمان سیستم کافی است دستور py را وارد کرده و کلید اینتر را فشار دهید:



نکته
به منظور خروج از حالت تعاملی ارتباط با مفسر پایتون در کامند لاین سیستم می توان از کلیدهای ترکیبی Ctrl+Z در سیستم عامل ویندوز و کلیدهای ترکیبی Ctrl+D در سیستم های مبتنی بر یونیکس (مک او اس و لینوکس) و سپس فشردن کلید اینتر استفاده کرد. به علاوه در تمام سیستم ها و برنامه ها می توان از دستور ()quit برای خروج از حالت تعاملی کار با مفسر پایتون استفاده کرد.
3- استفاده از حالت تعاملی واسط برنامه نویسی IDLE که در بخش های بعد به طور مفصل با آن آشنا خواهیم شد.

در تمام روش های یاد شده پس از ورود به حالت تعاملی پایتون در قسمت بالا توضیحاتی در مورد نسخه ی پایتون مورد استفاده و سیستم عامل کامپیوتر نوشته شده است. اگر در تصویر دقت کنید در آخرین خط، نشان گر <<< را می بینید که command prompt نامیده می شود. هر بار که این علامت روی صفحه نمایش داده شود بیانگر آن است که مفسر پایتون منتظر است تا شما کد خود را در پنجره وارد کنید. علاوه بر این گاهی علامت … را خواهید دید که باز هم نشان می دهد مفسر در انتظار نوشتن کدهای بیش تری است که این حالت را بعداً در وارد کردن دستورات مرکب مثل تعریف توابع که در چند سطر نوشته می شوند خواهیم دید. پس از وارد کردن کدها، کافی است کلید اینتر را فشار دهید تا مفسر کدها را بلافاصله اجرا کند و در صورت لزوم نتیجه را گزارش دهد.

نکته یی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که در زمان کار با حالت تعاملی پایتون کدها به هیچ وجه ذخیره نخواهند شد. بنابراین شاید این پرسش مطرح شود که اصلاً استفاده از حالت تعاملی پایتون چه مزیتی دارد؟ در حقیقت از حالت تعاملی زمانی استفاده می کنیم که بخواهیم قطعه کدهای کوچک را آزمایش و اجرا کنیم و سریعاً جواب بگیریم. برای مثال فرض کنید در یک برنامه ی بزرگ با تعداد زیادی کد، دستور زیر نوشته شده باشد:

"SokanAcademy.com " * 3
و ما به عنوان یک فرد مبتدی که هیچ گونه آشنایی قبلی با سینتکس این دستور ندارد نمی دانیم که چه کاری را انجام می دهد. برای دانستن این مطلب باید به منابع مختلف رجوع کنیم و احتمالاً زمانی را صرف پیدا کردن مفاهیم مربوط به آن کنیم. با این وجود حالت تعاملی پایتون این امکان را فراهم می کند که دستور مربوطه را وارد کنیم و در کسری از ثانیه نتیجه را ببینیم. این کار را امتحان می کنیم:

>>> "SokanAcademy.com " * 3
'SokanAcademy.com SokanAcademy.com SokanAcademy.com '
همان طور که می بینید بدون آن که نیاز به مراجعه به مستندات پایتون داشته باشیم، با امتحان کردن در حالت تعاملی سریعاً به این نتیجه می رسیم که دستور فوق متن سمت چپ * را به تعدادی که در سمت راست آن آمده است تکرار می کند. به علاوه گاهی اطلاعاتی را از حالت تعاملی دریافت می کنیم که به ما در پیدا کردن خطاهای برنامه کمک خواهد کرد. برای مثال کد زیر را در نظر بگیرید که در حالت تعاملی پایتون وارد شده است:

>>> if age > 10 : age +=1
Traceback (most recent call last):
File "<pyshell#14>", line 1, in
age
NameError: name 'age' is not defined
صرف نظر از این که دستور وارد شده چه کاری را انجام می دهد، همان طور که می بینید با اجرای آن مفسراعلام می کند که خطایی رخ داده است و نام یا شناسه ی age که در این دستور بکار رفته از قبل تعریف نشده است.