*بانو بهار*
کاربر نگاه دانلود
اصولاً هر اثر معماری را می‌توان از دو جنبه بررسی و تجزیه و تحلیل نمود:
1. از لحاظ فرم یا شكل
2. از لحاظ محتوا یا مفهوم
در مقاطع مختلف تاریخ معماری، این دو جنبه معماری یعنی فرم و محتوا بر یكدیگر تأثیر نهاده‌اند و در مواردی فرم بر محتوا یا برعكس محتوا بر فرم برتری یافته است. معماری مذهبی بخصوص معماری اسلامی ـ ایرانی نیز از این امر مستثنی نیست. حتی می‌توان گفت این معماری در طول تاریخ به مفاهیم بیشتر از فرمها توجه نشان داده و الگوهای مختلفی از طراحی را بر مبنای مفاهیم پایدار و درونی خود تجربه نموده است.
اكنون نیز در این برهه از زمان، در طراحی مساجد می‌توان از دو منظر به گذشته نگاه كرد و از آن بهره جست:
1. برداشت فرمی یا شكلی
2. برداشت محتوایی یا مفهومی
برداشت فرمی، بازنمایی نظیر به نظیر عناصر و الگوهای طراحی معماری گذشته در معماری امروز، یعنی استفاده از قوسها، طاقها، گنبد، مناره یا الگوهای مختلف بصورت تقلیدی است. در مقابل، برداشت محتوایی توجه به مفاهیم بنیادین معماری اسلامی همچون ریتم، تكرار، هندسه، تقارن و سلسله مراتب و پیاده نمودن این مفاهیم در قالب فرمهای معماری امروز می‌باشد.
به نظر می‌رسد، در عصر كنونی برداشت محتوایی بسیار مناسب‌تر و باارزشتر از برداشت فرمی باشد، چرا كه فرمهای معماری سنتی در طول سالیان دراز ثابت نمانده‌اند و در هر دوره فرمهای جدید تجربه شده و جایگزین فرمهای قبلی گشته‌اند، بگونه‌ای كه معماران ایرانی از زمان پذیرش اسلام تا دوره صفویه و حتی قاجار در پی تجربه طرحها و الگوهای مختلف مسجد بوده‌اند تا اینكه تقریباً در دوره صفویه به الگوی واحد چهارایوانی دست یافتهاند و از آن زمان تاكنون تغییر عمده‌ای در الگوی مسجدسازی روی نداده است. بنابراین معماری گذشته ما كه بدان افتخار می‌كنیم، هیچ ابائی از تجربه فرمها و الگوهای جدید در قالب مفاهیم مشخص نداشته است. اكنون نیز روحیه تنوعطلبی و خلاقیت بشر، تحولات زمانه و پیشرفت تكنولوژی، بیان نوینی از فرم در معماری مسجد می‌طلبد.
1. از لحاظ فرم یا شكل
2. از لحاظ محتوا یا مفهوم
در مقاطع مختلف تاریخ معماری، این دو جنبه معماری یعنی فرم و محتوا بر یكدیگر تأثیر نهاده‌اند و در مواردی فرم بر محتوا یا برعكس محتوا بر فرم برتری یافته است. معماری مذهبی بخصوص معماری اسلامی ـ ایرانی نیز از این امر مستثنی نیست. حتی می‌توان گفت این معماری در طول تاریخ به مفاهیم بیشتر از فرمها توجه نشان داده و الگوهای مختلفی از طراحی را بر مبنای مفاهیم پایدار و درونی خود تجربه نموده است.
اكنون نیز در این برهه از زمان، در طراحی مساجد می‌توان از دو منظر به گذشته نگاه كرد و از آن بهره جست:
1. برداشت فرمی یا شكلی
2. برداشت محتوایی یا مفهومی
برداشت فرمی، بازنمایی نظیر به نظیر عناصر و الگوهای طراحی معماری گذشته در معماری امروز، یعنی استفاده از قوسها، طاقها، گنبد، مناره یا الگوهای مختلف بصورت تقلیدی است. در مقابل، برداشت محتوایی توجه به مفاهیم بنیادین معماری اسلامی همچون ریتم، تكرار، هندسه، تقارن و سلسله مراتب و پیاده نمودن این مفاهیم در قالب فرمهای معماری امروز می‌باشد.
به نظر می‌رسد، در عصر كنونی برداشت محتوایی بسیار مناسب‌تر و باارزشتر از برداشت فرمی باشد، چرا كه فرمهای معماری سنتی در طول سالیان دراز ثابت نمانده‌اند و در هر دوره فرمهای جدید تجربه شده و جایگزین فرمهای قبلی گشته‌اند، بگونه‌ای كه معماران ایرانی از زمان پذیرش اسلام تا دوره صفویه و حتی قاجار در پی تجربه طرحها و الگوهای مختلف مسجد بوده‌اند تا اینكه تقریباً در دوره صفویه به الگوی واحد چهارایوانی دست یافتهاند و از آن زمان تاكنون تغییر عمده‌ای در الگوی مسجدسازی روی نداده است. بنابراین معماری گذشته ما كه بدان افتخار می‌كنیم، هیچ ابائی از تجربه فرمها و الگوهای جدید در قالب مفاهیم مشخص نداشته است. اكنون نیز روحیه تنوعطلبی و خلاقیت بشر، تحولات زمانه و پیشرفت تكنولوژی، بیان نوینی از فرم در معماری مسجد می‌طلبد.
