علت و درمان قفل شدن مفصل فک

[darya asli]

قفل شدن فک دهان یک اصطلاح غیر رسمی است که برای توصیف ناتوانی در باز کردن کامل دهان یا مشکلات مربوط به آن به خاطر اسپاسم عضلات فک موجود در ناحیه مفصل فک استفاده می شود (TMJ). در این حالت فرد با مشکل در هنگام باز کردن و بستن دهان خود مواجه می شود و این موضوع می تواند بر وضعیت جویدن غذا و صحبت کردن فرد تاثیر داشته باشد.
علائم و نشانه ها
مفصل فک یک نوع لغزشی، از مفصل لولا است که به فک پایین یا آرواره امکان ارتباط با فک بالا که بخشی از جمجمه است را می دهد. به خاطر وجود این مفصل، فک بالا و پایین به صورت هماهنگ با یکدیگر کار کرده و حرکات عادی مفصل امکان پذیر می شود. به هر حال هنگامی که این مفاصل دچار مشکل شود فرد ممکن است با علائم و نشانه های زیر علاوه بر قفل شدن فک صورت مواجه شود:

• جویدن، صحبت کردن و سایر حرکت های فک دردناک می شوند.
• فرد توانایی باز کردن کامل دهان خود را ندارد.
• احتمالاً فرد در اطراف گوش خود احساس درد می کند.
• در صورت تشکیل عفونت، ورم و التهاب در محل مفصل مشاهده می شود.
• صدای تق تق با حرکت دادن فک شنیده می شود.
• عضلات فک اسپاسم می شود که در اصطلاح به این مشکل تریسموس یا درهم فشردگی عضلات فک گفته می شود.

دلایل و علت
محدودیت ایجاد شده در باز کردن دهان یا قفل شدن فک می تواند به خاطر عوامل زیر برای فرد ایجاد شود:

1. هنگامی که مفصل فک (کندیل) بیش از حد تحت فشار قرار گیرد و در حفره دوری خود به سمت بالا و عقب حرکت کند، دیسک مفصل از محل خود خارج شده و به سمت جلو حرکت می کند. این اتفاق یک مسئله غیر عادی است که باعث ایجاد محدودیت در باز کردن دهان و قفل شدن فک دهان می شود. درد در ناحیه صورت و بطور خاص پشت چشم ها بخشی از این مشکل می باشد.
2. براکت هایی که برای تقویت دندان ها و بستن فاصله بین آنها طراحی شده اند، در پایان می توانند باعث ایجاد مشکل برای فک پایین و محدود شدن آن به خاطر وارد کردن فشار توسط فک بالا برای برگشتن به حالت عادی در زمان نزدیک شدن دندان ها به یکدیگر شود. در طول صحبت کردن عادی، عملکرد فک به صورتی است که شما می توانید بدون محدودیت دهان خود را باز کرده یا ببندید. اما زمانی که بیمار به صورت داوطلبانه تلاش می کند دندان های خود را به یکدیگر نزدیک کند، فشار زیادی به فک پایین وارد می شود تا به این ترتیب وضعیت قرارگیری دندان ها و گاز گرفتن آنها اصلاح شود. این مسئله می تواند باعث شود هر دو کندیل (مفصل های فک) دچار مشکل شده و به سمت عقب حفره دوری خود حرکت کند. به این ترتیب هنگامی که دندان های عقب ارتفاع کافی برای جلوگیری از حرکت مفصل ها (کندیل ها) به سمت بالا یا پایین را نداشته باشند، دیسک مفصلی از محل خود به صورت غیر عادی خارج شده و جلو می آید و در نهایت قفل شدن فک پایین یا بالا با کشیدگی عضلات و احساس گرفتگی گوش همراه خواهد شد.
3. اصلاح وضعیت گاز گرفتن دندان ها که با انجام این روش، دندان ها در این حالت متعادل شده و با دندان های اطراف خود هم سطح می گردند و این موضوع می تواند باعث ایجاد فشار به فک شود.
4. خارج کردن پر کردگی دندان یا استفاده از روش دندان پزشکی عصب کشی که هنگام استفاده از این روش درمانی موقعیت عمودی دندان ها از بین رفته یا کاهش پیدا می کند.
5. تشنج ایجاد شده به خاطر عفونت باکتریایی در نتیجه کلوستریدیوم تتانی (عامل بیماری کزاز) یکی از دلایلی است که می تواند باعث قفل شدن فک دهان شود، اما این مشکل یک مسئله معمول محسوب نمی شود. در اکثر کشورها، همه بچه ها در برابر این عفونت واکسینه می شوند. اگر تمام پنج دوز مورد نیاز واکسن ضد کزاز به کودک تزریق شود، ایمنی ایجاد شده در برابر این بیماری برای تمام عمر فرد باقی خواهد ماند.
6. عمل جراحی دهان همچون کشیدن دندان عقل یکی از دلایل معمول قفل شدن فک است.
7. عادت هایی همچون ساییدن دندان ها به یکدیگر، دندان قروچه و جویدن ناخن با قفل شدن فک صورت ارتباط دارند. به هر حال، همه افرادی که دارای این عادت ها هستند، با این شرایط مواجه نمی شوند.
8. عفونت دهانی و تومور استخوان در ناحیه مفصل فک از دلایل دیگر قفل شدن مفصل فک هستند.
9. آسیب وارد شده به فک به خاطر ورزش های رزمی همچون بوکس یا تصادف رانندگی می تواند از دلایل احتمالی مشکلات فک باشد.
10. در سنین بزرگسالی، آرتروز مفصل فک یکی از عواملی است که احتمالاً باعث ایجاد مشکلات در ناحیه فک می شود.

تشخیص
دکتر خانوادگی یا دندان پزشک فردی است که در صورت وجود درد یا مشکل حرکتی در ناحیه فک در زمان جویدن یا صحبت کردن می توان با وی مشورت کرد. گاهی اوقات، ممکن است دلایل فیزیکی برای قفل شدن فک دهان وجود نداشته باشد و استرس زیاد علت اصلی مشکل ایجاد شده باشد. در این حالت دکتر از شما درباره انجام واکسیناسیون در برابر کزاز سوال می کند. در ادامه دکتر به دنبال شناسایی علائم عفونت همچون قرمزی، ورم و التهاب در مفصل فک خواهد بود. اگر فرد بیمار در این زمان دچار تب نیز شده باشد، احتمال ایجاد عفونت در بدن وی وجود دارد در نتیجه باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد. در این حالت لازم است آنتی بیوتیک برای رفع مشکل بیمار تجویز شود.

درمان

اگر شما با مشکل قفل شدن فک دهان روبرو هستید، لازم است ابتدا با پزشک متخصص یا دندان پزشک برای تشخیص مشکل و تعیین روش های درمانی مناسب صحبت کنید. معمولاً، روش های درمانی غیر از عمل جراحی همچون ایجاد تغییر در سبک زندگی و فیزیوتراپی در ابتدا برای رفع مشکل مورد استفاده قرار می گیرند. با این وجود در صورت بی اثر بودن این روش ها، ممکن است مشکلات جدی مفصل فک وجود داشته باشد که برای درمان آنها نیاز به مشاوره با جراح برای انجام عمل جراحی می باشد.

درمان بدون جراحی

1. تغییرات سبک زندگی (درمان های خانگی): اقدامات مختلفی وجود دارند که با توجه به آنها می توان وضعیت قفل شدن فک را بهبود بخشید. برخی از این فعالیت ها به شرح زیر هستند:

• استراحت دادن به مفصل فک با خوردن غذاهای نرم و اجتناب از جویدن آدامس
• گذاشتن یک پارچه پشمی گرم یا سرد بر روی فک برای 10 تا 20 دقیقه چند بار در روز
• انجام آرام نرمش های کششی فک که برای اطلاع از این نرمش ها می توان با پزشک متخصص صحبت کرد.
• اجتناب از باز کردن زیاد مفصل تا زمانی که درد وجود دارد.
• اجتناب از ساییدن دندان ها به یکدیگر
• ماساژ دادن عضلات اطراف مفصل
• استفاده از تکنیک های ریلکس کردن برای کاهش استرس (در زمانی که استرس عامل قفل شدن فک باشد.)
• قرار ندادن چانه بر روی دست جهت استراحت

1. محافظ دهان: محافظ دهان (ابزارهای پلاستیکی که روی دندان ها را می پوشاند) می تواند در صورت وجود عادت دندان قروچه برای بهبود مشکل بسیار مفید باشد. محافظ می تواند دندان ها را در زمان شب (گارد نایت) استفاده شود و به این ترتیب امکان ایجاد فشار به فک و دندان قروچه را کاهش دهد. امکان ساخت این محافظ ها با توجه به قالب های تهیه شده توسط دندان پزشک وجود دارد.
2. مصرف دارو: مسکن های درد همچون پاراستامول، ایبوپروفن یا کدئین می تواند به کاهش درد مفصل و قفل شدن فک کمک کند. گاهی درد فک در خواب بیماران اختلال ایجاد می کند. اگر استفاده از این داروها برای کنترل درد کافی نبود، پزشک شما می تواند مسکن های قوی تر همچون ریلکس کننده عضلات یا داروهای ضد افسردگی را برای شما به منظور کاهش قفل شدن مفصل فک تجویز نماید.
3. تزریق استروئید: قفل شدن مفصل فک می تواند در نتیجه بیماری هایی همچون آرتروز ایجاد شود و در این حالت تزریق استروئید به مفصل فک در کاهش درد و ورم مفصل یا بافت نرم اطراف آن موثر است. اکثر افراد هنگام تزریق کم شدن درد را در طول 24 ساعت اول تا یک هفته پس از تزریق گزارش می کنند. با انجام این تزریق ممکن است درد و قفل شدن فک صورت شما به تدریج در طول چند هفته تا چند ماه کاهش پیدا کند و در برخی موارد تزریق باعث از بین رفتن درد بطور کامل می شود.

عمل جراحی
اگر روش های بالا کمکی به رفع مشکل قفل شدن فک دهان نکرد و منبع علائم مشکل شما در مفصل فک پایین و نه عضلات جویدن غذا بود، پزشک متخصص ممکن است استفاده از روش جراحی همچون آرترونستز یا شستشوی مفصل را به شما پیشنهاد کند. علاوه بر این ممکن است در حالت های نادر که مشکل قفل شدن فک صورت مربوط به داخل مفصل باشد از عمل جراحی باز مفصل برای بیمار استفاده شود. جایگزین کردن مفصل فک بطور کامل می تواند برای تعداد بسیار کمی از افراد که دارای مشکلات جدی و بلند مدت در ارتباط با عملکرد فک خود هستند، توصیه شود.

در درمان قفل شدن فک دهان مهمترین مسئله تشخیص علت به وجود آمدن آن می باشد، پزشک ابتدا روش های درمانی بدون جراحی را تجویز می کند مانند دارو، تزریق، فیزیوتراپی (در مورد مشکلات مفصل فکی گیجگاهی می تواند موثر باشد) و... . عمل جراحی فقط برای تعداد محدودی از بیماران که به درمان های پزشکی دیگر پاسخ نمی دهند و علائمشان از جمله درد و قفل شدن فک صورت کاهش پیدا نمی کند، تجویز می شود.