PARISA_R
کاربر نگاه دانلود
غار کرفتوی کردستان، یکی از غارهای ساخته دست انسان است که هنوز هم کاملا رازهای آن برملا نشده است. جالب‌ترین نکته این غار وجود کتیبه‌ای به زبان یونانی است که محل دفن هرکول را به این مکان نسبت داده است. با کجارو همراه با شید بیشتر با آن آشنا شویم.
غار کرفتو یکی از آثار معماری صخره‌ای مربوط به قرن سوم میلادی در استان کردستان است که در ۷۲ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سقز و تقریبا با همین فاصله با دیواندره قرار گرفته است. نزدیک‌ترین روستا در شمال‌غربی غار به فاصله ۳ کیلومتری به نام میرسید یا میرسعید است، اصلی‌ترین راه دسترسی به آن از طریق جاده تکاب است. عبور از یک بخش به نام گورباباعلی و سپس روستای یوز باش کندی و حدود ۳ کیلومتر بعد از آن غار کرفتو قرار دارد .
موقعیت غار
دهانه غار در ارتفاع ۱۵ متری یک دیواره سنگی عمودی قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۰۰۰ متر است. زیر دیواره یک چشمه آب دائمی وجود دارد. این موقعیت ویژه موجب شده از غار به‌عنوان دژی دفاعی و سکونتگاه در روزگار باستان استفاده شود و در آن امکاناتی مانند تعدادی اتاق، راهرو، پنجره، در و انبار ایجاد کنند. این امکانات همگی مشرف به دره و در اطراف دهانه طبیعی غار و در سه طبقه مرتبط به هم ساخته شده‌اند.
غار کرفتو در سنه یک رشته کوه آهکی در شمال دره ای عمیق قرار گرفته است آثار متعددی از پناگاه‌ها و دخمه‌ها و حفره‌هایی دیده می‌شوند که در کنار غار اصلی قرار دارد. این موقعیت ویژه موجب شده که از غار به‌عنوان یک دژ دفاعی و سکونتگاه در روزگار باستان استفاده شود و در آن امکاناتی مانند تعدادی اتاق، راهرو، پنجره، در و انبار ایجاد کنند. این امکانات همگی مشرف به دره و در اطراف دهانه طبیعی غار و در سه طبقه مرتبط به هم ساخته شده‌اند.
موقعیت غار روی نقشه
تغییرات به وجود آمده در غار احتمالا به دوره فرمانروایی مادها مربوط است، زیرا آنها در منطقه استقرار خود با دولت‌های قدرتمند و مهاجم بین‌النهرین، که گاه و بیگاه به ساکنان کوه‌نشین زاگرس حمله و ایشان را اسیر و غارت می‌کردند، روبه‌رو بوده‌اند. از این رو ساختن چنین دژهای تسخیرناپذیری مانند کرفتو برای آنها ضروری بوده است. بعد از تأسیس امپراتوری قدرتمند و متمرکز هخامنشی و قطع جنگ‌های داخلی، دیگر ضرورتی برای ساختن چنین پناهگاه‌هایی وجود نداشته و چنین آثاری هم از دوره آنها باقی نمانده است.
موقعیت غار به گونه‌ای است که به طور کلی بادگیر نیست و در زمستان دامنه جنوبی را نمی‌پوشاند، در حالی که ۵۰۰ متر دورتر و در جنوب‌شرقی غار بادگیر بوده و برف آن را می‌پوشاند، در سویی دیگر دره کوه دیگری وجود دارد که به علت القا شکل بودن طبیعی آن مردمان اطـراف به آن سـه دختران می‌گویند.
در زمستان‌ها و هنگام سرما درون غار گرم و در تابستان به لحاظ کوران باد غار خنک است، دو چشمه آب در زیر تقاب‌های پایین غار وجود دارد که سالیان دراز مردم از آن بهره‌مند شده‌اند. غار کرفتو در دوران ـ مزوزوئیک ـ زیر آب بوده و در اواخر همین دوره ارتفاعات کرفتو از آب بیرون آمده است. این غار آهکی است و در دوره‌های مختلف انسان در آن سکونت کرده و به همین دلیل تغییر حالت داده است، در داخل غار هنوز هم آب وجود دارد و برای دیدن بعضی از جاهای مختلف آن باید از قایق‌های کوچک استفاده کرد وجود تصاویر و اشکال نقاشی شده داخل غار از جمله دیدنی‌های موجود در این اثر باستانی است که هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند .
معماری غار
غار از دو بخش تشکیل شده است: بخش دست کنده و بخش طبیعت ساخته. دهانه غار با عبور از دو نردبان فلزی ۷ متری و ۲ متر سنگ نوردی ساده به نخستین اتاق دست کنده باز می‌شود. ابعاد این اتاق ۴/۸×۸ متر است و ۴ متر ارتفاع دارد. ابعاد این اتاق‌ها به ترتیب ۵/۸×۸ متر و ۶×۵ متر است و هر دو ۴ متر ارتفاع دارند. تمامی اتاق‌ها دارای پنجره‌های مشرف به دره‌اند و به هم راه دارند. در اتاق آخر که دو نبش است، یک حوض ساروجی کم عمق و یک آتشدان قرار دارد که محل انجام مراسم آیینی بوده است.
از انتهای اتاق نخست دالانی دست ساخته به عرض ۴ متر و ارتفاع ۲ متر و طول ۱۲ متر، طبقه نخست را به تالار غار و طبقه دوم متصل می‌کند.
طبقه دوم روی شکافی ساخته شده که دهانه طبیعی غار است و برای ساختن آن دیوارهای دو طرف را افقی و به طور منظم سوراخ کرده و سرتیرهای کف را داخل آنها قرار داده و اتاقی به مساحت ۱۲۰ متر مربع ساخته‌اند.
از طبقه دوم از طریق یک راهرو ۱۰ پله‌ای یکپارچه از بیرون و یک تنوره به طول ۳ متر از داخل، می‌توانیم به طبقه سوم راه یابیم.
طبقه سوم شامل ۴ اتاق تودرتو و تقریبا به همان اندازه اتاق‌های طبقه نخست است. در ساختن طبقه سوم دقت و ظرافت زیادی به کار رفته و تمامی اتاق‌ها دارای درهای سنگی یا چوبی بوده‌اند. گودی‌های پای آستانه ورودی که محل قرار گرفتن پاشنه در بوده‌اند و شکاف‌های مخصوص قفل کردن کلون درها، دلیل اهمیت اتاق‌های طبقه سوم نسبت به اتاق‌های دیگر طبقات هستند.
ساکنان غار با کندن تنوره‌ای به شیب ۶۰ درجه و ساختن پله‌هایی، که فاصله آنها یکسان نیست، توانسته‌اند به مجرای چشمه زیر غار دست یابند و محلی برای ذخیره دائمی و تأمین آب فراهم کنند تا بتوانند مدت‌های دراز بدون تحمل تشنگی هر محاصرهای را تحمل کنند. تعداد پله‌های متصل به چشمه ۱۷ عدد است و اکنون کف تنوره چشمه تخریب شده و مملو از خرده سنگ است و آب از چشمه زیر غار خارج می‌شود. اهالی محل به اشتباه تنوره دسترسی به آب چشمه زیر غار را زندان می‌گویند. با آفرینش چنین شاهکار مهندسی و حجاری، آب مورد نیاز غارنشینان تأمین میشده است و به این دلیل محلی برای ذخیره آب در سراسر غار دیده نمی‌شود. جالب این است که آوار حاصل از حجاری اتاق‌ها را در کف ناهموار غار ریخته و بدین وسیله کف غار را تسطیح کرده‌اند. بعضی از بخش‌های کف باید گور بعضی از ساکنان غار بوده باشد.
بخش طبیعی غار پس از ورودی اتاق دست کنده طبقه نخست و به دنبال یک دالان دست کنده، با یک دالان وسیع طبیعت ساخته به عرض ۲ متر و ارتفاع ۵/۲ متر شروع می‌شود. در انتهای این دالانِ ۳۰ متری ۳ دالان دیگر وجود دارد. دو دالان سمت چپ دست کنده‌اند و سقف‌های منحنی دارند. احتمالا این دو دالان انبار و محل نگهداری احشام غارنشینان بوده است. دالان دیگر، طبیعت ساخته است و ۱۲۰ متر طول، ۴ متر عرض، و ۲ تا ۵/۲ متر ارتفاع دارد. این دالان به سوی انتهای غار می‌رود. پس از این دالان و چند دهلیر فرعی، دالانی به طول ۱۰ متر و پوشیده از آب قرار دارد. عمق آب دالان در اواخر پاییز حدود ۵۰ سانتی‌متر است و به دلیل آلودگی آن به فضولات خفاش‌ها، حالت اسیدی دارد و در تماس با پوست بدن سوزش ایجاد می‌کند.
نخستین تالار بخش طبیعی غار به ابعاد ۸۰×۲۵ متر و ارتفاع ۱۵ متر بعد از گودال آب گرفته قرار دارد. این تالار تعدادی تپه قهوه‌ای رنگ از فضولات انباشته شده خفاش‌ها وجود دارد. در غار کرفتو کف دالان‌های کم ارتفاع به وسیله غارنشینان کنده شده و بنا به نیاز فاصله کف تا سقف آنها را به ۲ متر رسانده‌اند تا عبور ایستاده در آنها ممکن شود، سنگبری‌های کف دالان‌ها برای همین است. همچنین تعدادی کاسه طبیعی به شکل نیم کره در سقف غار وجود دارد که بعضی از آنها محل تجمع خفاش‌های آویخته به هم بوده است.
پس از تالار خفاش‌ها، یک تالار به ابعاد ۳۰×۱۵ متر و ارتفاع ۵ متر قرار دارد. در گوشه‌ای از این تالار چکیده‌ای بزرگ شبیه کلاه لنگی و در سمت راست آن دهانه زیرزمینی غار قرار دارد. در سمت راست چکیده کلاه لنگی دهانه‌ای بزرگ قرار دارد که با شیبی تند به عمق ۱۰ متر و از مسیری خاکی و لغزنده به زیرزمین منتهی می‌شود.
زیرزمین محوطه‌ای به طول ۱۵۰ متر، عرض ۳۰ متر و ارتفاع ۱۵ متر است که در دو انتهای آن دو دخمه دایره شکل با گودال‌های پوشیده از آب، تعدادی چکنده و چکیده و ستون قرار دارد.
در ادامه مسیر اصلی غار و پس از تالار زیرزمین، غار از طریق یک دالان به تالاری دیگر متصل می‌شود. مقابل ورودی به دالان یک چکیده به طول ۳ متر و شبیه به انسان قرار دارد. دالان ۱۰ متر طول، ۳ متر عرض، و ۲ متر ارتفاع دارد و ابعاد تالار بعدی ۱۵×۳ متر و ارتفاع آن ۵/۲ متر است. این تالار، غارسنگ‌های بسیار زیبایی دارد.
در ادامه مسیر اصلی غار، یک تالار دیگر و سرانجام یک دخمه است. تالار به علت چکیده‌های کوه مانندش، تالار کوهستان نامیده می‌شود و ۸۰×۴۰ مترمربع مساحت و ۱۰ متر ارتفاع دارد. مساحت دخمه ۵×۴ مترمربع و ارتفاع آن ۲ متر است و در وسط آن یک گودال پر از آب زلال و یک ستون قرار دارد و از زیباترین بخش‌های غار است. طول شعبه اصلی غار بدون احتساب شعبه‌های فرعی آن و زیرزمین حدود ۶۰۰ متر است.
بر سر در یکی از اتاق‌های طبقه سوم کتیبه‌ای یونانی وجود دارد و به همین علت غار را معبد هراکلس (هرکول) می‌نامند ، در این کتیبه آمده :
"در ایـن جا هـراکـلـس سکـونـت دارد، باشـد که پـلـیـدی در آن راه نـیابـد"
وضعیت تاریخی غار
نتیجه آزمایش‌های خاک‌شناسی به دست آمده از غار کرفتو نشان می‌دهد به علت یک رشته فعالیت‌های جزئی و فعل و انفعالاتی که در سطح غار به عمل آمده و رسوباتی که بر جای مانده این غار از هزاره چهارم پیش از میلاد عاری از فعالیت‌های انسانی شده است و ساکنانش که گله‌دارانی کوچ رو بوده‌اند آن منطقه را ترک کرده‌اند. پس از كاوش‌هایی كه در دو فصل انجام گرفت و با نتیجه‌ای كه از مطالعات محوطه‌های اطراف غار به دست آمد مشخص شد در پیش از تاریخ، به احتمال از اواخر هزاره پنجم و هزاره چهارم پیش از میلاد این غار همزمان با پناگاه‌های و غارهای دیگر از جمله غار كانی میكائیل مورد استفاده قرار گرفته است.
غار کرفتو به جهت گمانه‌هایی که در آن حفر شده و بعضا تا عمق ۵/۵ متر پایین رفته است و با توجه به لایه‌های موجود که تحتانی‌ترین آن دارای تراشـه‌های سنگی و تیغه‌ای بوده است یک فاصله هزار سـاله را نشان می‌دهد و دوباره به آثار زیـسـت انسانی می‌رسد که دارای چهار دوره سکونتی است: پیش از تاریخ، اشکانی، ساسانی، اسلامی که البته دوره سلوکی آن چندان مورد یقین نیست. چه بسا کتیبه مورد بحث ممکن است در قرون گذشته ایجاد شده باشد که البته باید با مطالعات بیشتر و آزمایش‌هایی از خود کتیبه صحت و سقم آن عیان شود.
در گمانه‌زنی‌ها مشخص شد، علاوه بر آنکه در سطح غار لایه‌ها به صورت انباشت تاریخی به شکل دوره به دوره قرار گرفته‌اند، خاک‌های رانده شده به داخل حفره‌های کناری غار هم به همان شکل قرار داشته‌اند، به طوری‌کـه در هر دوره ساکنان بعدی خاک‌های دوره پیشین را که در سطح غار وجود داشته در حفره ها و سوراخ‌های موجود انباشته‌اند. نتیجه لایه‌نگاری در یکی از گمانه‌های چهارم که تا عمق ۵ متری حفر شده، نشان داد که توالی دوره‌های تاریخی به همان صورتی است که مواد فرهنگی آن در خاک‌های انباشت شده در دهانه و حفره‌ها و نیز راه‌های فرعی مسدود شده قرار داشته است. هر چند دوره پیش از تاریخ آن کمتر نشانی از مواد فرهنگی موجود را دارد، با این حال در بعضی موارد با الک کردن خاک‌ها، تراشه‌هایی به دست می‌آید که با تراشه‌های موجود در طبقه چهارم مطابقت می‌کند.
کشف تراشه‌های سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار نشانه استفاده انسان در دوران پیش از تاریخ است. همچنین نمونه اشیای به دست آمده نشانگر این واقعیت است اگر چه به عقیده بعضی از کارشناسان امور باستانی می‌توان عمر غار را حتی خیلی پیش‌تر از آن حساب کرد.
پژوهش میدانی محوطه
سر رابرت کرپوتر در سال ۱۸۱۸ غار كرفتو را بازدید کرد و كتیبه آن خواند و در سال ۱۸۳۸ هنری اولینسون از غار بازدید و آنچه را كرپورتر از كتیبه خوانده بود، اصلاح کرد. در سال ۱۹۶۳ سر اورل اشتین همراه با دستیار هنری‌اش، ایوب خان، نقشه اطاق‌های حجاری شده، راهروها و دهلیزهای طبیعی را تهیه كردند كه البته اكنون با توجه به اینكه خاكبرداری و پاكسازی راهروها و دهلیزها به‌طور كامل انجام گرفته، نقشه اشتین كامل نیست. البته هیئت در نظر داشت نقشه‌برداری غار را به‌صورت سه بعدی انجام دهد كه این امر با توجه به هزینه سنگینی كه در برداشت، هنگام كاوش امكان پذیر نشد، ولی پلان طبقات مختلف غار و نیز راه‌های جدیدی كه پیدا شد و به بیرون از غار منتهی گشت تهیه شده است.
نتایج آخرین تحقیقات روی غار
پس از انجام گمانه زنی‌های در محوطه درون غار و بیرون آن، خاك‌های موجود به‌طور كامل غربال شد و ۲۲ هزار قطعه سفال مربوط به دوره‌های مختلف غار به دست آمد. در پایان كار با توجه به مطالعات مقدماتی روی سفالینه‌های یافت شده از غار و محوطه‌های اطراف آن، معلوم شد در دوره‌های پارت و ساسانی و قرون هفت و هشت هجری غار كرفتو فعال بوده، ولی از نظر نوع فعالیت و مورد استفاده‌اش متفاوت بوده است.
در دوره‌های پیش از اسلام با احتمال فراوان نوع مركز آیینی و نیایش محسوب میشده و در دوره‌های اسلامی با تغییراتی كه در آن ایجاد كرده بودند به‌عنوان سكونتگاه و چه بسا مكان دفاعی كاربری داشته است، چرا كه هنوز هم محلی‌ها با آن قلعه می‌گویند. آثار و بقایای برج مانند قلعه‌ای در بالای كوه قرار داشته، هنوز هم وجود دارد، اما از محوطه‌هایی كه در فصل دوم به جهت ارتباط با غار كرفتو مورد كاوش قرار گرفت، یك گورستان هزاره اول پیش از میلاد است كه ظروف منقوش سفالی آن۷ مهره‌ای عقیق و آهكی كوچك و سنجاق‌های مفرغی و گیره‌های موی سر مفرغی آن شباهت تام و كاملی با اشیا به دست آمد از زیویه دارد. زیویه در غرب این محوطه قرار گرفته در این گورستان قبور مستطیل شكل در دل سنگ‌های رسوبی سست و قابل انعطاف ( تعرف‌های آتشفشانی) كنده شده است و اجساد به صورت چمباتمه همراه با اشیا مفرغی و سفالینه‌های منقوش دفن شده‌اند.
غار کرفتو یکی از آثار معماری صخره‌ای مربوط به قرن سوم میلادی در استان کردستان است که در ۷۲ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سقز و تقریبا با همین فاصله با دیواندره قرار گرفته است. نزدیک‌ترین روستا در شمال‌غربی غار به فاصله ۳ کیلومتری به نام میرسید یا میرسعید است، اصلی‌ترین راه دسترسی به آن از طریق جاده تکاب است. عبور از یک بخش به نام گورباباعلی و سپس روستای یوز باش کندی و حدود ۳ کیلومتر بعد از آن غار کرفتو قرار دارد .
موقعیت غار
دهانه غار در ارتفاع ۱۵ متری یک دیواره سنگی عمودی قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۰۰۰ متر است. زیر دیواره یک چشمه آب دائمی وجود دارد. این موقعیت ویژه موجب شده از غار به‌عنوان دژی دفاعی و سکونتگاه در روزگار باستان استفاده شود و در آن امکاناتی مانند تعدادی اتاق، راهرو، پنجره، در و انبار ایجاد کنند. این امکانات همگی مشرف به دره و در اطراف دهانه طبیعی غار و در سه طبقه مرتبط به هم ساخته شده‌اند.
غار کرفتو در سنه یک رشته کوه آهکی در شمال دره ای عمیق قرار گرفته است آثار متعددی از پناگاه‌ها و دخمه‌ها و حفره‌هایی دیده می‌شوند که در کنار غار اصلی قرار دارد. این موقعیت ویژه موجب شده که از غار به‌عنوان یک دژ دفاعی و سکونتگاه در روزگار باستان استفاده شود و در آن امکاناتی مانند تعدادی اتاق، راهرو، پنجره، در و انبار ایجاد کنند. این امکانات همگی مشرف به دره و در اطراف دهانه طبیعی غار و در سه طبقه مرتبط به هم ساخته شده‌اند.
موقعیت غار روی نقشه
تغییرات به وجود آمده در غار احتمالا به دوره فرمانروایی مادها مربوط است، زیرا آنها در منطقه استقرار خود با دولت‌های قدرتمند و مهاجم بین‌النهرین، که گاه و بیگاه به ساکنان کوه‌نشین زاگرس حمله و ایشان را اسیر و غارت می‌کردند، روبه‌رو بوده‌اند. از این رو ساختن چنین دژهای تسخیرناپذیری مانند کرفتو برای آنها ضروری بوده است. بعد از تأسیس امپراتوری قدرتمند و متمرکز هخامنشی و قطع جنگ‌های داخلی، دیگر ضرورتی برای ساختن چنین پناهگاه‌هایی وجود نداشته و چنین آثاری هم از دوره آنها باقی نمانده است.
موقعیت غار به گونه‌ای است که به طور کلی بادگیر نیست و در زمستان دامنه جنوبی را نمی‌پوشاند، در حالی که ۵۰۰ متر دورتر و در جنوب‌شرقی غار بادگیر بوده و برف آن را می‌پوشاند، در سویی دیگر دره کوه دیگری وجود دارد که به علت القا شکل بودن طبیعی آن مردمان اطـراف به آن سـه دختران می‌گویند.
در زمستان‌ها و هنگام سرما درون غار گرم و در تابستان به لحاظ کوران باد غار خنک است، دو چشمه آب در زیر تقاب‌های پایین غار وجود دارد که سالیان دراز مردم از آن بهره‌مند شده‌اند. غار کرفتو در دوران ـ مزوزوئیک ـ زیر آب بوده و در اواخر همین دوره ارتفاعات کرفتو از آب بیرون آمده است. این غار آهکی است و در دوره‌های مختلف انسان در آن سکونت کرده و به همین دلیل تغییر حالت داده است، در داخل غار هنوز هم آب وجود دارد و برای دیدن بعضی از جاهای مختلف آن باید از قایق‌های کوچک استفاده کرد وجود تصاویر و اشکال نقاشی شده داخل غار از جمله دیدنی‌های موجود در این اثر باستانی است که هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند .
معماری غار
غار از دو بخش تشکیل شده است: بخش دست کنده و بخش طبیعت ساخته. دهانه غار با عبور از دو نردبان فلزی ۷ متری و ۲ متر سنگ نوردی ساده به نخستین اتاق دست کنده باز می‌شود. ابعاد این اتاق ۴/۸×۸ متر است و ۴ متر ارتفاع دارد. ابعاد این اتاق‌ها به ترتیب ۵/۸×۸ متر و ۶×۵ متر است و هر دو ۴ متر ارتفاع دارند. تمامی اتاق‌ها دارای پنجره‌های مشرف به دره‌اند و به هم راه دارند. در اتاق آخر که دو نبش است، یک حوض ساروجی کم عمق و یک آتشدان قرار دارد که محل انجام مراسم آیینی بوده است.
از انتهای اتاق نخست دالانی دست ساخته به عرض ۴ متر و ارتفاع ۲ متر و طول ۱۲ متر، طبقه نخست را به تالار غار و طبقه دوم متصل می‌کند.
طبقه دوم روی شکافی ساخته شده که دهانه طبیعی غار است و برای ساختن آن دیوارهای دو طرف را افقی و به طور منظم سوراخ کرده و سرتیرهای کف را داخل آنها قرار داده و اتاقی به مساحت ۱۲۰ متر مربع ساخته‌اند.
از طبقه دوم از طریق یک راهرو ۱۰ پله‌ای یکپارچه از بیرون و یک تنوره به طول ۳ متر از داخل، می‌توانیم به طبقه سوم راه یابیم.
طبقه سوم شامل ۴ اتاق تودرتو و تقریبا به همان اندازه اتاق‌های طبقه نخست است. در ساختن طبقه سوم دقت و ظرافت زیادی به کار رفته و تمامی اتاق‌ها دارای درهای سنگی یا چوبی بوده‌اند. گودی‌های پای آستانه ورودی که محل قرار گرفتن پاشنه در بوده‌اند و شکاف‌های مخصوص قفل کردن کلون درها، دلیل اهمیت اتاق‌های طبقه سوم نسبت به اتاق‌های دیگر طبقات هستند.
ساکنان غار با کندن تنوره‌ای به شیب ۶۰ درجه و ساختن پله‌هایی، که فاصله آنها یکسان نیست، توانسته‌اند به مجرای چشمه زیر غار دست یابند و محلی برای ذخیره دائمی و تأمین آب فراهم کنند تا بتوانند مدت‌های دراز بدون تحمل تشنگی هر محاصرهای را تحمل کنند. تعداد پله‌های متصل به چشمه ۱۷ عدد است و اکنون کف تنوره چشمه تخریب شده و مملو از خرده سنگ است و آب از چشمه زیر غار خارج می‌شود. اهالی محل به اشتباه تنوره دسترسی به آب چشمه زیر غار را زندان می‌گویند. با آفرینش چنین شاهکار مهندسی و حجاری، آب مورد نیاز غارنشینان تأمین میشده است و به این دلیل محلی برای ذخیره آب در سراسر غار دیده نمی‌شود. جالب این است که آوار حاصل از حجاری اتاق‌ها را در کف ناهموار غار ریخته و بدین وسیله کف غار را تسطیح کرده‌اند. بعضی از بخش‌های کف باید گور بعضی از ساکنان غار بوده باشد.
بخش طبیعی غار پس از ورودی اتاق دست کنده طبقه نخست و به دنبال یک دالان دست کنده، با یک دالان وسیع طبیعت ساخته به عرض ۲ متر و ارتفاع ۵/۲ متر شروع می‌شود. در انتهای این دالانِ ۳۰ متری ۳ دالان دیگر وجود دارد. دو دالان سمت چپ دست کنده‌اند و سقف‌های منحنی دارند. احتمالا این دو دالان انبار و محل نگهداری احشام غارنشینان بوده است. دالان دیگر، طبیعت ساخته است و ۱۲۰ متر طول، ۴ متر عرض، و ۲ تا ۵/۲ متر ارتفاع دارد. این دالان به سوی انتهای غار می‌رود. پس از این دالان و چند دهلیر فرعی، دالانی به طول ۱۰ متر و پوشیده از آب قرار دارد. عمق آب دالان در اواخر پاییز حدود ۵۰ سانتی‌متر است و به دلیل آلودگی آن به فضولات خفاش‌ها، حالت اسیدی دارد و در تماس با پوست بدن سوزش ایجاد می‌کند.
نخستین تالار بخش طبیعی غار به ابعاد ۸۰×۲۵ متر و ارتفاع ۱۵ متر بعد از گودال آب گرفته قرار دارد. این تالار تعدادی تپه قهوه‌ای رنگ از فضولات انباشته شده خفاش‌ها وجود دارد. در غار کرفتو کف دالان‌های کم ارتفاع به وسیله غارنشینان کنده شده و بنا به نیاز فاصله کف تا سقف آنها را به ۲ متر رسانده‌اند تا عبور ایستاده در آنها ممکن شود، سنگبری‌های کف دالان‌ها برای همین است. همچنین تعدادی کاسه طبیعی به شکل نیم کره در سقف غار وجود دارد که بعضی از آنها محل تجمع خفاش‌های آویخته به هم بوده است.
پس از تالار خفاش‌ها، یک تالار به ابعاد ۳۰×۱۵ متر و ارتفاع ۵ متر قرار دارد. در گوشه‌ای از این تالار چکیده‌ای بزرگ شبیه کلاه لنگی و در سمت راست آن دهانه زیرزمینی غار قرار دارد. در سمت راست چکیده کلاه لنگی دهانه‌ای بزرگ قرار دارد که با شیبی تند به عمق ۱۰ متر و از مسیری خاکی و لغزنده به زیرزمین منتهی می‌شود.
زیرزمین محوطه‌ای به طول ۱۵۰ متر، عرض ۳۰ متر و ارتفاع ۱۵ متر است که در دو انتهای آن دو دخمه دایره شکل با گودال‌های پوشیده از آب، تعدادی چکنده و چکیده و ستون قرار دارد.
در ادامه مسیر اصلی غار و پس از تالار زیرزمین، غار از طریق یک دالان به تالاری دیگر متصل می‌شود. مقابل ورودی به دالان یک چکیده به طول ۳ متر و شبیه به انسان قرار دارد. دالان ۱۰ متر طول، ۳ متر عرض، و ۲ متر ارتفاع دارد و ابعاد تالار بعدی ۱۵×۳ متر و ارتفاع آن ۵/۲ متر است. این تالار، غارسنگ‌های بسیار زیبایی دارد.
در ادامه مسیر اصلی غار، یک تالار دیگر و سرانجام یک دخمه است. تالار به علت چکیده‌های کوه مانندش، تالار کوهستان نامیده می‌شود و ۸۰×۴۰ مترمربع مساحت و ۱۰ متر ارتفاع دارد. مساحت دخمه ۵×۴ مترمربع و ارتفاع آن ۲ متر است و در وسط آن یک گودال پر از آب زلال و یک ستون قرار دارد و از زیباترین بخش‌های غار است. طول شعبه اصلی غار بدون احتساب شعبه‌های فرعی آن و زیرزمین حدود ۶۰۰ متر است.
بر سر در یکی از اتاق‌های طبقه سوم کتیبه‌ای یونانی وجود دارد و به همین علت غار را معبد هراکلس (هرکول) می‌نامند ، در این کتیبه آمده :
"در ایـن جا هـراکـلـس سکـونـت دارد، باشـد که پـلـیـدی در آن راه نـیابـد"
وضعیت تاریخی غار
نتیجه آزمایش‌های خاک‌شناسی به دست آمده از غار کرفتو نشان می‌دهد به علت یک رشته فعالیت‌های جزئی و فعل و انفعالاتی که در سطح غار به عمل آمده و رسوباتی که بر جای مانده این غار از هزاره چهارم پیش از میلاد عاری از فعالیت‌های انسانی شده است و ساکنانش که گله‌دارانی کوچ رو بوده‌اند آن منطقه را ترک کرده‌اند. پس از كاوش‌هایی كه در دو فصل انجام گرفت و با نتیجه‌ای كه از مطالعات محوطه‌های اطراف غار به دست آمد مشخص شد در پیش از تاریخ، به احتمال از اواخر هزاره پنجم و هزاره چهارم پیش از میلاد این غار همزمان با پناگاه‌های و غارهای دیگر از جمله غار كانی میكائیل مورد استفاده قرار گرفته است.
غار کرفتو به جهت گمانه‌هایی که در آن حفر شده و بعضا تا عمق ۵/۵ متر پایین رفته است و با توجه به لایه‌های موجود که تحتانی‌ترین آن دارای تراشـه‌های سنگی و تیغه‌ای بوده است یک فاصله هزار سـاله را نشان می‌دهد و دوباره به آثار زیـسـت انسانی می‌رسد که دارای چهار دوره سکونتی است: پیش از تاریخ، اشکانی، ساسانی، اسلامی که البته دوره سلوکی آن چندان مورد یقین نیست. چه بسا کتیبه مورد بحث ممکن است در قرون گذشته ایجاد شده باشد که البته باید با مطالعات بیشتر و آزمایش‌هایی از خود کتیبه صحت و سقم آن عیان شود.
در گمانه‌زنی‌ها مشخص شد، علاوه بر آنکه در سطح غار لایه‌ها به صورت انباشت تاریخی به شکل دوره به دوره قرار گرفته‌اند، خاک‌های رانده شده به داخل حفره‌های کناری غار هم به همان شکل قرار داشته‌اند، به طوری‌کـه در هر دوره ساکنان بعدی خاک‌های دوره پیشین را که در سطح غار وجود داشته در حفره ها و سوراخ‌های موجود انباشته‌اند. نتیجه لایه‌نگاری در یکی از گمانه‌های چهارم که تا عمق ۵ متری حفر شده، نشان داد که توالی دوره‌های تاریخی به همان صورتی است که مواد فرهنگی آن در خاک‌های انباشت شده در دهانه و حفره‌ها و نیز راه‌های فرعی مسدود شده قرار داشته است. هر چند دوره پیش از تاریخ آن کمتر نشانی از مواد فرهنگی موجود را دارد، با این حال در بعضی موارد با الک کردن خاک‌ها، تراشه‌هایی به دست می‌آید که با تراشه‌های موجود در طبقه چهارم مطابقت می‌کند.
کشف تراشه‌های سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار نشانه استفاده انسان در دوران پیش از تاریخ است. همچنین نمونه اشیای به دست آمده نشانگر این واقعیت است اگر چه به عقیده بعضی از کارشناسان امور باستانی می‌توان عمر غار را حتی خیلی پیش‌تر از آن حساب کرد.
پژوهش میدانی محوطه
سر رابرت کرپوتر در سال ۱۸۱۸ غار كرفتو را بازدید کرد و كتیبه آن خواند و در سال ۱۸۳۸ هنری اولینسون از غار بازدید و آنچه را كرپورتر از كتیبه خوانده بود، اصلاح کرد. در سال ۱۹۶۳ سر اورل اشتین همراه با دستیار هنری‌اش، ایوب خان، نقشه اطاق‌های حجاری شده، راهروها و دهلیزهای طبیعی را تهیه كردند كه البته اكنون با توجه به اینكه خاكبرداری و پاكسازی راهروها و دهلیزها به‌طور كامل انجام گرفته، نقشه اشتین كامل نیست. البته هیئت در نظر داشت نقشه‌برداری غار را به‌صورت سه بعدی انجام دهد كه این امر با توجه به هزینه سنگینی كه در برداشت، هنگام كاوش امكان پذیر نشد، ولی پلان طبقات مختلف غار و نیز راه‌های جدیدی كه پیدا شد و به بیرون از غار منتهی گشت تهیه شده است.
نتایج آخرین تحقیقات روی غار
پس از انجام گمانه زنی‌های در محوطه درون غار و بیرون آن، خاك‌های موجود به‌طور كامل غربال شد و ۲۲ هزار قطعه سفال مربوط به دوره‌های مختلف غار به دست آمد. در پایان كار با توجه به مطالعات مقدماتی روی سفالینه‌های یافت شده از غار و محوطه‌های اطراف آن، معلوم شد در دوره‌های پارت و ساسانی و قرون هفت و هشت هجری غار كرفتو فعال بوده، ولی از نظر نوع فعالیت و مورد استفاده‌اش متفاوت بوده است.
در دوره‌های پیش از اسلام با احتمال فراوان نوع مركز آیینی و نیایش محسوب میشده و در دوره‌های اسلامی با تغییراتی كه در آن ایجاد كرده بودند به‌عنوان سكونتگاه و چه بسا مكان دفاعی كاربری داشته است، چرا كه هنوز هم محلی‌ها با آن قلعه می‌گویند. آثار و بقایای برج مانند قلعه‌ای در بالای كوه قرار داشته، هنوز هم وجود دارد، اما از محوطه‌هایی كه در فصل دوم به جهت ارتباط با غار كرفتو مورد كاوش قرار گرفت، یك گورستان هزاره اول پیش از میلاد است كه ظروف منقوش سفالی آن۷ مهره‌ای عقیق و آهكی كوچك و سنجاق‌های مفرغی و گیره‌های موی سر مفرغی آن شباهت تام و كاملی با اشیا به دست آمد از زیویه دارد. زیویه در غرب این محوطه قرار گرفته در این گورستان قبور مستطیل شكل در دل سنگ‌های رسوبی سست و قابل انعطاف ( تعرف‌های آتشفشانی) كنده شده است و اجساد به صورت چمباتمه همراه با اشیا مفرغی و سفالینه‌های منقوش دفن شده‌اند.
آخرین ویرایش توسط مدیر:
