فریاد از بیماری خاموش

гคђค1737

کاربر نگاه دانلود
کاربر نگاه دانلود
عضویت
2016/08/12
ارسالی ها
7,959
امتیاز واکنش
45,842
امتیاز
1,000
محل سکونت
زیر خاک
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران با توجه به پیر شدن جمعیت و نظر به تنوع بیماریها در سالمندان، برنامه ریزی جهت ارتقا سلامت سالمندان یکی از مهمترین وظایف سیاستگذاران سیستم بهداشت و درمان کشور محسوب میشود.



به گزارش سرویس سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر سیداحمد رییس الساداتعضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: با در نظر گرفتن افزایش طول عمر و امید به زندگی تخمین زده می‌شود که جمعیت سالمند کشور در سال 2020 به بیش از 10 میلیون نفر برسد.



وی افزود: از مهم‌ترین بیمارهای دوران سالمندی می‌توان به پوکی استخوان اشاره کرد. پوکی استخوان (استئوپروز) شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان است. در این بیماری تراکم استخوان‌ها کاهش می‌یابند و استخوان‌ها متخلخل‌تر شده و خطر و احتمال شکستگی در آنها افزایش می‌یابد.



رییس‌السادات گفت: اهمیت پوکی استخوان به حدی است که سازمان بهداشت جهانی روز 28 مهر (20 اکتبر) را به عنوان روز جهانی استئوپروز نامگذاری کرده است. در ایران حدود 5.4 درصد مردان و 8 درصد زنان به پوکی استخوان و بیش از 35 درصد آنها به درجات خفیف‌تری از کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) مبتلا هستند. با افزایش سن، استئوپروز بطور چشمگیری افزایش می‌یابد. بطوری که بیش از 20 درصد زنان بالای 50 سال دچار درجات قابل توجهی از کاهش تراکم استخوان هستند و این سبب می‌شود بیشتر در معرض شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان باشند.



دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران در ادامه گفت: پوکی استخوان به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود؛ پوکی استخوان اولیه با افزایش سن، یائسگی و عادات مربوط به شیوه زندگی مانند سیگار، الـ*کـل، رژیم غذایی غلط و فعالیت فیزیکی ناکافی ایجاد می‌شود. پوکی استخوان ثانویه در اثر بیماری‌های مختلف مانند دیابت، پرکاری تیروئید و پاراتیروئید، کاهش هورمون‌های رشد، برخی سرطان‌ها یا استفاده از دارو از جمله داروهای استروئیدی (کورتون) و ضد تشنجی، داروهای مورد استفاده در درمان بیمارهای تیروئیدی و . . . ایجاد می‌شود.



این عضو هیات علمی بیمارستان شهید مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: از نظر آسیب شناختی پوکی استخوان حاصل عدم تعادل بین ساخت استخوان جدید و برداشت استخوان قدیمی است که در نهایت منجر به از دست رفتن پیشرونده بافت استخوان می‌شود. بر اساس تحقیقات انجام شده تراکم استخوان در انسان بعد از جهش رشد در دوران بلوغ، مرتبا افزایش می‌یابد و در اواخر دهه سوم و اوایل دهه چهارم عمر به حداکثر میزان خود می‌رسد. بعد از آن تراکم استخوان‌ها مرتبا با افزایش سن رو به کاهش می‌گذارد و این کاهش تا پایان عمر ادامه می‌یابد. اثر هورمون‌های جنـ*ـسی بر فرایند استخوان‌سازی و بروز پدیده یائسگی سبب می‌شود روند کاهش تراکم در زنان سرعت بیشتری نسبت به مردان داشته باشد. هر چند در مردان مسن نیز کاهش تدریجی هورمون‌های مردانه باعث ایجاد حالتی شبیه به یائسگی در آنها می‌شود.



وی گفت: به زبان ساده از مجموعه این مطالب، می‌توان میزان تراکم استخوان را به یک پس‌انداز طولانی مدت بانکی تشبیه کرد. تا حدود 30 تا 35 سالگی فرصت داریم که موجودی این حساب را بهتر کنیم. پس از این سن میزان برداشت از حساب همواره بیشتر از میزان واریز به حساب است و در سالمندی این افزایش برداشت می‌تواند منجر به ورشکستگی شود. از لحاظ بالینی این ورشکستگی، پوکی استخوان و عوارض و پیامدهای ناشی از آن است. واضح و مبرهن است که هر چه میزان پس‌انداز اولیه در سنین جوانی بیشتر شود احتمال کاهش موجودی و ورشکستگی در سنین بالاتر کمتر خواهد شد.



دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران گفت: تغذیه مناسب در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی و نیز دوران بارداری و شیردهی در کنار فعالیت فیزیکی مناسب و پرهیز از عادات غلط مانند کشیدن سیگار و الـ*کـل از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از کاهش تراکم استخوان به شمار می‌روند. مصرف فروآردهای لبنی (شیر، ماست، کشک و دوغ کم نمک . . .)، سبزیجات، حبوبات و میوه‌های تازه استفاده متعادل از مواد غذایی پروتیئنی مانند ماهی و تخم مرغ و پرهیز از استفاده بی‌رویه از نوشابه‌های گازدار و قهوه از جمله توصیه‌های غذایی مناسب در پیشگیری از پوکی استخوان است. استفاده صحیح و بجا از مکمل‌ها و ویتامین‌ها از جمله کلسیم و ویتامین D اگرچه می‌توانند نقش مفیدی داشته باشند، اما به هیچ وجه جایگزین مناسبی برای تغذیه طبیعی و فعالیت فیزیکی نیستند.



وی افزود: از نظر بالینی می‌توان گفت استئوپروز یک بیماری خاموش است، چراکه تا وقتی شکستگی در استخوان اتفاق نیفتد، درد و شکایت جدی ایجاد نمی‌کند و نمی‌توان به وجود آن پی برد. محل‌های شایع شکستگی ناشی از استئوپروز شامل ستون فقرات پشتی و کمری، انتهای ساعد و نیز استخوان لگن است. شکستگی لگن از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض ناشی از پوکی استخوان به شمار می‌رود، بطوری که گذشته از صرف هزینه‌های گزاف برای درمان این بیماران احتمال مرگ و میر آنها طی سال اول بیش از 15 درصد است. در مورد شکستگی ساعد مداخلات ارتوپدی و جراحی مورد نیاز است. در شکستگی مهره‌ها درمان‌های نگهدارنده و غیرجراحی نقش پررنگ‌تری دارند. نکته مهمی که در درمان شکستگی‌ها باید مد نظر قرار گیرد، پرهیز از بی‌حرکتی طولانی مدت است، چرا که بی‌حرکتی خود می‌تواند علتی برای تشدید استئوپروز زمینه‌ای باشد.



وی افزود: تشخیص استئوپروز مبتنی بر انجام روش‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری است. گرفتن عکس ساده به دلیل حساسیت ناکافی ارزش کمی در تشخیص زودرس استئوپروز دارد، چرا که باید 25 درصد از بافت معدنی استخوان از بین رفته باشد تا در عکس ساده قابل تشخیص گردد. رایج‌ترین شیوه برای سنجش تراکم استخوان روش DEXA است. استفاده از این روش در زنان یائسه، زنان دارای عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان و همچنین زنان 65 سال به با لا توصیه می‌شود.



وی افزود: زنانی که عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان را دارند عبارتند از مبتلایان به کمبود هورمون زنانه استروژن، سابقه فامیلی پوکی استخوان، دیابت و بیماری‌های تیروئید، کلیه و کبد و نیز یائسگی زودرس. همچنین افرادی که کورتون مصرف می‌کنند در سنین پایین‌تری نیاز به انجام سنجش تراکم استخوان دارند. چنانچه سنجش طبیعی باشد هر 5 سال و در افراد دارای عوامل خطر هر 2 سال باید تکرار شود.



رییس السادات گفت: استئوپروز یک بیماری چند عاملی است و درمان آن جنبه‌های گوناگونی دارد که همکاری و کار گروهی متخصصین غدد، روماتولوژی، تغذیه، طب فیزیکی و توانبخشی، ارتوپدی، تغذیه و روانپزشکی را می‌طلبد. از مهم‌ترین درمان‌های غیرجراحی و غیردارویی می‌توان به ورزش درمانی و استفاده از بریس مناسب نام برد. ورزش‌های مفید در پیشگیری و درمان کاهش تراکم استخوان بر حسب شدت کاهش تراکم، ویژگی‌های فردی و جسمی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و علاقه و دسترسی افراد متفاوت است. به طور کلی ورزش‌های تحمل کننده وزن، ورزش‌های تعادلی و ورزش‌های راست کننده عضلات ستون فقرات پشتی از بهترین ورزش‌های رایج در مبتلایان به پوکی استخوان به شمار می‌رود.



وی در این باره افزود: ورزش‌های آبی و شنا اگر چه در افزایش تراکم مفید نیستند اما به دلیل اثرات مفید قلبی و عروقی و نیز سودمندی‌شان در ایجاد تناسب اندام از جمله ورزش‌های مورد توصیه به حساب می‌آیند. پیاده‌روی بویژه در سطوح غیرشیب‌دار، ساده‌ترین و مفیدترین ورزش در مبتلایان به پوکی استخوان به شمار می‌رود. انجام ورزش‌های رزمی و ورزش‌های پر برخورد مانند فوتبال و همچنین دویدن‌های سریع در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان توصیه نمی‌شود. این ورزش‌ها ممکن است منجر به زمین خوردن و شکستگی‌های ناشی از آن شوند.



وی گفت: همانطور که پیشتر اشاره شد پوکی استخوان باعث شکستگی ستون مهره می‌شود. کاهش تراکم مهره‌ها و تغییر شکل آنها می‌تواند سبب افزایش خمیدگی ( قوز ) پشتی شود. این شکستگی‌ها چنانچه به صورت حاد اتفاق افتد سبب درد حاد در بیماران می‌شود. خمیدگی پشت نیز با ایجاد کشیدگی بافت نرم و عضلات روی آن می‌تواند سبب درد مزمن در آنها شود. همچنین کشیدگی عضلات و ضعف آنها می‌تواند خود باعث تشدید قوز پشت شود. مجموعه عوامل ذکر شده سبب کاهش تعادل مبتلایان و نهایتا افزایش خطر سقوط (زمین خوردن) در آنها می‌شود.



عضو هیات علمی بیمارستان شهید مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: پژوهش انجام شده در گروه طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشانگر این مطلب است که افت کیفیت زندگی در مبتلایان به پوکی استخوان بیشتر ناشی از تغییرات ناشی از ایجاد قوز پشتی و شکنندگی در ستون فقرات و لگن است تا کاهش تراکم استخوان. بنابراین ورزش های تقویتی عضلات راست کننده ستون فقرات پشتی ضمن کمک به کاهش خمیدگی پشت می‌تواند سبب بهبود تعادل و کاهش خطر زمین خوردن و افزایش کیفیت زندگی شود. نکته بسیار مهم در مبتلایان به پوکی استخوان این است که انجام ورزش‌هایی که در آن بیمار کمر و پشت خود را خم می‌کند نه تنها مفید نیستند بلکه سبب افزایش شکستگی در ستون فقرات می‌شود.



رییس السادات افزود: اخیرا استفاده از بریس‌های خاصی که طراحی آنها شبیه به کوله پشتی است توجه پزشکان و بیماران را به خود جلب کرده است. این قوزبندها دارای وزنه ‌ی نیم تا یک کیلوگرم هستند و سبب می‌شود با تحـریـ*ک حس تعادل و هشدار به فرد، به صورت فعال سبب راست شدن ستون فقرات در وی شوند. پژوهشهای انجام شده در گروه طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشان داده است که استفاده از این بریس‌ها 2 تا 3 مرتبه در روز و هر بار حدود 1 ساعت در بهبود تعادل و کاهش زمین خوردن مبتلایان به پوکی استخوان موثر بوده است.



وی در پایان گفت: اصلاح محیط زندگی و معابر و پیشگیری از زمین خوردن از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که سبب بهبود کیفیت زندگی در مبتلایان به پوکی استخوان می‌شود. تنظیم ارتفاع مناسب تخت و نیز استفاده از صندلی‌های دسته‌دار و همچنین تعبیه دستگیره‌های مناسب در دیواره‌ها و پرهیز از ایجاد محیط لغزنده در کف دستشویی و حمام از جمله مواردی است که سبب کاهش خطر زمین خوردن در سالمندان می‌شود. نور مناسب بویژه در شب‌ها و نیز عدم وجود قالیچه‌های سبک و لغزنده در مسیر تردد سالمندان نیز از مواردی است که برای پیشگیری از سقوط باید در نظر گرفت.



انتهای پیام
 

برخی موضوعات مشابه

بالا