*نغمه*
کاربر نگاه دانلود
دستگاه اولتراسوند مشابه سیستم های صوتی مورد استفاده در کشتیها ،از امواج صوتی و انعکاس انها برای مشاهده اعضاء درونی بدن استفاده می کند . این فن آوری بویژه برای مشاهده بافتهای نرم که بوسیله پرتوهای X بخوبی قابل بررسی نیستند کاربرد دارد . اگر چه سونوگرافی بطور چشمگیری ارزانتر و ایمنتر از CT اسکن می باشد ، اما همیشه به دقت CT اسکن نبوده و جایگزین آن نخواهد بود
. اما هنوز کاربردهای متعددی نظیر بارداری برای سونوگرافی مطرح است که در آن پرتوهای X غیرضروری برای جنین مضر می باشند .
همچنین در بررسی سونوگرافیک قلب که اکوکاردیوگرافی نامیده می شود کاربرد وسیعی دارد چرا که می تواند قلب را در حین تپش بویژه باز و بسته شدن دریچه ها را مورد بررسی قرار دهد .
آمادگی :برای انجام سونوگرافی بیمار بر روی تخت دراز کشیده و پزشک متخصص سونولژیست ژل خاصی (لوبریکان (لزج ) ) را بر روی پوست بیمار در محل مورد بررسی قرار میدهد تمام لباسها در موضع مورد بررسی باید از تن درآورده شوند . برحسب نوع بررسی ممکن است آمادگیهای دیگری مورد نیاز باشد مانند نوشیدن مایعات به میزان ۲ لیوان ،۱ ساعت پیش از زمان بررسی سونوگرافیک لگن یک زن باردار .
زمان : انجام سونوگرافی بسته به منطق بررسی بین چند دقیقه تا نیم ساعت زمان می برد .
قدامات لازم : ابتدا موضع سونوگرافی باید با یک ماده لوبریکان (لزج ) مانند روغن معدنی پوشیده شود و سپس پروب دستگاه که وسیله ای شبیه میکروفون بوده و امواج صوتی را ارسال و انعکاس آنرا دریافت می کند روی موضع در تماس با پوست قرار می گیرد . رایانه ای نیز برای تبدیل اطلاعات صوتی به تصویر روی نمایشگر استفاده می گردد .
سونوگرافی دستگاه ادراری:
دستگاه ادراری در هر دو جنس از دو کلیه ، دو میزنای ( حالب ) ، مثانه و پیشابراه تشکیل شده است . اصولاً تمامی بخشهای دستگاه ادراری با سونوگرافی قابل بررسی است ، اما حالب طبیعی معمولا به جهت آنکه قطر بسیار کمی داشته و دو جدار آن به صورت مجازی روی هم خوابیده اند ، در سونوگرافی دیده نمی شوند . سونوگرافی کاربردهای متعددی در بررسی دستگاه ادراری دارد که از آن جمله می توان به بزرگ شدن کلیه ها به علت پس زدن ادرار ناشی از انسداد با سنگ یا دیگر توده ها ، بررسی تومورها ، کیست ها و آبسه های کلیه ، بررسی اندازه کلیه در بیمارانی که پیوند کلیه شده اند ، ارزیابی پروستات و مثانه و ... اشاره نمود .
آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی دستگاه ادراری:
برای بررسی مثانه و مجاورات آن باید مثانه پر باشد . اما مثانه لبریز از ادرار ( به شدت پر ) به علت پس زدن ادرار به حالب ها و سیستم جمع کننده ادرار و لگنچه های کلیه ممکن است منجر به تشخیص اشتباه شود.
توجه : گاهی لازم است که مثانه در دو حالت پر و پس از تخلیه ( مثلاً برای بررسی بزرگی پروستات ) مورد سونوگرافی قرار گیرد .
وجود پانسمان و زخم پوستی در محل کلیه ها از دقت سونوگرافی می کاهد
. مثلاً در سوختگی های شدید انجام سونوگرافی غیرممکن است .
سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش
حفره شکم جدای از دستگاه ادراری و تولید مثل در برگیرنده دستگاههای متعددی از جمله دستگاه گوارش ، کبد ، کیسه صفرا ، طحال و لوزالمعده ( پانکراس ) است . این اعضاء به سه گروه توخالی حاوی هوا و گاز ( معده ، روده باریک ، روده بزرگ ) ، اعضاء توپر ( مانند کبد ، طحال و ... ) و اعضاء توخالی حاوی مایعات ( مانند مثانه و کیسه صفرا ) تقسیم می شوند . سونوگرافی بیشتر برای بررسی اعضاء توپر و توخالی حاوی مایع بکار می رود و در این بین مهم ترین کاربرد آن در تشخیص بیماریهای کیسه صفرا است . هوا یا گاز درون اعضاء توخالی مانند معده با انعکاس امواج صوتی مزاحم ، مانع از انجام سونوگرافی می شوند
. لذا داخل معده و روده را نمیتوان در شرایط عادی دید ولی در برخی بیماریها متخصص سونوگرافی با انجام مانورهای خاص قادر است تا جدار معده و روده ها و ضخامت آنها را مورد بررسی قرار دهد .
با سونوگرافی می توان تورم کیسه صفرا را در اثر تجمع و غلیظ شدن صفرا به علت سنگ ها و تومورها تشخیص داد . همچنین از این روش برای بررسی کیست های عفونی مانند کیست هیداتیک ( انگلی که از طریق خوردن مواد غذایی خصوصاً سبزیجات آلوده به مدفوع سگ مبتلا منتقل می شود ) ، کیست های مادرزادی ، آبسه های عفونی و میکروبی کبد ، تومورهای کبد و طحال نیز استفاده می شود .
از سونوگرافی همچنین می توان برای تشخیص مواردی مانند آپاندیسیت ( التهاب آپاندیس ) نیز بهره جست .
گاهی دقت سونوگرافی برای بررسی توده ها و متاسازهای کبد ( تومورهایی که از دیگر نقاط بدن منشاء گرفته و به کبد رسیده اند ) حتی از سی تی اسکن بیشتر است .
آمادگی پیش از انجام سونوگرافی دستگاه گوارش ، کبد و کیسه صفرا :
بهتر است بیماری که قرار است تحت سونوگرافی کبد ، کیسه صفرا و مجاری صفراوی قرار گیرد ناشتا باشد .
توجه : مصرف غذاهای چرب مانند کره ، تخم مرغ و .... اکیداُ ممنوع است .
زیرا مصرف غذاهای چرب موجب انقباض کیسه صفرا و تخلیه صفرا به روده شده و این موضوع سبب می شود تا کیسه صفرا در سونوگرافی دیده نشده یا قابل بررسی نباشد .
توجه ۲ : مصرف مایعات ساده مثل آب و چای بلامانع است .
برخی از متخصصین پس از انجام سونوگرافی در مرحله ناشتایی ، زرده تخم مرغ به بیمار داده و یکساعت پس از خوردن زرده تخم مرغ مجدداً بیمار را سونوگرافی می کنند .
در بیشتر موارد متخصص سونوگرافی شما را در دو حالت خوابیده و نشسته تحت سونوگرافی قرار می دهد زیرا سونوگرافی کیسه صفرا باید در این دو وضعیت انجام شود تا سنگ های پنهان شده در کیسه صفرا به حرکت در آمده و قابل مشاهده گردند . این موضوع خصوصاً زمانی انجام می شود که نتیجه سونوگرافی کیسه صفرا در وضعیت خوابیده طبیعی است .
سونوگرافی عناصر سطحی
عناصر سطحی شامل اعضایی مانند پوست ، غده تیروئید در گردن ، غدد بزاقی و پستان ها است . ابداع دستگاههای بسیار جدید سونوگرافی که با فرکانس های فوق العاده بالای صوت کار می کنند امکان بررسی عناصر سطحی را فراهم آورده است .
به جهت اهمیت بالای پستان ها و غده تیروئید به این دو مورد اشاره می نمائیم .
سونوگرافی پستان
پستان از بافت نرمی که حاوی چربی ، غدد و مجاری شیری است تشکیل شده است .سونوگرافی در کنار روش های دگیری چون معاینه بالینی و ماموگرافی برای بررسی ، تشخیص و درمان برخی از تومورها و بیماریهای پستان مورد استفاده قرار می گیرد . سونوگرافی از پستانها گاهی در مردان نیز ضرورت می یابد .
سونوگرافی غده تیروئید :
غده تیروئید نیز مانند سایر غدد بدن می تواند دچار تومورهای توپر یا حفرات خالی ( کیست ) شود . معمولاً متخصص عدد مترشحه داخلی پس از معاینات اولیه و احیاناً انجام اسکن رادیو ایزتوپ ، سونوگرافی غده تیروئید را به دو منظور درخواست می کند :
1. تشخیص تومورهای توپر از کیست ها
2. تشخیص این مسئله که غده تیروئید فقط در گردن قرار دارد یا اینکه به داخل سـ*ـینه و پشت جناغ کشیده شده است .
آمادگی های پیش از سونوگرافی غده تیروئید
نیاز به آمادگی خاصی نیست . در حین سونوگرافی حرف نزنید و غیر از مواقعی که پزشک سونوگرافیست اجازه می دهد آب دهانتان را قورت ندهید
میتوان دیگر روش های تصویر برداری مانند ، ، و را به یک دوربین عکاسی تشبیه کرد
که هر آنچه را که در مقابلش باشد بر روی فیلم خود ثبت و ضبط میکند ولی سونوگرافی مانند نقاشی کردن است.
هنرمند باید سوژه مورد نظر را ببیند و بفهمد و آنگاه آنرا به تصویر بکشد.
سونوگرافی در ارتوپدی:سونوگرافی در بررسی بافت های نرم اندام ها و بخش های غضروفی نیز کاربرد دارد . از جمله این بافت های نرم می توان به وترها و رباط ها ، مفاصل و عضلات اشاره نمود .
این روش در تشخیص بیماریهایی چون :
1. در رفتگی مادرزادی مفصل ران
2. پارگی تاندون پشت پا ( تاندون آشیل )
3. پارگی عضلات چرخاننده شانه
4. خونریزی داخلی عضلات
5. تومورها و کیست های بافتهای نرم
6. منیسک های زانو اشاره نمود.
همچنین در بررسی سونوگرافیک قلب که اکوکاردیوگرافی نامیده می شود کاربرد وسیعی دارد چرا که می تواند قلب را در حین تپش بویژه باز و بسته شدن دریچه ها را مورد بررسی قرار دهد .
آمادگی :برای انجام سونوگرافی بیمار بر روی تخت دراز کشیده و پزشک متخصص سونولژیست ژل خاصی (لوبریکان (لزج ) ) را بر روی پوست بیمار در محل مورد بررسی قرار میدهد تمام لباسها در موضع مورد بررسی باید از تن درآورده شوند . برحسب نوع بررسی ممکن است آمادگیهای دیگری مورد نیاز باشد مانند نوشیدن مایعات به میزان ۲ لیوان ،۱ ساعت پیش از زمان بررسی سونوگرافیک لگن یک زن باردار .
زمان : انجام سونوگرافی بسته به منطق بررسی بین چند دقیقه تا نیم ساعت زمان می برد .
قدامات لازم : ابتدا موضع سونوگرافی باید با یک ماده لوبریکان (لزج ) مانند روغن معدنی پوشیده شود و سپس پروب دستگاه که وسیله ای شبیه میکروفون بوده و امواج صوتی را ارسال و انعکاس آنرا دریافت می کند روی موضع در تماس با پوست قرار می گیرد . رایانه ای نیز برای تبدیل اطلاعات صوتی به تصویر روی نمایشگر استفاده می گردد .
سونوگرافی دستگاه ادراری:
دستگاه ادراری در هر دو جنس از دو کلیه ، دو میزنای ( حالب ) ، مثانه و پیشابراه تشکیل شده است . اصولاً تمامی بخشهای دستگاه ادراری با سونوگرافی قابل بررسی است ، اما حالب طبیعی معمولا به جهت آنکه قطر بسیار کمی داشته و دو جدار آن به صورت مجازی روی هم خوابیده اند ، در سونوگرافی دیده نمی شوند . سونوگرافی کاربردهای متعددی در بررسی دستگاه ادراری دارد که از آن جمله می توان به بزرگ شدن کلیه ها به علت پس زدن ادرار ناشی از انسداد با سنگ یا دیگر توده ها ، بررسی تومورها ، کیست ها و آبسه های کلیه ، بررسی اندازه کلیه در بیمارانی که پیوند کلیه شده اند ، ارزیابی پروستات و مثانه و ... اشاره نمود .
آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی دستگاه ادراری:
برای بررسی مثانه و مجاورات آن باید مثانه پر باشد . اما مثانه لبریز از ادرار ( به شدت پر ) به علت پس زدن ادرار به حالب ها و سیستم جمع کننده ادرار و لگنچه های کلیه ممکن است منجر به تشخیص اشتباه شود.
توجه : گاهی لازم است که مثانه در دو حالت پر و پس از تخلیه ( مثلاً برای بررسی بزرگی پروستات ) مورد سونوگرافی قرار گیرد .
وجود پانسمان و زخم پوستی در محل کلیه ها از دقت سونوگرافی می کاهد
سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش
حفره شکم جدای از دستگاه ادراری و تولید مثل در برگیرنده دستگاههای متعددی از جمله دستگاه گوارش ، کبد ، کیسه صفرا ، طحال و لوزالمعده ( پانکراس ) است . این اعضاء به سه گروه توخالی حاوی هوا و گاز ( معده ، روده باریک ، روده بزرگ ) ، اعضاء توپر ( مانند کبد ، طحال و ... ) و اعضاء توخالی حاوی مایعات ( مانند مثانه و کیسه صفرا ) تقسیم می شوند . سونوگرافی بیشتر برای بررسی اعضاء توپر و توخالی حاوی مایع بکار می رود و در این بین مهم ترین کاربرد آن در تشخیص بیماریهای کیسه صفرا است . هوا یا گاز درون اعضاء توخالی مانند معده با انعکاس امواج صوتی مزاحم ، مانع از انجام سونوگرافی می شوند
با سونوگرافی می توان تورم کیسه صفرا را در اثر تجمع و غلیظ شدن صفرا به علت سنگ ها و تومورها تشخیص داد . همچنین از این روش برای بررسی کیست های عفونی مانند کیست هیداتیک ( انگلی که از طریق خوردن مواد غذایی خصوصاً سبزیجات آلوده به مدفوع سگ مبتلا منتقل می شود ) ، کیست های مادرزادی ، آبسه های عفونی و میکروبی کبد ، تومورهای کبد و طحال نیز استفاده می شود .
از سونوگرافی همچنین می توان برای تشخیص مواردی مانند آپاندیسیت ( التهاب آپاندیس ) نیز بهره جست .
گاهی دقت سونوگرافی برای بررسی توده ها و متاسازهای کبد ( تومورهایی که از دیگر نقاط بدن منشاء گرفته و به کبد رسیده اند ) حتی از سی تی اسکن بیشتر است .
آمادگی پیش از انجام سونوگرافی دستگاه گوارش ، کبد و کیسه صفرا :
بهتر است بیماری که قرار است تحت سونوگرافی کبد ، کیسه صفرا و مجاری صفراوی قرار گیرد ناشتا باشد .
توجه : مصرف غذاهای چرب مانند کره ، تخم مرغ و .... اکیداُ ممنوع است .
زیرا مصرف غذاهای چرب موجب انقباض کیسه صفرا و تخلیه صفرا به روده شده و این موضوع سبب می شود تا کیسه صفرا در سونوگرافی دیده نشده یا قابل بررسی نباشد .
توجه ۲ : مصرف مایعات ساده مثل آب و چای بلامانع است .
برخی از متخصصین پس از انجام سونوگرافی در مرحله ناشتایی ، زرده تخم مرغ به بیمار داده و یکساعت پس از خوردن زرده تخم مرغ مجدداً بیمار را سونوگرافی می کنند .
در بیشتر موارد متخصص سونوگرافی شما را در دو حالت خوابیده و نشسته تحت سونوگرافی قرار می دهد زیرا سونوگرافی کیسه صفرا باید در این دو وضعیت انجام شود تا سنگ های پنهان شده در کیسه صفرا به حرکت در آمده و قابل مشاهده گردند . این موضوع خصوصاً زمانی انجام می شود که نتیجه سونوگرافی کیسه صفرا در وضعیت خوابیده طبیعی است .
سونوگرافی عناصر سطحی
عناصر سطحی شامل اعضایی مانند پوست ، غده تیروئید در گردن ، غدد بزاقی و پستان ها است . ابداع دستگاههای بسیار جدید سونوگرافی که با فرکانس های فوق العاده بالای صوت کار می کنند امکان بررسی عناصر سطحی را فراهم آورده است .
به جهت اهمیت بالای پستان ها و غده تیروئید به این دو مورد اشاره می نمائیم .
سونوگرافی پستان
پستان از بافت نرمی که حاوی چربی ، غدد و مجاری شیری است تشکیل شده است .سونوگرافی در کنار روش های دگیری چون معاینه بالینی و ماموگرافی برای بررسی ، تشخیص و درمان برخی از تومورها و بیماریهای پستان مورد استفاده قرار می گیرد . سونوگرافی از پستانها گاهی در مردان نیز ضرورت می یابد .
سونوگرافی غده تیروئید :
غده تیروئید نیز مانند سایر غدد بدن می تواند دچار تومورهای توپر یا حفرات خالی ( کیست ) شود . معمولاً متخصص عدد مترشحه داخلی پس از معاینات اولیه و احیاناً انجام اسکن رادیو ایزتوپ ، سونوگرافی غده تیروئید را به دو منظور درخواست می کند :
1. تشخیص تومورهای توپر از کیست ها
2. تشخیص این مسئله که غده تیروئید فقط در گردن قرار دارد یا اینکه به داخل سـ*ـینه و پشت جناغ کشیده شده است .
آمادگی های پیش از سونوگرافی غده تیروئید
نیاز به آمادگی خاصی نیست . در حین سونوگرافی حرف نزنید و غیر از مواقعی که پزشک سونوگرافیست اجازه می دهد آب دهانتان را قورت ندهید
میتوان دیگر روش های تصویر برداری مانند ، ، و را به یک دوربین عکاسی تشبیه کرد
سونوگرافی در ارتوپدی:سونوگرافی در بررسی بافت های نرم اندام ها و بخش های غضروفی نیز کاربرد دارد . از جمله این بافت های نرم می توان به وترها و رباط ها ، مفاصل و عضلات اشاره نمود .
این روش در تشخیص بیماریهایی چون :
1. در رفتگی مادرزادی مفصل ران
2. پارگی تاندون پشت پا ( تاندون آشیل )
3. پارگی عضلات چرخاننده شانه
4. خونریزی داخلی عضلات
5. تومورها و کیست های بافتهای نرم
6. منیسک های زانو اشاره نمود.
