زندگيهاي شلوغ و متراكم اين دوره باعث شده است والدين براحتي برخي از تواناييهاي كودكان را ناديده بگيرند، كودكاني كه ميتوانند خودشان تصميم بگيرند و پيشرفت كنند.
چون والدين و پرستاران از كودكان بزرگتر و قويتر هستند، معمولا تصور ميكنند بايد در تمام موارد و حتي امور جزئي زندگي كودك نيز دخالت كنند و آنها را تحت كنترل داشته باشند. به همين دليل هم معمولا تصور ميكنند بچهها هيچ حقي براي تصميمگيري و مشاركت در بحثهاي خانوادگي ندارند.
چرا بچهها بايد در تصميمگيريها شركت كنند؟
بچهها معمولا از برخورد ديگران و نحوه رفتار بزرگترها، تصويري از خودشان ايجاد ميكنند؛ تصويري كه مدتها در ذهنشان باقي ميماند و باعث ميشود سالهاي آينده بر اساس آن اقدام كنند. بنابراين اگر ديگران كودك را فردي قدرتمند و توانا ببينند، او هم همين نظر را درباره خودش خواهد داشت. پس از دوران كودكي سعي كنيد او را فردي مهم و ارزشمند بدانيد و از نظرات و تصميمهاي او نيز استفاده كنيد.
همچنين كودكان براي داشتن زندگي موفق نياز دارند اعتماد به نفس داشته باشند و براي زندگي كردن مهارتهاي خاصي را بياموزند. آنها بايد نظريههايشان را امتحان كنند، گاهي مرتكب خطا و اشتباه شوند و البته نتايج اشتباهاتشان را نيز بپذيرند.
اما بايد حواسمان باشد اين اعتماد به نفس، زماني بهتر و بيشتر ايجاد ميشود كه فرصتي در اختيار كودك قرار دهيم تا نظرات و تصميمهايش را به ما بگويد، تجربيات و آموختههايش را مطرح كند و نظرات و تصميمهايش را با ما در ميان بگذارد.
همچنين نبايد فراموش كرد آموختن شيوه صحيح تصميمگيري از مهمترين مهارتهاي زندگي است كه بايد وقت و تمرين كافي برايش اختصاص داده شود. همچنين نقش خانواده براي آموختن اين مهارت در محيطي امن و مناسب نيز بسيار حساس و حياتي استكه نبايد از آن غافل شد.
شايد تصور كنيد سن كم فرزند شما اجازه نميدهد، او را در تصميمگيريها دخالت دهيد. اما يادتان باشد هميشه مواردي وجود دارد كه كودك خردسال شما هم ميتواند در تصميمش با شما همكاري كند.
مثلا درباره بازي كردن كودك بهتر است با خودش صحبت كنيد و تصميم نهايي را همراه او بگيريد. مثلا اينكه دوست دارد تنها بازي كند يا در جمع؟ فعاليت فيزيكي همراه با تحرك دوست دارد يا بازيهايي آرام و بيتحرك؟ و...
البته هنگامي كه از او نظرش را ميپرسيد، حواستان باشد شرايط مناسب براي پاسخ دادن هم فراهم كنيد؛ تصور كنيد اگر كسي از شما پرسيد «چه چيزي ميخوريد؟» چه جوابي خواهيد داد؟ به طور حتم پاسخ اين سوال اصلا ساده نيست، مگر زماني كه فهرست غذا هم آماده و در اختيار شما باشد. پس وقتي از كودك جواب ميخواهيد به اين نكته توجه داشته باشيد و گزينههاي موجود را به او نشان دهيد.
شيوههاي مشاركت كودك در تصميمگيري
براي اينكه به كودك اجازه دهيم راحت و آزاد تصميمگيري كند بايد ابزار و لوازمي نيز در اختيارش بگذاريم. فضاي كافي و اسباببازيهاي مناسب و متنوع ميتواند به كودك كمك كند به راحتي درباره نوع بازي، همبازيها و مدت زمان بازي تصميم بگيرد. به عنوان مثال بازي كردن در پارك يا در محيط خانه، بازي كردن با دوستان همسن و سال يا تنها بودن، بازي كردن با اسباببازيها يا ورزش كردن و... همگي تصميمات مهمي است كه كودك بايد بتواند براحتي در موردش فكر كند.
همچنين براي اينكه كودك راحت باشد و بتواند آرام بازي كند بايد محيطي بيخطر و مناسب برايش ايجاد كرد، محيطي كه او بتواند بدون نگراني در آن بازي كند و تجربه كسب نمايد. در ضمن خيلي خوب است اگر بتوانيد مكاني مخصوص لوازم كودك برايش فراهم كنيد؛ مكاني كه خودش بداند بايد تمام لوازمش را در آنجا قرار دهد و از آنجا بردارد. با اين كار كودك ميتواند براحتي و بدون نياز به ديگران، به لوازم شخصي خود دسترسي پيدا كند و به انتخاب خودش آنها را بردارد. البته در تمام اين موارد بايد به ايمني و سن كودك نيز توجه داشته باشيد.
در نهايت فراموش نكنيد شما كه فرزندي خردسال داريد يا از كودكي پرستاري ميكنيد، نقش مهمي در ايجاد اين حس و بهبود قدرت تصميمگيري او داريد، بنابراين او را تنها نگذاريد.
چون والدين و پرستاران از كودكان بزرگتر و قويتر هستند، معمولا تصور ميكنند بايد در تمام موارد و حتي امور جزئي زندگي كودك نيز دخالت كنند و آنها را تحت كنترل داشته باشند. به همين دليل هم معمولا تصور ميكنند بچهها هيچ حقي براي تصميمگيري و مشاركت در بحثهاي خانوادگي ندارند.
چرا بچهها بايد در تصميمگيريها شركت كنند؟
بچهها معمولا از برخورد ديگران و نحوه رفتار بزرگترها، تصويري از خودشان ايجاد ميكنند؛ تصويري كه مدتها در ذهنشان باقي ميماند و باعث ميشود سالهاي آينده بر اساس آن اقدام كنند. بنابراين اگر ديگران كودك را فردي قدرتمند و توانا ببينند، او هم همين نظر را درباره خودش خواهد داشت. پس از دوران كودكي سعي كنيد او را فردي مهم و ارزشمند بدانيد و از نظرات و تصميمهاي او نيز استفاده كنيد.
همچنين كودكان براي داشتن زندگي موفق نياز دارند اعتماد به نفس داشته باشند و براي زندگي كردن مهارتهاي خاصي را بياموزند. آنها بايد نظريههايشان را امتحان كنند، گاهي مرتكب خطا و اشتباه شوند و البته نتايج اشتباهاتشان را نيز بپذيرند.
اما بايد حواسمان باشد اين اعتماد به نفس، زماني بهتر و بيشتر ايجاد ميشود كه فرصتي در اختيار كودك قرار دهيم تا نظرات و تصميمهايش را به ما بگويد، تجربيات و آموختههايش را مطرح كند و نظرات و تصميمهايش را با ما در ميان بگذارد.
همچنين نبايد فراموش كرد آموختن شيوه صحيح تصميمگيري از مهمترين مهارتهاي زندگي است كه بايد وقت و تمرين كافي برايش اختصاص داده شود. همچنين نقش خانواده براي آموختن اين مهارت در محيطي امن و مناسب نيز بسيار حساس و حياتي استكه نبايد از آن غافل شد.
شايد تصور كنيد سن كم فرزند شما اجازه نميدهد، او را در تصميمگيريها دخالت دهيد. اما يادتان باشد هميشه مواردي وجود دارد كه كودك خردسال شما هم ميتواند در تصميمش با شما همكاري كند.
مثلا درباره بازي كردن كودك بهتر است با خودش صحبت كنيد و تصميم نهايي را همراه او بگيريد. مثلا اينكه دوست دارد تنها بازي كند يا در جمع؟ فعاليت فيزيكي همراه با تحرك دوست دارد يا بازيهايي آرام و بيتحرك؟ و...
البته هنگامي كه از او نظرش را ميپرسيد، حواستان باشد شرايط مناسب براي پاسخ دادن هم فراهم كنيد؛ تصور كنيد اگر كسي از شما پرسيد «چه چيزي ميخوريد؟» چه جوابي خواهيد داد؟ به طور حتم پاسخ اين سوال اصلا ساده نيست، مگر زماني كه فهرست غذا هم آماده و در اختيار شما باشد. پس وقتي از كودك جواب ميخواهيد به اين نكته توجه داشته باشيد و گزينههاي موجود را به او نشان دهيد.
شيوههاي مشاركت كودك در تصميمگيري
براي اينكه به كودك اجازه دهيم راحت و آزاد تصميمگيري كند بايد ابزار و لوازمي نيز در اختيارش بگذاريم. فضاي كافي و اسباببازيهاي مناسب و متنوع ميتواند به كودك كمك كند به راحتي درباره نوع بازي، همبازيها و مدت زمان بازي تصميم بگيرد. به عنوان مثال بازي كردن در پارك يا در محيط خانه، بازي كردن با دوستان همسن و سال يا تنها بودن، بازي كردن با اسباببازيها يا ورزش كردن و... همگي تصميمات مهمي است كه كودك بايد بتواند براحتي در موردش فكر كند.
همچنين براي اينكه كودك راحت باشد و بتواند آرام بازي كند بايد محيطي بيخطر و مناسب برايش ايجاد كرد، محيطي كه او بتواند بدون نگراني در آن بازي كند و تجربه كسب نمايد. در ضمن خيلي خوب است اگر بتوانيد مكاني مخصوص لوازم كودك برايش فراهم كنيد؛ مكاني كه خودش بداند بايد تمام لوازمش را در آنجا قرار دهد و از آنجا بردارد. با اين كار كودك ميتواند براحتي و بدون نياز به ديگران، به لوازم شخصي خود دسترسي پيدا كند و به انتخاب خودش آنها را بردارد. البته در تمام اين موارد بايد به ايمني و سن كودك نيز توجه داشته باشيد.
در نهايت فراموش نكنيد شما كه فرزندي خردسال داريد يا از كودكي پرستاري ميكنيد، نقش مهمي در ايجاد اين حس و بهبود قدرت تصميمگيري او داريد، بنابراين او را تنها نگذاريد.