معرفی رشته مهندسی شیمی(علوم ریاضی)

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مقدمه

تأسیس مدارس علم شیمی به اوایل قرن نوزدهم باز می‌گردد، لیکن در آن ایام از رشته مهندسی شیمی خبری نبود. مدارس فنی که بعدا تأسیس شد، هنوز رشته مهندسی شیمی را تدریس نمی‌کردند. در آن زمان، شیمیدانها با انجام آزمایشها و پژوهش‌های خود، روش ساخت مواد شیمیایی را در آزمایشگاهها ابداع می‌کردند، لیکن جهت ساخت صنایع شیمیایی مربوط توانایی و تجربه علمی و عملی لازم را نداشتند. بنابراین، مهندسین مکانیک را استخدام می‌کردند. مهندسین مکانیک با توجه به نیاز شیمیدانها، تجهیزات، وسایل و امکانات را طراحی کرده، می‌ساختند.
بدین ترتیب، با همکاری شیمیدانها و مهندسین مکانیک، صنایع شیمیایی ساخته می‌شد.این روش کار دارای مشکلات زیادی بود و علت آن از اینجا ناشی می‌شد که دو گروه مستقل که از فعالیت یکدیگر اطلاع کافی نداشتند، با همدیگر همکاری می‌کردند. مهندسین مکانیک از علوم مربوط به شیمی و نحوه انجام فرآیندهای شیمیایی آگاهی نداشتند و شیمیدانها نیز از نحوه طراحی و ساخت واحدهای شیمیایی مطلع نبودند. بدین لحاظ،‌ ایده ایجاد رشته‌ای که علاوه بر آگاهی از علم شیمی، توانایی طراحی و ساخت صنایع شیمیایی را نیز داشته‌باشد، در اذهان پدیده آمد. بدین ترتیب برای اولین بار، رشته مهندسی شیمی در دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه MIT (آمریکا) در سال 1888 میلادی تأسیس گردید و پس از آن سایر دانشگاهها به پیروی از این شیوه، رشته مهندسی شیمی را دایر کردند. با گذشت زمان و مشخص شدن بیش از پیش اهمیت این رشته، رشته مهندسی شیمی از دانشکده‌های مهندسی مکانیک جدا شد و دانشکده مستقلی برای آن به وجود آمد. در ایران نیز اولین بخش مهندسی شیمی در سال 1323 در دانشکده فنی دانشگاه تهران دایر شد.
مهندسی شیمی، شاخه‌ای از مهندسی است که با ایجاد و کاربرد فرآیندهایی که در آنها تغییرات شیمیایی یا فیزیکی صورت می‌گیرد، رابـ ـطه دارد. بسیاری از فرآیندهایی که در گروه صنایع شیمیایی طبقه‌بندی می‌شوند، فقط شامل تغییرات فیزیکی هستند و از جمله آنها می‌توان از تقطیر نفت که یک فرآیند جداسازی مواد از یکدیگر و یک تغییر فیزیکی است، نام برد.
البته مانند هر یک از شاخه‌های علوم، تعیین مرز بندی و ارائه تعریفی جامع برای آن ممکن نیست، ولی به طور کلی می‌توان گفت که وظیفه اصلی مهندس شیمی این است که کشفیات شیمیدان پژوهشگر را در اختیار گیرد و به آن در صنعت شیمی جامه عمل بپوشاند. البته در کنار این وظیفه مهم، به فعالیتهای دیگری از جمله تحقیق و بررسی در صنایع شیمیایی و انجام اقدامات بهینه سازی آن نیز می‌پردازد.



سطوح رشته

ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا
1 آزاد- آباده
*

2 آزاد- آمل
*

3 آزاد- آیت الله آملی
*

4 آزاد- امیدیه

*
5 آزاد- بیرجند
*

6 آزاد- پیشوا
*

7 آزاد- تبریز

*
8 آزاد- تنکابن
*

9 آزاد- تهران
*

10 آزاد- تهران شمال
* *
11 آزاد- تهران مرکزی
* *
12 آزاد- خرم آباد
*

13 آزاد- دزفول
*

14 آزاد- رشت
*

15 آزاد- ساوه
* *
16 آزاد- شاهرود
*

17 آزاد- شهرری

*
18 آزاد- شهرضا
* *
19 آزاد- شیراز
*

20 آزاد- علوم و تحقیقات اهواز

*
21 آزاد- علوم و تحقیقات تهران

*
22 آزاد- فیروزآباد
* *
23 آزاد- قایم شهر
*

24 آزاد- قشم
*

25 آزاد- قم
*

26 آزاد- قوچان
* *
27 آزاد- قیام دشت
*

28 آزاد- گچساران
* *
29 آزاد- گز

*
30 آزاد- لاهیجان
*

31 آزاد- مرودشت
*

32 آزاد- مشهد
* *
33 آزاد- نی ریز
*

34 آزاد- کازرون
*

35 آزاد- کرج
* *
36 آزاد- کرمان
*

37 آزاد- یزد

*
38 آزاد-اراک
* *
39 آزاد-اردبیل

*
40 آزاد-بروجرد
*

41 آزاد-تاکستان
*

42 آزاد-زاهدان
*

43 آزاد-ماهشهر
*

44 اراک
*

45 بابلسر
*

46 بوشهر
*

47 تبریز
*

48 تهران
*

49 زابل
*

50 زاهدان
*

51 سمنان
*

52 سهند تبریز
*

53 شیراز
*

54 صنعتی اصفهان
*

55 صنعتی امیرکبیر
*

56 صنعتی شریف
*

57 کاشان
*





درسهای رشته

ردیف نام درس ردیف نام درس
1 سینتیک و طرح راحتور 1 2 آزمایشگاه انتقال حرارت
3 آزمایشگاه پلیمر 1 4 آزمایشگاه تجزیه دستگاهی
5 آزمایشگاه شیمی آلی 1 6 آزمایشگاه شیمی آلی 2
7 آزمایشگاه شیمی تجزیه 8 آزمایشگاه شیمی فیزیک
9 آزمایشگاه صنایع سلولزی 1 10 آزمایشگاه صنایع سلولزی 2
11 آزمایشگاه صنایع شیمیایی معدنی 12 آزمایشگاه عملیات واحد
13 آزمایشگاه فرآیند گاز 1 14 آزمایشگاه مقدمات مهندسی پالایشگاه
15 آزمایشگاه میکروبیولوزی مواد 16 آزمایشگاه مکانیک سیالات
17 آزمایشگاه کنترل فرآیندها 18 آزمایشگاه کنترل کیفی مواد غذایی
19 آلیاژ پلیمرها 20 آنالیز اکسرژی فرآیند
21 آنالیز و طرحی راکتورهای کاتالیزور 22 اصول تصفیه آبهای صنعتی
23 اصول مهندسی احتراق 24 اصول مهندسی پلیمریزاسیون
25 اقتصاد و طرح مهندسی 26 انتخاب و تعیین مشخصات دستگاهها
27 انتقال جرم 28 انتقال جرم پیشرفتهانتقال حرارت پیشرفته
29 انتقال حرارت 1 30 انتقال حرارت 2
31 انتقال و توزیع گاز 32 برنامه نویسی کامپیوتر پیشرفته
33 بهینه سازی پیشرفته 34 بهینه سازی فرآیند
35 بیوتکنولژی غذایی 36 بیوشیمی مواد غذایی
37 پایان‌نامه کارشناسی ارشد 1 38 پایان‌نامه کارشناسی ارشد 2
39 پایان‌نامه کارشناسی ارشد 3 40 پدیده‌های سطحی
41 پروزه صنایع سلولی 42 پروژه پالایش
43 پروژه پلیمر 44 پروژه صنایع شیمیایی معدنی 1
45 پروژه صنایع غذایی 46 پروژه فرآیند
47 پروژه گاز 1 48 پلاستیکهای تقویت شده
49 ترمودینامیک شیمی پیشرفته 50 ترمودینامیک مهندسی شیمی 1
51 ترمودینامیک مهندسی شیمی 2 52 تصفیه آب و فاصلاب حفاظت محیط زیست
53 تصفیه آب و فاضلاب 54 تغذیه و بهداشت
55 تکنولوژی پلیمرها 56 تکنولوژی پینچ
57 تکنولوژی تهیه خمیر کاغذ 58 تکنولوژی تولید کاغذ
59 جداسازی چند جزئی 60 چاه آزمایی پیشرفته
61 خواص سیالات پیشرفته 62 خواص فیزیکی و مکانیکی پلیرمها
63 خوردگی در صنایع نفت 64 خوردگی در صنایع کاغذ سازی
65 روشهای اندازه‌گیری کمیتهای مهم 66 ریاضیات پیشرفته 1
67 ریاضیات مهندسی شیمی پیشرفته 68 زبان تخصصی
69 ژئولوژی پلیمر و کامپوژیت 70 سمینار کارشناسی ارشد
71 سینتیک و طرح راکتور 2 72 سینتیک و طرح راکتور پیشرفته
73 شبیه‌سازی فرآیند به کمک کامپیوتر 74 شیمی آلی مهندسی شیمی
75 شیمی تجزیه 76 شیمی تجزیه و ازمایشگاه
77 شیمی فیزیک 78 شیمی فیزیک پلیمرها
79 شیمی مواد غذایی 1 80 شیمی و بیوشیمی مواد غذایی
81 شیمی و تخریب پلیمرها 82 شیمی و تکنولوژی لاستیک
83 شیمی و سینتیک پلیرمریزاسیون 84 صنایع شیمی معدنی 1
85 صنایع شیمی معدنی 2 86 صنایع غذایی 1
87 صنایع غذایی 2 88 صنایع مواد غذایی 1
89 صنایع مواد غذایی 2 90 طراحی راکتورهای سه فازی
91 طراحی فرآیند 92 طراحی فرآیند تولید مواد پلیمری
93 طراحی فرآیندهای صنایع دارویی 94 طراحی واحدهای عملیاتی
95 عملیات تکمیلی در صنعت کاغذسازی 96 عملیات واحد 1
97 عملیات واحد 2 98 عملیات واحد صنعتی مکانیکی
99 فرآیند پالایش پیشرفته 100 فرآیند شکل دادن پلیمرها
101 فرآیند گاز 1 102 فرآیند گاز 2
103 فرآیندهای پالایش 104 فرآیندهای پتروشییمی
105 فرآیندهای تولید کاغذ 106 فرآیندهای صنایع شیمیایی معدنی
107 فرآیندهای صنایع گاز 108 فوم و چسب و روکش
109 لعاب و رنگ 110 مباحث نوین در شیمی تجزیه
111 مبانی حفاری و تولید نفت 112 مبانی زیمن شناسی نفت
113 مبانی مهندسی مخازن 114 مبانی مهندسی مخازن ترکدار
115 مدلسازی و شبیه سازی کامپیوتر 116 مدیریت صنعتی
117 مقدمه ای بر کاتالیزورهای هتروژن 118 مقدمه‌ای بر مهندسی مخازن
119 مهندسی بیوشیمی 120 مهندسی پالایش
121 مهندسی پلاستیک و الدستومر 122 مهندسی خواص پلیمرها
123 مهندسی فرآیند و پلیریزاسیون 124 مهندسی هسته‌ای
125 موارد ویژه نفت و گاز پتروشیمی 126 موازنه انرژی و مواد
127 میکرو بیولوژی مواد غذایی 128 مکانیک سیالات 1
129 مکانیک سیالات 2 130 مکانیک سیالات در محیطهای متخلخل
131 مکانیک سیالات دو فازی 132 کاتالیزورهای صنعتی
133 کاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی 134 کارگاه تخصصی صنایع جچوب و کاغذ
135 کارگاه عمومی جوش 136 کنترل فرآیندها
137 کنوکسیون پیشرفته





صنعت و بازار کار

در خصوص زمینه‌های کاری مهندسی شیمی می‌توان گفت که محدوده وسیعی را شامل می‌شود و بطور خلاصه می‌توان آنرا به چند گروه تقسیم کرد. گروهی از مهندسین شیمی می‌توانند در مراکز تحقیقاتی از جمله پژوهشگاه های صنعت نفت به تحقیق و پژوهش در زمینه نحوه تولید و ساخت مواد یا در زمینه توسعه در کار‌خانه‌های شیمیایی به عنوان مسؤول و مدیر کارخانه با مهندس بهره بردار به فعالیت مشغول شوند و در کنار آنها برخی دیگر از مهندسین شیمی به‌عنوان مسؤول تعمیر و نگهداری کار می‌کنند.
برخی از مهندسین شیمی نیز با توجه به آشنایی شان با مواد شیمیایی، به فعالیتهای بازرگانی در زمینه مواد شیمیایی اقدام می‌کنند.
البته در خصوص فعالیت مهندسین شیمی، توضیح یک نکته ضروری است و آن اینکه چون مهندسی شیمی در جامعه ما آن چنان که باید شناخته شده نیست، بسیاری از مردم، حتی طبقه تحصیل کرده جامعه نیز جایگاه مهندسین شیمی و مهندسین مکانیک را به خوبی نمی‌شناسند و در نتیجه، امور مربوط به مهندسین شیمی را به مهندسین مکانیک واگذار کرده، چنین تصور می‌کنند که زمینه کاری مهندسین شیمی، مشابه زمینه کاری تحصیل کردگان رشته شیمی (علوم پایه)، فقط در آزمایشگاههای شیمی است و باید فقط در خصوص علوم شیمی فعالیت کنند. به عبارت دیگر به گذشته بازگشت کرده، فعالیتهای فنی و کارهای مهندسی را در محدوده کاری مهندسی مکانیک می‌پندارند.

 

[ANDREA]

• تعریف : هدف اصلي اين رشته، استفاده از دانش فيزيک و رياضيات در بوجود آوردن مواد و محصولات بهتر براي دنياي امروز است. اين رشته با طراحي، ساخت و بهره برداري از فرايند ها و کارخانجات مربوط با صنايع شيميايي درگير است. اين رشته بر سه بخش اساسي «اختلاط»، «مهندسي واکنش» و «جداسازي» تکيه دارد. امروزه مهندسين شيمي علاوه بر فرايند توليد مواد اوليه پايه، در توسعه و توليد محصولات متنوع و با ارزش شرکت دارند. امروزه مهندسي شيمي ارتباط تنگاتنگي با علوم زيست شناسي، مهندسي پزشکي و اغلب شاخه هاي مهندسي دارد.
  
• توانایی : يک مهندس شيمي قبل از آنکه يک شيمي دان باشد، يک مهندس است. مهندسي که کمي شيمي مي داند. يک شرط اصلي براي موفقيت در رشته مهندسي شيمي، داشتن پايه قوي رياضي است. بله، تعجب نکنيد! در اصل مهندسي شيمي زاييده ضرورت و نياز صنعت مکانيک، الکترونيک و عمران است. پس بدين ترتيب، افرادي که نقطه قوتشان درس رياضي و مباحث حل معادله و محاسبات است، از انتخاب اين رشته راضي و خشنود خواهند بود.لازم به ذکر است از انجایی که فارغ التحصیلان این رشته در مراکز صنعتی و محیط های خارج از شهر مشغول به کار می‌شوند ؛از این رو آمادگی روحی و بدنی برای انجام امور فنی وکار فیزیکی ضروری می باشد.
  
• برخی دروس تخصصی : استاتیک و مقاومت مصالح ، مکانیک سیالات ، ترمودینامیک ، موازنه جرم و انرژی ، کنترل فرآیند
  
• گرایش‌ها (در مقطع کارشناسی) : گرایش های این رشته در مقطع کارشناسی در کنکور سراسری 95 حذف شده است
  
• گرایش‌ها (در مقطع کارشناسی ارشد) : در مقطع کارشناسي ارشد داراي گرايش هاي پلیمر، صنايع غذايي، طراحی فرايند، محيط زيست، پتروشيمي، صنایع گاز، نانو فناوری ، بیو تکنولوژی ،ترموسینتیک و گاتالیست، پدیده های انتقال و فرآیندهای جداسازی،مدل سازی،شبیه سازی و کنترل و صنایع شیمیایی معدنی مي باشد.
  
• گرایش‌ها (در مقطع دکترا) : اين رشته در مقطع دکترا هم قابل تحصيل است.
  
• موقعیت شغلی : پس از فارغ‌التحصيلي در رشته‌ي مهندسي شيمي، امکان اشتغال در کارخانه‌هاي توليدي (به عنوان مهندس توليد) و شرکت‌هاي مشاور (به عنوان مهندس مشاور) وجود دارد. يکي از مهم‌ترين مزيت‌هاي مهندس شيمي اين است که به طور هم‌زمان مهارت مهندس مکانيک و مهندس شيمي را آموخته است و حتي مي‌تواند تمام طرح‌هاي خود را از نظر اقتصادي و بازدهي امکان‌سنجي کند.