یزد میدان امیر چخماق؛ میدان حماسه های یزد

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
7- مجموعه سهل بن علی
سهل بن علی نام مجموعه ای شامل بقعه و مسجد است و احتمالا پیکر "شیخ الاسلام سعید جمال الا سلام محمد بن احمد بن محمد بن مهریزد" از عرفای مشهور یزد در قرن نهم هجری قمری را در خود دارد. گفته می شود که این بقعه از خشت و گل و توسط یکی از یاران وی به نام مولانا غیاث الدین علی منشی از مشاهیر عصر آل مظفر، در سال 784 هجری قمری بنا شده است. دیوارهای داخلی با گچ، سفید کاری شده و کتیبه های گچی به خط ثلث نیز در درون بنا دیده می شود.

ورودی این بقعه در ایوانی به دهانه 3.5 متر و عمق 5.5 متر قرار دارد و صحن آن در جلوی ایوان و در ضلع شمالی مسجد واقع شده است. گنبد بنا بر روی یک چهار دیواری به ابعاد 5.8 در 5.8 و ضخامت 5.1 متر قرار گرفته و در ابتدا به هشت گوشواره (1) و سپس به شانزده گوشواره منتهی می شود.

پاورقی

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
8- سایر قسمت های میدان امیرچخماق

علاوه بر قسمت هایی که به آنها اشاره کردیم، در میدان امیرچخماق، بناهای دیگری هم وجود دارند که عبارتند از: حمام و کاروانسرای بافتی‌ها در سمت غرب تکیه و کاروانسرای شعبان در سمت راست تکیه یا همان بخش شمالی میدان.

در کنار این المان های تاریخی حوض مقابل تکیه امیرچخماق نیز یکی از زیبایی های این میدان به شمار می رود که در میان خود تعدادی مجسمه مسی دارد. این مجسمه ها که حاصل هنر مجسمه سازان مختلفی هستند در دو دهه گذشته به این مجموعه اضافه شده اند. چهره آنها به گونه ای طراحی شده که نقش و اهمیت آب در استان و به نوعی فرهنگ سقایی را به تصویر بکشند. در سال های اخیر مزار شهدای گمنام نیز به این مجموعه افزوده شده و حال و هوایی معنوی نیز به آن بخشیده است.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
نظرات گردشگران خارجی

شاید برای تان جالب باشد که بدانید گردشگران دیگر کشورها چه نظری در مورد این اثر دیدنی دارند. در اینجا تعدادی از نظرات آنها را در وبسایت معتبر تریپ ادوایزر مرور می کنیم:

گردشگری از استرالیا | 9 آذر 1396

در نزدیکی مسجد آبی، از دست ندهید

تنها 8 دقیقه پیاده روی لازم است تا از مسجد آبی رنگ یزد به این میدان برسید. ارزش دیدن را دارد؛ به ویژه وقتی شب به آنجا بروید و رقـ*ـص فواره ها را به تماشا بنشینید. فروشگاه های زیادی در اطراف این میدان هستند و یکی از آنها شیرینی های بسیار خوشمزه ای دارد.

مایک از بریتانیا | 9 آبان 1396

مرکز شهر

اینجا جاییست که می توانید در فضای شهری قرار گیرید. بنشینید، مردم را نگاه کنید و بستنی یا قهوه بخورید.

رندال از استرالیا | 12 مهر 1396

چشمگیر

این یک اثر جالب از طراحی و معماری است. علاوه بر چشم انداز زیبای این میدان می توانید از کافه ها، رستوران ها، مغازه های شیرینی فروشی، و بازار استفاده کنید. یک مکان عالی برای صرف چند ساعت.

گردشگری از هلند | 26 شهریور 96

چخماق زیبا!

این مجموعه زیباترین اثر در زمان غروب خورشید و بعد از آن است. یک اتمسفر بسیار خاص در اینجا وجود دارد و بسیار ارزشمند است.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
میدان امیرچخماق اگر چه که یادگارهای ارزشمندی را از گذشته در خود دارد؛ اما آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و به دلیل برخی دستفروشی ها و کسب و کارهای غیر مجاز همچون جگرکی ها، حیات آن با خطر جدی مواجه است. با توجه به قرار گیری شهر یزد به عنوان نخستین شهر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو نیاز است تا توجه بیشتری نسبت به این نماد ارزشمند شهر شود و نگهداری از آن با تلاش بیشتری صورت گیرد.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

با قدم گذاشتن به مرکز ایران، جلوه های کویری این سرزمین یکی پس از دیگری نمایان می شوند و شهرها با جاذبه هایی تماشایی به استقبالمان می آیند. یزد شهری است که هر لحظه با دیدنی هایش غافلگیرتان می کند و طعم متفاوتی از سفر را به شما می چشاند. همقدم با خیابان هایش که شوید، خانه های خشتی و بادگیرها یکی پس از دیگری جلوه گر می شوند و شما را با خود به زمان های دورتر می برند؛ زمانی که هنوز ساختمان ها، آسمان را نشکافته بودند و رنگ دودی هیچ جایی در زندگی ها نداشت.

در مرکز این شهر میدانی تاریخی و مهم قرار دارد که مجموعه ای از ساختمان ها را در خود جای داده و به عنوان یکی از دیدنی ترین قسمت های یزد، علاقه مندان را از راه های دور و نزدیک به سوی خود می کشاند. ساکنان و میهمانان این شهر در این میدان گرد هم می آیند تا غرق در زیبایی های آن شوند و در کنار رقـ*ـص فواره ها، بخشی از تاریخ این سرزمین کهن را به نظاره بنشینند.

میدان امیر چخماق محدوده وسیعی را به خود اختصاص داده و آثار زیر را در خود دارد:

مسجد امیرچخماق، قدیمی ترین بنای میدام

مسجد امیر چخماق که به نام مسجد جامع نو و یا مسجد دهوک نیز شناخته می شود، قدیمی ترین بنای این میدان است و از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار در میان مساجد شهر یزد، بعد از مسجد جامع و در رده ی دوم قرار دارد. این مسجد تا دوره محمدشاه قاجار، کمی دورتر از بافت شهری بوده اما به مرور زمان وارد بافت شهری می گردد.

مسجد امیرچخماق در ضلع جنوبی میدان واقع گردیده و ساخت آن در سال ۸۴۱ هجری قمری به پایان رسیده است. در کریاس (ساختمان جلوی درب ورودی) آن که رو به میدان باز می شود، سنگی به چشم می خورد که بر آن متن وقفنامه‌ای به خط نسخ نقر شده‌ است. یک ورودی مسجد از کوچه مجاور و راه دیگر ورود به آن از صحن (حیاط) بقعه ستی فاطمه است و به این ترتیب صحن مشترکی بین بقعه و مسجد وجود دارد. ورودی کوچه دارای یک هشتی با پوشش آجری است و کتیبه ای از کاشی معرق در پاکار (۱) سقف آن، خودنمایی می کند. در سر در شرقی مسجد نیز کتیبه‌هایی از کاشی معرق وجود دارد که عباراتی با خط ثلث محمد الحکیم بر آن دیده می شود.

 

[ATENA_A]

پوشش سقف این بنا از طاق و تویزه (۲) می باشد و بادگیر آن در ضلع جنوب غربی آن واقع شده و مشرف بر کوچه است. در طرف راهروی شمالی که میان درب کریاس و صحن قرار دارد، شبکه‌هایی ظریف از کاشی های معرق دیده می شود که در پنجره‌ها نصب شده اند. بر فراز این مسجد، گنبدی خمیده و ترک دار قرار دارد که با کاشی سبز پوشیده شده و پیرامون آن نیز کتیبه ای از یکی از سوره های قرآن کریم به خط کوفی به چشم می خورد. دور تا دور سطح خارجی گنبد و بر کمربند آن با عبارت «السلطان ظل الله…» زینت یافته که به خط کوفی بنایی تکرار شده است.

بخشی از سردر ایوان، مزین به کاشیکاری معرق است که کتیبه هایی در آنها از سمت راست و چپ به چشم می خورد و جرزهای آن آجری رنگ می باشند. اطراف ایوان بلند، شبستان با نقوشِ اسلیمیِ مخلوط که با کاشی سبز و قهوه ای بر روی زمینه سرمه ای پیاده سازی شده اند، زینت یافته و در پایین آنها عبارت القدر لله الله اکبر دیده می شود.

محراب صحن اصلی، از کاشی معرق می باشد و از ساختمانی مقرنس کاری شده تشکیل یافته که در وسط آن سنگ مرمر بسیار خوشتراشی به اندازه ۱/۱۵ در ۳/۳۸ متر نصب شده‌ است. در وسط مقرنس کاری یک گل مربع به اندازه ۵۴ در ۹۵ سانتیمتر وجود دارد و در سمت چپ آن، یک سنگ مرمر به اندازه ۲۸ در ۳۰ سانتیمتر خودنمایی می کند.

گرم خانه یا جماعت خانه‌ی این مسجد دارای دو در چوبی است که بر دو لنگه‌ی آن، عبارت‌های لااله الا الله، محمد رسول‌الله و علی ولی‌الله به خط نسخ و میان دو كتیبه، به صورت کنده کاری، نقش بسته است. مأذنه (۳) مسجد امیرچخماق، مستطیل شکل و آجری می باشد و مشرف بر ورودی ضلع شرقی مسجدساخته شده است.

این مسجد دارای دو شبستان زمستانی و تابستانی می باشد. در قسمت تابستانی آن و در بالای محراب بادگیر بسیار زیبایی قرار دارد و نکته ی جالب توجه درباره شبستان زمستانی این است که در دو سوی دالان ورودی واقع شده و نور آن با سنگ مرمر تامین می شود.

بازار حاجی قنبر

یزد هم مانند همه ی شهرهای ایران دارای بازاری است که شالوده اقتصادی شهر را تشکیل می دهد. این بازار در دوران پهلوی به واسطه احداث خیابان شاه یا همان خیابان قیام امروزی به دو قسمت تقسیم شد و برخی فضاهای اصلی آن، مانند بازار ارسی دوزها، بازار محمد علی خان و بازار پنجعلی به ناچار تخریب گردید.

 

[ATENA_A]

امروزه، نیمه شمالی بازار دارای رونق اقتصادی بسیار بالایی می باشد و بازار فروش پارچه و شیرینی های یزدی، طلا و فرش در آن داغ است. قدیمی ترین بخش بازار یزد، بازار حاجی قنبر نام دارد که یادگاری از قرن نهم هجری و جزئی از مجموعه فرهنگی –تاریخی امیر چخماق است و برخی کارگاه های فعال در آن عبارتند از:

شکارگاه مازاری (محل ساییدن برگ حنا، رنگ طبیعی)

کارگاه حلوایی (محل تبدیل کنجد به حلوا ارده)

کارگاه رنگرزی (محل رنگ آمیزی الیاف نخی وپشمی)

این بازار در شرق میدان امیرچخماق قرار دارد و از بناهای ساخته شده توسط نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی است. وی که به امر جهانشاه قره قریونلو به حکومت یزد رسید، آثار زیادی را در یزد بنا کرد که یکی از آنها عمارت بازارچه ای برای خرید و فروش صنایع دستی بود و امروزه به نام بازار حاجی قنبر شناخته می شود.

در قرن سیزدهم هجری بر سر در این بازار تکیه ای زیبا و بلند به شیوه دیگر تکیه ها و حسینیه های یزد ساخته شد که یکی از معرفه های شهر یزد است.

بعدها در قرن سیزدهم هجری، بر سر در این بازار بنای زیبا و بلندی، شبیه به حسینیه ها و تکایای یزد ساخته شد. این بنای عظیم که بیشتر تزیینات آن از کاشی معقلی (۱) می باشد، یکی از معرف‌های شهر یزد است؛ به گونه ای که هنگامی که نام امیرچخماق آورده می شود تصویر این بنا در ذهن شکل می گیرد در حالی که سازنده ی آن شخص دیگری است.


به جز این بازار، بازای های دیگری نیز در یزد فعال هستند که عبارتند از: بازار زرگری، بازار پنجه علی، بازار خان،بازار قیصریه، بازار علاقبندی، بازار محمد علی خان، بازار صدری (شاهزاده فاضل)، بازار کاشیگری، بازار چیت سازی، بازار ملا اسمعیل، بازار افشار، بازار حاجی قنبر، بازار جعفر خان، بازار دروازه مهریز، بازار مسگری وبازار نخود بریزی.

تکیه امیرچخماق

تکیه به جایی اطلاق می شود که غرفه های زیادی دارد و در هنگام عزاداری و انجام مراسم نخل برداری حاکم در قسمت شاه نشین و بانوان در دیگر غرفه ها مراسم را تماشا می کنند. همانگونه که اشاره کردیم، در قرن سیزدهم هجری بر سر در بازار این میدان، دومناره بلند به سبک تکایای یزد بنا گردید و گفتیم که در اثر تغییرات زمان پهلوی، بخشی از جداره اصلی تکیه امیر چخماق باقی ماند که امروزه به عنوان تنها جداره اصیل باقیمانده در این میدان شناخته می شود.

این جداره شامل مجموعه ای سه طبقه از غرفه‌هایی است که با مصالح آجری ساخته شده و به صورت پلکانی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. این غرفه‌ها به صورت طاق نما در ۸ ردیف عمودیِ دو طبقه و دو ردیف عمودیِ سه طبقه تشکیل شده که به صورت قرینه در دو سو قرار گرفته اند و غرفه های اصلی در یک ردیف عمودی سه طبقه و مرتفع در وسط غرفه های دیگر دیده می شوند.

 

[ATENA_A]

بخش میانی بنا نسبت به سایر طاق نماها، ارتفاع بیشتری دارد و همچنین دارای تزیینات مفصل کاشی‌ کاری می باشد به همین دلیل و به احتمال زیاد این قسمت، مکانی برای برزگان شهر بوده تا به عنوان بالاترین مقا‌م‌ های دولتی در مرکز تکیه مستقر شوند و به تماشای مراسم تعزیه مشغول گردند که در محوطه میانی (میدان) اجرا می شد. در هنگام سوگواری و نخل برداری، حاکم در غرفه میانی یا شاه‌ نشین قرار می گرفت و بانوان در دیگر غرفه‌ها به تماشای مراسم می‌پرداختند.

مناره‌های تکیه بر بالای غرفه‌های میانی قرار دارند و در یک بر تکیه مستقر شده و هیبت خاصی به آن بخشیده اند. در آن زمان بر فراز این مناره ها موذنین، بانگ اذان سر می دادند تا مردم شهر را از وقت نماز باخبر سازند. از پشت ساختمان برای ورود به مناره ها راهی تعبیه شده تا بازدیدکنندگان خودشان را به بالا برسانند و از آنجا بافت تاریخی یزد را به طور کامل مشاهده کنند.

ورودی بازار حاجی قنبر در غرقه میانی این بنا واقع است و راسته بازار در پشت آن قرار دارد. ورود به آب انبار نیز از طریق یکی از غرفه‌های ضلع غربی تکیه امکان پذیر است و مسجد هم در کنار این بنا دیده می شود.

کتیبه کار گذاشته شده در غرفه شاه نشین تاریخ ۱۲۹۶ هجری قمری (۱۲۵۸ هجری شمسی) را نشان می دهد و نشان از عمر بیش از ۱۳۰ ساله ی این بنا دارند. برخی از گذشته تا به امروز همواره بر این اعتقاد بوده اند که نمی توان این تکیه را بنایی تاریخی و باستانی به شمار آورد و البته پاسخ هایی نیز دریافت کرده اند که مهم ترین نمونه ی آنها صحبت های عباس رییس زاده، رییس اداره آموزش و باستان شناسی در سال ۱۳۴۲، است که در پاسخ به پافشاری برخی مردم بر ویران کردن این بنا، چنین نوشته است:

گروهی معتقد اند که مناره‌ های امیر چخماق جنبه تاریخی ندارد و آن را مناره‌ های بی خاصیت می‌ نامند و می‌ گویند چون بیش از هشتاد سال (در آن زمان) از عمرش نمی‌گذرد، جنبه تاریخی ندارد. اما این اشخاص متوجه نمی‌ باشند که باستان شناسی هم وجود این مناره‌ ها را باستانی نمی‌ داند.

باستان شناسی قسمت مرکزی صفه‌ ها را به شهادت بقایای کاشی‌ های موجود در بدنه‌ های غرفه‌ های بالای سر بازار که همزمان با مسجد امیر چخماق و مربوط به قرن نهم هجری است و در حدود یک قرن از مسجد جامع کبیر جدید‌تر است، را باستانی می‌ داند.

وضع طاق بندی‌ ها و سردر مناره‌ ها طوری است که معرف نوعی مخصوص از معماری شهر تاریخی یزد به شمار می‌رود و به همین جهت نامش از تاریخ ۱۱ دی ۱۳۳۰ با شماره ۳۸۳ در فهرست آثار تاریخی و ملی قرار دارد. تصویر این تکیه در کتاب‌ های مختلفی که از طرف دانشمندان و باستان شناسان خارجی درباره ایران نوشته شده است درج شده و به عنوان معرف و مظهر یزد تشخیص داده شده است.

دانلود رمان و کتاب های جدید