یک فوق تخصص غدد درونریز و متابولیسم گفت: ویتامین D نقش مهمی در سلامت بدن بویژه در رشد و استحکام استخوانها ایفا میکند. برخورد کافی با نور خورشید و استفاده از غذاهای حاوی ویتامین D، احتمال کمبود آنرا کاهش میدهد.
دکتر فرشته محمدی، استاد دانشگاه علوم پزشکی گیلان در گفتوگو با خبرنگار سرویس سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقه گیلان با اشاره به اهمیت این ویتامین اظهار کرد: ویتامینD یک ویتامین محلول در چربی است که چندین نقش مهم در بدن دارد؛ به جذب کلسیم و فسفر از دستگاه گوارش کمک میکند و باعث سرکوب ترشح هورمون پاراتیروئید میشود که عامل برداشت کلسیم از استخوانهاست.
وی افزود: در کنار این عملکردها، ویتامین D به طبیعی بودن سطح کلسیم و فسفر در خون کمک میکند و در نتیجه باعث سلامت استخوانها میشود. ویتامین D باعث بهبود قدرت عضلانی و کارکرد سیستم ایمنی نیز میشود.
وی به منابع طبیعی ویتامین D اشاره کرد و گفت: ویتامین D در پوست، تحت تاثیر نور خورشید ساخته میشود. مقدار تابش نور خورشید برای ساختن مقدار کافی ویتامین D متفاوت بوده و به سن شخص، رنگ پوست، تماس با نور خورشید و بیماریهای زمینهای بستگی دارد. تولید این ویتامین در پوست با افزایش سن کاهش مییابد. همچنین افرادی که پوست تیرهتر دارند، برای تولید ویتامین D کافی، زمان بیشتری باید در تماس با نور آفتاب بویژه در فصلهای سرد سال باشند. منبع مهم دیگر ویتامین D غذاها هستند که شامل روغن ماهی و در مقادیر کمتر تخم مرغ است.
محمدی با بیان دلایل کمبود ویتامین D تصریح کرد: کمبود ویتامین D در رژیم غذایی به خصوص در کنار تماس کم با نور آفتاب، اختلال جذب ویتامین D در دستگاه گوارش و اختلال در پردازش ویتامین D به دلیل بیماریهای کبد و کلیه از جمله دلایل کمبود این ویتامین در بدن است.
وی مصرف ناکافی ویتامین D را یکی از دلایل کمبود این ویتامین بیان کرد و گفت: نوزادان، کودکان و افراد مسن به دلیل خوردن ناکافی ویتامین D در ریسک کمبود این ویتامین قرار دارند. در شیر مادران ویتامین D کم بوده و بیشتر شیرخواران ویتامین D کافی را از این طریق به دست نمیآورند. در رژیم غذایی افراد مسن غذاهای دارای ویتامین D کم است و این در حالیست که جذب ویتامین D در دستگاه گوارش افراد مسن کاهش یافته است.
این استاد دانشگاه تماس ناکافی با نور خورشید، بیماریها یا جراحیهایی که جذب چربی را مختل میکنند و بیماریهای کبد و کلیه را از دیگر دلایل کمبود این ویتامین در بدن دانست و افزود: در اغلب موارد والدین فرزندان خود را از نور خورشید، به دلیل عوارض نور خورشید (سرطان پوست) دور میکنند که این خود باعث کمبود ویتامین D میشود. بزرگسالانی که تماس کافی با نور خورشید ندارند به خصوص افراد با پوست تیره در معرض کمبود ویتامین D هستند. علاوه بر آن با افزایش سن، ساخت و ذخیره ویتامین D در پوست کاهش مییابد. در فصلهای سرد سال بویژه در مناطق سردسیر که اکثرا هوا آفتابی نیست و در طی تابستان، با استفاده از کرمهای ضد آفتاب تماس با نور خورشید کاهش مییابد.
وی ادامه داد: بیماریهای مشخصی بر توانایی رودهها در جذب کافی ویتامین D اثر میگذارند. این بیماریها شامل سلیاک، کرون و کیستیک فیبروز هستند. در جراحیهایی که معده و روده برداشته میشوند جذب ویتامین D کاهش مییابد. یک مثال در این مورد، جراحیهای معده به جهت کاهش وزن است.
این استاد دانشگاه افزود: کبد و کلیه، حاوی آنزیمهای مهمی هستند. این آنزیمها ویتامین D غیرفعالی که از طریق غذا و نور خورشید تامین شده است را به فرم فعال ویتامین D تبدیل میکنند. افرادی که مبتلا به بیماریهای کلیه و کبد هستند در ریسک کاهش فرم فعال ویتامین D به دلیل کمبود این آنزیمها هستند. از دلایل نادر کمبود ویتامین D، اختلال مادرزادی آنزیمهای موجود در کبد و کلیه است که برای تولید فرم فعال ویتامین D لازم است.
محمدی در پاسخ به این سوال که چه کسانی نیازمند سنجش ویتامین D هستند؟ گفت: در مواردی که شخص به مدت طولانی دور از نور خورشید بوده یا مدتی طولانی بستری باشد، نیاز به بررسی سطح ویتامین D است. همچنین در مواردی از جمله مبتلایان به بیماریها یا مصرف داروهایی که سطح ویتامین D را کاهش میدهد، مبتلایان به پوکی استخوان، پایین بودن سطح کلسیم یا فسفر خون و سابقه شکستگی به دنبال ضربههای خفیف، نیاز به اندازهگیری سطح ویتامین D است.
وی در خصوص درمان کمبود ویتامین D، گفت: فرمهای متفاوتی از مکملهای ویتامین D برای درمان در دسترس هستند. در اغلب موارد VitD3 ترجیح داده میشود. طی درمان با ویتامین D باید میزان کافی کلسیم مصرف شود. این میزان در مردان و زنان قبل از یائسگی 1000 میلی گرم روزانه و در زنان بعد از یائسگی 1200 میلی گرم روزانه است. این میزان کلسیم از طریق غذاها یا مکملهای حاوی کلسیم فراهم میشود.
وی در خصوص عوارض درمان گفت: عوارض درمان با ویتامین بسیار نادر است. مگر در مواردی که سطح ویتامین D بیش از 100 نانوگرم بر میلیلیتر باشد و همزمان مقدار زیادی کلسیم مصرف شود. در این مورد سطح کلسیم خون افزایش یافته و سنگ کلیه ایجاد میشود.
محمدی در خصوص چگونگی جلوگیری از بروز کمبود ویتامین D خاطرنشان کرد: همچنان که اشاره شد سطح ویتامن D در بدن وابسته به تماس با نور خورشید، رنگ پوست، مصرف غذاهای حاوی ویتامین، بیماریهای زمینهای و مصرف داروهاست. در مجموع بالغین نیازمند 800 واحد ویتامین D خوراکی روزانه هستند تا سطح ویتامین خونشان در حد نرمال باقی بماند. افراد مسن نیازمند مصرف بیشتر ویتامین D3 هستند. همچنین تماس مستقیم و طولانی مدت با نور خورشید به دلیل خطر ابتلا به سرطان پوست توصیه نمیشود.
دکتر فرشته محمدی، استاد دانشگاه علوم پزشکی گیلان در گفتوگو با خبرنگار سرویس سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقه گیلان با اشاره به اهمیت این ویتامین اظهار کرد: ویتامینD یک ویتامین محلول در چربی است که چندین نقش مهم در بدن دارد؛ به جذب کلسیم و فسفر از دستگاه گوارش کمک میکند و باعث سرکوب ترشح هورمون پاراتیروئید میشود که عامل برداشت کلسیم از استخوانهاست.
وی افزود: در کنار این عملکردها، ویتامین D به طبیعی بودن سطح کلسیم و فسفر در خون کمک میکند و در نتیجه باعث سلامت استخوانها میشود. ویتامین D باعث بهبود قدرت عضلانی و کارکرد سیستم ایمنی نیز میشود.
وی به منابع طبیعی ویتامین D اشاره کرد و گفت: ویتامین D در پوست، تحت تاثیر نور خورشید ساخته میشود. مقدار تابش نور خورشید برای ساختن مقدار کافی ویتامین D متفاوت بوده و به سن شخص، رنگ پوست، تماس با نور خورشید و بیماریهای زمینهای بستگی دارد. تولید این ویتامین در پوست با افزایش سن کاهش مییابد. همچنین افرادی که پوست تیرهتر دارند، برای تولید ویتامین D کافی، زمان بیشتری باید در تماس با نور آفتاب بویژه در فصلهای سرد سال باشند. منبع مهم دیگر ویتامین D غذاها هستند که شامل روغن ماهی و در مقادیر کمتر تخم مرغ است.
محمدی با بیان دلایل کمبود ویتامین D تصریح کرد: کمبود ویتامین D در رژیم غذایی به خصوص در کنار تماس کم با نور آفتاب، اختلال جذب ویتامین D در دستگاه گوارش و اختلال در پردازش ویتامین D به دلیل بیماریهای کبد و کلیه از جمله دلایل کمبود این ویتامین در بدن است.
وی مصرف ناکافی ویتامین D را یکی از دلایل کمبود این ویتامین بیان کرد و گفت: نوزادان، کودکان و افراد مسن به دلیل خوردن ناکافی ویتامین D در ریسک کمبود این ویتامین قرار دارند. در شیر مادران ویتامین D کم بوده و بیشتر شیرخواران ویتامین D کافی را از این طریق به دست نمیآورند. در رژیم غذایی افراد مسن غذاهای دارای ویتامین D کم است و این در حالیست که جذب ویتامین D در دستگاه گوارش افراد مسن کاهش یافته است.
این استاد دانشگاه تماس ناکافی با نور خورشید، بیماریها یا جراحیهایی که جذب چربی را مختل میکنند و بیماریهای کبد و کلیه را از دیگر دلایل کمبود این ویتامین در بدن دانست و افزود: در اغلب موارد والدین فرزندان خود را از نور خورشید، به دلیل عوارض نور خورشید (سرطان پوست) دور میکنند که این خود باعث کمبود ویتامین D میشود. بزرگسالانی که تماس کافی با نور خورشید ندارند به خصوص افراد با پوست تیره در معرض کمبود ویتامین D هستند. علاوه بر آن با افزایش سن، ساخت و ذخیره ویتامین D در پوست کاهش مییابد. در فصلهای سرد سال بویژه در مناطق سردسیر که اکثرا هوا آفتابی نیست و در طی تابستان، با استفاده از کرمهای ضد آفتاب تماس با نور خورشید کاهش مییابد.
وی ادامه داد: بیماریهای مشخصی بر توانایی رودهها در جذب کافی ویتامین D اثر میگذارند. این بیماریها شامل سلیاک، کرون و کیستیک فیبروز هستند. در جراحیهایی که معده و روده برداشته میشوند جذب ویتامین D کاهش مییابد. یک مثال در این مورد، جراحیهای معده به جهت کاهش وزن است.
این استاد دانشگاه افزود: کبد و کلیه، حاوی آنزیمهای مهمی هستند. این آنزیمها ویتامین D غیرفعالی که از طریق غذا و نور خورشید تامین شده است را به فرم فعال ویتامین D تبدیل میکنند. افرادی که مبتلا به بیماریهای کلیه و کبد هستند در ریسک کاهش فرم فعال ویتامین D به دلیل کمبود این آنزیمها هستند. از دلایل نادر کمبود ویتامین D، اختلال مادرزادی آنزیمهای موجود در کبد و کلیه است که برای تولید فرم فعال ویتامین D لازم است.
محمدی در پاسخ به این سوال که چه کسانی نیازمند سنجش ویتامین D هستند؟ گفت: در مواردی که شخص به مدت طولانی دور از نور خورشید بوده یا مدتی طولانی بستری باشد، نیاز به بررسی سطح ویتامین D است. همچنین در مواردی از جمله مبتلایان به بیماریها یا مصرف داروهایی که سطح ویتامین D را کاهش میدهد، مبتلایان به پوکی استخوان، پایین بودن سطح کلسیم یا فسفر خون و سابقه شکستگی به دنبال ضربههای خفیف، نیاز به اندازهگیری سطح ویتامین D است.
وی در خصوص درمان کمبود ویتامین D، گفت: فرمهای متفاوتی از مکملهای ویتامین D برای درمان در دسترس هستند. در اغلب موارد VitD3 ترجیح داده میشود. طی درمان با ویتامین D باید میزان کافی کلسیم مصرف شود. این میزان در مردان و زنان قبل از یائسگی 1000 میلی گرم روزانه و در زنان بعد از یائسگی 1200 میلی گرم روزانه است. این میزان کلسیم از طریق غذاها یا مکملهای حاوی کلسیم فراهم میشود.
وی در خصوص عوارض درمان گفت: عوارض درمان با ویتامین بسیار نادر است. مگر در مواردی که سطح ویتامین D بیش از 100 نانوگرم بر میلیلیتر باشد و همزمان مقدار زیادی کلسیم مصرف شود. در این مورد سطح کلسیم خون افزایش یافته و سنگ کلیه ایجاد میشود.
محمدی در خصوص چگونگی جلوگیری از بروز کمبود ویتامین D خاطرنشان کرد: همچنان که اشاره شد سطح ویتامن D در بدن وابسته به تماس با نور خورشید، رنگ پوست، مصرف غذاهای حاوی ویتامین، بیماریهای زمینهای و مصرف داروهاست. در مجموع بالغین نیازمند 800 واحد ویتامین D خوراکی روزانه هستند تا سطح ویتامین خونشان در حد نرمال باقی بماند. افراد مسن نیازمند مصرف بیشتر ویتامین D3 هستند. همچنین تماس مستقیم و طولانی مدت با نور خورشید به دلیل خطر ابتلا به سرطان پوست توصیه نمیشود.