- عضویت
- 2016/01/09
- ارسالی ها
- 30,107
- امتیاز واکنش
- 64,738
- امتیاز
- 1,304
روزنامه ایران: سال 2015، روز پنجشنبه (10 دی) به پایان رسید. در این سال، چهرههای فرهنگی زیادی در حوزه سینما ، در گوشه و کنار جهان، رخ در نقاب خاک کشیدند.
سال گذشته میلادی نیز چون سالهای پیش از آن اما پر تعداد تر، به سوگ بزرگانی از دیار ادبیات و سینما گذشت که هر یک از آنها چهرهای برجسته در میان همقطاران بودند و اثری از خود، در این جهان، ثبت کرده بودند. چهره هایی که حالا دیگر نیستند تا کاری تازه بیافرینند.
کتابها و فیلم هایشان اما، جاودانه خواهند شد تا نسل امروز که در این روزگار، در کودکی و نوجوانی بهسر میبرد، در آینده آنها را بخواند و ببیند. آنانی که رفتند، تنها مختص به یک سرزمین و یک مردم نبودند، بلکه آثارشان را میتوان به نوعی در قالب کلی میراث بشریت جای داد.
در میان نویسندگان، «یاشار کمال» که محبوب مردم تُرکیه بود و «گونتر گراس» که میان آلمانیها شهره بود تا «برایان فریل» که چخوف ایرلند لقب داشت و «ادواردو گالهآنو» که صدای مردم امریکای لاتین بود، درگذشتند.
در میان فیلمسازان از میان رفته هم، «روژه هانن» که در میان فرانسویها به خاطر ایفای نقش ناوارو، بازپرس باهوش شهره بود و «ستسکو هارا» که ژاپنیها دوستش داشتند تا «عمر شریف» که یک الجزایری به اسکار رسیده بود و «سعید جعفری» که یکی از کهنه کاران سینمای هند به حساب میآمد، در میان درگذشتگان قابل ذکر اند.
حالا اما، در نخستین روزهای سال جدید میلادی، بر آن شدیم تا مروری هرچند کوتاه بر زندگی و آثار این چهرهها داشته باشیم. بدیهی است درگذشتگان سال 2015، بسیار بیش از این هستند و در این مقال، تنها حوزه ی سینما ، به اشاره آمده است.
راد تیلور؛ «ماشین زمان» در میان «پرندگان»
راد تیلور بازیگر استرالیایی که به هالیوود رفت و با فیلمسازانی چون آلفرد هیچکاک، جرج استیونز و دلبرت مان همکاری کرد، هفتم ژانویه (17 دی 1393) در 84 سالگی در خانه خود در لس آنجلس درگذشت.
تیلور در 1960 با بازی در فیلم «ماشین زمان» به کارگردانی جرج پال که با اقتباس از کلاسیک علمی تخیلی اچ. جرج ولز ساخته شد، به شهرت رسید.او در کلاسیک «پرندگان» (1963) ساخته آلفرد هیچکاک نقش میچ برنر را بازی کرد.
کارنامه تیلور شامل کمدی رمانتیک «یکشنبه در نیویورک» (1963) که در آن قابل جین فاندا بازی کرد، همینطور «101 سگ خالدار» تولید دیزنی که در آن بهجای پونگو حرف زد. تیلور سال 2009 در فیلم «لعنتیهای بیآبرو» ساخته کوئنتین تارانتینو نقش وینستون چرچیل را ایفا کرد.
فرانچسکو رُزی؛ «مسیح» سینمای ایتالیا
فرانچسکو رزی کارگردان سرشناس ایتالیایی و خالق آثاری ماندگار چون «دستها روی شهر»، «ماجرای ماتئی» و «سه برادر» 10 ژانویه (20 دی) در پی عفونت شدید ریه در خواب از دنیا رفت.
او 92 ساله بود.این فیلمساز متولد ناپل در کنار پییر پائولو پازولینی، جیلو پونتهکوروو، اتوره اسکولا و برادران تاویانی، یکی از چهرههای تأثیرگذار سینمای پست نئورئالیستی ایتالیا در دهههای 1960 و 1970 بود.
رزی سال 1958 با فیلم «چالش» - درباره یک خلافکار محلی که رودرروی خانوادههای تبهکار ناپل میایستد - برنده جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره ونیز شد و پنج سال بعد با «دستها روی شهر» جایزه شیر طلای این جشنواره را از آن خود کرد.
«جسدهای سرشناس» (1976) در جوایز دیوید دوناتلو که از آن به عنوان جوایز اسکار سینمای ایتالیا یاد میشود، جوایز بهترین فیلم و کارگردان را دریافت کرد.رزی در 1979 برای فیلم «مسیح در ابولی توقف کرد» برنده جایزه بفتا بهترین فیلم خارجیزبان شد.
این فیلم درباره تبعید کارلو لوی پزشک، نقاش و رماننویس ضدفاشیست است. «سه برادر» (1981) فیلم بعدی رزی نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم خارجیزبان شد.او سال 2012 جایزه شیر طلای یک عمر دستاورد شصت و نهمین دوره جشنواره فیلم ونیز را دریافت کرد.
آن سال تقدیر برگزارکنندگان جشنواره ونیز از رزی با نمایش فیلمی مستند با صدای مارتین اسکورسیزی فیلمساز امریکایی همراه بود که در آن بخشهایی از معروفترین فیلمهای او به نمایش درآمد.
رزی هفت جایزه دیوید دوناتلو در کارنامه داشت و از جشنواره بینالمللی فیلم تائورمینا (2004)، جشنواره فیلم برلین (2008) و جشنواره بینالمللی فیلم لوکارنو (2010) نیز جایزه یک عمر دستاورد دریافت کرد.
بسیاری از کارگردانان سینما از کوستا-گاوراس و فرانسیس فورد کوپولا تا مارتین اسکورسیزی، اولیور استون و کن لوچ تحت تأثیر سینمای او بودند.
روژه هانن؛ آقای «ناوارو»
روژه هانن بازیگر و کارگردان فرانسوی که بیش از همه برای بازی در سریال پلیسی «ناوارو» شهرت داشت، 11 فوریه (22 بهمن) از دنیا رفت. او که باجناق فرانسوا میتران رئیس جمهوری پیشین فرانسه بود، هنگام مرگ 89 ساله بود.
هانن بیش از همه برای بازی در نقش کارآگاه ناوارو در مجموعه تلویزیونی فرانسوی «ناوارو» شهرت داشت که از سال 1989 تا 2006 روی آنتن میرفت. هانن از اوایل دهه 1950 با بازی در فیلم «راه دمشق» (1952) وارد دنیای سینما شد و با بازی در نقش مردان خشن به شهرت رسید.
لویی ژوردان؛ «ژیژی» و اسکاری که نگرفت
لویی ژوردان بازیگر معروف فرانسوی و ستاره فیلمهایی چون «ژیژی»، «نامه زنی ناشناس» و «اکتاپوسی» 14 فوریه (25 بهمن) در 93 سالگی از دنیا رفت.
لویی ژوردان که پا جای پای موریس شوالیه و شارل بوایه، دیگر بازیگران فرانسوی گذاشت و راه خود را در هالیوود باز کرد و بیش از همه برای بازی در فیلم موزیکال «ژیژی» و نقش ضدقهرمان فیلم جیمز باندی «اکتاپوسی» شهرت داشت، در خانه خود در بورلی هیلز درگذشت.
ژوردان در 2010 در لس آنجلس نشان لژیون دونوور را دریافت کرد. تعدادی از دوستانش از جمله سیدنی پواتیه و کرک داگلاس در مراسم تقدیر از او حضور داشتند.
لئونارد نیموی؛ «اسپاک»ی که در یادها خواهد ماند
لئونارد نیموی بازیگر امریکایی که خاطراتش را در کتاب «من اسپاک نیستم» (1975) روایت کرد، اما برای همیشه با نقش آقای اسپاک در مجموعه تلویزیونی و بعدها سری فیلمهای «سفر ستارهای» در یادها خواهد ماند، 27 فوریه (8 اسفند) از دنیا رفت.
زمانی که بازی در نقش آقای اسپاک، افسر نیمهزمینی/نیمه فضایی اهل ولکان و مرد بسیار منطقی در اولین مجموعه تلویزیونی «سفر ستارهای» (69-1966 - در ایران «پیشتازان فضا») به نیموی پیشنهاد شد.
این سریال هشت سپتامبر 1966 روی آنتن رفت و از نیموی یک ستاره ساخت. اسپاک با ظاهری نامتعارف یکی از سرنشینان اصلی سفینه اینترپرایز بود، اما نیموی یک جورهایی نسبت به «سفر ستارهای» تردید داشت.
او پس از بازی در دو فیلم «سفر ستارهای» با عنوان «سفر ستارهای: فیلم سینمایی» (1979) و «سفر ستارهای 2: خشم خان» (1982)، دو فیلم این مجموعه سینمایی را کارگردانی کرد: «سفر ستارهای 3: جستوجو برای اسپاک» (1984) و «سفر ستارهای 4: سفر بازگشت به خانه» (1986).
نیموی در سالهای آخر عمر در «سفر ستارهای» به کارگردانی جی.جی. آبرامز که سال 2009 به نمایش درآمد و این مجموعه را از نو آغاز کرد، حضوری کوتاه داشت.
او در دنباله آن فیلم «سفر ستارهای درون تاریکی» (2013) نیز بازی کرد که آخرین فیلمش هم بود.سفر ستارهای 5: آخرین مرز (1989) و «سفر ستارهای 6: سرزمین کشفنشده» (1991) دیگر فیلمهایی بودند که نیموی در آنها به نقش اسپاک ظاهر شد.
مانوئل دی اولیویرا؛ کارگردان فعال 106 ساله
مانوئل دی اولیویرا کارگردان پرتغالی که دوران کاریاش 9 دهه ادامه داشت و پیرترین فیلمساز در قید حیات دنیا بود، دوم آوریل (13 فروردین) در 106 سالگی از دنیا رفت. از دی اولیویرا به عنوان پیشکسوت سینمای پرتغال یاد میشود، همینطور فیلمسازی که بیشترین نقش را در افزایش اعتبار سینمای این کشور در صحنه بینالمللی داشت.
کار دی اولیویرا بسیار مورد تحسین بود و او در دوران کاری خود حدود 12 جایزه یک عمر دستاورد از جشنوارههای سینمایی مهم دنیا دریافت کرد، از جمله جایزه شیر طلای افتخاری جشنواره فیلم ونیز در سال 2004 و جایزه نخل طلای افتخاری جشنواره فیلم کن در سال 2008.او همچنین سال 1999 برای فیلم «نامه» جایزه داوران جشنواره کن را گرفت و سال 1991 برای فیلم «کمدی الهی» برنده جایزه ویژه داوران جشنواره ونیز شد.
با این حال، فیلمهای دی اولیویرا به خاطر اینکه اغلب متون ادبی سنگین را مورد اقتباس قرار میداد، فضای تئاتری فیلمهایش و اینکه واژهها بهاندازه تصاویر در فیلمهایش اهمیت داشتند، در سطح بینالمللی و بخصوص در امریکا به طور محدود توزیع میشد.دی اولیویرا تا 55 سالگی تنها دو فیلم بلند داستانی را به پایان رساند، اما بعد از آن تا 102 سالگی 29 فیلم ساخت.
عجیب اینکه یکی از این فیلمها به نام «خاطرات و اعترافات» به درخواست او اکران عمومی نشد و دی اولیویرا خواست این فیلم بعد از مرگش به نمایش درآید. آخرین فیلم او «پیرمرد بلم» سال گذشته در جشنواره ونیز روی پرده رفت.
سال گذشته میلادی نیز چون سالهای پیش از آن اما پر تعداد تر، به سوگ بزرگانی از دیار ادبیات و سینما گذشت که هر یک از آنها چهرهای برجسته در میان همقطاران بودند و اثری از خود، در این جهان، ثبت کرده بودند. چهره هایی که حالا دیگر نیستند تا کاری تازه بیافرینند.
کتابها و فیلم هایشان اما، جاودانه خواهند شد تا نسل امروز که در این روزگار، در کودکی و نوجوانی بهسر میبرد، در آینده آنها را بخواند و ببیند. آنانی که رفتند، تنها مختص به یک سرزمین و یک مردم نبودند، بلکه آثارشان را میتوان به نوعی در قالب کلی میراث بشریت جای داد.
در میان نویسندگان، «یاشار کمال» که محبوب مردم تُرکیه بود و «گونتر گراس» که میان آلمانیها شهره بود تا «برایان فریل» که چخوف ایرلند لقب داشت و «ادواردو گالهآنو» که صدای مردم امریکای لاتین بود، درگذشتند.
مطلب مرتبط:
نویسندگانی که در سال 2015، دنیا از دست داد
نویسندگانی که در سال 2015، دنیا از دست داد
حالا اما، در نخستین روزهای سال جدید میلادی، بر آن شدیم تا مروری هرچند کوتاه بر زندگی و آثار این چهرهها داشته باشیم. بدیهی است درگذشتگان سال 2015، بسیار بیش از این هستند و در این مقال، تنها حوزه ی سینما ، به اشاره آمده است.
راد تیلور؛ «ماشین زمان» در میان «پرندگان»
راد تیلور بازیگر استرالیایی که به هالیوود رفت و با فیلمسازانی چون آلفرد هیچکاک، جرج استیونز و دلبرت مان همکاری کرد، هفتم ژانویه (17 دی 1393) در 84 سالگی در خانه خود در لس آنجلس درگذشت.
تیلور در 1960 با بازی در فیلم «ماشین زمان» به کارگردانی جرج پال که با اقتباس از کلاسیک علمی تخیلی اچ. جرج ولز ساخته شد، به شهرت رسید.او در کلاسیک «پرندگان» (1963) ساخته آلفرد هیچکاک نقش میچ برنر را بازی کرد.
کارنامه تیلور شامل کمدی رمانتیک «یکشنبه در نیویورک» (1963) که در آن قابل جین فاندا بازی کرد، همینطور «101 سگ خالدار» تولید دیزنی که در آن بهجای پونگو حرف زد. تیلور سال 2009 در فیلم «لعنتیهای بیآبرو» ساخته کوئنتین تارانتینو نقش وینستون چرچیل را ایفا کرد.
فرانچسکو رزی کارگردان سرشناس ایتالیایی و خالق آثاری ماندگار چون «دستها روی شهر»، «ماجرای ماتئی» و «سه برادر» 10 ژانویه (20 دی) در پی عفونت شدید ریه در خواب از دنیا رفت.
او 92 ساله بود.این فیلمساز متولد ناپل در کنار پییر پائولو پازولینی، جیلو پونتهکوروو، اتوره اسکولا و برادران تاویانی، یکی از چهرههای تأثیرگذار سینمای پست نئورئالیستی ایتالیا در دهههای 1960 و 1970 بود.
رزی سال 1958 با فیلم «چالش» - درباره یک خلافکار محلی که رودرروی خانوادههای تبهکار ناپل میایستد - برنده جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره ونیز شد و پنج سال بعد با «دستها روی شهر» جایزه شیر طلای این جشنواره را از آن خود کرد.
«جسدهای سرشناس» (1976) در جوایز دیوید دوناتلو که از آن به عنوان جوایز اسکار سینمای ایتالیا یاد میشود، جوایز بهترین فیلم و کارگردان را دریافت کرد.رزی در 1979 برای فیلم «مسیح در ابولی توقف کرد» برنده جایزه بفتا بهترین فیلم خارجیزبان شد.
این فیلم درباره تبعید کارلو لوی پزشک، نقاش و رماننویس ضدفاشیست است. «سه برادر» (1981) فیلم بعدی رزی نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم خارجیزبان شد.او سال 2012 جایزه شیر طلای یک عمر دستاورد شصت و نهمین دوره جشنواره فیلم ونیز را دریافت کرد.
آن سال تقدیر برگزارکنندگان جشنواره ونیز از رزی با نمایش فیلمی مستند با صدای مارتین اسکورسیزی فیلمساز امریکایی همراه بود که در آن بخشهایی از معروفترین فیلمهای او به نمایش درآمد.
رزی هفت جایزه دیوید دوناتلو در کارنامه داشت و از جشنواره بینالمللی فیلم تائورمینا (2004)، جشنواره فیلم برلین (2008) و جشنواره بینالمللی فیلم لوکارنو (2010) نیز جایزه یک عمر دستاورد دریافت کرد.
بسیاری از کارگردانان سینما از کوستا-گاوراس و فرانسیس فورد کوپولا تا مارتین اسکورسیزی، اولیور استون و کن لوچ تحت تأثیر سینمای او بودند.
روژه هانن بازیگر و کارگردان فرانسوی که بیش از همه برای بازی در سریال پلیسی «ناوارو» شهرت داشت، 11 فوریه (22 بهمن) از دنیا رفت. او که باجناق فرانسوا میتران رئیس جمهوری پیشین فرانسه بود، هنگام مرگ 89 ساله بود.
هانن بیش از همه برای بازی در نقش کارآگاه ناوارو در مجموعه تلویزیونی فرانسوی «ناوارو» شهرت داشت که از سال 1989 تا 2006 روی آنتن میرفت. هانن از اوایل دهه 1950 با بازی در فیلم «راه دمشق» (1952) وارد دنیای سینما شد و با بازی در نقش مردان خشن به شهرت رسید.
لویی ژوردان بازیگر معروف فرانسوی و ستاره فیلمهایی چون «ژیژی»، «نامه زنی ناشناس» و «اکتاپوسی» 14 فوریه (25 بهمن) در 93 سالگی از دنیا رفت.
لویی ژوردان که پا جای پای موریس شوالیه و شارل بوایه، دیگر بازیگران فرانسوی گذاشت و راه خود را در هالیوود باز کرد و بیش از همه برای بازی در فیلم موزیکال «ژیژی» و نقش ضدقهرمان فیلم جیمز باندی «اکتاپوسی» شهرت داشت، در خانه خود در بورلی هیلز درگذشت.
ژوردان در 2010 در لس آنجلس نشان لژیون دونوور را دریافت کرد. تعدادی از دوستانش از جمله سیدنی پواتیه و کرک داگلاس در مراسم تقدیر از او حضور داشتند.
لئونارد نیموی بازیگر امریکایی که خاطراتش را در کتاب «من اسپاک نیستم» (1975) روایت کرد، اما برای همیشه با نقش آقای اسپاک در مجموعه تلویزیونی و بعدها سری فیلمهای «سفر ستارهای» در یادها خواهد ماند، 27 فوریه (8 اسفند) از دنیا رفت.
زمانی که بازی در نقش آقای اسپاک، افسر نیمهزمینی/نیمه فضایی اهل ولکان و مرد بسیار منطقی در اولین مجموعه تلویزیونی «سفر ستارهای» (69-1966 - در ایران «پیشتازان فضا») به نیموی پیشنهاد شد.
این سریال هشت سپتامبر 1966 روی آنتن رفت و از نیموی یک ستاره ساخت. اسپاک با ظاهری نامتعارف یکی از سرنشینان اصلی سفینه اینترپرایز بود، اما نیموی یک جورهایی نسبت به «سفر ستارهای» تردید داشت.
او پس از بازی در دو فیلم «سفر ستارهای» با عنوان «سفر ستارهای: فیلم سینمایی» (1979) و «سفر ستارهای 2: خشم خان» (1982)، دو فیلم این مجموعه سینمایی را کارگردانی کرد: «سفر ستارهای 3: جستوجو برای اسپاک» (1984) و «سفر ستارهای 4: سفر بازگشت به خانه» (1986).
نیموی در سالهای آخر عمر در «سفر ستارهای» به کارگردانی جی.جی. آبرامز که سال 2009 به نمایش درآمد و این مجموعه را از نو آغاز کرد، حضوری کوتاه داشت.
او در دنباله آن فیلم «سفر ستارهای درون تاریکی» (2013) نیز بازی کرد که آخرین فیلمش هم بود.سفر ستارهای 5: آخرین مرز (1989) و «سفر ستارهای 6: سرزمین کشفنشده» (1991) دیگر فیلمهایی بودند که نیموی در آنها به نقش اسپاک ظاهر شد.
مانوئل دی اولیویرا کارگردان پرتغالی که دوران کاریاش 9 دهه ادامه داشت و پیرترین فیلمساز در قید حیات دنیا بود، دوم آوریل (13 فروردین) در 106 سالگی از دنیا رفت. از دی اولیویرا به عنوان پیشکسوت سینمای پرتغال یاد میشود، همینطور فیلمسازی که بیشترین نقش را در افزایش اعتبار سینمای این کشور در صحنه بینالمللی داشت.
کار دی اولیویرا بسیار مورد تحسین بود و او در دوران کاری خود حدود 12 جایزه یک عمر دستاورد از جشنوارههای سینمایی مهم دنیا دریافت کرد، از جمله جایزه شیر طلای افتخاری جشنواره فیلم ونیز در سال 2004 و جایزه نخل طلای افتخاری جشنواره فیلم کن در سال 2008.او همچنین سال 1999 برای فیلم «نامه» جایزه داوران جشنواره کن را گرفت و سال 1991 برای فیلم «کمدی الهی» برنده جایزه ویژه داوران جشنواره ونیز شد.
با این حال، فیلمهای دی اولیویرا به خاطر اینکه اغلب متون ادبی سنگین را مورد اقتباس قرار میداد، فضای تئاتری فیلمهایش و اینکه واژهها بهاندازه تصاویر در فیلمهایش اهمیت داشتند، در سطح بینالمللی و بخصوص در امریکا به طور محدود توزیع میشد.دی اولیویرا تا 55 سالگی تنها دو فیلم بلند داستانی را به پایان رساند، اما بعد از آن تا 102 سالگی 29 فیلم ساخت.
عجیب اینکه یکی از این فیلمها به نام «خاطرات و اعترافات» به درخواست او اکران عمومی نشد و دی اولیویرا خواست این فیلم بعد از مرگش به نمایش درآید. آخرین فیلم او «پیرمرد بلم» سال گذشته در جشنواره ونیز روی پرده رفت.