هويت تاريخي در معماري ايران (بخش اول)

[♥MASTANE♥]

در این مجال سعی بر این است ابتدا با تعریفی از هویت در مفهوم عام، به بررسی هویت و بحران هویت در معماری عصر حاضر ایران بپردازیم. لذا نوشتار حاضر در چند بخش مجزا تدوین شده است که قرار است هر چند روز یکبار، بخش های مختلف آن ارائه شود. از این رو از علاقمندان دعوت می شود مطالب مربوطه را دنبال نمایند و نظرات خود را اعلام فرمایند؛ باشد که از این مجال توانسته باشیم گامی موثر در رفع ابهام از معماری معاصر کشورمان برداشته باشیم. با تشکر، نوید خالقی مقدم در دوره معاصر، به ويژه در دو دهه اخير، بحث درباره هويت معماري ايران اغلب با موضوع نسبت با تاريخ همراه شده و از نگاه آنان كه در جست وجوي معماري باهويت هستند، پرسش از معماري مطلوب معمولا توجه به تاريخ و مباحثه پيرامون ضرورت و نحوه التفات به معماري گذشته را در پي داشته است. از اين رو بارها و بارها معماري گذشته ايران و ويژگي هاي آن توسط صاحبنظران مختلف مورد تحليل و بررسي قرار گرفته و بر لزوم توجه به آن در معماري دوره معاصر تاكيد شده است. اما آيا اصولا هويت در معماري امروز صرفا بايد با ديدي تاريخي و در رابـ ـطه با سنت مطرح و ايجاد شود؟ تجربه نشان داده است هويت معماري نمي تواند از طريق تقليد صرف معماري گذشته و بازنمايي عناصر آن متحقق شود كه نتيجه چنين امري چيزي جز افول معماري، هنر و فرهنگ نخواهد بود، چرا كه مي توان در طراحي معماري، با موضوع به شيوه سنتي برخورد كرد و باز هم احراز هويت نكرد، برعكس مي توان در عين نوآوري احراز هويت كرد. به طور قطع مي توان گفت تكرار معماري گذشته ارمغاني براي هويت معماري معاصر ايران در پي نخواهد داشت كه اگر مي داشت، با توجه به كثرت رويكردهاي تاريخ گرايانه در معماري معاصر، بايستي ديگر امروزه بحث هويت در محافل معماري مطرح نمي شد. اكنون ما نيازهاي خود را به نوعي ديگر تعريف مي كنيم و طور ديگري نيز به اين نيازها جواب مي دهيم. تغيير شيوه هاي زندگي، ارتباطات انساني، مناسبات شغلي، نحوه آموزش و پرورش، نحوه اسكان و خلاصه بسياري از عملكردهاي اجتماعي، فضاي نويي را آفريده است و فضاي نو يعني نيازهاي نو و براي پاسخ به نيازهاي نو، راه حل هاي نو لازم است. همچنين فضاي فرهنگي جهان امروز به گونه اي است كه ما چه بخواهيم و چه نخواهيم، تحت تاثير آن قرار مي گيريم و آينده مان را به كمك آن تعيين مي كنيم. بر اين اساس، عناصر معماري سنتي چگونه مي توانند عامل هويت بخشي به ما در عصر حاضر باشند؟ با توجه به آنچه گفته شد، مباني نظري معماري باهويت لزوما نمي بايد بر پايه ضرورت پيوند با تاريخ بنا شود. عدم توجه به اين نكته باعث به وجود آمدن خطاها و سوءتفاهم هاي بي شماري در مسير حصول به معماري باهويت شده است، سوءتفاهم هايي كه مي توان آنان را آفات جست وجوي هويت ناميد. با اين اوصاف، اين سؤال مطرح مي شود كه مشخصه هاي هويت معماري ايراني در عصر حاضر كدامند؟ به عبارت ديگر چه ويژگي هايي در يك معماري بايد وجود داشته باشد تا بتوان آن را داراي هويت معماري ايراني دانست؟ آيا در جهان يكدست شده معاصر مي توان از هويت ملي يا هويت يك كشور بخصوص صحبت كرد يا اينكه ديگر بايستي هويت را به صورت يك مفهوم عام و مشترك ميان تمامي فرهنگ هاي معماري جست وجو كرد؟ ادامه دارد...