پرداخت دیه

[mehrnoush]

در شرع اسلام، براي جراحت ها و شكستگي هايي كه فردي به فرد ديگر وارد مي اورد يا منجر به فوت فرد ديگري مي شود جبران خسارت به صورت ديه پيش بيني شده است.

تعریف دیه

دیه مبلغی پول است كه یك فرد به خاطر جراحتی كه به دیگری وارد می كند یا به خاطر كشتن غیر عمدی او باید به خود فرد زیاندیده یا به وارثانش بپردازد. پرداخت دیه دیه به خاطر كشتن انسان دیگر پرداخت می شود یا به خاطر ایجاد زخم و جراحت در بدن كسی یا شكستن عضوی از اعضای او یا از بین بردن یكی از حواس انسان پرداخت دیه در مورد كشتن انسان كشتن انسان گناهی بزرگ و نابخشودنی است به گونه ای كه در قرآن، كشتن یك انسان بی گـ ـناه مساوی كشتن تمام انسانهای روی زمین دانسته شده است كشتن انسان یا عمدی است یا غیر عمدی اگر كشتن عمدی باشد، مجازات آن اعدام (قصاص) می باشد. اما اگر قتل یك انسان عمدی نبوده و در اثر اشتباه یا بی احتیاطی باشد، مجازات اعدام در پی ندارد، بلكه مرتكب قتل به پرداخت دیه به ولی دم (وارثان) مقتول ، محكوم می شود. نكته 1: اگر كشته شدن انسان در اثر بی احتیاطی و سهل انگاری و یا در اثر حوادث رانندگی رخ دهد و این حادثه رانندگی در اثر بی احتیاطی و معیوب بودن وسیله و ... باشد، مرتكب علاوه بر پرداخت دیه به مجازات محكوم می شود. این مجازات در مورد رانندگی 6 ماه تا 3 سال حبس و در سایر موارد یك سال تا سه سال خواهد بود. نكته 2: اگر قتل عمدی باشد و وارثان مقتول از قصاص قاتل گذشت كنند، می توانند از قاتل دیه بگیرند یعنی با گذشت و عفو صاحبان خون (اولیای دم) مجازات اعدام (قصاص) از قاتل برداشته می شود و دیه از قاتل دریافت می شود. البته در مورد قتل عمدی كه قاتل قصاص نشود مجازات حبس (3 سال تا 10 سال) به علاوه دیه در حق او اجرا می شود. پرداخت دیه در مورد جراحت ها و شكستگی ها اگر كسی عمداً به بدن دیگری آسیبی وارد كند و موجب نقص عضو یا شكستگی عضوی از بدن او شود، جانی به قصاص محكوم می شود. یعنی به همان اندازه آسیبی كه وارد كرده در مورد خود او اجرا خواهد شد. (مثلاً اگر انگشت دست فردی را عمداً قطع كند، انگشت خود او قطع خواهد شد. به این امر (قصاص عضو) می گویند. اما اگر فرد آسیب دیده از قصاص گذشت كند، باید دیه عضو آسیب دیده را به فرد مصدوم بدهد. هم چنین اگر ایراد صدمه و نقص عضو غیر ارادی و غیر عمدی باشد، باید دیه آن عضو پرداخت شود. مقدار دیه در قانون برای جراحات و شكستگی های اعضای بدن و هم چنین برای قتل و كشتن انسان دیگر، دیه معینی، مشخص و تعیین شده است دیه كشتن یك انسان الف- كشتن غیر عمدی: اگر كشته شدن انسان در اثر كار غیر عمدی انسانی دیگر باشد، دیه ای كه باید به ورثه مقتول پرداخت شود به میزان (100) شتر می باشد. مقدار قیمت هر شتر، هر سال از سوی قوه قضائیه تعیین می شود. ب- كشتن عمدی: اگر كسی عمداً انسان دیگری را به قتل برساند و اولیای دم از قصاص او بگذرند، می توانند دیه بگیرند. در این مورد، اولیای دم می توانند به اندازه دیه قتل (100 شتر) یا بیشتر از آن و یا كمتر از آن با توافق قاتل، از او بگیرند.

ج- افزایش مقدار دیه در ماههای حرام:

اگر قاتل انسان در یكی از چهار ماه (رجب – ذیقعده – ذیحجه- محرم) واقع شود به میزان دیه علاوه بر 10 شتر یك سوم دیه اضافه می شود. یعنی به عنوان مثال دیه قتل واقع شده در ماه محرم 133 شتر
د- دیه مسلمان و غیر مسلمان:
در سال 1382، دیه قتل مسلمان و غیر مسلمان (اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی) یكسان و همانند شده است.
ه- دیه زن و مرد:
دیه قتل زن، نصف دیه مرد مسلمان می باشد

انواع خسارت های ناشی از تصادفات رانندگی

در هر تصادف رانندگی یا دو وسیله نقلیه به هم برخورد می كنند و یا یك وسیله نقلیه به یك یا چند عابر پیاده برخورد می كند یا در برخی موارد در اثر برخورد وسیله نقلیه با ساختمان ها خسارات به بار می آید. بنابراین خسارات ناشی از تصادفات خسارات مالی (به خودرو و ساختمان ها) و خسارت جانی و بدنی (قتل و یا زخمی شدن افراد سرنشین خود رو یا عابران پیاده) می باشد.

چه کسانی مسئول هستند

طبق یك قاعده كلی اگر راننده كه دارای گواهینامه رانندگی مجاز باشد و وسیله نقلیه هم هیچ عیب و نقص نداشته باشد و راننده با رعایت همه مقررات راهنمایی و رانندگی و با سرعت مطمئنه در حال رانندگی باشد، این راننده تقصیری مرتكب نشده است و مسوولیتی هم ندارد. بنابراین تنها رانندگانی مسوول هستند كه یكی از مقررات فوق را رعایت نكنند.

عابر پیاده

گاهی عابر پیاده خودش مقصر و عامل حادثه می باشد. مثلاً اگر عابر پیاده بخواهد از عرض بزرگراه عبور كند و با وجود این كه پل عابر پیاده در نزدیكی او هست او تعمداً از عرض بزرگراه عبور كند و خودرو به او برخورد كند، عابر خود مسوول حادثه محسوب می شود. كسی كه به او برخورد كرده مسوول نخواهد بود مشروط بر آن كه: الف- راننده دارای گواهی نامه رانندگی مجاز باشد. ب- وسیله نقلیه دارای عیب فنی نباشد. ج- راننده با سرعت مطمئنه در حال رانندگی باشد. د- قواعد راهنمایی و رانندگی را رعایت كرده باشد.

راننده

ممكن است عابر پیاده و راننده وسیله نقلیه هر دو مقصر باشند: مثل این كه عابر پیاده با وجود محل خط كشی و یا پل عابر پیاده، از بزرگراه بگذرد و راننده هم با نقص فنی اتومبیل، به رانندگی بپردازد، در این صورت كارشناس فنی با بررسی محل وقوع حادثه و ارزیابی مدارك و اظهارات شاهدان، در صد تقصیر هر كدام را تعیین می كند و ممكن است درصد تقصیر راننده 50 درصد و عابر 50 درصد باشد. در این صورت عابر پیاده فقط نصف خسارت خود را می تواند دریافت كند