چه عواملی باعث سرطان می شود؟

[آدم برفی]

سرطان به رشد غیر قابل کنترل سلول‌های بدن می‌گویند. به سلول های تغییریافته غیرطبیعی هم سلول‌های سرطانی یا تومور گفته می شود. شیوع سرطان و نوع آن متاثر از سن، جنس، عوامل محیطی، برنامه غذایی و ژنتیک می باشد.



گاهی اوقات سلول‌ها طی تقسیم تغییر شکل پیدا می کنند و ترمیم نمی شوند و می توانند تبدیل به سلول‌های سرطانی شوند. سلول های سرطانی می توانند از بافت اصلی که به آن تعلق دارند (مثلا بافت ریه ، سـ*ـینه و...) جدا شوند و وارد خون و بافت لنفاوی شده و به بافت‌های دیگر بروند و در آنجا هم تکثیر شده و چرخه رشد معیوب را ادامه دهند.



امروزه بیش از 200 نوع سرطان شناخته شده است که به این گروه ها دسته بندی می شوند :



1- کارسینوم: سرطان هایی که از پوست و یا بافت هایی که ارگان های داخلی بدن را پوشش می دهند شروع شوند.



2- سارکوم: سرطان هایی که از بافت هایی مانند استخوان، غضروف، چربی ، ماهیچه، خون و بافت همبند شروع شوند.



3- لوسمی: از بافت هایی که از خون تشکیل شده اند مثل مغز استخوان شروع می شوند. بروز سرطان در مغز استخوان می تواند منجر به تولید و گسترش انواع سلول های معیوب و سرطانی خون در سراسر بدن شود.



4- سرطان سیستم عصبی مرکزی : سرطانی است که از مغز یا نخاع شروع می شود.



5- لنفوم: لنفوم سرطانی است که از سلول های دستگاه ایمنی آغاز می شود.



هشدارهای سازمان بهداشت جهانی در مورد سرطان

سازمان بهداشت جهانی یاWHO اطلاعات کلی زیر را در مورد سرطان منتشر کرده است :

سرطان یکی از علل اصلی مرگ در سراسر جهان است. حدود 13 درصد علت مرگ افراد در سراسر جهان در سال 2004 مربوط به سرطان بوده است

- سرطان ریه، معده، کبد، روده بزرگ و سـ*ـینه هر ساله بیشترین میزان مرگ و میر را در بین دیگر سرطان ها دارند.

- میزان مرگ و میر بر اثر سرطان هر ساله در حال افزایش است و پیش بینی می شود در سال 2030، 12 میلیون قربانی بگیرد.



افراد در معرض خطر سرطان

- افرادی که برای پیوند عضو، داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی را مصرف می کنند.

- افراد مبتلا بهHIV یا ایدز

- افرادی که با سیستم ایمنی ناقص متولد می شوند

- تحقیقات نشان داده که افرادی که سیگار و الـ*کـل مصرف می کنند و اضافه وزن دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان قرار دارند.

- رژیم غذایی که از سبزیجات و میوه ها کم استفاده می کنند نیز بیشتر در معرض ابتلا به سرطان هستند.



عوامل محیطی سرطان زا

عوامل محیطی که روزانه با آنها سروکار داریم می توانند سبب بروز سرطان شوند. بعضی از این موارد غیرقابل اجتناب هستند و از برخی دیگر می توان دوری کرد.

این عوامل عبارتند از :

- سیگار

- نور خورشید

- اشعه های طبیعی یا مصنوعی

- خطرات محل کار

- آزبست یا پنبه نسوز



عوامل خطر سرطان

- افزایش سن : با افزایش سن، ابتلا به انواع سرطان ها نیز شایع تر می شود. این به خاطر تغییراتی است که در تولید سلول‌های جدید ایجاد می شود که ممکن است سلول سرطانی شده و مدتی طول بکشد تا بتواند خود را ترمیم کند.

تغییرات زیادی ممکن است به طور اتفاقی در فرایند تقسیم سلولی رخ دهد و یا ممکن است ماده سرطان‌زا سلول را تخریب کند و این تخریب نیز پس از تقسیم سلولی وجود داشته باشد.

تحقیقات نشان داده که باکتری هلیکوباکترپیلوری (باکتری که سبب زخم معده می شود) می تواند احتمال سرطان معده را افزایش دهد

- جهش ژنتیکی :بروز جهش ژنتیکی به معنای ایجاد سرطان نیست، بلکه احتمال ابتلا به سرطان را زیاد می کند. جهش ژنتیکی معمولا در افرادی که زمینه ژنتیکی دارند رخ می دهد.



- اختلال سیستم ایمنی :افرادی که در سیستم ایمنی خود دچار اختلال هستند بیشتر در معرض ابتلا به انواع سرطان ها قرار دارند، زیرا وقتی سلولی از بدن سرطانی می شود، دستگاه ایمنی فرد به آن حمله می کند. ولی در صورتی که سیستم ایمنی ضعیف باشد، سلول های سرطانی به راحتی در بدن رشد می کنند.



- وراثت : سرطان های ارثی به دلیل به ارث رسیدن نقص های ژنتیکی به وجود می آیند. جهش در برخی ژن ها که سبب سرطان سـ*ـینه و تخمدان می شود، می تواند ارثی باشد.



- هورمون: خیلی از هورمون ها نقش مهمی را در پیشرفت سرطان ایفا می کنند، زیرا سبب تحـریـ*ک ازدیاد سلولی می شوند. این هورمون ها در انواع سرطان هایی که به جنس افراد وابسته هستند مانند سرطان سـ*ـینه و تخمداندر خانم ها و سرطان پروستات در آقایان وجود دارند. همچنین در سرطان های استخوان و تیروئید نیز دیده می شوند.



- مواد سرطان زا: برخی مواد می توانند سبب بروز سرطان شوند. دودسیگار قوی ترین و مهم ترین ماده سرطان زا می باشد، اما همه افرادی که از سیگار استفاده می کنند سرطان ریه نمی گیرند. این موضوع به عوامل دیگری نیز بستگی دارد.



- ویروس ها :گاهی برخی ویروس ها می توانند منجر به بروز سرطان شوند. ویروس ها با ایجاد تغییر در ژن سلول، احتمال سرطانی شدن آن را افزایش می دهند. برخی سرطان ها حاصل ویروس می باشند، مثل سرطان دهانه رحم.



- عفونت های باکتریایی: تحقیقات نشان داده که باکتری هلیکوباکترپیلوری(باکتری که سبب زخم معده می شود) می تواند احتمال سرطان معده را افزایش دهد. حال اگر عفونت باکتریایی با آنتی‌بیوتیک درمان شود، می تواند به عنوان راه پیشگیری از سرطان باشد.